E-materiały do kształcenia zawodowego

Budowa środków transportu drogowego

Eksploatacja środków transportu drogowego — Kierowca mechanik , Technik transportu drogowego .

bg‑turquoise

Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego

ATLAS INTERAKTYWNY

11
Kabina
R13KqERgp7nJT
Ilustracja zatytułowana Kabina samochodu ciężarowego przedstawia schemat konstrukcji kabiny dla kierowcy. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawiają się ramki z tekstem uzupełniającym. W każdej ramce znajduje się także nagranie dźwiękowe tożsame z tekstem. W schemacie skupiono się na metalowym szkielecie kabiny składającym się się z części przedniej, dachu i podłogi oraz łączącym je stelażu. Obok schematu znajduje się rysunek całej czerwonej kabiny. Na rysunku wyróżniono następujące elementy składowe kabiny:
  1. Belka nadokienna znajduje się poziomo nad przednią szybą. Profil tłoczony z blachy będący górną częścią konstrukcji szkieletu nośnego kabiny samochodu ciężarowego, połączony ze słupkami przednimi, środkowymi i tylnymi.
  2. Belka nośna podłogi znajduje się w dolnej części, równolegle do drzwi kabiny, jest bliżej środka podłogi kabiny. Profil tłoczony z blachy stanowiący część konstrukcji nośnej kabiny samochodu ciężarowego, połączony z wytłoczką podłogi kabiny kierowcy, pełni funkcję podłużnicy, usztywnia podłogę i wzmacnia szkielet kabiny.
  3. Belka podokienna jest płaska i znajduje się pod belką nadokienną, czyli pod szybą przednią. Profil tłoczony z blachy będący częścią szkieletu konstrukcji nośnej kabiny samochodu ciężarowego, który łączy oba słupki przednie i stanowi dolną część ramy okna przedniego.
  4. Belka progowa znajduje się pod drzwiami, jest równoległa do drzwi. Profil tłoczony z blachy stalowej stanowiący dolną boczną część szkieletu konstrukcji nośnej kabiny, jest połączony ze słupkiem przednim, bocznym i tylnym oraz wytłoczką podłogi.
  5. Słupek przedni tworzy boczną ramę przedniej szyby, jest usytuowany pionowo. Profil tłoczony z blachy stalowej stanowiący boczną część szkieletu konstrukcji nośnej kabiny, łączący ze sobą belkę nadokienną, belkę podokienną i belkę progową.
  6. Słupek boczny jest równoległy do słupka przedniego i dłuższy od niego. Tworzy wraz z słupkiem przednim pionową część ramy drzwi kabiny. Profil tłoczony z blachy stalowej stanowiący boczną część szkieletu konstrukcji nośnej kabiny, łączący ze sobą belkę nadokienną i belkę progową.
  7. Słupek tylni znajduje się z tyłu kabiny za słupkiem bocznym, jest do niego równoległy i jest podobnej długości. Profil tłoczony z blachy stalowej stanowiący boczną część szkieletu konstrukcji nośnej kabiny, łączący ze sobą belkę nadokienną i belkę progową.
Kabina samochodu ciężarowego
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rj50r3SqjjDik
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze kabiny samochodu ciężarowego. Na ilustracji znajdują się cztery punkty interaktywne. Po kliknięciu punktu pojawia się opis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z opisem.
  1. Lusterka. Są to niezbędne elementy pojazdu, które umożliwiają obserwację przestrzeni z tyłu oraz z boku pojazdu.
  2. Kierownica. Ważne, żeby działała ona płynnie i zapewniała łatwy dostęp do przełączników kierunkowskazów, wycieraczek oraz świateł. Najlepiej sprawdza się kierownica wielofunkcyjna pozwalająca na łatwe zarządzanie komputerem pokładowym wraz z tempomatem.
  3. Fotel kierowcy. Siedzisko powinno być odpowiednio szerokie i zapewniać stabilizację odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Ważnym jest również możliwość regulacji wysokości fotela, kąta siedziska oraz oparcia.
  4. Deska rozdzielcza. Musi zapewniać czytelny odczyt informacji o pojeździe, takich jak: prędkość jazdy, stan oleju silnikowego, temperatura płynu chłodniczego, potencjalne usterki sygnalizowane różnymi kontrolkami oraz wyświetlanie danych z komputera pokładowego.
Kabina samochodu ciężarowego
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Kabina samochodu ciężarowego to część nadwozia, która jest wyposażona w urządzenia i przyrządy niezbędne do kierowania samochodem. Wyposażona jest zarówno w to, co kluczowe podczas realizacji zadań związanych z wykonywaną pracą, jak i przydatne podczas wypoczynku. Rozróżnia się dwa rodzaje kabin. Pierwsza to Kabina wagonowa, gdzie miejsce kierowcy i pasażerów ulokowane jest nad jednostką napędową. Drugi nosi nazwę kabina klasyczna (long nose) i jest charakterystyczny dla pojazdów produkcji amerykańskiej. W tym przypadku miejsce kierowcy i pasażerów znajduje się za silnikiem.

Kabiny samochodów ciężarowych muszą sprostać wymaganiom, które opisano w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2016 r. poz. 2022, z 2017 r. poz. 2338, z 2018 r. poz. 855, z 2019 r. poz. 2560, z 2020 r. poz. 1886 oraz z 2021 r. poz. 1877):

Kluczowe wytyczne związane z zewnętrznymi elementami kabiny kierowcy:

  • zderzaki samochodu, podobnie jak klamki, nie mogą przyczyniać się do powstania niebezpiecznych sytuacji związanych z potencjalnym zaczepieniem pozostałych uczestników ruchu,

  • elementy znajdujące się w najbliższym sąsiedztwie reflektora pojazdu (daszek lub inne wystające elementy) powinny być zaokrąglone.

Jakie są najważniejsze elementy wyposażenia kabiny kierowcy samochodu ciężarowego?

  • mechanizmy zaprojektowane z myślą o wentylacji i nagrzewaniu wnętrza kabiny,

  • drzwi kabiny muszą być wyposażone w zamki, których zadaniem jest zamykanie ich i zabezpieczenie przed niekontrolowanym otwarciem.

Jakie warunki powinny spełniać takie pomieszczenia jak kabina kierowcy (i inne pomieszczenia zaprojektowane z myślą o przewozie osób)?

  • pomieszczenia zamknięte powinny być szczelne i chronić wnętrze przed przedostawaniem się do niej opadów atmosferycznych i pyłów,

  • powinna być wyposażona w urządzenia służące wentylacji i ogrzewaniu wnętrza kabiny,

  • drzwi kabiny muszą być wyposażone w zamki, których zadaniem jest zamykanie ich i zabezpieczenie przed niekontrolowanym otwarciem.

  • fotele powinny być połączone z nadwoziem, nawet wtedy, gdy są przesuwne (wyposażone w odpowiednio skonstruowane prowadnice); ważne jest, żeby nie była możliwa niezamierzona zmiana ich położenia,

  • siedzenia powinny być skierowane frontem do kierunku jazdy,

  • bryła tablicy rozdzielczej musi być zaokrąglona przynajmniej w jej dolnej części,

  • z punktu widzenia bezpieczeństwa i wygody użytkowania powinny zawierać wyjścia takie jak drzwi albo okna (minimalnie jedno po jednej stronie pojazdu), by w razie potrzeby umożliwić opuszczenie kabiny,

  • powinny zawierać miejsca zaprojektowane z myślą o używaniu pasów bezpieczeństwa zgodnie z ich przeznaczeniem,

  • każde z siedzeń powinno mieć przypisany mu pas bezpieczeństwa wraz z elementem jego kotwiczenia,

  • przednie siedzenie samochodu ciężarowego o masie do 3,5 tony (kategorii ) powinno mieć zagłówki,

  • powinno być odgrodzone wytrzymałą przegrodą oddzielającą miejsce dla kierowcy i pasażera (pasażerów) od przestrzeni ładunkowej.

Szyby pojazdu:

  • w przypadku rozbicia nie mogą tworzyć ostrych odprysków; szyba czołowa musi zapewniać kierowcy jak najlepszą widoczność; gdy jest rozbita lub spękana - przynajmniej dostateczną,

  • muszą być zamontowane tak albo wyprodukowane z takiego materiału, żeby w razie konieczności opuszczenia pojazdu pozwalały na wyjście z niego, jednak wymóg ten nie odnosi się do bankowozu,

  • powinny zawierać oznaczenia, umieszczone w widocznym miejscu, które wskazują na ważne dane dotyczące m.in. producenta szyby oraz roku i miejsca produkcji; przepis ten odnosi się do pojazdów wyprodukowanych po 31 grudnia 1968 r.,

  • minimalny współczynnik przepuszczania światła w przypadku szyb przednich i przednich bocznych powinien wynosić minimalnie ,

  • nie mogą odbijać światła tak, by oślepiało ono innych uczestników ruchu,

  • powinny być wyposażone w wycieraczki przedniej szyby, które zapewnią kierowcy widoczność w trakcie prowadzenia pojazdu oraz dysze podające płyn myjący, którego użycie umożliwili utrzymanie szklanej powierzchni w czystości.

Pojazd powinien być wyposażony w:

  • urządzenie mierzące prędkość pojazdu; powinno znajdować się w miejscu, gdzie będzie dobrze widoczne, tak umiejscowiony prędkościomierz powinien wskazywać prędkość pojazdu (wyrażoną w km/h i mph) oraz jego przebieg, czyli ilość przejechanych kilometrów (lub mil),

  • minimalnie dwa lusterka znajdujące się na zewnątrz pojazdu, zlokalizowane z jego prawej i lewej strony, by obserwować sytuację w pobliżu pojazdu

  • zlokalizowane ze strony pasażera lusterka klasy  powinny znajdować się w autobusie szkolnym, którego pierwsza rejestracja miała miejsce po dniu 30 czerwca 2017 r., samochodzie ciężarowym i pojeździe specjalnym zarejestrowanym pierwszy raz po 1 stycznia 2000 roku, którego dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony, z tymi wyjątkami, że:

    • przepis nie odnosi się do samochodu ciężarowego i pojazdu specjalnego o dopuszczalnej masie całkowitej do 7,5 t,

    • montaż lusterek klasy  jest niemożliwy z zapewnieniem szeregu warunków:

      • ani jeden element lusterka nie znajduje się w odległości mniejszej niż 2 metry od podłoża, przy czym nieważna jest w tym przypadku pozycja ustawienia lusterek, w przypadku, kiedy pojazd jest obciążony ciężarem o takiej samej wartości co dopuszczalna masa całkowita pojazdu,

      • lusterko jest dobrze widoczne z perspektywy osoby kierującej pojazdem.

