I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;
2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami).
m2170ffca229fab6a_0000000000037
Nauczysz się
zdefiniować pojęcie pejzaż i rozpoznać dzieła o tematyce pejzażowej w różnych dziedzinach sztuki;
zdefiniować pojęcia: weduta, nokturn, marina;
wykazać się wiedzą na temat historii kształtowania się pejzażu w XIX w.;
rozpoznawać autora w przypadku znanych dzieł (Vincenta van Gogha);
rozpoznawać podstawowe narzędzia pracy artysty‑malarza, w tym artysty pracującego w plenerze; opisać pojęcia: sztalugaSztalugasztaluga, blejtramBlejtramblejtram, kaseta na przybory malarskie;
wykonywać wybraną techniką malarską pejzaż, określić typ pejzażu;
uchwycać na fotografii nastrój miejsca uwzględniając problematykę barwy (np. znaczenia psychologicznego barw);
stworzyć metryczkę pracy plastycznej;
zaprezentować własne prace plastyczne.
m2170ffca229fab6a_0000000000043
Pejzaż
W sztuce pejzażem nazywamy dzieło namalowane z natury lub wyobraźni, którego głównym tematem są rzeczywiste lub wyobrażone przez artystę widoki krajobrazu. Pejzaże znane były już w czasach starożytnych. W kolejnych epokach najczęściej pojawiały się jako dekoracje a lub tła o w obrazach przedstawieniach o tematyce mitologicznej, religijnej lub historycznej. W XVI wieku w Holandii pejzaż stał się zaczął być ważnym i samodzielnym tematem malarskim. Jednak dopiero w XVII stuleciu nastąpił rozkwit malarstwa pejzażowego. Z czasem wykształciły się jego najważniejsze typy. Były to: wedutyWedutaweduty – pejzaże miejskie, nokturnyNokturnnokturny – pejzaże nocne oraz marinyMarinamariny – widoki morza, portów, bitew morskich.
Przyjrzyj się ilustracji pejzażu wiejskiego. Wyobraź sobie, jakie dźwięki mogą towarzyszyć takiemu widokowi.
Ra7UggMWiwN7P1
m2170ffca229fab6a_0000000000056
RKiAgECgeSkWw1
RztRkBOFiX0Jz1
Rqe90G8YGsmto1
m2170ffca229fab6a_0000000000111
classicmobile
Ćwiczenie 1
R8mlKsi3CmO171
static
Ćwiczenie 1
Wysłuchaj powyższych trzech zapisów dźwiękowych. Wyobraź sobie miejsca, w których możesz je usłyszeć. Do każdego pliku dźwiękowego przyporządkuj jedną z reprodukcji pejzażu, dla którego charakterystyczne są dane odgłosy.
Pejzaże różnią od siebie nie tylko tematyką, lecz także techniką wykonania. Nie wszystkie są bowiem dziełami malarskimi. Najczęściej stosowane są techniki malarskie takie jak technika olejna lub akwarela. Pierwsza z tych technik pozwala na uzyskiwanie intensywnych i nasyconych barw oraz na dokonywanie wielu poprawek i zmian. Druga z nich stosowana jest do wykonywania szkiców lub do uzyskania efektów wrażeniowych.
classicmobile
Ćwiczenie 3
R11AdDC3eUfXq1
static
Ćwiczenie 3
Zastanów się, jaką techniką zostały wykonane poniższe pejzaże. Do wyboru masz trzy możliwości: pastel, grafika, fotografia. Jeśli potrzebujesz, zajrzyj do słowniczka, aby sprawdzić czym charakteryzują się wymienione techniki.
426867
Odpowiedzi: 1 - fotografia 2 - pastel 3 - grafika
A‑1 B‑3 C‑2
m2170ffca229fab6a_0000000000012
m2170ffca229fab6a_0000000000012
Wysłuchaj powyższych trzech zapisów dźwiękowych. Wyobraź sobie miejsca, w których możesz je usłyszeć. Do każdego pliku dźwiękowego przyporządkuj jedną z reprodukcji pejzażu, dla którego charakterystyczne są dane odgłosy.
Pejzaż stał się szczególnie popularnym był bardzo ważnym tematem w XIX‑wiecznym malarstwie. Malarze ze szkoły z Barbizon, a za ich przykładem inni artyści, postanowili malować poza pracownią, tzn. pod gołym niebem, w bezpośrednim kontakcie z naturą. Taki sposób pracy artystycznej nazywany jest plenerem. Wcześniej artyści wykonywali pejzaże w pracowni – z pamięci lub na podstawie szkiców. Tak jak na ilustracji prezentowanej poniżej.
