Nie, nie jest takie złe, o nie!
Ilustracja przedstawiająca trzy takie same szare wieże. Każda posiada cztery okna, po dwa na dwóch piętrach, oraz stożkowate zwieńczenie dachu, a na nim trzy malutkie wieżyczki. Na szczytowych wieżyczkach wież, znajdujących się po prawej i lewej stronie ilustracji, zatknięte białe flagi z literami: „u”, „ó”, „ż”. Na środkowej wieży, na szczytowej wieżyczce, zatknięta biała flaga z literami: „h”, „ch”, „rz”. Ze środkowej, szarej wieży wychyla się przez okno kobieta o ciemnych włosach. W jej kierunku wspina się po linie niewielka postać, której biały koń stoi na zielonej połaci pagórka. Pomiędzy wieżami pagórki, a na nich rosnące małe krzaczki, na których zamiast kwiatów widnieją różne litery. Niebo jest spokojne, pogodne. Z góry spogląda na środkową wieżę, tylko częściowo widoczna, czerwona głowa smoka.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D188Cunro
Warto wiedzieć!
Nie to jedno z pierwszych słów, którego się uczymy… i bardzo często go używamy. Ale czy wiesz, jak je pisać z rzeczownikami, czasownikami i innymi wyrazami? Sprawdź się i zostań mistrzem przeczenia.
Razem czy osobno?
Przyjrzyj się schematowi i uporządkuj swoją wiedzę.
Zapoznaj się z animacją przedstawiającą podstawowe zasady pisowni partykuły „nie” z rzeczownikami, przymiotnikami i czasownikami.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RDuuXDxmZzZon
Biała plansza, na której pojawiają się napisy czarnymi, drukowanymi literami: RETORYKA, GRAMATYKA, PROZA, WARTOŚCI, KULTURA, SZTUKA, NARRACJA, POEZJA. Na kolejnej planszy pojawia się tytuł: Razem czy osobno. Pod nim logo Kapitału Ludzkiego, ORE, scholarisa i Unii Europejskiej. Na białym tle narysowane grubymi kolorowymi kreskami różnej wielkości napisy: NIE. Kolejna plansza przedstawia napis czerwoną czcionką: nie, który dołącza do ułożonych w kolumnie wyrazów: bezpieczeństwo, zorganizowanie, mowa, wiedza, wykorzystanie, prawda, wiara. Powstają wyrazy: niebezpieczeństwo, niezorganizowanie, niemowa, niewiedza, niewykorzystanie, nieprawda, niewiara. Kolejna plansza przedstawia napis: nie uczeń, ale nauczyciel. Kolejna plansza przedstawia napis czerwoną czcionką: nie, który dołącza do ułożonych w kolumnie wyrazów: cierpliwy, dostępny, posłuszny, zwykły, istotny, mądry, możliwy. Powstają wyrazy: niecierpliwy, niedostępny, nieposłuszny, niezwykły, nieistotny, niemądry, niemożliwy. Na kolejnej planszy napis: nie mądry, ale głupi. Kolejna plansza przedstawia napis czerwoną czcionką: nie, który dołącza do ułożonych w kolumnie wyrazów: znam, wiemy, można, jesz, bywam, stoję, płakać. Powstają wyrazy: nie znam, nie wiemy, nie można, nie jesz, nie bywam, nie stoję, nie płakać. Kolejna plansza przedstawia zapis: NIE + RZECZOWNIK ŁĄCZNIE, NIE + PRZYMIOTNIK = ŁĄCZNIE, NIE + CZASOWNIK = ODDZIELNIE. Na koniec biała plansza, na której są napisy czarnymi, drukowanymi literami: RETORYKA, GRAMATYKA, PROZA, WARTOŚCI, KULTURA, SZTUKA, NARRACJA, POEZJA. Na dole planszy logo Kapitału Ludzkiego, ORE, scholarisa i Unii Europejskiej.
Ułóż zdania z wyrazami: niejadalny, niewysoko, niebezpiecznie, niebotycznie, niespokojnie.
Dodaj „nie” do następujących rzeczowników: bezpieczeństwo, posłuszeństwo, korzyść, równość, dola, łaska, prawda, uczciwość, śmiertelność, czułość, ufność, śmiałość. Następnie zapisz je przy wyjaśnieniach, korzystając ze wzoru: groźna sytuacja – niebezpieczeństwo.
fałsz – ..................
utrata względów – ..................
oszustwo – ............................
strata, szkoda – ........................
krnąbrność – ....................................
dysproporcja – ..........................
wieczne życie – ....................................
zły los, bieda – ..............
podejrzliwość – ......................
wstydliwość – ..............................
oschłość – ..........................
Do podanych przymiotników dopisz „nie”, a potem utwórz od nich przysłówki.
dawny ................ ................
dostateczny ............................ ..............................
elegancki ........................ ........................
mądry .................. ....................
ostrożny ........................ ..........................
zmienny .................... ......................
lekki ................ ................
Od podanych niżej wyrazów utwórz przeczenia i uzupełnij nimi przysłowia i powiedzenia. czyste pamięć liczą szczęścia utonie jest
Miał .................. sumienie.
............................ chodzą parami.
Szczęśliwi czasu .....................
Puść to w .......................
Nikt ................ prorokiem we własnym kraju.
Co ma wisieć, .....................
Wasz kolega odpowiedział na każde pytanie jednym słowem z „nie”. Z pewnością nie wszystkie jego odpowiedzi są poprawne, ale możesz je wykorzystać, wstawiając w odpowiednie miejsca.