    • ustawienie lusterek i ich ilość są właściwe wtedy (i zgodne z przepisami), kiedy ze strony pasażera kombinacja lusterek o szerokim kącie i tych zapewniających bliskie widzenie pozwala dostrzec co najmniej 95 procent pełnego pola widzenia na poziomie podłoża w przypadku lusterek klasy czwartej i co najmniej 85 procent pola widzenia na poziomie podłoża w przypadku lusterek klasy piątej; wszystko to musi być potwierdzone w dokumencie wydanym przez uprawnioną do tego instytucję,

    • jeśli nie można zainstalować lusterek klasy czwartej i piątej ze strony pasażera (albo taka instalacja powodowałaby zbyt duże koszty), ustawodawca uważa obowiązek za spełniony,

    • spełnienie wymagań musi być potwierdzone stosownym dokumentem.

Rama
RLj95jwwMgLag
Ilustracja przedstawia samochód dostawczy składający się z dwóch głównych części: kabiny dla kierowcy oraz z węższej od kabiny ramy naczepy, która jest prostokątnym metalowym stelażem z przymocowanymi do niej z tyłu kołami. Na końcu ramy znajduje się prostopadle zamontowana metalowa belka ze światłami i rejestracją. Na ilustracji znajduje się dziewięć punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się opis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z opisem.
  1. Kabina znajduje się w przedniej części pojazdu. Przestrzeń użytkowa dla kierowcy, pełniąca funkcję miejsca pracy oraz wypoczynku.
  2. Skrzynia biegów znajduje się wewnątrz ramy tuż za kabiną. Jest przedstawiona w formie czarnego pudła prostopadłego do kabiny. Jest to mechanizm odpowiadający za zmianę przełożenia, które określa się stosunkiem prędkości obrotowej na wale wyjściowym do prędkości obrotowej na wale wejściowym. Dzięki temu skrzynia biegów umożliwia efektywne wykorzystanie mocy wytwarzanej przez silnik do pojazdu.
    Podczas zmiany biegów w skrzyni na wyższe zaczynamy otrzymywać zwiększoną moc pojazdu kosztem momentu obrotowego, który jest przekazywany na koła napędowe pojazdu. Natomiast przy redukcji biegów zmieniamy przełożenia na takie, dzięki którym kosztem prędkości maksymalnej dostarczymy większego momentu obrotowego na koła napędowe.
  3. Tłumik znajduje się równolegle za skrzynią biegów, również wewnątrz ramy. Jest przedstawiony w formie srebrnej metalowej puszki. Jest to element służący do redukcji hałasu i emisji spalin wydobywających się z silnika spalinowego.
  4. Wał napędowy jest cienką rurką biegnącą pod ramą spod kabiny do tylnych kół. Zadaniem wału napędowego jest przeniesienie napędu z silnika do mostu napędowego.
  5. Most napędowy jest metalowym prętem łączącym tylne koła. Jest to zespół elementów w formie osi, którego głównym zadaniem jest przekazanie mocy z wału napędowego na koła poprzez mechanizm różnicowy rozdzielający moment obrotowy pomiędzy półosie. Pełni również funkcję utrzymania konstrukcji pojazdu.
  6. Resor piórowy jest metalowym elementem w łukowatym kształcie o końcach skierowanych do góry. Jest on przymocowany do mostu przy kołach od ich wewnętrznej strony. Jest to element służący do niwelacji drgań. Łagodzi odczuwanie wybojów znajdujących się na drodze podczas jazdy.
  7. Rama podłużnicowa jest głównym elementem, na którym można ustawić naczepę. Jest wąskim i długim prostokątem ustawionym w dolnej części za kabiną. Rama i kabina są do siebie prostopadłe. Większa część ramy składa się z dwóch równoległych belek, a jej koniec zawiera również metalową płytę łączącą belki. Płyta ta jest prostokątem. Niewielkim w stosunku do reszty ramy. Jest to element zbudowany z dwóch ram podłużnicowych, połączonych belkami poprzecznymi. Odpowiada za utrzymanie odpowiedniej sztywności całej konstrukcji oraz zapewnia ochronę przed zginaniem.
  8. Zbiorniki paliwa to dwa poziomo usytuowane pojemniki w kształcie prostopadłościanów, które znajdują się na zewnątrz ramy mniej więcej w środku ich długości. Jest to zbiornik, w którym magazynowane jest paliwo zasilające silnik samochodu podczas jazdy.
  9. Zbiornik sprężonego powietrza jest to pojemnik w kształcie sześcianu znajdujące się między kabiną a jednym ze zbiorników paliwa. Jest to zbiornik ciśnieniowy służący do magazynowania powietrza. Zapewnia wymagane stałe ciśnienie robocze. Powietrze w zbiorniku pozwala pokryć chwilowe zapotrzebowanie występujące np. podczas poziomowania pojazdu lub zmiany biegów.
Rama podłużnicowa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rama pojazdu jest elementem przenoszącym wszystkie siły wynikające z pracy układów samochodu i przewożonych ładunków. służy do połączenia wszystkich układów i elementów pojazdu.

Rama podłużnicowa jest złożona z dwóch podłużnych belek (tzw. podłużnic) i poprzecznych belek (tzw. poprzeczek), łączących ze sobą obie podłużnice. Odpowiedni kształt poprzeczek ułatwia mocowanie części podwozia i nadwozia. Rama podłużnicowa posiada zarówno swoje zalety, jak i wady. Do tych pierwszych należy tania i nieskomplikowana konstrukcja.

Wadą tego rodzaju ramy jest natomiast jej duży ciężar. Ramy podłużnicowe są powszechnie stosowane w samochodach ciężarowych. Podłużnice ułożone są równolegle lub nieznacznie równolegle do osi podłużnej samochodu. Ramy te mają zazwyczaj płaską powierzchnię górną i  posiadają wsporniki  oraz otwory, służące do połączenia z nią wszystkich mocowanych do niej układów i mechanizmów

Elementy mocowane do ramy łączy się z nią przy użyciu wsporników i łączników. Większość tych pierwszych jest mocowana do podłużnic, które zapewniają ramie wymaganą wytrzymałość. Funkcję zderzaków pojazdu pełnią specjalne belki montowane na końcach ramy. Do tylnej poprzeczki ramy może być umocowane urządzenie, które sprzęga samochód z przyczepą. Podłużnice wykonuje się zwykle z belek stalowych o przekroju ceowym. Mogą one być także wzmocnione wkładkami, które umieszcza się w miejscach szczególnie obciążonych.

Poprzeczki mają odpowiednio dobrane przekroje otwarte lub zamknięte, które są przynitowane lub przyspawane do podłużnic. Coraz częściej w tych miejscach stosuje się połączenia śrubowe. Połączenia poprzeczek z podłużnicami są wykonywane w taki sposób, aby uzyskać najkorzystniejszy rozkład naprężeń w materiale łączonych elementów. W tym celu końce poprzeczek zwykle kształtuje się tak, aby poprzeczka przylegała do podłużnicy na większej powierzchni niż powierzchnia przekroju poprzeczki. Dzięki temu naprężenia występujące w miejscach połączeń są rozłożone na większą powierzchnię i nie powodują tym samym niekorzystnego spiętrzenia naprężeń.

Często w miejscach łączenia podłużnic i poprzeczek stosuje się płaskie płyty stalowe, które pełnią funkcję lokalnych wzmocnień. Zwykle dąży się do uzyskania jak najniższego położenia ramy względem podłoża, co pozwala na uzyskanie niskiego położenia nadwozia. Obniżenie wysokości samej ramy osiąga się poprzez stosowanie podłużnic o małej wysokości przekroju. W połączeniach większych zespołów i elementów z ramą wykorzystuje się elementy metalowo‑gumowe. Ich zadaniem jest zmniejszenie dynamicznych obciążeń w miejscu połączenia. Często stosuje się obniżenie przedniej części ramy przez odpowiednie ukształtowanie podłużnic.

Wsporniki mocujące poszczególne podzespoły do ramy są wykonywane jako odlewy staliwne lub żeliwne oraz jako stalowe wytłoczki. Silnik mocuje się do ramy w kilku punktach. Wykorzystuje się do tego wsporniki i łączniki metalowo‑gumowe, których zadaniem jest tłumienie drgania silnika i ograniczanie przełożenia tych drgań na ramę samochodu. Wsporniki mocowania silnika do ramy są zwykle kształtowymi elementami stalowymi.

Często stosuje się dodatkową, odpowiednio profilowaną poprzeczkę ramy, podtrzymującą tylną część silnika. Podobnie jak silnik są mocowane do ramy skrzynia biegów i skrzynia rozdzielcza oraz wał napędowy. Kabinę, osie jezdne i mosty napędowe wiążą z ramą elementy ich zawieszenia. Skrzynię ładunkową łączy się z ramą za pomocą metalowych lub metalowo‑gumowych wsporników. Urządzenia specjalne, takie jak cysterny czy żurawie, są zwykle mocowane do ramy pośredniej połączonej z ramą samochodu obejmami i śrubami. Stosowanie ramy pośredniej ułatwia montowanie urządzeń na podwoziu samochodu i usztywnia konstrukcję nośną.

Ilustracja interaktywna przedstawia ramę podłużnicową. Składa się ona z dwóch długich równoległych listew połączonych ze sobą poprzecznymi krótkimi listwami. Dodatkowo między listwami zamontowano poprzecznie wiele drobnych elementów, na przykład prętów, śrub czy haków. Na grafice wymienione są poszczególne elementy ramy podłużnicowej. Po kliknięciu na nazwę elementu, element ten podświetla się oraz pojawia się dodatkowy opis tekstowy, grafika ze zbliżeniem na element oraz tożsame z nim nagranie dźwiękowe.

