Ilustracja przedstawia fragment pomnika Fryderyka Chopina w parku Łazienkowskim w Warszawie. Na zdjęciu widoczna jest rzeźba przedstawiająca siedzącą, odchyloną do tyłu postać kompozytora. Monument oświetlony jest naturalnym słonecznym światłem. W tle widoczne są zielone korony drzew. Tytuł lekcji: Wybrani kompozytorzy – Fryderyk Chopin.
Ważne daty
1795 – III rozbiór Polski dokonany przez Rosję, Austrię i Prusy,
1810 – rodzi się Fryderyk Chopin,
1807 – powstaje Księstwo Warszawskie,
1819 – rodzi się Stanisław Moniuszko,
1827 – umiera Ludwig van Beethoven,
1830 – wybucha Powstanie Listopadowe,
1849 – umiera Fryderyk Chopin.
1
Scenariusz dla nauczyciela:
RfK16eo7yi6FL1
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania Uczeń: 6) wymienia nazwy epok w dziejach muzyki (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm, muzyka XX w.) oraz potrafi wskazać kompozytorów reprezentatywnych dla nich; 7) porządkuje chronologicznie postacie kompozytorów: Mikołaj Gomółka, Jan Sebastian Bach, Antonio Vivaldi, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven, Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Witold Lutosławski, Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Penderecki.
Nauczysz się
omawiać biografię Fryderyka Chopina;
wymieniać najważniejsze gatunki, które tworzył;
charakteryzować cechy jego stylu;
przedstawiać jego rolę w kształtowaniu romantyzmu w Polsce;
rozróżniać innych kompozytorów tej epoki;
definiować nowe terminy m.in.: aria, folklor, koncert solowy - wprowadzone na lekcji;
opisywać styl brillant;
rozpoznawać utwory Chopina: Fantazja A‑dur na tematy polskie op. 13, Życzenie, słowa S. Witwicki op. 74 nr 1, Etiuda c‑moll op. 10 nr 12 Rewolucyjna.
Fryderyk Chopin - wprowadzenie
Śladami Fryderyka Chopina
RX4j5ORLTlKVJ
R10xwjNS6r4GX
Ćwiczenie 1
R13Yl8BvJcwUC
Ćwiczenie 2
Słuchanie utworów z partyturą
W dwóch z prezentowanych utworów: Fantazja A‑dur na tematy polskie op. 13, Etiuda c‑moll op. 10 nr 12 fortepian pełni dominującą funkcję, jest instrumentem solowym, natomiast w pieśni Życzenie fortepian akompaniuje solistce.
Polecenie 1
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi nagrania i partytury Fantazji A‑dur na tematy polskie i pieśni życzenie Fryderyka Chopina i odpowiedz na pytanie: 1. Jaką rolę pełni w tych utworach fortepian?
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi nagrania i partytury Fantazji A‑dur na tematy polskie i pieśni życzenie Fryderyka Chopina i odpowiedz na pytanie: 1. Jaką rolę pełni w tych utworach fortepian?
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi nagrania i partytury Fantazji A‑dur na tematy polskie i pieśni życzenie Fryderyka Chopina i odpowiedz na pytanie: 1. Jaką rolę pełni w tych utworach fortepian?
Wysłuchaj poniższych utworów oraz zapoznaj się z ich partyturami.
RslE9cTdtol7S
R1YGs448lMorX
RkV9we7HnHuc1
RtelL5Uj0QVB3
Rs0dDnCyDFXd2
RsOVXMvXztpTI
Określenie roli fortepianu w prezentowanych utworach.
W odróżnieniu od innych kompozytorów romantycznych, nie licząc młodzieńczych utworów na fortepian z orkiestrą oraz pieśni Chopin komponował prawie wyłącznie na fortepian. Wytworzył swój oryginalny styl fortepianowy. Komponował głównie mazurkiMazurekmazurki, walceWalcwalce, sonatySonatasonaty, polonezyPolonezpolonezy, scherzaScherzoscherza, impromptuImpromptuimpromptu. Stworzył nowy romantyczny gatunek w historii muzyki – balladęBalladaballadę fortepianową, a także znacznie rozwinął inne: nokturnNokturnnokturn, etiudęEtiudaetiudę, preludiumPreludiumpreludium.
Omówienie cech twórczości Fryderyka Chopina.
Dwa główne źródła inspiracji w twórczości Chopina to:
muzyka europejska stylu brillantStyl brillantstylu brillant – wirtuozowskie utwory na fortepian
polska muzyka ludowa, którą poznawał w czasie wiejskich wakacji na Mazowszu i Kujawach. W swych utworach – mazurkach i polonezach – nie cytował jednak motywów ludowych dosłownie, lecz przetwarzał w „folklor idealny”, wysublimowaną sztukę wysoką.
