Związki muzyki z filmem

Warto wiedzieć!

Funkcje muzyki

Muzyka w dawnych czasach pełniła wiele funkcji praktycznych. W przypadku ludów prymitywnych ściśle wiązała się z codziennym życiem: obrzędami, polowaniem, religijnym kultem. Swój użytkowy charakter w różnym stopniu muzyka zachowała do obecnych czasów.

Muzyka religijna

Jest to muzyka związana z obrzędami religijnymi. W każdej religii posiada charakterystyczne cechy, dzięki którym bez trudu możemy rozpoznać, z jakiego kręgu kulturowego pochodzi. Wysłuchaj kilku przykładów różnej muzyki religijnej.

Muzyka obrzędowa

Muzyka obrzędowa występuje we wszystkich kulturach i jest ściśle związana z obrzędami wynikającymi z kalendarza agrarnegoagrarnyagrarnego np. dożynki, oczepiny na weselu, kolędowanie podczas świat Bożego Narodzenia.

RLdxxJCBXN34Q

Na ilustracji wieniec dożynkowy. Kompozycja ułożona jest w kształt koła. W środku koła znajdują się owoce: jabłka, winogrona, gruszki. Na zewnątrz ułożone są kłosy zbóż.

Sobótka to słowiańskie święto związane z letnim przesileniem słońca, obchodzone w czasie najkrótszej nocy w roku. Jest to słowiańskie święto ognia, wody, słońca i księżyca, urodzaju, płodności, radości i miłości. Obrzędy miały zapewnić urodzaj i zdrowie. W czasie sobótki popularne było palenie ognisk, śpiewy i tańce, wróżby oraz puszczanie przez dziewczęta w nurt rzeki wianków z zapalonymi świecami.

R7mCMzs8lqxiC

Obraz „Noc Kupały” autorstwa Iwana Sokołowa przedstawia wieczorną scenę, słońce już zaszło, widać tylko jaśniejszą łunę nad horyzontem. Spora grupa ludzi skupiona jest wokół ogniska. Ludzie siedzą i leżą na trawie, kobiety mają wianki na głowie, Wszyscy przyglądają się skokom kobiet przez ognisko. Pierwsza z nich o ciemnych, długich, rozwianych włosach wykonuje skok, ma uniesioną prawą rękę, lewą trzyma spódnicę, druga wykonuje rozbieg, za nią widać rozmazaną postać trzeciej postaci, przygotowującej się do skoku.

Polecenie 3

Zapoznaj się z poniższą fotografią przedstawiającą orszak weselny. Wypisz przymiotniki opisujące nastrój utrwalonej chwili  i uczucia weselników.

R1c8R74yL93QP

RXp7bpmkqQbV8

Ilustracja przedstawia tradycyjny orszak weselny, jego uczestnicy ubrani są w łowickie stroje ludowe. Na przodzie kroczą państwo młodzi. Pan młody w ukwieconym kapeluszu i białej sukmanie, patrzy z radością na przyszłą żonę. Panna młoda ma łowicką spódnicę w pionowe pasy, białą bluzkę z wyszytymi kwiatami, serdak i czerwone korale. Uśmiecha się. Na głowie ma wieniec z kwiatów, do którego przyczepiono białe wstążki. Za nimi w parach idą członkowie najbliższej rodziny. Kobiety w noszą pasiaste spódnice i białe bluzki, na głowach mają kolorowe chustki. Weselnikom przyglądają się ludzie ubrani współcześnie. Panna młoda niesie obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.

Muzyka rozrywkowa

Muzyka rozrywkowa określana mianem muzyki popularnej a nawet muzyki lekkiej. To każdy rodzaj muzyki, który nie jest muzyką poważnąmuzyka poważnamuzyką poważną lub folkloremfolklorfolklorem.

Swoim zakresem obejmuje wiele gatunków, m.in.: piosenkę, operetkę, musicalmusicalmusical, rewię, muzykę filmową, muzykę taneczną.

R12hpmScRTHCR

Ilustracja przedstawia scenę z  musicalu "Metro". Grupa młodzieży siedzi na schodach. Wszyscy patrzą na stojących na środku mężczyznę i kobietę. Mężczyzna jest ubrany w szary garnitur, gestykuluje. Kobieta z uśmiechem patrzy na niego, nosi dżinsy z dziurami na kolanach, fioletową bluzkę i skórzaną kurtkę. Tło jest czarne..