RKlAzJD1GYkFg1
Wyjściu artystów w plener pomogły przenośne sztalugiSztalugasztalugi wynalezione w XIX wieku i zdobycze przemysłu – przenośne farby w tubkach. Dzięki temu mogli zabierać swój warsztat malarski na pole, do lasu lub nad morze, aby tam malować z natury.
classicmobile
Ćwiczenie 4
R1ca6oG1z2fje1
static
Ćwiczenie 4
Gustave Courbet, Spotkanie. Dzień dobry panie Courbet, 1854, olej na płótnie
Reprodukcja przedstawia scenę, w której autor obrazu - francuski artysta Gustave Courbet, idąc w plener spotyka dwóch swoich znajomych. Przyjrzyj się postaciom i znajdź postać artysty.
R1QlKHyqtWkgO1
C
Ekwipunek współczesnego malarza pejzażysty wygląda podobnie jak ten, który zabierał ze sobą w plener Gustave Courbet.
Składa się ono z:
– przenośnej sztalugi (na którą malarz kładzie przygotowany do malowania obraz)
Kliknij na niżej zamieszczone ilustracje i zapoznaj się z nazwą przedmiotu stanowiącego wyposażenie malarza.
RQQA5rBcHZDBm1
R1ccppJLXAPx31
R1H8HMatmnGuX1
R1LbKN3LXYTp11
RpXLPkEsGPtXx1
classicmobile
Ćwiczenie 5
RqJ1xxXJ29fu01
static
Ćwiczenie 5
Odgadnij, które z prezentowanych obrazów opisał Vincent van Gogh w listach.
R1bOfHnV5xZWe1
A
C
m2170ffca229fab6a_0000000000183
Vincent van Gogh
Jednym z najbardziej znanych i wybitnych artystów uprawiających malarstwo pejzażowe w XIX wieku był Vincent van Gogh. Artysta dzielił się swoimi wrażeniami z pracy w plenerze z bliskimi.
Polecenie 1
Przeczytaj fragment jego listu i skonfrontuj opis z obrazem.
Mój Dom tutaj pomalowany jest z zewnątrz kolorem maślanożółtym z okiennicami ostrozielonymi; stoi w pełnym słońcu na placu, gdzie jest ogród z zielenią platanów, różowych drzew laurowych i akacji. […] Ponad tym głęboki błękit nieba.
RjTqyB2lAusc11
Polecenie 2
Przeczytaj następne fragmenty listów i wykonaj ćwiczenie.
*Oto opis płótna, które mam w tej chwili przed sobą. Widok parku przy sanatorium, w którym przebywam: na prawo szary taras, kawałek domu, kilka przekwitłych krzewów różanych, na lewo teren parku – czerwony ugier, gleba spalona słońcem, pokryta opadłym igliwiem sosnowym. Skraj parku wysadzony jest wielkimi sosnami […].Pierwsze drzewo jest to olbrzymi pień rażony piorunem i spiłowany. Jego boczna gałąź wznosi się bardzo wysoko w górę i opada lawiną ciemnozielonego igliwia […]. Pod drzewami puste ławki kamienne, ciemny bukszpan, niebo odbijające się po deszczu w kałuży. Promień słońca, ostatni odbłysk, zapala się aż oranżem, ciemnym ugrem. […]
Minęło już parę dni, jak rozpocząłem ten list i przerwałem w tym miejscu. Powracam doń znowu. Przerwała mi go właściwie praca nad nowym obrazem, który rozpocząłem w tych dniach; przedstawia kawiarnię widzianą wieczorem na zewnątrz. Na tarasie znajdują się drobne postacie pijących. Olbrzymia, żółta latarnia oświetla taras, ladę, trotuar i rzuca światło nawet na bruk uliczny, przybierający odcień fioletoworóżowy. […] Oto obraz nocy bez czerni, a jedynie z pięknym szafirem i fioletem, i zielenią […]. Ogromnie mnie bawi malowanie nocą, na miejscu. Dawniej rysowano, a obraz malowano w dzień wedle rysunku. Ja jednak wolę malować daną rzecz bezpośrednio.*
Ru3Uada2HfwLL1
R15CPMfRaOu3r1
m2170ffca229fab6a_0000000000192
R1WnSzasQYrLb1
R181fYoUoAP0Z1
m2170ffca229fab6a_0000000000276
classicmobile
Ćwiczenie 6
RvDkjevZQkaUC1
static
Ćwiczenie 6
Odgadnij, które z powyższych obrazów opisał Vincent van Gogh w listach. Przyjrzyj się reprodukcjom, a następnie uzupełnij zdania.
Pytania: Opis parku w sanatorium dotyczył obrazu pt. ................ . Opis kawiarni nocą dotyczył obrazu pt. ................ .