RV9fYav6ga8Sx
Ilustracja interaktywna przedstawia ramę podłużnicową. Składa się ona z dwóch długich równoległych listew połączonych ze sobą poprzecznymi krótkimi listwami. Dodatkowo między listwami zamontowano poprzecznnie wiele drobnych elementów, na przykład prętów, śrub czy haków. Na grafice wymienione są poszczególne elementy ramy podłużnicowej. Po kliknięciu na nazwę elementu, element ten podświetla się oraz pojawia się dodatkowy opis tekstowy, grafika ze zbliżeniem na element oraz tożsame z nim nagranie dźwiękowe.
Lista elementów:
  • Poprzeczka: jest to element łączący dwie podłużnice oraz pełni funkcje stabilizacji całej konstrukcji ramy.
    Na ilustracji są to trzy poprzeczne krótkie listwy łączące dwie główne listwy.
  • Siodło: jest to element służący do połączenia ciągnika siodłowego z naczepą. Pełni również funkcje łożyska ślizgowego, pozwalający na znacznie większy zakres manewrowości całego zestawu.
    Na ilustracji jest to płaski element zamontowany w przedniej części ramy. Siodło ma kształt kwadratu z trójkątnym wcięciu z przodu.
  • Podłużnica: jest to wzdłużny element konstrukcji podwozia pojazdu. Odpowiada za utrzymanie odpowiedniej sztywności całej konstrukcji oraz zapewnia ochronę przed zginaniem.
    Na ilustracji są to dwie długie listwy tworzące główną część konstrukcji.
  • Wspornik resoru: jest to element mocujący resor do ramy podłużnicowej, łagodzący wyboje znajdujące się na drodze.
    Na ilustracji są to elementy wspierające główne listwy ramy od spodu. Składają się one z trzech blaszek: dwóch pionowych i łączącej je poziomej blaszki, o którą oparta jest rama.
  • Wsporniki mocowania zbiornika paliwa: jest to element znajdujący się na ramie podłużnicowej do którego jest przymocowany zbiornik paliwa.
    Na ilustracji są to dwa haki przymocowane do jednej listwy, które są skierowane w dół i na zewnątrz.
  • Wspornik drążka reakcyjnego: jest to element łączący drążek reakcyjny do ramy podłużnicowej. Natomiast funkcją, wspomnianego wcześniej drążka reakcyjnego jest kontrola ruchu kół w kierunku wzdłużnym.
    Na ilustracji jest to konstrukcja składająca się z dwóch równoległych blaszek łączących główną listwę ramy od dołu z poziomym drążkiem znajdującym się niżej. Wspornik drążka reakcyjnego znajduje się w przedniej części ramy.
  • Wspornik łącznika stabilizatora: jest to element mocujący łącznik stabilizatora do ramy podłużnicowej. Zadaniem łącznika stabilizatora jest połączenie stabilizatora z wahaczem lub kolumną zawieszenia.
    Na ilustracji jest to kwadratowa blaszka z dodatkowymi wystającymi elementami w kształcie trapezu, które tworzą ramkę i przytrzymują pionowy drążek, który połączony jest z główną listwą ramy podłużnicowej.
Rama podłużnicowa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Układ napędowy
RUl36xg3i3VzX
Ilustracja zatytułowana Układ napędowy przedstawia model układu, który składa się z trzech głównych części: silnika, który jest największą częścią, z wychodzącej z niego długiej cienkiej rury oraz z zamontowanej do niej prostopadle krótszej, również cienkiej rurki. Na rysunku kilka elementów składowych układu wyróżniono punktami interaktywnymi, po kliknięciu których pojawiają się ramki z nazwami i opisami poszczególnych elementów. W każdej ramce znajduje się także nagranie dźwiękowe tożsame z tekstem oraz grafika pomocnicza przedstawiająca element.
  1. Silnik znajduje się na początku układu. Jednostka napędowa, która wytwarza moment obrotowy potrzebny do wprawienia w ruch pojazdu. Konwertuje energię zmagazynowaną w związkach chemicznych na energię mechaniczną służącą do napędu samochodu lub innego pojazdu silnikowego.
  2. Sprzęgło znajduje się za silnikiem, u jego dołu. Składa się z kilku metalowych tarczy usytuowanych pionowo i jest znacznie mniejsze od silnika. Zespół elementów, które służą do łagodnego łączenia i rozłączenia momentu obrotowego pracującego silnika z pozostałymi elementami przeniesienia napędu. Gdy pojazd stoi w miejscu, umożliwia łatwe wbicie biegu, a dodatkowo ułatwia zmianę biegów podczas jazdy. Pozwala na łagodne ruszanie oraz zatrzymanie pojazdu.
  3. Skrzynia biegów jest znacznie mniejszą od silnika metalową tubą wychodzącą z silnika. Ze skrzyni biegów wychodzi cienka metalowa rura. Mechanizm zmieniający przełożenia w celu efektywnego przekazania mocy wytworzonej przez silnik do napędu pojazdu lub maszyny roboczej. Skrzynia biegów jest połączona z silnikiem za pomocą sprzęgła.
  4. Wał napędowy jest postaci długiej cienkiej metalowej rury. Element układu napędowego, który przenosi moment napędowy ze skrzyni biegów lub skrzyni rozdzielczej do mostu napędowego (lub mostów napędowych). W samochodach z napędem na tylne koła i pojedynczą osią napędową znajduje się jeden wał napędowy. Ponieważ w trakcie pracy zawieszenia pojazdu zmienia się odległość między skrzynią biegów a mostem napędowym, to konstrukcja wału musi umożliwiać zmianę jego długości. Podstawowym elementem wału napędowego jest cienkościenna rura, do której z jednej strony przyspawany jest wał z wielowypustem oraz kołnierz z widełkami.
  5. Tylny most jest prostopadłą do wału krótszą od niego rurą połączoną z nim metalowymi elementami. Jest to zespół elementów w formie osi, którego głównym zadaniem jest przekazanie mocy z wału napędowego na koła poprzez mechanizm różnicowy rozdzielający moment obrotowy pomiędzy półosie. Pełni również funkcję utrzymania konstrukcji pojazdu.
Układ napędowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Układ hamulcowy

Układ hamulcowy służy do zmniejszenia prędkości lub zatrzymania pojazdu znajdującego się w ruchu oraz do jego unieruchomienia podczas postoju. W tym celu stosuje się hamulce robocze (zasadnicze), awaryjne i postojowe (pomocnicze). Układ hamulcowy powinien być przede wszystkim niezawodny, aby zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa czynnego. Składa się z mechanizmu uruchamiającego hamulce, w którym czynnikiem roboczym w samochodach użytkowych najczęściej jest sprężone powietrze oraz mechanizmów hamulcowych tarczowych lub szczękowo‑bębnowych. W samochodach użytkowych o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony stosuje się hydrauliczny mechanizm uruchamiania hamulców ze wspomaganiem podciśnieniowym. Koniecznym elementem współczesnych układów hamulcowych jest system zapobiegający zablokowaniu kół podczas hamowania, znany jako ABS.

RzrT1wOaA1cfz
Ilustracja interaktywna przedstawia układ hamulcowy. Cały układ hamulcowy przedstawiony na planszy składa się z metalowych tarcz znajdujących się przy kołach, rurek łączących wszystkie cztery tarcze oraz kilku elementów znajdujących się z przodu pojazdu nad kołami. Na grafice wymienione są poszczególne elementy układu. Po kliknięciu na nazwę elementu, element ten podświetla się oraz pojawia się dodatkowa ilustracja, opis tekstowy oraz tożsame z nim nagranie dźwiękowe.
Lista elementów:
  1. Tarcza hamulca:
    Ilustracja
    Metalowa okrągła tarcza z wybrzuszonym na zewnątrz środkiem zamontowana do koła. Tarcza ustawiona jest na brzegu pionowo.
    Tekst
    Jest odlewem z żeliwa lub staliwa. Jest przymocowana do piasty koła i obraca się wraz z nią. Podczas gdy kierowca naciska na pedał hamulca klocki hamulcowe są dociskane do powierzchni roboczej tarczy. Powstająca w ten sposób siła tarcia pomiędzy dociśniętymi do siebie elementami powoduje powstanie momentu hamującego. Ponieważ w tym procesie powstaje duża ilość ciepła, tarcze hamulcowe często są wentylowane.
  2. Osłona tarczy hamulca:
    Ilustracja
    Jest to metalowa okrągła niepełna tarcza osłaniająca tarczę hamulcową. Zamontowana jest z tyłu tarczy hamulcowej, posiada wycięcie na element łączący tarczę z kołem.
    Tekst
    Element, którego głównym zadaniem jest zabezpieczenie tarczy hamulcowej przed potencjalnymi uszczerbkami, pyłami i drobinami, które mogą przedostać się na jej nawierzchnię.
  3. Zacisk hamulca:
    Ilustracja
    Element założony na tarczę hamulca w taki sposób, że osłania ją częściowo z obu stron. Znajduje się w tylnej części tarczy.
    Tekst
    Jego podstawowym zadaniem jest utrzymywać i dociskać w prawidłowym ułożeniu klocki hamulcowe.
    Budowa zacisku:
    • klocki hamulcowe – ich zadaniem jest zatrzymanie pojazdu poprzez zaciśnięcie się na tarczy; klocki muszą być wykonane z materiału odpornego na wysokie ciśnienie oraz wysoką temperaturę,
    • osłona tłoczka hamulcowego – chroni i uszczelnia tłoczek, musi idealnie przylegać do jego powierzchni,
    • tłoczek hamulcowy – integralna część układu hamulcowego; płyn hamulcowy przenosi siłę na tłoczek, który dociska zacisk, przez co pojazd zaczyna hamować,
    • o-ring – rodzaj uszczelki w kształcie torusa; o-ringi posiadają dowolne rozmiary określone odpowiednią normą,
    • obudowa zacisku hamulcowego – zadaniem obudowy jest dociśnięcie drugiego klocka hamulcowego; gdy tłok dociśnie jeden klocek, obudowa przemieszcza się w przeciwną stronę, dociskając drugi klocek,
    • odpowietrznik – część odpowiadająca za wypchnięcie pęcherzyków powietrza z układu hamulcowego, które uniemożliwiają proces hamowania,
    • tuleja trzpienia prowadzącego – element w kształcie wydłużonego pierścienia,
    • trzpień prowadzący – oparte są na nich zaciski hamulcowe, które dzięki temu mogą się przemieszczać poprzez przesuwanie.
  4. Przewód hamulcowy:
    Ilustracja
    Rurka biegnąca w dolnej części podwozia łącząca przednie elementy układu hamowania z tylnymi.
    Tekst
    Wykonany z materiału odpornego na korozję (często miedź lub mosiądz). Ma postać rurki, której zadaniem jest poprowadzić płyn hamulcowy z pompy hamulcowej do przewodów elastycznych.
  5. Korektor siły hamowania:
    Ilustracja
    Niewielkie podłużne metalowe urządzenie znajdujące się w przedniej części pojazdu łączące za pomocą przewodów hamulcowych tarcze z kolejnym elementem układu, czyli pompą hamulcową.
    Tekst
    Służy do rozdziału przewodów hamulcowych, w których płynie płyn hamulcowy.
  6. Pompa hamulcowa:
    Ilustracja
    Ma postać poziomo usytuowanej rurki, we wnętrzu której znajdują się tłoki i sprężyny.
    Tekst
    Element zaprojektowany i stworzony w celu zapewnienia właściwego ciśnienia wewnątrz układu hamulcowego.
  7. Zbiorniczek płynu hamulcowego:
    Ilustracja
    Jest to niewielki prostopadłościenny pojemnik znajdujący się nad pompą.
    Tekst
    Odpowiedzialny za stałą ilość płynu w układzie hamulcowym. Dzięki zbiorniczkowi pompa hamulcowa zawsze ma w sobie ilość płynu niezbędną do prawidłowego hamowania.
  8. Urządzenie wspomagające (serwo):
    Ilustracja
    Jest to tarcza z wystającym szerokim brzegiem przypominająca krótki walec z podstawą o sporej średnicy, który pozbawiony jest jednej z podstaw. Serwo zamontowane jest na swojej bocznej ściance, prostopadle do kół pojazdu. Znajduje się w przedniej części pojazdu tuż za zbiornikiem płynu hamulcowego. Przez środek jego podstawy przechodzi pręt, który przechodzi do wnętrza serwa. Wewnątrz na pręcie znajduje się sprężyna.
    Tekst
    Pełni rolę wspomagania pedału hamulca. Jego zadaniem jest regulacja oraz wzmacnianie siły hamowania.