R1DkFXi1H7YUI

Na zdjęciu scena z musicalu “Koty” . Na scenie znajduje się kilkanaście tańczących osób przebranych za koty. Mają “koci” makijaż, futrzane uszka i szare stroje kotów.

Walory terapeutyczne i edukacyjne muzyki

Udowodniono naukowo, że muzyka ma działanie terapeutyczneterapeutycznyterapeutyczne, pomaga lepiej spać, zwalcza stres, łagodzi ból, pomaga pacjentom w szybszym powrocie do zdrowia, zwalcza niepokój i smutek. Muzykoterapia jest dziś najbardziej rozpowszechnionym na świecie sposobem wykorzystywania leczniczych walorów sztuki.

Muzyka pobudza wielostronny, harmonijny i całościowy rozwój człowieka, rozwija inteligencję, wspomaga nauczanie matematyki, sprzyja uprawianiu sportu, rozwija wyobraźnię i kreatywność, wpływa na kształtowanie osobowości i rozwój emocjonalny.

Związki muzyki z filmem

R1Fvh7iopERhC

Ilustracja przedstawia czarno‑biały kadr z filmu "Podróż na Księżyc". Księżyc wygląda jak ciastko z kremem, ma oczy i usta. W prawym oku wylądowała rakieta, która wbiła się w powierzchnię 1/4 długości.

Wynalazek braci LumièreLumiereLumière nie pozwalał na rejestrację dźwięku – przez pierwszych 20 lat kinematografii film pozostawał niemy, a gra aktorska była swego rodzaju pantomimąpantomimapantomimą. Nie oznacza to jednak, że widzowie oglądali pierwsze filmy w całkowitej ciszy. Ogromne znaczenie dla filmu niemego miała muzyka, która często dopowiadała i ilustrowała akcję. Muzyka filmowa w niemym kinie wykonywana była na żywo – początkowo przez improwizujących pianistów, tzw. taperówtapertaperów.

Z czasem taperów zastąpiły większe zespoły, a nawet całe orkiestry.

Rq25A4AVjrdEl

Fotografia przedstawia czarno‑białe zdjęcie wnętrza kina. Widzowie wpatrują się w ekran filmu, na którym wyświetlany jest film. W centrum ekranu znajduje się przerażony mężczyzna. Nosi czarny melonik i garnitur. Rozłożył ręce, ma szeroko otwarte oczy i usta. Obok ekranu stoi pianino, przy którym siedzi kobieta i gra, improwizując podkład muzyczny do wyświetlanych scen.

W dzisiejszych czasach niektórzy muzycy i zespoły zajmują się tworzeniem muzyki do niemych filmów. W kinach studyjnych wyświetlane są nieme filmy, do których przygrywa taper.

Początki filmu dźwiękowego – rozwój muzyki filmowej

Twórcom kinematografii zajęło ponad 20 lat znalezienie sposobu by zsynchronizować obraz z dźwiękiem. Kiedy nareszcie nastąpiło to w 1927 r., oblicze kina zmieniło się nie do poznania. Za pierwszy w pełni udźwiękowiony film uznawany jest musicalmusicalmusical, Śpiewak jazzbandujazzbandujazzbandu.

R16dOFrvradlf

Ilustracja przedstawia plakat filmowy do filmu „Śpiewak jazzbandu “. Na plakacie znajdują się napisy w języku angielskim: tytuł, nazwisko głównego aktora oraz aktorów grających główne role, reżysera i wytwórni filmowej. Na zielonym tle przedstawiono dwoje ludzi, kobietę i mężczyznę. Młody mężczyzna w garniturze gra na pianinie, odchyla głowę i z uśmiechem patrzy na kobietę siedzącą za jego plecami. Kobieta ma siwe włosy i jest dużo starsza od mężczyzny.

Pewnym problemem w początkach filmu było jednoczesne nagrywanie dźwięku i obrazu. Tę sytuację zabawnie ilustruje musical Deszczowa piosenka opowiadający o początkach kina dźwiękowego i nieoczekiwanych trudnościach, z którymi musiały się zmierzyć gwiazdy niemego filmu.

