Temat: Powstanie listopadowe

Autorka scenariusza: Monika Piotrowska‑Marchewa

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

XX. Ziemie polskie w latach 1815–1848. Uczeń:

3. przedstawia przyczyny wybuchu powstania listopadowego, charakter zmagań i następstwa powstania dla Polaków w różnych zaborach.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie zapoznają się z przyczynami wybuchu powstania listopadowego, charakterem zmagań i następstwami powstania dla Polaków w różnych zaborach.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew wojny polsko‑rosyjskiej;

• wymienia przyczyny wybuchu powstania;

• opisuje historię zmagań Polaków i następstwa powstania w różnych zaborach.

Metody/techniki kształcenia

• metody podające: pogadanka, wykład informacyjny, wyjaśnienia i komentarze nauczyciela;

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika, z użyciem multimediów;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja;

• metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, praca z tekstem, metaplan.

Formy pracy

• praca w parach lub grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• komputery z dostępem do Internetu;

• zeszyt i kredki/pisaki;

• materiały z e‑podręcznika;

• tablica multimedialna lub duży ekran z projektorem umożliwiającym wyświetlanie zawartości e‑podręcznika dla całej klasy;

• arkusze papieru.

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie sobie ustaleń kongresu w sprawie polskiej oraz przeczytanie podrozdziałów Konspiracje wojskowe w Królestwie Polskim i Bunt senatorów z e‑podręcznika.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel podaje uczniom temat, cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Rozmawia z uczniami na temat przyczyn powstania listopadowego. Rekapituluje wraz z nimi informacje dotyczące postanowień kongresu wiedeńskiego. Nawiązuje do informacji przeczytanych przez nich przed lekcją.

3. Uczniowie rozwiązują Ćwiczenie 1. Porządkują pośrednie i bezpośrednie przyczyny wybuchu powstania 1830 roku, a następnie sprawdzają poprawność rozwiązania w e‑podręczniku.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel przedstawia uczniom – w oparciu o mapę w e‑podręczniku - najważniejsze etapy powstania listopadowego. Prosi uczniów o wykonanie Polecenia 1. Uczniowie, wykorzystując mapę i wykład nauczyciela, wyjaśniają, na czym polegała taktyka rosyjska w walce z powstaniem. Nauczyciel przybliża uczniom skrótowo działania podejmowane przez Polaków i Polki poza frontem (bez przykładów osobowych).

2. Po zapoznaniu się z przyczynami i najważniejszymi etapami powstania listopadowego i wojny polsko‑rosyjskiej 1831 roku uczniowie wykonują Polecenie 2. Zapoznają się z obrazem Horace’a Verneta zatytułowanym Polski Prometeusz. Odpowiadają na pytanie, jaki był stosunek malarza do polskiego zrywu niepodległościowego. Krótko omawiają z nauczycielem swoje wnioski. Nauczyciel dba o informację zwrotną przekazywaną uczniom podczas wykonywania poleceń.

3. Nauczyciel dzieli klasę na 6 grup (im więcej grup, tym większa efektywność pracy uczniów). Każda z grup opracowuje metaplan dotyczący wybranego zagadnienia związanego z tematem lekcji. Uczniowie na plakacie zapisują odpowiedzi na pytania: Jak było? Jak powinno być? Dlaczego nie było tak, jak powinno być? W czasie pracy nauczyciel tylko się przygląda, nie ingeruje.

4. Grupa 1 oraz 2 – analizuje militarną aktywność Polaków w czasie powstania. W tym celu wykonuje Ćwiczenie 2. Decyduje, jakie były konsekwencje bitew stoczonych w czasie powstania listopadowego. Następnie zapisuje wnioski w odpowiednich miejscach plakatu.

5. Grupa 3 i 4 – ocenia dyplomatyczną aktywność powstańczego rządu. W tym celu wykonuje Polecenie 3. Sprawdza, jakie działania dyplomatyczne podejmowali Polacy w czasie powstania listopadowego. Czego oczekiwali od innych państw? Dlaczego im się nie powiodło? Następnie zapisuje wnioski w odpowiednich miejscach plakatu.

6. Grupa 5 oraz 6 – bada i prezentuje zaangażowanie społeczeństwa polskiego. W tym celu wykonuje Polecenie 4. Następnie zapisuje wnioski w odpowiednich miejscach plakatu.

Faza podsumowująca

1. Jedna osoba z każdego zespołu omawia plakat. Stara się skupiać tylko na wnioskach, których nie było u poprzedników. Następnie uczniowie – z pomocą merytoryczną nauczyciela, który koryguje ewentualne błędy - na osobnym arkuszu papieru umieszczają skrótowe, wspólne wyniki dyskusji.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, biorąc pod uwagę ich wkład i zaangażowanie. Może w tym celu przygotować ankietę ewaluacyjną do samooceny oraz oceny pracy prowadzącego i innych uczniów.

3. Nauczyciel zadaje zadanie domowe dla uczniów chętnych (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza) - proponuje wykonanie Ćwiczenia 3, tj. analizę fragmentu wspomnień generała Ignacego Prądzyńskiego. Uczeń wykonuje prezentację na temat tego uzdolnionego wojskowego.

Słownictwo

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The November Uprising

The Tsar's violation of the constitution caused protests of Poles, who began to organise conspiracies and associate in secret organisations. Already at the beginning of the existence of the Kingdom of Poland, Walery Łukasiński founded the National Freemasonry, which was later transformed into the Patriotic Club. A secret confederacy established in 1828 under the leadership of Second Lieutenant Piotr Wysocki thrusted for the armed confrontation. The outbreak of the November Uprising took place on the night of 29th and 30th November 1830. The first dictator of the uprising was Józef Chłopicki. On 25th January 1831, the Sejm of the Congress Poland announced the dethronement of Tsar Nicholas, which resulted in the entry of the tsarist army into the Congress Poland territory. During the fights Poles won a number of victories, but the defeat in the battle of Ostrołęka in May 1831 led to the Russians entering Warsaw and the fall of the uprising.