Ergonomia i organizacja pracy w pasiece i pracowni
ROL.03. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej – pszczelarz 612302, technik pszczelarz 314206
ROL.09. Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej – technik pszczelarz 314206
Przykłady pracowni pszczelarskich
MAPA INTERAKTYWNA
Spis treści
Pracownia pasieczno - magazynowaPracownia pasieczno - magazynowa
Pracownia pasieczna do miodobraniaPracownia pasieczna do miodobrania
Zespół pomieszczeń pracowni pasiecznejZespół pomieszczeń pracowni pasiecznej
Pracownia pasieczno‑magazynowa
Grafika przedstawia schemat pracowni pasieczno‑magazynowej. Pracownia składa się z kilku elementów. Każdy z elementów jest uzupełniony o treść tożsamą z nagraniem dźwiękowym (plikiem audio). Pracownia ma wymiary 415x600. Wejście zlokalizowane jest od wschodniej strony.
Element pierwszy. Podłoga. Podłoga w pracowni powinna być trwała i łatwa do utrzymania w czystości. Może to być zaimpregnowana podłogowa cementowa, wylewka epoksydowa lub inne podobne. Doskonale nadają się do tego celu również płytki ceramiczne. Podłoga może być też drewniana, ale drewno musi być odpowiednio zabezpieczone.
Element drugi. Ściany. Elementy konstrukcyjne pracowni, takie jak ściany, sufit i podłoga, muszą być łatwo zmywalne. Powinny być wykonane z materiałów nietoksycznych i nienasiąkliwych, odpornych na wielokrotne mycie i czyszczenie. Należy pomalować ściany zmywalnymi, nietoksycznymi farbami. Można je również wyłożyć w całości lub w części płytkami, pokryć nieprzemakalną tapetą lub innym łatwym do mycia materiałem.
Element trzeci. Szafki. Szafki, regały i półki w pracowni nie muszą być wykonane z materiałów dopuszczonych do kontaktu z żywnością, ale nie mogą być pokryte substancjami w jakikolwiek sposób toksycznymi. Szafki powinny być łatwe do utrzymania w czystości, czyli gładkie i proste.
Element czwarty. Stół do odsklepiania. Odsklepianie plastrów wykonujemy przy pomocy odsklepiaczy widelcowych lub podgrzewanych noży. Można też używać do tego celu specjalnej maszyny do odsklepiania. Do wykonania tej ważnej i precyzyjnej czynności potrzebny jest specjalny blat, wykonany z łatwo zmywalnego, odpornego na korozję oraz dopuszczonego do kontaktu z żywnością materiału (blacha nierdzewna, masa plastyczna).
Element piąty. Pojemnik na miód. Sprzęt i urządzenia wykorzystywane przy pozyskiwaniu i obróbce miodu, szczególnie te, których powierzchnie stykają się bezpośrednio z miodem, muszą być wykonane z materiałów łatwo zmywalnych, dopuszczonych do kontaktu z żywnością, odpornych na korozję i nie reagujących ze składnikami żywności. Oznacza to, że muszą być obojętne dla miodu. Naczynia i przybory służące do obróbki i przechowywania miodu powinny być zatem wykonane z blach nierdzewnych lub ze specjalnych mas plastycznych przeznaczonych dla gastronomii.
Element szósty. Miodarka. Miodarka to podstawowe urządzenie w pracowni, składające się ze zbiornika oraz wirującego w nim kosza. Odsklepione, ciepłe jeszcze plastry miodu umieszcza się w koszu miodarki i odwirowuje. Odsklepiny po odsączeniu miodu wkłada się do kieszonek z gazy i również odwirowuje, ale uzyskany w ten sposób miód należy traktować oddzielnie. Na każdym etapie prac należy zwrócić uwagę, aby maksymalnie ograniczyć ryzyko zanieczyszczenia miodu np. smarem z miodarki, kurzem i innymi zanieczyszczeniami zewnętrznymi. Odwirowany miód odcedza się na sitach usuwając tym samym okruchy wosku i inne zanieczyszczenia. Zaleca się, aby miód był cedzony przez minimum dwa sita: najpierw rzadsze a następnie gęste.