Odpowiedzi: A - Restauracja de la Sirène w Asnières B - Taras kawiarni w nocy C - Ogród szpitala św. Pawła D - Gwiaździsta noc
1‑C 2‑B
Zobacz także
Inna wersja zadania
R19S7XceLfwHwm2170ffca229fab6a_00000000000141
Ćwiczenie 7
Polecenie 3
Namaluj dowolną techniką malarską widok z Twojego okna. Możesz wykorzystać: farby wodne (plakatowe, tempery, akwarele), pastele. Podpisz pracę metryczkąMetryczkametryczką i określ, jaki typ pejzażu przedstawia. Następnie zaprezentuj je w klasie.
RbtZmA1jNuEix1
R1cGxUbPu17ca1
RpWpYb4lmp6Kf1
R10GckpDI2sF51
classicmobile
Ćwiczenie 8
RkIr4mTa2CGE51
static
Ćwiczenie 8
Akwarela jest techniką malarską, która umożliwia takie malowanie pejzażu, w którym od dokładnego odwzorowania krajobrazu ważniejsze jest uchwycenie nastroju przedstawianego miejsca. Przyjrzyj się zamieszczonym powyżej reprodukcjom i uzupełnij brakującymi tytułami.
Odpowiedzi: A - Echo chwili B - Złocisty zachód C - Moment zmierzchu D - Lśni i szumi
1‑C 2‑A 3‑B 4‑D
Zobacz także
Inna wersja zadania
R1XIgArKca0hCm2170ffca229fab6a_00000000000151
RtRFLh6efF1Xf1
RRXq5N5aQua9J1
R19KGRlgiLsQN1
classicmobile
Ćwiczenie 9
R1ehdC3G3vY1F1
static
Ćwiczenie 9
Artysta grafik Michał Rygielski tworzył swoje prace pod wpływem uroku egzotycznych widoków. Do każdej reprodukcji dzieła przyporządkuj zdjęcie krajobrazu będącego inspiracją dla twórcy.
RxUHx7n0QdLy51
A‑1,C‑2,B‑3
Zobacz także
Inna wersja zadania
RDrIAQlm6optkm2170ffca229fab6a_00000000000161
Polecenie 4
W swojej najbliższej okolicy udaj się: do parku, na skwer, na plac miejski, na pole lub do lasu i wykonaj zdjęcia widoku, który Cię zainspiruje. Postaraj się uchwycić nastrój miejsca: smutku, radości, spokoju, bezpieczeństwa. Wykonane w plenerze zdjęcie może stać się inspiracją do stworzenia pracy plastycznej. Wykonaj ją w dowolnej technice malarskiej. Postaraj się oddać nastrój pejzażu uchwycony w Twojej fotografii. Wykonane zdjęcia oraz powstałe na ich podstawie dzieło zaprezentuj w klasie na lekcji plastyki.
m2170ffca229fab6a_0000000000014
m2170ffca229fab6a_0000000000014
Odgadnij, które z powyższych obrazów opisał Vincent van Gogh w listach. Przyjrzyj się reprodukcjom, a następnie uzupełnij zdania.
Pytania: Opis parku w sanatorium dotyczył obrazu pt. ................ . Opis kawiarni nocą dotyczył obrazu pt. ................ .
Odpowiedzi: A - Restauracja de la Sirène w Asnières B - Taras kawiarni w nocy C - Ogród szpitala św. Pawła D - Gwiaździsta noc
Rozwiązanie: 1‑C 2‑B
m2170ffca229fab6a_0000000000015
m2170ffca229fab6a_0000000000015
Akwarela jest techniką malarską, która umożliwia takie malowanie pejzażu, w którym od dokładnego odwzorowania krajobrazu ważniejsze jest uchwycenie nastroju przedstawianego miejsca. Przyjrzyj się zamieszczonym powyżej reprodukcjom i uzupełnij brakującymi tytułami.
Odpowiedzi: A - Moment zmierzchu B - Echo chwili C - Złocisty zachód D - Lśni i szumi
Rozwiązanie: 1‑A 2‑B 3‑C 4‑D
m2170ffca229fab6a_0000000000016
m2170ffca229fab6a_0000000000016
Artysta grafik Michał Rygielski tworzył swoje prace pod wpływem uroku egzotycznych widoków. Do każdej reprodukcji dzieła przyporządkuj zdjęcie krajobrazu będącego inspiracją dla twórcy.
inaczej krosno malarskie czyli drewniana rama, na którą naciągnięte jest płótno przed przygotowaniem go do malowania obrazu.
Fotografia
Fotografia
sztuka rejestracji obrazu za pomocą aparatu fotograficznego, a także dzieło wykonane tą techniką. Sztuka fotograficzna jest kreacją, świadomą realizacją artystycznej idei twórcy.
Grafika
Grafika
dziedzina sztuki umożliwiająca powielanie z matrycy dzieła artystycznego na płaszczyźnie w wielu egzemplarzach, a także dzieło wykonane tą techniką.