    W urządzeniu wspomagającym znajduje się gumowa membrana, która jedną stroną podłączona jest do układu dolotowego silnika. Podłączenie to powoduje, że po jednej stronie membrany wytwarza się podciśnienie poprzez wyssanie z niej powietrza. Z drugiej strony panuje ciśnienie atmosferyczne, a części te są połączone zaworem. Zawór jest otwarty przy wyłączonym silniku, a serwo aktywuje się dopiero po jego włączeniu.

    W chwili przyciskania pedału hamulca następuje zamknięcie zaworu, a membrana zaczyna się wybrzuszać. Siła, z jaką działa się na pedał, przekłada się na odpowiednią siłę przekazywaną przez membranę do pompy hamulcowej. Umożliwia to precyzyjne sterowanie mocą hamowania, a brak tego urządzenia wspomagającego skutkowałoby ostrym hamowaniem nawet przy delikatnym przyciśnięciu mechanizmu hamulca.
  9. Pedał hamulca zasadniczego:
    Ilustracja
    Jest to drugi koniec pręta, który połączony jest z serwem. Na końcu pręta znajduje się obła metalowa część, którą naciska się stopą, aby zahamować.
    Tekst
    Element, od którego rozpoczyna się proces hamowania. Po jego wciśnięciu ciśnienie wytwarzane przez pompę hamulcową powoduje dociśnięcie klocka do tarczy hamulcowej, efektem czego jest hamowanie pojazdu.
  10. Dźwignia hamulca ręcznego:
    Ilustracja
    Dźwignia znajdująca się w kabinie kierowcy, która połączona jest przewodami hamulcowymi z tylnymi tarczami hamulcowymi. Dźwignia ta jest pozioma, a gdy jest zaciągnięta, podnosi się ją do góry, odchylając ją jednocześnie w tył.
    Tekst
    Wprawiona w ruch rączka od dźwigni powoduje działanie mechanizmu dźwigni hamulca, czyli dociśnięcie szczęk.
    W większości pojazdów stosuje się hamulec uruchamiany elektrycznie, który przyjmuje funkcje hamulca postojowego oraz awaryjnego. Przeznaczony jest do unieruchamiania pojazdu na wzniesieniu i spadku z możliwością działania podczas nieobecności kierowcy oraz do zatrzymania pojazdu w razie awarii hamulca roboczego z możliwością regulowania intensywności hamowania. Hamulec ten zwykle działa na wszystkie koła, korzystając z układu hydraulicznego i systemu ABS.
  11. System ABS:
    Ilustracja
    W przedniej części pojazdu znajduje się sterownik systemu w postaci prostopadłościennej skrzynki. Ze skrzynki wyprowadzone są przewody elektryczne i pneumatyczne, łączące się ze wszystkimi kołami oraz czujnikami prędkości obrotowej kół i hamulcami przy kołach.
    Tekst
    Jest to system, który ma za zadanie zapobiegać dłuższemu blokowaniu się kół podczas gwałtownego hamowania. W momencie mocnego wciśnięcia pedału hamulca, układ przy pomocy czujników prędkości kół potrafi odczytać informację o wpadnięciu auta w poślizg. Następnie dzięki sterownikowi z zespołem elektrohydraulicznym koryguje ciśnienie w układzie hamulcowym w taki sposób, aby przywrócić przyczepność ślizgającym się kołom i zablokować je ponownie. Proces ten zachodzi bardzo szybko i w każdej sekundzie następuje wielokrotna zmiana ciśnienia w układzie. Pulsacyjne działanie układu hamulcowego pozwala na manewrowanie autem w trakcie bardzo gwałtownego hamowania, co w przypadku pojazdów bez systemu ABS nie byłoby możliwe. W dzisiejszych czasach wszystkie nowo wyprodukowane auta mają obowiązkowo zamontowany układ ABS.