Element siódmy. Odstojniki. Odcedzony miód trafia na kilkanaście godzin lub nawet na kilka dni do odstojników, czyli wysokich pojemników, gdzie przebiega proces klarowania i usunięcie ewentualnych zanieczyszczeń fizycznych. W odstojniku zanieczyszczenia lekkie wypływają na powierzchnię miodu, skąd następnie są delikatnie zbierane przy użyciu szpatułki. Ciężkie osady i zanieczyszczenia opadają na dno odstojnika. Usuwa się je wraz z denną warstwą miodu przy użyciu zaworu umieszczonego tuż ponad dnem odstojnika. Miód ze środkowej, największej warstwy w odstojniku, wolny od wszelkich zanieczyszczeń zlewa się zaworem spustowym osadzonym na wysokości 3‑5 cm powyżej dna.
Element ósmy. Blat roboczy. Blaty robocze w pracowni powinny być wykonane z łatwo zmywalnego, odpornego na korozję oraz dopuszczonego do kontaktu z żywnością materiału (blacha nierdzewna, masa plastyczna).
Element dziewiąty. Stół do konfekcjonowania miodu. Blaty robocze w pracowni powinny być wykonane z łatwo zmywalnego, odpornego na korozję oraz dopuszczonego do kontaktu z żywnością materiału (blacha nierdzewna, masa plastyczna). Odwirowany, przecedzony i odstały miód poddaje się rozlewowi najczęściej do słoików, czasem do naczyń kamionkowych lub porcelanowych.
Element dziesiąty. Kratka ściekowa. Kratka ściekowa umieszczona w podłodze umożliwia bieżące odprowadzanie płynnych zanieczyszczeń i nadmiaru wody, które mogą pojawić się na podłodze na skutek prac.
Element jedenasty. Zlewozmywak. W pracowni do pozyskiwania miodu muszą być dostępne stanowiska do mycia i suszenia rąk. Należy w niej zainstalować umywalkę lub zlewozmywak z bieżącą ciepłą i zimną wodą. Dopływ wody i jej zamknięcie powinno być możliwe bez dotykania zaworu dłońmi. Obok zlewozmywaka powinien być ustawiony kosz na zużyte ręczniki papierowe i inne odpadki. Pracownia do pozyskiwania miodu powinna posiadać stały dostęp do bieżącej wody pitnej. Nie może to być przypadkowy zbiornik czy woda niewiadomego pochodzenia. Każda woda musi być regularnie badana pod względem bakteriologicznym i właściwości fizyko‑chemicznych. Potwierdzeniem, że woda wykorzystywana w pracowni pasiecznej spełnia wymagania określone w przepisach są wyniki badań laboratoryjnych (fizykochemicznych i mikrobiologicznych).
Element dwunasty. Okna zabezpieczone siatką. Okna powinny być szczelne, łatwe do otwierania i koniecznie zabezpieczone siatkami przeciw owadom, które należy okresowo czyścić. W pracowni musi być bardzo dobra wentylacja, aby nie gromadził się w niej nadmiar wilgoci. Dobrym pomysłem jest zamontowanie – niezależnie od łatwo otwieralnych okien – wentylacji grawitacyjnej.
Element trzynasty. Wejście/podjazd. Bardzo istotne jest utrzymanie porządku w otoczeniu pracowni. W miarę możliwości należy zadbać o utwardzenie terenu, tak aby nie gromadziło się tam błoto oraz kałuże. Zapobiega to wnoszeniu zanieczyszczeń do pracowni. Przy wejściu do pracowni powinna być ułożona wycieraczka do obuwia. Cały teren wokół pracowni powinien być regularnie sprzątany, a trawniki powinny być koszone. Ogranicza to znacznie możliwość wtargnięcia szkodników.