Z czasem opracowano metodę, by dźwięk nagrywać oddzielnie i synchronizować z obrazem. Stąd w kinie pojawiło się kilka dodatkowych osób, które odpowiadały za dźwięk. Tworzeniem ścieżki dźwiękowej filmu, polegającym na łączeniu w brzmieniową całość dialogów, efektów dźwiękowych, hałasów, muzyki filmowej zajął się soundsound designersound designersound designerdesigner. Specjalista, który decyduje o wyborze muzycznych fragmentów i piosenek oraz doradza reżyserowi we wszystkich kwestiach muzycznych nazywany bywa fachowo music supervisiormusic supervisiormusic supervisior.

Muzyka w filmie

Kino często wykorzystywało potencjał muzyki wcześniejszych epok. Szczególnie chętnie sięgali po muzykę klasyków i romantyków twórcy filmów animowanych, np. Walt DisneyWalt DisneyWalt Disney. Muzyka poważna istotną rolę odgrywa także w filmach fabularnych. Przykładem wykorzystania muzyki poważnej w filmie fabularnym może być M – Morderca (1931). Przykład poniżej.

Muzyka filmowa to jeden z głównych składników dzieła filmowego, niekiedy też funkcjonujący samodzielnie. Wraz z innymi składnikami dzieła filmowego (warstwą wizualną, słowną i efektami akustycznymi) zapisanymi na tym samym nośniku i wspólnie odtwarzanymi kształtuje odbiór filmu. Może być komponowana do określonego filmu, a jej właściwości (forma, faktura, instrumentacja, nastrój) – podporządkowane treści scenariusza. Częstą praktyką jest też adaptowanie do filmu gotowej muzyki (autonomicznej).

Muzyka filmowa ma formę otwartą, wewnętrznie rozluźnioną, często pozbawioną wyraźnego początku i końca. Umożliwia to scalanie jej z pozostałymi warstwami dzieła filmowego dzięki zabiegom technicznym: cięciom, nagłaśnianiu lub wyciszaniu, przerywaniu. Ostateczny kształt muzyki filmowej powstaje na etapie montażu, kiedy muzyka do filmu przekształca się w muzykę w filmie. W trakcie produkcji filmu muzyka może wyprzedzać powstanie obrazu, a nawet być podstawą filmowania i montażu lub przeciwnie – powstawać do gotowego obrazu (postsynchronizacjapostsynchronizacjapostsynchronizacja).

W dziele filmowym muzyka pełni różnorodne funkcje:

• stanowi przeciwwagę dla wrażeń wzrokowych;

• wyznacza lub podkreśla rytm zdarzeń;

• wywołuje nastrój, ujawnia stany wewnętrzne postaci;

• określa stosunek jej autora do przedstawionych sytuacji;

• komentuje i interpretuje stany psychiczne postaci;

• wyprzedza obraz filmowy.

Muzyka może istnieć wewnątrz kadru jako składnik świata przedstawionego, obecny w sposób jawny lub domyślny w samym obrazie (np. grający muzyk, tańcząca para, zasłuchani ludzie) albo też stanowić zewnętrzne narzędzie opisu, niezwiązane materialnie z obiektami.

Muzyka filmowa nie tworzy odrębnego stylu ani form. Jej cechy zależą od indywidualnego stylu kompozytora i gatunku uprawianej przez niego muzyki (np. symfonizm – Wojciech Kilar, jazzjazzjazz – K. Komeda‑Trzciński, muzyka elektroniczna – VangelisVangelisVangelis), także od gatunku filmu, sposobu narracji, realiów historyczno‑kulturowych. Niektóre gatunki filmowe (westernwesternwestern, kryminał, melodramat) preferują określony typ środków muzycznych – instrumentarium, formę.

Twórcy kultowych przebojów muzyki filmowej

Do HollywoodHollywoodHollywood w poszukiwaniu szczęścia, sławy i pieniędzy przybywali nie tylko aktorzy, ale też kompozytorzy. Szybko okazało się, że przemysł filmowy nie potrafi się obejść bez muzyki.

Sukces za granicą odniosło też wielu polskich twórców i kompozytorów muzyki filmowej m.in. Wojciech Kilar (DraculaDraculaDracula), Zbigniew Preisner (Kiedy mężczyzna kocha kobietę), Krzysztof KomedaKrzysztof Komeda Krzysztof Komeda (Dziecko RosemaryRosemaryRosemary), Jan A.P. Kaczmarek (Marzyciel).

Sprawdź, czy umiesz!

Słownik