    System ABS składa się z:
    • czujników prędkości obrotowej koła, które mierzą prędkość danego koła i przekazują te dane do sterownika ABS. Składają się z magnesu trwałego oraz cewki nawiniętej na magnes stały. Do piasty koła przymocowany jest metalowy pierścień, którego ruch powoduje zmiany w polu magnetycznym,
    • zespołu elektrohydraulicznego ze sterownikiem, który odpowiada za zbieranie oraz analizowanie informacji płynących z każdego czujnika prędkości obrotowej koła. Na podstawie otrzymywanych danych steruje rozdzielaczami hydraulicznymi i dostosowuje pracę każdego hamulca,
    • pompy hamulcowej, czyli elementu mającego zapewniać właściwe ciśnienie wewnątrz układu hamulcowego.
Układ hamulcowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1FVpx3dlGX9f
Schemat przedstawia strukturę pneumatycznego układu hamulcowego. Z prawej strony wypisane są wszystkie elementy układu, po kliknięciu których pojawiają się ramki z opisem wybranego elementu. W schemacie wyróżniono różne elementy połączone ze sobą za pomocą prostopadłych pojedynczych niebieskich linii oraz połączenia zaznaczone podwójną czarną linią. Na początku schematu zaznaczono niewielki prostokąt z plusem po lewo i z minusem po prawo. Tuż nad górnym bokiem prostokąta biegnie w prawo poziomy odcinek wystający za prostokąt, a z jego prawego końca biegnie w dół prostopadły do niego odcinek o tej samej długości. Z prostokąta poprowadzono niebieską linię łączącą go z trzema prostokątnymi elementami: motorem, retarderem oraz z elementem podpisanym A B S ukośnik A S R. Z tego elementu biegną połączenia niebieską linią do kilku kolejnych składowych układu: do modulatora A B S znajdującego się na przodzie pojazdu za przednim kołem, do siłownika membranowego znajdującego się za drugim przednim kołem, do zaworu elektromagnetycznego 3 ukośnik 2 drożny, do czujnika prędkości znajdującego się przy mostach łączących przednie i tylne koła od ich wewnętrznej części. Zawór elektromagnetyczny połączony jest z regulatorem siły hamowania znajdującym pośrodku pojazdu. Jest on połączony podwójną linią ze znajdującym się na końcu samochodu siłownikiem membranowo - sprężynowy tak zwanym tristopem. Siłownik połączony jest podwójną linią ze znajdującym się mniej więcej pośrodku zaworem przekaźnikowym. Zawór połączony jest dalej podwójną linią z zaworem hamulca ręcznego, a on z kolei jest dalej połączony podwójną linią z zaworem sterującym przyczepy usytuowanym z tyłu pojazdu. Stąd biegnie połączenie podwójną linią do przodu pojazdu do oznaczonego cyframi 1, 2, 3 zbiornikiem sprężonego powietrza, z którym bezpośrednio połączone są również: regulator siły hamowania oraz znajdujący się z przodu pojazdu główny zawór hamulcowy. Ze zbiornika sprzężonego powietrza biegną dalej do przodu pojazdu trzy kolejne połączenia podwójną linią do wieloobwodowego zaworu zabezpieczającego. Stąd kolejne połączenie podwójną linią do przodu pojazdu do osuszacza z regulatorem ciśnienia, stąd dalsze połączenie do przodu do sprężarki.
Lista elementów:
  1. Czujnik prędkości: Mierzy prędkość obrotową koła jezdnego i przekazuje tę informację w formie sygnału elektrycznego do sterownika ABS, który na podstawie tego sygnału określa wartość poślizgu danego koła.
  2. Główny zawór: Główny zawór hamulcowy połączony jest ze zbiornikami powietrza, które zasilają obwody hamowania kół przednich i tylnych poprzez przyłącza odpowiednio do siłowników hamulców tylnych i przednich. Podczas hamowania, naciśnięcie na pedał hamulca powoduje, że zostają uruchomione hamulce osi tylnej i przedniej. Bardziej zaawansowane zawory wyposażone są w pięć przyłączy. Piąte wejście służy do korekcji ciśnienia hamowania osi przedniej w zależności od stopnia obciążenia pojazdu.
  3. Modulator A B S: Reguluje ciśnienie sprężonego powietrza zasilającego siłowniki hamulców odpowiednich kół na podstawie sygnału elektrycznego otrzymywanego ze sterownika A B S. Możliwe są trzy stany pracy modulatora: wzrostu ciśnienia, utrzymania ciśnienia i spadku ciśnienia. Aktualny stan pracy modulatora zależy od sygnału otrzymanego ze sterownika A B S.
  4. Osuszacz z regulatorem ciśnienia: Służy do utrzymywania ciśnienia powietrza na stałym poziomie, osuszania z pary wodnej powietrza tłoczonego przez sprężarkę i usuwa olej, który może dostać się do instalacji. Przerywa on tłoczenie powietrza, gdy ciśnienie osiągnie wymagana wartość i sprężarka przechodzi w stan jałowy. Spadek ciśnienia w układzie powoduje, że sprężarka ponownie rozpoczyna tłoczenie powietrza. Posiada zazwyczaj zawór do usuwania nadmiaru wody.
  5. Regulator siły hamowania: Uzależnia on siłę hamowania osi tylnej, a w niektórych sytuacjach również osi przedniej, od stopnia obciążenia pojazdu. Zawory te są sterowane pneumatycznie w pojazdach z zawieszeniem pneumatycznym, w których siła hamowania uzależniona jest od ciśnienia w poduszkach zawieszenia lub sterowane mechanicznie, stosowane w samochodach z zawieszeniem z mechanicznymi elementami sprężystymi. Korekcja ciśnienia w takim zaworze uzależniona jest od ugięcia elementów sprężystych osi tylnej.
  6. Siłownik membranowy: Jest stosowany do uruchamiania hamulców kół osi przedniej. Doprowadzone do komory siłownika sprężone powietrze powoduje, że membrana przemieszcza się, ugina sprężynę powrotną siłownika, a połączone z membraną tłoczysko naciska na dźwignię rozpieracza hamulca. Po zwolnieniu nacisku na pedał hamulca sprężyna powrotna powoduje cofnięcie się membrany.
  7. Siłownik membranowo-sprężynowy: Siłownik membranowo-sprężynowy jest zamontowany na tylnej osi pojazdu. Posiada dwie części; membranową i ciśnieniową. Kierowca, naciskając na pedał hamulca w kabinie, powoduje, że sprężone powietrze ze zbiorników przez główny zawór sterujący dopływa do części membranowej siłownika. Wówczas połączone z membraną tłoczysko siłownika naciska na dźwignię rozpieracza hamulca i powoduje, że rozpieracz zaczyna naciskać na końce szczęk hamulcowych. Część sprężynowa służy do uruchamiania hamulca awaryjnego/postojowego.
  8. Sprężarka: Służy do wytwarzania ciśnienia w instalacji pneumatycznej układu hamulcowego. Napędzana jest od wału korbowego silnika, posiada głowicę chłodzoną cieczą z układu chłodzenia silnika lub powietrzem. W samochodach ciężarowych i ciągnikach siodłowych są stosowane sprężarki tłokowe jedno lub dwucylindrowe. Na króćcu ssawnym umieszczony jest filtr zabezpieczający sprężarkę przed dostaniem się do niej zanieczyszczeń.
  9. Wieloobwodowy zawór zabezpieczający: Jego zadaniem jest utrzymywanie ciśnień w poszczególnych obwodach układu pneumatycznego niezależnie od występujących w tych obwodach nieszczelności powodujących spadki ciśnienia powietrza.
  10. Zawór elektromagnetyczny trzy łamane przez dwa drożny: Zapewnia współpracę układu A B S z regulatorem siły hamowania.
  11. Zawór hamulca ręcznego: Służy do uruchamiania pneumatycznego układu hamulca pomocniczego, zintegrowanego z hamulcem postojowym.
  12. Zawór przekaźnikowy: Zawór przekaźnikowy pozwala przyśpieszyć napełnienie i odpowietrzenie siłowników membranowo-sprężynowych i współpracuje bezpośrednio z zaworem hamulca ręcznego.
  13. Zawór sterujący przyczepy: Służy do takiego połączenia obwodów hamowania kół przednich i tylnych, aby nawet w przypadku gdy tylko jeden z tych obwodów jest sprawny, możliwe było hamowanie przyczepy.
  14. Zbiornik powietrza: Stalowy zbiornik magazynuje sprężone powietrze wytworzone przez sprężarkę. Każdy ze zbiorników podłączony jest do jednego obwodu i posiada zawór odwadniający. Ma to na celu ochronę układu hamulcowego przed przedostaniem się skondensowanej pary wodnej do dalszej części układu pneumatycznego.
Pneumatyczny układ hamulcowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Układ kierowniczy
RiVadHdZMrZXs
Ilustracja interaktywna przedstawia układ kierowniczy. Składa się on z metalowych drążków połączonych ze sobą. Układ ma kształt poziomych drążków, na których końcach znajdują się dwie symetryczne konstrukcje z drążków układające się w literę C oraz w odwróconą literę c. W prawej części poziomych drążków znajduje się zamontowana pionowa konstrukcja składająca się z trzech prętów. Elementy grafiki są podpisane. Po kliknięciu na nazwę, element podświetla się oraz pojawia się opis tekstowy wraz z tożsamym z nim nagraniem dźwiękowym oraz grafiką pomocniczą.
Lista elementów:
  • Drążek kierowniczy: Łączy przekładnię kierowniczą ze zwrotnicą zawieszenia. Odpowiedzialny jest za właściwe prowadzenie przednich kół samochodu, dzięki przekazywaniu ruchu przekładni kierowniczej na zwrotnice kół. Drążek kierowniczy posiada przegub kulisty, który jest przykręcony do listwy przekładni kierowniczej. Drugi koniec drążka jest połączony z końcówką drążka, która jest przegubowo połączona ze zwrotnicą koła.
    Na ilustracji to poziome drążki łączące poziomą część konstrukcji z bocznymi w kształcie litery.
  • Kolumna Macphersona: Rodzaj zawieszenia samochodu, w którym amortyzator pełni jednocześnie rolę elementu tłumiącego i prowadzącego. Nazwa pochodzi od nazwiska Earla S. MacPhersona, który opracował i zaprojektował konstrukcję. To element zawieszenia, który jest odpowiedzialny za prowadzenie koła samochodu w pozycji przewidzianej przez zawieszenie i układ kierowniczy. W zależności od konstrukcji samochodu zwrotnica może być połączona z dolnym wahaczem pojazdu i z kolumną MacPhersona lub z górnym wahaczem.
    Na ilustracji to dwie pionowe rurki znajdujące się na dwóch przeciwnych końcach układu w szczytach części w kształcie litery c.
  • Końcówka drążka kierowniczego: Końcówka drążka kierowniczego łączy zwrotnicę koła z drążkiem i przekładnią kierowniczą. Jak każda część samochodowa, również końcówki z czasem zużywają się i wymagają wymiany. W skrajnym przypadku zużyta końcówka drążka może nawet spowodować tragiczne w skutkach odczepienie się koła w trakcie jazdy.
    Na ilustracji to pozioma rurka, wewnątrz której znajduje się zewnętrzny koniec drążka kierowniczego. Jest ona połączona śrubami z przekładnią.
  • Przekładnia kierownicza (maglownica): W przypadku tej przekładni ruch obrotowy wału kolumny kierownicy przenoszony jest przez wałek zębaty na listwę zębatą, zamontowaną przesuwnie w obudowie przekładni. Obracanie się wałka zębatego powoduje wysuwanie się listwy zębatej, która poprzez drążek kierowniczy i jego końcówkę powoduje obrót zwrotnicy koła w prawą lub lewą stronę.
    Na ilustracji to pozioma rurka łącząca dwie konstrukcje w kształcie litery c.
  • Stabilizator: Zazwyczaj montowany jest na osi przedniej i tylnej. Jego zadaniem jest zapobieganie nadmiernym przechyłom nadwozia podczas pokonywania zakrętów. Stabilizator łączy wahacze kół tej samej osi i jest zamocowany do nadwozia lub ramy pomocniczej za pomocą gumowych tulei.
    Na ilustracji to poziomy drążek znajdujący się za maglownicą. Stabilizator jest dłuższy, niż maglownica. Za jej końcami stabilizator posiada wygięcia, które biegną do bocznych części w kształcie litery c.
  • Wahacze dolne: To wielofunkcyjne elementy zawieszenia. Najważniejszą ich rolą jest umożliwienie wzdłużnego i poprzecznego przemieszczania się kół jezdnych. Stanowią one elementy prowadzące koła i mają za zadanie utrzymywanie ich w określonym położeniu.
    Na ilustracji to trójkątna metalowa część z bocznymi ramkami, który posiada dwa otwory. To element łączący poziomą część układu, czyli maglownicę i stabilizator z bocznymi częściami układu.
  • Wał z przegubem krzyżakowym: Wały w przegubie Cardana łączy krzyżak. Same korpusy są natomiast zakończone widełkami. Człony te są na stałe połączone z przegubem. Budowa przegubu krzyżakowego to również łożyska, na których umocowana jest cała konstrukcja oraz chroniące przed wypadnięciem pierścienie.
    Na ilustracji to pionowa część układu składająca się z trzech cienkich połączonych ze sobą drążków. Znajduje się z boku maglownicy i stabilizatora.
  • Zwrotnica: Element odpowiedzialny za prowadzenie koła jezdnego w pozycji przewidzianej przez zawieszenie i układ kierowniczy. To od rodzaju łożyska koła zależy, czy jest ono osadzone w zwrotnicy, czy zostaje przykręcona do niej piasta koła.
    Na ilustracji to pionowo ustawiony element w bocznych konstrukcjach w kształcie litery c.
Układ kierowniczy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Układ kierowniczy — zbiór elementów konstrukcyjnych, które współdziałając ze sobą, pozwalają nadawać pojazdowi kierunek zgodnie z potrzebami i zamysłami kierowcy.

Składa się z mechanizmu zwrotniczego, który służy do takiego ustawienia kół kierowanych względem siebie, aby ich toczenie po łuku odbywało się poprawnie, bez poślizgu oraz mechanizmu kierowniczego, służącego do ustawienia kół kierowanych pod kątem umożliwiającym uzyskanie wymaganego kierunku jazdy. Elementami mechanizmu zwrotniczego są drążki kierownicze, ramiona zwrotnic i zwrotnice kół. Mechanizmu kierowniczy składa się z kola kierownicy, kolumny kierownicy, wału kierownicy oraz przekładni kierowniczej.