Na zachodnim brzegu Puszczy Kampinoskiej, 55 kilometrów od Warszawy, wśród równin mazowieckich, nad rzeczką Utratą, leży wieś Żelazowa Wola. To tutaj osiadł przybyły z Francji Mikołaj Chopin; tutaj poznał i zakochał się w uroczej Justynie z Krzyżanowskich i z nią się ożenił. Państwo Chopinowie mieli czworo dzieci, trzy córki: Ludwikę, Izabelę i Emilię oraz jednego syna FRYDERYKA CHOPINA. Fryderyk Chopin przyszedł na świat w majątku w Żelazowej Woli 1 marca 1810 roku. Dzieciństwo Fryderyka nie było jednak związane z Żelazową Wolą, ponieważ już jesienią 1810 roku rodzina Chopinów przeniosła się na stałe do Warszawy. Żelazowa Wola sławna jest dziś na cały świat, licznie odwiedzana przez pianistów i melomanów, znawców muzyki oraz zwykłych turystów – wszystkich, którzy chcą poznać miejsce urodzenia jednego z największych kompozytorów. Obecnie w Żelazowej Woli znajduje się muzeum – Dom Urodzenia Fryderyka Chopina i Park. Od pierwszej niedzieli maja do ostatniej niedzieli września, w Żelazowej Woli trwa sezon Koncertów Chopinowskich. Państwo Chopinowie zajęli w stolicy duże mieszkanie w skrzydle Pałacu Saskiego. Pani Justyna z zamiłowaniem grała na fortepianie. U swego syna niezwykle szybko dostrzegła zainteresowanie muzyką. Sześcioletni Frycek zaczął pobierać lekcje gry na fortepianie u Wojciecha Żywnego. W roku 1817 siedmioletni Fryderyk pod okiem nauczyciela skomponował swój pierwszy utwór: Polonez g‑moll zwany młodzieńczym. Już jako dziecko Chopin występował publicznie i stał się ulubieńcem warszawskich salonów, pisano o nim w lokalnej prasie. Cudownie utalentowane dziecko znała cała Warszawa. Swoje zdolności muzyczne Chopin rozwijał w Szkole Głównej Muzyki pod kierunkiem Józefa Elsnera. Wtedy powstały jego kolejne kompozycje: Rondo à la krakowiak op. 14, Trio g‑moll op. 8, Fantazja na tematy polskie op. 13, Koncert fortepianowy f‑moll op. 21 i e‑moll op. 11. Studia ukończył z oceną: szczególna zdolność, geniusz muzyczny. Fryderyk Chopin opuścił Warszawę w przeddzień powstania listopadowego. Współczesna Warszawa pamięta o kompozytorze. Spacerując ulicami stolicy, odnajdziemy wiele miejsc, w których 200 lat temu bywał słynny kompozytor. W Kościele Świętego Krzyża można odwiedzić jego serce. W Warszawie znajduje się też: Pomnik Fryderyka Chopina (Łazienki Królewskie), Muzeum Fryderyka Chopina, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. Imieniem kompozytora nazwano między innymi: Uniwersytet Muzyczny oraz Port Lotniczy. W stolicy nie brakuje muzyki Fryderyka Chopina, którą można usłyszeć podczas licznych koncertów. Czternastoletni Fryderyk Chopin został zaproszony przez rodziców swego szkolnego kolegi Dominika Dziewanowskiego, do ich majątku – Szafarni. W Szafarni Chopin zetknął się z polskim folklorem, który miał wpływ na jego kompozycje. Słuchał pieśni ludowych, muzyki wiejskich grajków, zapoznał się z wiejskimi obrzędami. Pod wpływem wszystkich tych doświadczeń młody Chopin zaczął komponować mazurki inspirowane rodzimymi tańcami. Gdy w 1830 roku na zawsze opuścił kraj rodzinny, wywiózł wspomnienia polskiej historii, zabytków, a także folkloru, które w przyszłości stały się źródłem muzycznych arcydzieł. Dziś w Szafarni działa Ośrodek Chopinowski, który prowadzi przede wszystkim działalność koncertową, a także organizuje Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina dla Dzieci i Młodzieży. W roku 1830, w przeddzień powstania listopadowego, Chopin wyjechał z Polski, aby dalej kształcić się i nawiązać szersze kontakty artystyczne. Nigdy więcej nie udało mu się wrócić do kraju. Przez resztę życia mieszkał we Francji. Tam poznał wielu kompozytorów, poetów i artystów. Komponował, koncertował i udzielał lekcji gry na fortepianie. Przez całe życie walczył z postępującą chorobą. Kompozytor zmarł 17 października 1849 roku w Paryżu w wieku 39 lat. Został pochowany na cmentarzu Père Lachaise w Paryżu. Serce Chopina, zgodnie z jego wolą, przywiozła do Warszawy siostra kompozytora, Ludwika. Fryderyk Chopin pozostawił po sobie wiele wspaniałych kompozycji głównie fortepianowych, między innymi: etiudy, nokturny, walce, sonaty, preludia, ballady, scherza, mazurki, polonezy. W swej twórczości często nawiązywał do polskiej muzyki ludowej. Niejednokrotnie w jego utworach pojawiają się rytmy taneczne kujawiaka, oberka, mazura i poloneza.