Niewyraźna, Nieurodzajna, Nieprzyjemna, Niebywały, Niesmaczny, Niewyparzony, Niewinna, Niespokojny, Niepomyślny
| Jaki to duch? | |
| Jaki to żart? | |
| Jaki to język? | |
| Jaki to sukces? | |
| Jaki to wiatr? | |
| Jaka to zabawa? | |
| Jaka to mina? | |
| Jaka to ziemia? | |
| Jaka to atmosfera? |
Wszyskie wskazówki potraktuj przewrotnie i zapisz rady, których można udzielić koledze, aby był lubiany. Pamiętaj o kropkach na końcu zdania. Postępuj według wzoru:
Wskazówka: dolewać oliwy do ognia
Twoja rada: Nie dolewaj oliwy do ognia.
Wskazówka: sypać piaskiem w oczy
Twoja rada: ..................................................
Wskazówka: zadzierać nosa
Twoja rada: ......................................
Wskazówka: rządzić się jak szara gęś
Twoja rada: ..................................................................
Wskazówka: patrzeć krzywym okiem
Twoja rada: ................................................
Wskazówka: rzucać słowa na wiatr
Twoja rada: ......................................................
Wskazówka: stroić się w cudze piórka
Twoja rada: ..................................................................
Korzystając z powyższej ilustracji, ułóż cztery zdania. Wykorzystaj przykłady zaprzeczeń przymiotników pisanych łącznie z „nie” i przysłówków nieodprzymiotnikowych pisanych z „nie” rozłącznie.
Korzystając z opisu powyższej ilustracji, ułóż cztery zdania. Wykorzystaj przykłady zaprzeczeń przymiotników pisanych łącznie z „nie” i przysłówków nieodprzymiotnikowych pisanych z „nie” rozłącznie.
Podaj przykłady wyrazów, w których cząstka „nie” jest zapisana łącznie z rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami. Na ich podstawie określ, jakie pełni ona funkcje.
Popraw błędy, zapisując poprawne zdania.
Nielubię poniedziałków. ......................................................
Jestem dziś taki nie spokojny. ............................................................
Z Ewki jest dziś taka nie mowa. ..............................................................
Nie nawidzę gulaszu, gołąbków i pomidorowej. ................................................................................................
Widziałam wczoraj w galerii nie ładny obraz. ............................................................................................
Zapoznaj się z wierszem Jana Brzechwy Leń.
LeńNa tapczanie siedzi leń,
Nic nie robi cały dzień.- O, wypraszam to sobie!
Jak to? Ja nic nie robię?
A kto siedzi na tapczanie?
A kto zjadł pierwsze śniadanie?
A kto dzisiaj pluł i łapał?
A kto się w głowę podrapał?
A kto dziś zgubił kalosze?
O - o! Proszę!Na tapczanie siedzi leń,
Nic nie robi cały dzień.- Przepraszam! A tranu nie piłem?
A uszu dzisiaj nie myłem?
A nie urwałem guzika?
A nie pokazałem języka?
A nie chodziłem się strzyc?
To wszystko nazywa się nic?Na tapczanie siedzi leń,
Nic nie robi cały dzień.Nie poszedł do szkoły, bo mu się nie chciało,
Nie odrobił lekcji, bo czasu miał za mało,
Nie zasznurował trzewików, bo nie miał ochoty,
Nie powiedział „dzień dobry”, bo z tym za dużo roboty,
Nie napoił Azorka, bo za daleko jest woda,
Nie nakarmił kanarka, bo czasu mu było szkoda;
Miał zjeść kolację - tylko ustami mlasnął,
Miał położyć się - nie zdążył - zasnął.
Śniło mu się, że nad czymś ogromnie się trudził.
Tak zmęczył się tym snem, że się obudził.Źródło: Leń, [w:] Jan Brzechwa, Brzechwa dzieciom, Nasza Księgarnia Warszawa 1992, s. 8.
W szkole uczysz się, że rzeczowniki są nazwami wszystkiego, co nas otacza np. osób, zwierząt, przedmiotów, roślin itd.
Czy wiesz, że w języku polskim występują rzeczowniki, które nazywają czynności i stany, na przykład: sprzątanie, czyszczenie, wyjście? Są to rzeczowniki odczasownikowe, poznasz je po końcówkach:-anie, -enie lub –cie.
Przykłady:
biegać – bieganie,
pić – picie,
prowadzić – prowadzenie.
Jak zapisać przeczenie „nie” z takim rzeczownikiem odczasownikowym? Przeczytaj uważnie przygodę Marty.
Przygoda Marty
Marta umówiła się ze swoją przyjaciółką, która była studentką. Miały spotkać się na dziedzińcu uczelni. Pierwszy raz była w tym miejscu, więc rozglądała się z uwagą. Podeszła do tablicy ogłoszeń i zaczęła czytać:
Niezaliczenie egzaminu w sesji letniej wiąże się z koniecznością powtarzania roku.
Niewpłacenie zaliczki za egzamin w podanym terminie jest traktowane jako rezygnacja ze studiów.
Prosimy o niewchodzenie na teren biblioteki bez identyfikatora.
Studentów prosi się o nieparkowanie na miejscach oznaczonych kopertą.
Przypomina się o nieśmieceniu na terenie dziedzińca.
Przypomina się o nieużywaniu telefonów komórkowych w czasie wykładów.
- Ojej, ile zakazów i upomnień - pomyślała.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Zapisz podane przysłówki razem lub osobno z „nie”.
blisko – ..................
ładnie – ....................
już – ................
bardzo – ....................
dobrze – ..................
młodo – ..................
Sprawdź, czy umiesz!
Jak zachowują się uczniowie na przerwie w twojej szkole. Czy wszystkie zabawy i działania są bezpieczne? Wymyśl hasła, które można będzie powiesić na korytarzu szkolnym, zastosuj rzeczowniki odczasownikowe z przeczeniem „nie”.