Zawieszenie
R8KLLPrfj5ZCz
Ilustracja interaktywna przedstawia przednie zawieszenie niezależne. Znajduje się on z przodu pod ramą. Jest to poprzeczna do ramy zawieszona pod nią. Przed belką znajdują się poziome drążki. Po bokach zawieszenia widoczne są poziomo usytuowane sprężyny, wewnątrz których znajdują się pionowe pręty. Po bokach znajdują krążki, na zewnątrz których znajdują się piasty kół. Na grafice podpisano pewne elementy zawieszenia. Po kliknięciu na nazwę, pojawia się opis elementu, nagranie dźwiękowe tożsame z opisem oraz grafika pomocnicza.
Lista elementów:
  • Piasta koła na rysunku jest ściętym półstożkiem poziomo zamontowanym na krążku znajdującym się z boku zawieszenia. Wokół ściętego półstożka wwierconych jest sześć śrub. W zawieszeniu przednim niezależnym znajdują się dwie piasty koła.
    Opis: Element koła napędowego, który wraz z łożyskiem umożliwia obrót kół na nieruchomych osiach zawieszenia pojazdu. Najczęściej piasty wraz z łożyskami nakłada się na nieruchomą oś koła. Po ich nałożeniu przykręca się je nakrętką centralną, która uniemożliwia samoczynne odkręcenie elementów.
  • Bęben hamulcowy jest to krążek, do którego zamontowana jest piasta koła.
    Opis: Jest to element bębnowego układu hamulcowego, najczęściej montowany na tylnej osi pojazdu i wykorzystywany jako hamulec główny lub postojowy. Bęben przymocowany jest do piasty obracającego się koła.
  • Rama to dwie długie równoległe poziome belki połączone ze sobą poprzecznymi listwami na całej swej długości.
    Opis: Stanowi podstawowy element nośny, zapewnia odpowiednią sztywność pojazdu.
  • Górne ramię zwrotnicy to pionowo zamontowany drążek połączony z bębnem hamulcowym w kształcie krążka.
    Opis: Element zawieszenia odpowiedzialny za utrzymywanie koła samochodu w pozycji przewidzianej przez układ kierowniczy oraz zawieszenie. Połączone jest z górnym wahaczem.
  • Górny wahacz to poziomy uchwyt składający się z listwy. Łączy górne ramię zwrotnicy ze spodnią częścią ramy.
    Opis: Sztywny element będący podstawowym komponentem zawieszenia pojazdu, który zapewnia stabilność jazdy. Po jego ugięciu powraca do początkowego położenia. Wahacz górny łączy nadwozie pojazdu ze zwrotnicą koła.
  • Sprężyna śrubowa to pionowa sprężyna otaczająca pręt.
    Opis: Należy do grupy elementów sprężynujących układu zawieszenia samochodu. Zbudowana jest z grubego stalowego drutu, który został uformowany w odpowiedni kształt. Sprężyny śrubowe mają za zadanie tłumienie wstrząsów podczas jazdy tak, aby nie były przenoszone do kabiny.
  • Wspornik przedniego zawieszenia to pozioma belka usytuowana poprzecznie do ramy.
    Opis: usztywnia przednie zawieszenie, co korzystnie wpływa na jego funkcjonowanie.
  • Wahacz dolny to cztery połączone ze sobą cienkie listewki łączące wspornik z bębnem hamulcowym. Tworzą one w przybliżeniu prostokątną ramę, której dłuższe boki okalają również śrubę.
    Opis: Sztywny element będący podstawowym komponentem zawieszenia pojazdu, który zapewnia stabilność jazdy. Po jego ugięciu powraca do początkowego położenia.
  • Amortyzator to pręt wraz tłokiem umieszczony w pionie w śrubie.
    Opis: Mechanizm, którego zadaniem jest tłumienie drgań, utrzymywanie w prawidłowej pozycji sprężyny zawieszenia oraz stabilizacja toru jazdy.
Przednie zawieszenie niezależne
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RJHHEPuKYBy3q
Ilustracja interaktywna przedstawia zastosowanie resorów pneumatyczno gumowych. Ilustracja przedstawia podwozie. Poszczególne elementy są podpisane. Po kliknięciu na wybraną nazwę, element się podświetla oraz wyświetla się opis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z opisem.
Lista elementów:
  • Przegubowe mocowanie wahaczy. Jest to blacha w kształcie lejka, której trójkątne boki są zagięte w jedną stronę i przez nie jest wkręcona śruba do wahaczy wzdłużnych będący belkami biegnącymi wzdłuż pojazdu.
    Opis: Osłonięty gumą przegub z mocowaniami, który chroniony jest przed zakurzeniem, zabrudzeniem oraz uszkodzeniem.
  • Oś sztywna znajduje się z przodu i jest poprzeczną belką o kwadratowym przekroju poprzecznym.
    Opis: Połączona jest z ramą lub nadwoziem przy pomocy elementów sprężystych, na niej osadzone są koła jezdne.
  • Piasty kół to niewielkie poziome walce zamontowane na większych poziomych walcach skierowanych jedną z podstaw do środka pojazdu. Większe walce to bębny hamulcowe. Są w nie wkręcone śruby, które otaczają mniejsze walce.
    Opis: Element koła napędowego, który wraz z łożyskiem umożliwia obrót kół na nieruchomych osiach zawieszenia pojazdu. Najczęściej piasty wraz z łożyskami nakłada się na nieruchomą oś koła. Po ich nałożeniu przykręca się je nakrętką centralną, która uniemożliwia samoczynne odkręcenie elementów.
  • Wahacz wzdłużny to belka z jednej strony wygięta w dół. Belek jest sześć, są po trzy z każdej strony pojazdu. Belki pojazdu jedna za drugą.
    Opis: Sztywny element będący podstawowym komponentem zawieszenia pojazdu, który zapewnia stabilność jazdy. Charakteryzuje się osią obrotu przegubu, która jest równoległa do osi koła i pozwala na ruch wokół osi prostopadłej do wzdłużnej płaszczyzny symetrii pojazdu.
  • Resory pneumatyczne gumowe to walce usytuowane pionowo na dolnym wygięciu wahacza. Jest ich sześć.
    Opis: Składają się z wypełnionej sprężonym powietrzem komory oraz tłoka tocznego połączonego z osią pojazdu lub kolumną zawieszenia.
Zastosowanie resorów pneumatyczno‑gumowych
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RyBANxxQa6SaW
Ilustracja interaktywna przedstawia zawieszenie tylne ze sztywną osią. Na grafice widnieje tylna część podwozia składająca się z ramy, drążków, piast kół. Pewne elementy są podpisane. Po kliknięciu na nazwę elementu, element podświetla się oraz pojawia się opis i nagranie dźwiękowe z nim tożsame.
Lista elementów:
  • Most napędowy do pozioma belka znajdująca się pod ramą, jest poprzeczna, czyli zamontowana wszerz pojazdu.
    Opis: Kompletna oś przejmująca część ciężaru pojazdu, złożona z elementów nośnych oraz mechanizmów napędowych, przekazująca przy pomocy mechanizmu różnicowego moment obrotowy z wału napędowego pomiędzy półosie.
  • Rama to prostokąt tworzący podwodzie, zbudowany z poziomych belek o kwadratowym przekroju poprzecznym. Rama składa się z dwóch długich równoległych belek, dwóch krótkich belek łączących długie na końcach, dzięki czemu rama ma kształt prostokąta oraz składa się ona z kilku poprzecznych krótkich belek łączących długie belki na całej długości.
    Opis: Stanowi podstawowy element nośny, zapewnia odpowiednią sztywność pojazdu.
  • Strzemię mocowania resoru to U kształtne haki zwieszone na moście. Dwa haki zawieszone są obok siebie równolegle i prawe końce połączone są jednym krótkim prętem, a dwa kolejne drugim. Na tych łączeniach opiera się resor. Są tu dwa strzemiona: jedno po prawej stronie, drugie po lewej.
    Opis: Odpowiedzialne jest za prawidłowe mocowanie resoru.
  • Resor piórowy to delikatnie wygięty łuk składający się z listewek ustawionych jedna pod drugą tak, że każda kolejna jest coraz krótsza i wszystkie listewki mają środek na tej samej wysokości. Zatem resor na końcach jest cienki i ma grubość jednej listewki, a na środku jest najgrubszy i ma grubość kilku czy kilkunastu listew. Resory są podwieszone pod mostem napędowym tak, że ich środek znajduje się bezpośrednio pod mostem, a ich końce znajdują się przed i za mostem. Resory są zawieszone wzdłuż pojazdu.
    Opis: Złożony jest z płaskowników ze stali sprężynowej, nazywanych piórami. Główny płaskownik jest najdłuższy, a każdy kolejny jest krótszy od poprzedniego. Poszczególne pióra złączone są ze sobą za pomocą przechodzącej przez ich środki śruby ustalającej oraz stalowych opasek ściągających. Resory piórowe cechują się wytrzymałością i odpornością na znaczne obciążenia.
  • Wał napędowy składa się z dwóch części w kształcie lejka połączonych ze sobą okrągłym szerszym brzegiem.
    Opis: Część układu przeniesienia napędu, najczęściej w kształcie walca, który obraca się wokół własnej osi. Głównym zadaniem wału jest przeniesienie napędu z silnika do mostu napędowego.
  • Wieszak resoru to C kształtny hak, na którym wisi koniec resora. Hak zamocowany jest górną częścią pod ramą. Łącznie oba resory wiszą na czterech wieszakach.
    Opis: Przy jego pomocy resor piórowy przymocowany jest do wspornika.
  • Wspornik resoru to dwie równoległe trójkątne blaszki ustawione obok siebie, w których są otwory. W otworach wisi górna część haku będącego wieszakiem resoru.
    Opis: Zapewnia stabilne połączenie wieszaka resoru do ramy podwozia samochodu.
Zawieszenie tylne ze sztywną osią
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Przyczepa
R1NK4UySVpqk5
Ilustracja interaktywna przedstawia uniwersalną przyczepę dwuosiową. Na grafice znajduje się rama podpinana do pojazdu transportowego. Pośrodku ramy zamontowany jest podnośnik w formie pręta z płaską kwadratową blachą, na której opiera się pojemnik przyczepy. Pojemnik ten składa się z podłogi opartej na metalowej ramie. Wokół znajdują się ścianki, z czego trzy są równej wysokości, a czwarta, przednia, jest wyższa od pozostałych. Na rysunku przyczepa jest podniesiona i przechylona do tyłu. Elementy są podpisane. Po kliknięciu nazwy elementu wyświetla się jego opis wraz nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.
Lista elementów:
  • Rama przyczepy, w nawiasie podwozia zamknięcie nawiasu najczęściej jest wykonana ze stali, co gwarantuje wytrzymałość przez wiele lat użytkowania. Utrzymuje całą skrzynię na płaskiej powierzchni, pozwalając na stabilne przewiezienie towarów. Wytrzymałość ramy musi być dostosowana do używanej skrzyni, aby nie powstały przeciążenia.
    Na ilustracji jest to prostokątna rama, na której osadzona jest podłoga przyczepy. Boki ramy połączone są wieloma ukośnymi i poprzecznymi belkami. Cała rama składa się z belek jednakowej grubości, mają one kwadratowy przekrój poprzeczny.
  • Obrotnica to urządzenie służące do zmiany kierunku pojazdu dokonywanej przez obracanie platformy, na której ów pojazd stoi. Pozwala zmienić kierunek jazdy nawet do 180 stopni. Dzięki temu narzędziu manewrujemy przyczepą.
    Na ilustracji znajduje się ona z przodu przyczepy. Jest to metalowy okrąg zamontowany w ramie.
  • Zaczep, w nawiasie dyszel zamknięcie nawiasu to belka, obecnie metalowa, dawniej drewniana, służąca do połączenia przyczepy lub maszyny rolniczej z hakiem pociągowym ciągnika.
    Na ilustracji to przednia trójkątna część ramy. Wystaje ona z przodu poza pojemnikiem przyczepy.
  • Resor tylny i przedni elementy, które najczęściej mają postać sprężyny wielopłytkowej skomponowanej z płaskowników stalowych, zwanych piórami. Wykonuje się je głównie ze stali sprężynowej oraz poddaje obróbce cieplnej. Promień krzywizny zależy od długości pióra. Wykonuje on jednocześnie rolę elementu prowadzącego i resorującego. Resor półeliptyczny umieszczony jest równolegle do podłużnej osi pojazdu oraz zamocowany przegubowo obydwoma końcami do ramy lub nadwozia. Ten typ resoru jest powszechnie stosowany w zawieszeniach zależnych.
    Na ilustracji resory znajdują się z tyłu. Są zwieszone pod pod ramą. Jeden znajduje się przy prawym, drugi przy lewym kole. Są one zbudowane z coraz krótszych listewek połączonych ze sobą w taki sposób, że ich środki pokrywają się. Dzięki temu kształt resora jest łukowaty i lekko wybrzuszony. Jest cienki na końcach i gruby na środku. Jest podłużny i zamontowany wzdłuż przyczepy.
  • Skrzynia ładunkowa osadzona jest na ramie podwozia, dokładniej na ukształtowanych poprzeczkach mocowanych do podłogi. Wykonuje się ją najczęściej z przetłoczonej blachy. Boczne i tylne ściany łączy się zawiasami z podłogą, dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest odchylanie skrzyni, co znacząco ułatwia ładowanie i rozładowanie. Wymiary są znormalizowane i podzielone na osiem grup, zależne od ładowności.
    Na ilustracji jest to pojemnik, w którym przewozi się ładunek. Składa się z prostokątnej podłogi, trzech równej wysokości ścian i przedniej wyższej ścianki.
  • Podłoga skrzyni ładunkowej: jest podstawą całej skrzyni ładunkowej. Na niej umieszczane są towary, które później przemieszczane są do danego punktu. Ładowność zależna jest od rodzaju skrzyni. Najczęściej jest kilkuwarstwowa, co czyni ją wodoodporną.
Uniwersalna przyczepa dwuosiowa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Przyczepa — pojazd drogowy bez jednostki napędowej; zbudowany tak, że można łączyć go z samochodem osobowym, ciężarowym, ciągnikiem rolniczym, autobusem. Podział przyczep umożliwia rozróżnienie ich na te z dyszlem skrętnym (obrotnicą) oraz centralnoosiowe (jedno-, dwu- i trzyosiowe).

