Tytuł: Umarł, bo nie kochał… Umarł, bo kochał… Historia Narcyza

Opracowanie scenariusza: Magdalena Trysińska

Temat zajęć:

Motyw Narcyza w literaturze, sztuce i psychologii.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju;

8) określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich;

9) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji;

10) wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze;

11) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego;

2) porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie;

3) interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafika, rzeźba, fotografia);

4) dostrzega różnice między literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową, publicystyką i określa funkcje tych rodzajów piśmiennictwa;

6) określa wartości estetyczne poznawanych tekstów kultury.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę;

7) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

8) rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie interpretują realizację motywu Narcyza w tekstach literackich, sztukach plastycznych oraz tekście naukowym.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje społeczne i obywatelskie;

• świadomość i ekspresja kulturalna.

Cele operacyjne

Uczeń:

• zna treść mitu;

• rozpoznaje mitologiczne postaci na podstawie opisów i atrybutów;

• wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych;

• interpretuje tekst poetycki;

• interpretuje dzieło sztuki plastycznej, odwołując się do treści mitu;

• wskazuje różnice między literaturą piękną a literaturą naukową;

• ocenia zachowanie bohaterów, odnosząc się do swojego systemu wartości.

Metody/techniki kształcenia

• problemowa: rozmowa kierowana, dyskusja;

• programowane: z użyciem komputera i e‑podręcznika;

• praktyczna: ćwiczeń przedmiotowych, pracy z tekstami;

• ekspozycyjna: interpretacja dzieła sztuki (obrazu);

• przekład intersemiotyczny.

Formy pracy

• aktywność indywidualna jednolita;

• aktywność zbiorowa jednolita.

Przed lekcją

Tydzień przed planowaną lekcją nauczyciel wyznacza ucznia lub uczniów, by zapoznali się z materiałem abstraktu i przygotowali krótką scenkę lub nakręcili telefonem komórkowym niemy film ilustrujący wybrany fragment mitu o Narcyzie.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć, którym jest interpretacja realizacji motywu Narcyza w tekstach literackich, sztukach plastycznych oraz w tekście naukowym. Podaje uczniom kryteria sukcesu.

2. Prowadzący pyta uczestników zajęć, co jest – według nich – najbardziej popularnym tematem współczesnych, znanych im dobrze utworów muzycznych oraz dzieł literackich. Wśród odpowiedzi na pewno pojawi się temat miłości. Nauczyciel, kontynuując rozmowę, pyta, czy uczniowie potrafią podać przykłady dzieł (również filmowych) o miłości własnej. Następnie przypomina postać Narcyza z mitologii greckiej.

3. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują przygotowane przez siebie scenki lub filmy. Nauczyciel prosi wszystkich uczniów, by podczas lekcji przygotowali pytanie, jakie można by zadać twórcom scenki/filmu.

Faza realizacyjna

1. Zanim uczniowie przejdą do omawiania głównego tematu lekcji, czyli motywu Narcyza, nauczyciel sprawdza ich wiedzę z zakresu mitologii greckiej. W tym celu uczestnicy zajęć wykonują zadania 1‑3 w abstrakcie.

2. Lektura fragmentu mitu o Narcyzie wg Jana Parandowskiego. Analiza malarskiej realizacji motywu Narcyza w kontekście tekstu mitu.

3. Chętny uczeń czyta na głos wiersz M. Pawlikowskiej‑Jasnorzewskiej „Narcyz”. Klasa wspólnie interpretuje tekst, odpowiadając na pytania w ćwiczeniu 5.

4. Uczniowie czytają tekst K. Pospiszyla mówiący o narcyzmie jako wartości pozytywnej. Następnie, ukierunkowani przez nauczyciela, rozpatrują postawę narcystyczną z psychologicznego punktu widzenia – szukają argumentów potwierdzających tezę, że miłość własna jest człowiekowi potrzebna.

5. Współczesny narcyzm. Nauczyciel pyta, gdzie można znaleźć współczesnych narcyzów. Kim są? Wśród odpowiedzi powinny pojawić się przykłady celebrytów, youtuberów oraz strategii autoprezentacji na portalach społecznościowych (Facebook, Instagram, Snapchat). Uczniowie wykonują ćwiczenie 7.

Faza podsumowująca

1. Komentarz do scenki lub filmu zaprezentowanych na początku lekcji. Uczniowie zadają pytania ich twórcom, np. Co było najtrudniejsze podczas przygotowywania prezentacji?

2. Nauczyciel zadaje pytania skłaniające uczniów do podsumowania. Np.

• Czy Narcyza można uznać za postać tragiczną? Dlaczego?

• Narcyz: “głuptasek” czy bohater tragiczny? Uzasadnij swoje zdanie.

Praca domowa

Przygotuj się do dyskusji na temat:

• Czy można polubić osobę, która jest narcyzem?

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

He died, because he didn't love... He died, because he loved.... The story of Narcissus

Love is one of the most popular themes in art and literature. Happy, unhappy, platonic, tragic, parental and brotherly. Finally – self‑love ... Myths also tell about this feeling.

The myth of Narcissus appears in several versions. The most popular version was summarised by Jan Parandowski in his Mythology. Read its fragment.

From a psychological point of view, self‑love is desirable and needed for the proper development. Read what does the psychologist Kazimierz Pospiszyl write about it.