Element czternasty. Pracownia pasieczno‑magazynowa. Pracownia pasieczno - magazynowa składa się z dwóch pomieszczeń służących do prac pasiecznych oraz jednego magazynowego. W jednej z pracowni pszczelarz wykonuje czynności związane z pozyskiwaniem i konfekcjonowaniem miodu, w drugiej - inne czynności, takie jak np. wtapianie węzy, sortowanie plastrów, znakowanie matek pszczelich itp. Tu można także przechowywać podstawowy sprzęt i odzież ochronną przeznaczone do pracy w pasiece. Magazyn zaś służy do przechowywania zapasowych uli, korpusów nadstawkowych, plastrów, ramek, zapasów pokarmu dla pszczół oraz węzy.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Pracownia pasieczna do miodobrania
Grafika przedstawia schemat pracowni pasiecznej do miodobrania. Pracownia składa się z kilku elementów. Każdy z elementów jest uzupełniony o treść tożsamą z nagraniem dźwiękowym (plikiem audio). Pracownia ma wymiary 240x300. Wejście zlokalizowane jest od wschodniej strony.
Element pierwszy. Taboret. Okrągły taboret jest bardzo praktycznym elementem wyposażenia pracowni. Może służyć pszczelarzowi jako miejsce do siadania i jako przenośny „blat”, na którym w razie potrzeby można ustawić jakiś przedmiot lub sprzęt potrzebny do pracy. Nie musi być wykonany z materiałów dopuszczonych do kontaktu z żywnością, ale nie może być pokryty niczym toksycznym. Musi być też łatwy do mycia.
Element drugi. Blat roboczy do konfekcjonowania. Blaty robocze w pracowni pszczelarskiej powinny być wykonane z materiałów łatwo zmywalnych, odpornych na korozję oraz dopuszczonych do kontaktu z żywnością (blacha nierdzewna, masa plastyczna).
Element trzeci. Pojemnik na miód. Sprzęt i urządzenia wykorzystywane przy pozyskiwaniu i obróbce miodu, szczególnie te, których powierzchnie stykają się bezpośrednio z miodem, muszą być wykonane z materiałów łatwo zmywalnych, dopuszczonych do kontaktu z żywnością, odpornych na korozję i nie reagujących ze składnikami żywności. Oznacza to, że muszą być obojętne dla miodu. Naczynia i przybory służące do obróbki i przechowywania miodu powinny być zatem wykonane z blach nierdzewnych lub ze specjalnych mas plastycznych przeznaczonych dla gastronomii.
Element czwarty. Miodarka. Miodarka to podstawowe urządzenie w pracowni, składające się ze zbiornika oraz wirującego w nim kosza. Odsklepione, ciepłe jeszcze plastry miodu umieszcza się w koszu miodarki i odwirowuje. Odsklepiny po odsączeniu miodu wkłada się do kieszonek z gazy i również odwirowuje, ale uzyskany w ten sposób miód należy traktować oddzielnie. Na każdym etapie prac należy zwrócić uwagę, aby maksymalnie ograniczyć ryzyko zanieczyszczenia miodu np. smarem z miodarki, kurzem i innymi zanieczyszczeniami zewnętrznymi. Odwirowany miód odcedza się na sitach usuwając tym samym okruchy wosku i inne zanieczyszczenia. Zaleca się aby miód był cedzony przez minimum dwa sita: najpierw rzadsze a następnie gęste.
Element piąty. Blat roboczy do odsklepienia plastrów. Odsklepianie plastrów wykonujemy przy pomocy odsklepiaczy widelcowych lub podgrzewanych noży. Można też używać do tego celu specjalnej maszyny do odsklepiania. Do wykonania tej ważnej i precyzyjnej czynności potrzebny jest specjalny blat, wykonany z łatwo zmywalnego, odpornego na korozję oraz dopuszczonego do kontaktu z żywnością materiału (blacha nierdzewna, masa plastyczna).