Naczepa
RAUjH9MGY3XcX
Mapa interaktywna: Naczepa. Lista elementów:
  • Sworzeń naczepy: element konstrukcyjny dla połączeń typu naczepa – ciągnik siodłowy.{audio=Sworzeń naczepy}
  • Podpory (nogi/łapy): elementy służące do zabezpieczania operacji załadunkowych.{audio=Podpory}
  • Rama: konstrukcja podtrzymująca naczepę.{audio=Rama}
  • Osłony przeciwnajazdowe : elementy chroniące m.in. rowerzystów przed dostaniem się pod naczepę.{audio=Osłony przeciwnajazdowe}
  • Piasta : element koła napędowego, przekładniowego lub innego elementu, który jest montowany na wale albo na osi i bezpośrednio obejmujący wał albo oś.{audio=Piasta}
  • Tylna osłona przeciwnajazdowa : element, który – podobnie jak osłony boczne – chroni m.in. rowerzystów przed dostaniem się pod naczepę.{audio=Tylna osłona przeciwnajazdowa}
  • Ściana tylna: zabezpiecza ładunek.{audio=Ściana tylna}
  • Dach: zabezpiecza ładunek od góry przed czynnikami atmosferycznymi, może mieć postać zwijanej plandeki lub być trwale przymocowany do naczepy.{audio=Dach}
  • Ściana przednia: znajdują się na niej gniazdka do połączenia elektryki oraz układu hydraulicznego z ciągnika siodłowego do naczepy.{audio=Ściana przednia}
  • Baza
Naczepa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 4.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia naczepę. Ma ona kształt długiego prostopadłościanu. W tylnej spodniej części znajdują się dwie pary kół jedna przy drugiej. W przedniej części znajdują się dwa metalowe słupki będące podporą naczepy. Przy dolnej krawędzi naczepa ma przyklejoną taśmę w naprzemiennie białe i czerwone prostokąty. Obok rysunku znajduje się lista elementów. Po kliknięciu wybranej pozycji lista znika, a na jej miejscu pojawia się nazwa wybranego elementu, krótki opis i tożsame z nim nagranie dźwiękowe, natomiast na grafice obok wybrany element zostaje wyróżniony. Lista elementów:

  • sworzeń naczepy: element konstrukcyjny dla połączeń typu naczepa — ciągnik siodłowy. Znajduje się on w dolnej części przodu naczepy. Jest to element składający się z tarczy i walca.
    Opis: Wykonany z metalu element naczepy umożliwiający jej podpięcie do ciągnika siodłowego. Umożliwia jednoczesne ciągnięcie naczepy wraz ze skrętem ciągnika nie uszkadzając przy tym siodła.

  • podpory (nogi/łapy): elementy służące do zabezpieczania operacji załadunkowych. Mają one formę słupka o prostokątnym przekroju opartego na płaskiej podstawce. Naczepa posiada dwie podpory ustawione równolegle poprzecznie do naczepy. Znajdują się one w przedniej spodniej części naczepy i służą podtrzymania niepodpiętej do ciągnika naczepy, ponieważ ma ona koła tylko w tylnej części.
    Opis: Elementy służące do zabezpieczenia operacji załadunkowych prowadzonych na naczepie. Zapobiegają one przewróceniu się naczepy w wyniku np. wjazdu wózka widłowego w celu pobrania palety ze środka. Zastosowanie podpór pozwala na przeprowadzenie tych operacji bez konieczności udziału ciągnika siodłowego, więc kierowca może zostawić naczepę w doku przeładunkowym, a następnie zająć się transportem innego ładunku.

  • rama: Znajduje się ona w podłodze naczepy. Składa się z dwóch długich metalowych belek połączonych  ze sobą krótkimi poprzecznymi belkami.
    Opis: Konstrukcja podtrzymująca naczepę.

  • osłony przeciwnajazdowe: elementy chroniące m.in. rowerzystów przed dostaniem się pod naczepę. Są to metalowe płaskie pasy z wyciętym wewnątrz po całej długości mniejszym pasem. Zamontowane są do bocznej krawędzi podłogi pośrodku między tylnymi kołami a podporami.
    Opis: Pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej trzech i pół tony powinien być wyposażony w homologowane osłony boczne zapobiegające dostaniu się niechronionego uczestnika ruchu drogowego między osie tego pojazdu.

  • piasta.
    Opis: To element zainstalowany na wale lub osi, który tę wał lub oś obejmuje. Kształtem przypomina zwężający się na zewnątrz walec; ulokowany jest we wnętrzu koła.

  • tylna osłona przeciwnajazdowa: Zamontowana jest do tylnej krawędzi podłogi i ma podobną szerokość do szerokości naczepy.
    Opis: Element, który — podobnie jak osłony boczne — chroni m.in. rowerzystów przed dostaniem się pod naczepę. To metalowy płaski pas z wyciętym wewnątrz po całej długości mniejszym pasem.

  • ściana tylna: Najczęściej znajdują się w niej drzwi lub klapy.
    Opis: Zabezpiecza ładunek.

  • dach.
    Opis: Zabezpiecza ładunek od góry przed czynnikami atmosferycznymi, może mieć postać zwijanej plandeki lub być trwale przymocowany do naczepy,

  • ściana przednia.
    Opis: Znajdują się na niej gniazdka do połączenia elektryki oraz układu hydraulicznego ciągnika siodłowego i naczepy.

Naczepa — pojazd drogowy, który nie posiada własnego napędu, przystosowany konstrukcyjnie do transportu różnego rodzaju towaru. Część pojazdu i duża część ładunku spoczywają na ciągniku siodłowym, czyli pojeździe silnikowym ciągnącym naczepę. Aby zamocować naczepę do ciągnika siodłowego, należy obniżyć tylne zawieszenie, podjechać siodłem pod naczepę i podpiąć przewody łączące instalację elektryczną układy pneumatyczny i hamulcowy. Po wykonaniu tych czynności pozostaje podniesienie zawieszenia ciągnika i schowanie nóżek naczepy.

Wyposażenie dodatkowe - Układ przechylania skrzyni ładunkowej

Ilustracja interaktywna przedstawia układ przechylania skrzyni ładunkowej będącej wyposażeniem dodatkowym. Układ przechylenia składa się z metalowej skrzyni ładunkowej w kształcie prostopadłościanu, stanowiącej górną część układu. Pod nią znajduje się rama przyczepy, czyli podwozie. Ramę tą stanowi stelaż zbudowany z metalowych belek. Skrzynia ładunkowa zamontowana jest na końcu ramy w taki sposób, aby przechylając się, była stabilna. W ramę wbudowany jest siłownik hydrauliczny przypominający kształtem metalową rurkę teleskopową ustawioną w pozycji pionowej podpierającą skrzynię ładunkową. Obok rysunku znajduje się lista elementów. Po kliknięciu wybranej pozycji lista znika, a na jej miejscu pojawia się nazwa wybranego elementu, krótki opis i tożsame z nim nagranie dźwiękowe, natomiast na grafice obok wybrany element zostaje wyróżniony. Lista elementów:

  • Skrzynia ładunkowa: osadzona jest na ramie podwozia, dokładniej na ukształtowanych poprzeczkach mocowanych do podłogi. Wykonuje się ją najczęściej z przetłoczonej blachy. Boczne i tylne ściany łączy się zawiasami z podłogą; dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest odchylanie skrzyni, co znacząco ułatwia ładowanie i rozładowanie. Wymiary są znormalizowane i podzielone na osiem grup, zależnie od ładowności.

  • Rama przyczepy (podwozia): najczęściej jest wykonana ze stali, co daje gwarancję wytrzymałości przez wiele lat użytkowania. Utrzymuje całą skrzynię na płaskiej powierzchni, pozwalając na stabilne przewiezienie towarów. Wytrzymałość ramy musi być dostosowana do używanej skrzyni, aby nie powstały przeciążenia.