Kaseta na przybory malarskie
Kaseta na przybory malarskie
skrzynka z przegródkami służąca do przechowywania farb w tubach, terpentyny (czyli środka do rozcieńczania farb olejnych), pędzli, palety malarskiej (do mieszania kolorów), ołówków, węgla rysunkowego i gumki do mazania oraz szkicownika.
Marina
Marina
to inaczej malarstwo marynistyczne. Jest rodzajem malarstwa, które przedstawia krajobraz z motywami morskimi: statkami, łodziami, widokami portów, wybrzeża morskiego, a także bitwy morskie. W średniowieczu pejzaż morski występował jako tło w scenach o tematyce religijnej. W wieku XVI w obrazach takich twórców, jak Joachim Patinir, pojawiły się przedstawienia panoramicznego krajobrazu morskiego. Marina stała się ważna w malarstwie XVII‑wiecznym w Holandii (Salomon van Ruisdael) i we Francji (Claude Lorrain). W wieku XVIII w wedutach Giovanniego Antonia Canala. Innym krajem o tradycjach żeglarskich, w którym marina była obecna, jest Anglia w wieku XIX (William Turner). W kolejnych dekadach XIX w. pejzaż morski pojawiał się często w malarstwie impresjonistów, neoimpresjonistów i postimpresjonistów.
Metryczka
Metryczka
opis podstawowych informacji dotyczących dzieła; pełen opis zawiera następujące dane: imię i nazwisko autora, tytuł dzieła, technikę wykonania (np. malarstwo olejne, akwarela, pastel, grafika itp.), rok powstania (rok, epoka, styl), dodatkowo warto podawać: wymiary pracy, miejsce gdzie się obecnie znajduje.
Nokturn
Nokturn
w malarstwie to obraz przedstawiający scenę nocną. Wielu wybitnych twórców tworzyło sceny nocne. Do tego grona można zaliczyć np. Georgesa de La Tour, Rembrandta Harmenszoona van Rijn. Jednak nokturny, czyli pejzaże ukazujące sceny nocne, w pełni pojawiły się w XIX w. w romantyzmie w twórczości Caspara Davida Friedricha czy Williama Turnera, którzy również w ten sposób wyrażali swoją fascynację naturą. Nokturn był bardzo ważnym elementem malarstwa realistycznego. Tego rodzaju obrazy tworzyli barbizończycy, impresjoniści (szczególnie Amerykanin James Abbott McNeill Whistler) i ich następcy – zwłaszcza postimpresjoniści, np. Vincent van Gogh, który kreował niezwykle sugestywne pejzaże nocne będące odbiciem jego doznań psychicznych.
Pastel
Pastel
technika pośrednia między malarską a rysunkową. Do powstania pracy tą techniką używana jest tzw. farba sucha – artysta nie posługuje się farbami i pędzlami, ale syntetycznymi kredkami – pastelami.
Sztaluga
Sztaluga
stojak najczęściej o trzech nogach, skonstruowany z drewnianych listew, na którym malarz umieszcza na odpowiadającej mu wysokości obraz w czasie malowania. Typy i kształty sztalug były różne; używane obecnie, zarówno cięższe pracowniane, jak i lekkie składane, plenerowe, wykształciły się w XIX w.
Terpentyna
Terpentyna
rozcieńczalnik stosowany w malarstwie olejnym do czyszczenia pędzli i narzędzi malarskich.
Weduta
Weduta
pejzaż miejski (obraz, rysunek, grafika), który przedstawia ogólny widok miasta, jego fragmenty, place, ulice. Znany w wieku XVII w Holandii. Niezwykle popularny w wieku XVIII (zwłaszcza w Wenecji) i z powodzeniem uprawiany w wieku XIX.
m2170ffca229fab6a_0000000000355
Galeria dzieł sztuki
Ra7UggMWiwN7P1
RDsbw4afErxR21
Ri4Sswc8coKdT1
RMjEK6a1UR9Hf1
RAtSAWiiYRHJb1
R1Z575N5Yx1kC1
RurPvXjUuTzLP1
RKlAzJD1GYkFg1
RyU9ThsQz6vpV1
RjTqyB2lAusc11
Ru3Uada2HfwLL1
R15CPMfRaOu3r1
R1WnSzasQYrLb1
R181fYoUoAP0Z1
RbtZmA1jNuEix1
R1cGxUbPu17ca1
RpWpYb4lmp6Kf1
R10GckpDI2sF51
RtRFLh6efF1Xf1
RRXq5N5aQua9J1
R19KGRlgiLsQN1
m2170ffca229fab6a_0000000000358
Bibliografia
S. Kozakiewicz (red.), „Słownik terminologiczny Sztuk Pięknych”, PWN, Warszawa 1969