Dopasuj obsadę wykonawczą do tytułów utworów Fryderyka Chopina: 1. Życzenie. Możliwe odpowiedzi: A. głos i fortepian, B. fortepian, C. fortepian i orkiestra. 2. Fantazja na tematy polskie op. trzynaste. Możliwe odpowiedzi: A. głos i fortepian, B. fortepian, C. fortepian i orkiestra 3. Etiuda rewolucyjna op. dziesiąte nr 12. Możliwe odpowiedzi: A. głos i fortepian, B. fortepian, C. fortepian i orkiestra.
Dopasuj obsadę wykonawczą do tytułów utworów Fryderyka Chopina: 1. Życzenie. Możliwe odpowiedzi: A. głos i fortepian, B. fortepian, C. fortepian i orkiestra. 2. Fantazja na tematy polskie op. trzynaste. Możliwe odpowiedzi: A. głos i fortepian, B. fortepian, C. fortepian i orkiestra 3. Etiuda rewolucyjna op. dziesiąte nr 12. Możliwe odpowiedzi: A. głos i fortepian, B. fortepian, C. fortepian i orkiestra.
Dopasuj tytuł do utworu.
Życzenie, słowa S. Witwicki [op. 74 nr 1]
Etiuda c-moll op. 10 nr 12
Fantazja A-dur na tematy polskie op. 13
Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.
RT7aVyDOjXtBm
Ćwiczenie 3
R1TM5cfVbGKqt
Ćwiczenie 4
Prezentacja pt. Konkurs Chopinowski
R16xS2o7TkhMK
R15qzE2h7CtaO
Ćwiczenie 5
Retga7Rn518jZ1
Ćwiczenie 6
Ćwiczenie 7
Rvw7fpZY8ifKl
m80e83bcb2118d065_0000000000258
Słownik pojęć
Ballada
Ballada
utwór instrumentalny o swobodnej budowie, najczęściej na fortepian.
Etiuda
Etiuda
utwór instrumentalny solo, przeznaczony do celów ćwiczeniowo- technicznych.
Etiuda koncertowa
Etiuda koncertowa
obok walorów dydaktycznych ma wartość dzieła artystycznego (np. etiudy F. Chopina, F. Liszta).
Impromptu
Impromptu
liryczny utwór na instrument solo (przeważnie fortepian) o kontrastujących tematach, formie trzyczęściowej.
Kujawiak
Kujawiak
taniec wywodzący się z ziemi kujawskiej, utrzymany w metrum trójdzielnym, tempie umiarkowanym, często łączony z oberkiem. Zaliczany do grupy tańców narodowych.
Mazur
Mazur
polski taniec ludowy, żywy skoczny, utrzymany w metrum trójdzielnym o charakterystycznym rytmie i zmiennych akcentach. Zaliczany do grupy tańców narodowych.
Mazurek
Mazurek
utwór stylizowany. Opiera się na ludowych tańcach trójmiarowych typu mazurowego: kujawiaku, mazurze, oberku.
Nokturn
Nokturn
utwór instrumentalny odznaczający się spokojnym, nastrojowym charakterem, śpiewną linią melodyczną.
Oberek
Oberek
polski taniec ludowy o tempie szybkim, utrzymany w metrum trójdzielnym. Zaliczany do grupy tańców narodowych.
Pieśń
Pieśń
utwór wokalny do tekstu poetyckiego.
Polonez
Polonez
uroczysty staropolski taniec o umiarkowanym tempie, stosowany także w postaci stylizowanej.
Preludium
Preludium
wstęp do większego dzieła muzycznego lub krótki samodzielny utwór instrumentalny.
Scherzo
Scherzo
(wł. żart) utwór instrumentalny, o charakterze żartobliwym.
Sonata
Sonata
cztero- lub trzy częściowy utwór instrumentalny, którego pierwsza część to allegro sonatowe o dwóch kontrastujących tematach.
Styl brillant
Styl brillant
styl w muzyce charakteryzujący się wirtuozostwem oraz śpiewną melodyką. Błyskotliwy, efektowny.
Walc
Walc
taniec towarzyski w tempie umiarkowanym, stosowany także w postaci stylizowanej.
Źródło:
Słownik muzyki pod red. Wojciecha Marchwicy, Zielona Sowa, Kraków 2006
m80e83bcb2118d065_0000000000268
Biblioteka muzyczna
RslE9cTdtol7S
RkV9we7HnHuc1
Rs0dDnCyDFXd2
m80e83bcb2118d065_0000000000272
Bibliografia
J. Chomiński, K. Wilkowska‑Chomińska, Historia muzyki cz. II, PWM, Kraków 1989.
J. Ekiert, Chopin wiecznie poszukiwany: Historia Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie, : Muza SA, Warszawa 2010.
S. Wysocki, Wokół Konkursów Chopinowskich, Wydawnictwa Radia i Telewizji, Warszawa 1987.