  • Siłownik hydrauliczny: jego organem roboczym jest nurnik, tłok lub membrana. Wszystkie elementy umieszczone są w cylindrycznym korpusie. Przesuwanie tłoka lub nurnika odbywa się poprzez wtłoczenie cieczy roboczej do wnętrza cylindra, co powoduje posuwisty ruch tłoczyska. Siłowniki dzielą się na:

    • siłowniki jednostronnego działania — suw roboczy odbywa się tylko w jednym kierunku,

    • siłowniki dwustronnego działania — suwy robocze odbywają się w obu, przeciwstawnych kierunkach.

ReFlSP6bwwUEk
Mapa interaktywna: Układ przechylenia. Lista elementów:
  • Skrzynia ładunkowa: osadzona jest na ramie podwozia, dokładniej na ukształtowanych poprzeczkach mocowanych do podłogi. Wykonuje się ją najczęściej z przetłoczonej blachy. Boczne i tylne ściany łączy się zawiasami z podłogą, dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest odchylanie skrzyni, co znacząco ułatwia ładowanie i rozładowanie. Wymiary są znormalizowane i podzielone na osiem grup, zależne od ładowności.{audio=Skrzynia ładunkowa}
  • Rama przyczepy (podwozia): najczęściej jest wykonana ze stali, co daje gwarancję wytrzymałości przez wiele lat użytkowania. Utrzymuje całą skrzynię na płaskiej powierzchni pozwalając na stabilne przewiezienie towarów. Wytrzymałość ramy musi być dostosowana do używanej skrzyni, aby nie powstały przeciążenia.{audio=Rama przyczepy}
  • Siłownik hydrauliczny: jego organem roboczym jest nurnik, tłok lub membrana umieszczona w cylindrycznym korpusie. Przesuwanie tłoka lub nurnika odbywa się poprzez wtłoczenie cieczy roboczej do przestrzeni roboczej, co powoduje posuwisty ruch tłoczyska. Dzielą się na:
    • siłowniki jednostronnego działania – suw roboczy odbywa się tylko w jednym kierunku
    • siłowniki dwustronnego działania – suwy robocze odbywają się w obu przeciwstawnych kierunkach.
    {audio=Siłownik hydrauliczny}
  • Baza
Układ przechylania skrzyni ładunkowej
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wyposażenie dodatkowe - Żuraw samochodowy

Żuraw przenośny (przeładunkowy) to dźwignica zamontowana na samochodzie ciężarowym pomiędzy kabiną kierowcy a skrzynią lub z tyłu pojazdu, służąca do załadunku towaru na samochód oraz jego rozładunku; w tym żurawie leśne służące do załadunku i rozładunku drewna (zalicza się tu również harvester’y i forwarder’y – specjalistyczne maszyny przeznaczone do zrywki lub/i transportu drewna).
Wszystkie żurawie przenośne (przeładunkowe) podlegają dozorowi technicznemu.
Jednak żurawie przenośne (przeładunkowe) o udźwigu do 250 kg z wyłączeniem żurawi służących do przemieszczania osób ustalono formę dozoru uproszczonego (urządzenia nie wymagają zgłoszenia do UDT i badań, ale należy zapewnić konserwację i obsługę przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia; uprawnienia do obsługi nie są wymagane przy urządzeniach z napędem ręcznym).

Rz6dv2jnDHbXG
Ilustracja przedstawia żuraw samochodowy. Jest to sprzęt składający się z mobilnego zginającego się ramienia osadzonego na statywie. Wyróżniono kilka elementów konstrukcyjnych układu, których nazwy pojawiają pod punktami interaktywnymi. Po kliknięciu na punkt, pojawia się ramka z opisem elementu w formie tekstowej i nagrania dźwiękowego.
  1. Podstawa. Opiera się na niej konstrukcja całego żurawia. Jest poziomą metalową belką o prostokątnym przekroju poprzecznym.
  2. Kolumna. Spoczywa na niej ramię pośrednie, umożliwia przemieszczenie ładunku poprzez obrót na ruchomym pomoście. Są to trzy pręty przymocowane do podstawy. Są one wychylone do tyłu pod kątem ostrym do podłoża.
  3. Ramię pośrednie. Łączy obrotową kolumnę z ramieniem teleskopowym żurawia. Jest to krótka pionowa belka w kształcie wielkiej litery Ha przytwierdzona do kolumny.
  4. Ramię teleskopowe. Umożliwia zmianę wysięgu oraz podnoszenie i opuszczanie ładunku. Jest przymocowane w górnej części ramienia pośredniego. Składa się ono z dwóch części. Część połączona z ramieniem pośrednim jest belką o prostokątnym przekroju poprzecznym. Część ta ustawiona jest poziomo do podłoża i wychylone do przodu. Dalej ramię zagina się do przodu i w tej części składa się ono z kilku prętów. Ta część ramienia jest wychylona bardziej do przodu pod kątem ostrym do podłoża.
  5. Hak. Znajduje się na końcu ramienia teleskopowego, służy do zawieszania na nim ładunku.
  6. Siłownik. Urządzenie, w którym energia pod wpływem ciśnienia wytworzonego przez ciecz wprawia elementy w ruch. Dzięki ruchu siłownika możliwe jest precyzyjne operowanie ramionami żurawia. Ten siłownik umieszczony jest na zgięciu ramienia teleskopowego.
  7. Siłownik. Urządzenie, w którym energia pod wpływem ciśnienia wytworzonego przez ciecz wprawia elementy w ruch. Dzięki ruchu siłownika możliwe jest precyzyjne operowanie ramionami żurawia. Ten siłownik umieszczony jest na połączeniu ramienia teleskopowego oraz ramienia pośredniego.
  8. Siłownik. Urządzenie, w którym energia pod wpływem ciśnienia wytworzonego przez ciecz wprawia elementy w ruch. Dzięki ruchu siłownika możliwe jest precyzyjne operowanie ramionami żurawia. Ten siłownik znajduje się przy podstawie kolumny.
  9. Nogi podstawy. W trybie pracy nogi podstawy są wysuwane i opierają się na ziemi, zapewniając przez to stabilność konstrukcji. Znajdują się na końcach belki podstawy.
  10. Sterowanie zaworami. Element umożliwiający obsługę zaworów z płynem hydraulicznym. Ma kształt prostopadłościennego pudełka przymocowanego na podstawie obok mocowania kolumny.
  11. Siłownik obrotu. Zapewnia automatyczne przełączenie przepływu oleju, przez co zmienia ruch siłownika i wprawia kolumnę w ruch obrotowy. Podobny kształtem i wielkością do prostopadłościanu sterowania, umieszczony nad nim.
  12. Urządzenie sterujące. Zapewnia operatorowi pełną kontrolę nad żurawiem. Za pomocą tego urządzenia steruje się poszczególnymi siłownikami hydraulicznymi, które wykorzystywane są do, np. zmiany wysięgu ramienia, czy wprawienia kolumny w ruch obrotowy. Umiejscowienie skrzynki sterującej z boku urządzenia pozwala na jego obsługę bez konieczności wchodzenia na nadwozie. Jest to panel wyposażony w dźwignie i przyciski, umieszczony na jednym z końców podstawy.

Żuraw samochodowy — zaliczany jest do grupy żurawi samojezdnych. To dźwignica zainstalowana na podwoziu specjalistycznego samochodu ciężarowego. Wykorzystuje się ją głównie do prac załadunkowych, rozładunkowych i przeładunkowych oraz montażowych. Z żurawi samochodowych korzysta się także w budownictwie oraz przemyśle podczas montażu obiektów konstrukcyjnych. Są zbudowane głównie z wciągarek i wysięgnika wychylnego, który umożliwia transportowanie i manipulowanie ładunkami. Wszystkie żurawie samochodowe o udźwigu powyżej 250 kg podlegają dozorowi technicznemu.

Wyposażenie dodatkowe - Winda załadowcza
R1ZQRrTFIvDMJ
Ilustracja przedstawia windę załadowczą, która znajduje się z tyłu ciężarówki pod naczepą. Winda ma postać prostokątnej klapy wiszącej poziomo na wysokości tylnego zderzaka pojazdu transportowego. Wyróżniono kilka elementów konstrukcyjnych windy, których nazwy pojawiają pod punktami interaktywnymi. Po kliknięciu na punkt, pojawia się ramka z opisem elementu w formie tekstowej i nagrania dźwiękowego.
  1. Podest. Płaska prostokątna płyta ustawiono na ilustracji poziomo nad ziemią.
    Opis: Podest ruchomy załadowczy to urządzenie (platforma) służące do podnoszenia ładunków w celu ich załadunku lub rozładunku, zazwyczaj o napędzie hydraulicznym, zamontowane na pojeździe.
    Nazwa potoczna: winda / klapa załadowcza na samochodzie.
    Wszystkie podesty załadowcze podlegają dozorowi technicznemu.
    Jednak podest załadowczy o udźwigu do dwustu pięćdziesięciu kilogramów z wyłączeniem podestów załadowczych służących do przemieszczania osób ustalono formę dozoru uproszczonego (urządzenia nie wymagają zgłoszenia do UDT i badań, ale należy zapewnić konserwację przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia).
  2. Belka nośna. Znajduje się przed ramą.
    Opis: Zwiększa stabilność oraz nośność całej konstrukcji.
  3. Rama pojazdu. Jest poziomo usytuowanym prostopadłościanem.
    Opis: Do niej przymocowany jest mechanizm windy, utrzymuje platformę wraz z ładunkiem.
  4. Ramiona platformy. Łączą się z podestem poziomo ustawionym względem podłoża.
    Opis: Uruchamiane są przez hydrauliczne siłowniki podnoszenia, służą do podnoszenia lub opuszczania platformy wraz z ładunkiem.
  5. Siłowniki hydrauliczne. Zamontowane na ramie pojazdu.
    Opis: Służą do podnoszenia lub opuszczania ramion platformy i jej ładunku.
  6. Zewnętrzna skrzynka sterująca.
    Opis: Zamontowana jest na stałe z boku pojazdu pod jego zabudową. Wyposażona jest w elektryczne przełączniki, które umożliwiają wykonywanie wszystkich funkcji windy.

Winda załadowcza — ruchomy podest załadowczy osadzony na podwoziu samochodu ciężarowego, służący do zmiany położenia przewożonych przedmiotów (podnoszenia lub opuszczania) w trakcie ładowania i rozładowywania przestrzeni ładunkowej. Najczęściej wyposażony jest w napęd hydrauliczny i podlega dozorowi technicznemu.