Element szósty. Kącik socjalny. W pracowni do pozyskiwania miodu muszą być dostępne urządzenia do utrzymywania właściwej higieny, szczególnie stanowiska do mycia i suszenia rąk. Należy w niej zainstalować umywalkę lub zlewozmywak z bieżącą ciepłą i zimną wodą. Dopływ wody i jej zamknięcie powinno być możliwe bez dotykania zaworu dłońmi. Obok zlewozmywaka powinien być ustawiony kosz na śmieci.
Element siódmy. Pracownia. Pracownia pasieczna jest jednym z najważniejszych elementów pasieki, bo to właśnie tutaj pszczelarz wykonuje wszelkie czynności związane z pozyskiwaniem miodu. Według obowiązujących przepisów, ze względów higienicznych pracownia powinna służyć tylko temu celowi. Pozostałe prace powinny być wykonywane w innych pomieszczeniach. Pracownia pszczelarska wykorzystywana w pasiekach wędrownych jest niewielka, łatwa do składania i rozkładania. Może też być na stałe zamontowana na podwoziu jezdnym.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Zespół pomieszczeń pracowni pasiecznej
Grafika przedstawia schemat zespołu pomieszczeń pracowni pasiecznej. Składa się z kilku elementów. Każdy z elementów jest uzupełniony o treść tożsamą z nagraniem dźwiękowym (plikiem audio). Zespół pomieszczeń ma wymiary 770x1140. Wejście zlokalizowane jest od południowej strony.
Element pierwszy. Ściany. Elementy konstrukcyjne pracowni, takie jak ściany, sufit i podłoga, powinny być wykonane z materiałów nietoksycznych i nienasiąkliwych, odpornych na wielokrotne mycie i czyszczenie. Należy je pomalować łatwo zmywalnymi farbami. Można je również wyłożyć w całości lub w części płytkami, pokryć nieprzemakalną tapetą lub innym łatwym do mycia materiałem.
Element drugi. Podłoga. Podłoga w pracowni powinna być trwała i łatwa do utrzymania w czystości. Może to być zaimpregnowana podłogowa cementowa, wylewka epoksydowa lub inne podobne. Doskonale nadają się do tego celu również płytki ceramiczne. Podłoga może być też drewniana, ale odpowiednio zabezpieczona przed wilgocią i korozją.
Element trzeci. Garaż. W garażu jest miejsce dla samochodu, bez którego trudno sobie wyobrazić obsługę pasieki, oraz przyczepy lub lawety. Można tam też w razie potrzeby wstawić jakieś większe sprzęty potrzebne do pracy w pasiece.
Element czwarty. Chłodnia na plastry pszczele. Plastry po odwirowaniu oczyszczamy na zewnątrz poza pracownią, a następnie umieszczamy w specjalnym klimatyzowanym pomieszczeniu, zwanym chłodnią. Plastry przechowywane w chłodni będą zabezpieczone przed zanieczyszczeniami, szkodnikami, takimi jak barciak, i ewentualnym rabunkiem.
Element piąty. Pomieszczenie na produkty pasieczne. Pomieszczenie to służy do przechowywania miodu, wosku i innych produktów pszczelich. Ustawia się je przeważnie na półkach i regałach, które są łatwo dostępne.
Element szósty. Pomieszczenie do wirowania plastrów. Pomieszczenie to służy do przechowywania miodu, wosku i innych produktów pszczelich. Ustawia się je przeważnie na półkach i regałach, które są łatwo dostępne.
Element siódmy. Pomieszczenie do konfekcjonowania produktów pasiecznych. W tym pomieszczeniu miód i inne pszczele produkty są rozlewane do słoików lub innych naczyń, a następnie odpowiednio opisywane i pakowane.
Element ósmy. Magazyn produktów gotowych. Tutaj pszczelarz trzyma miód, wosk, pyłek, świece i inne produkty już zapakowane i przeznaczone do sprzedaży.
Element dziewiąty. Pomieszczenie do wyboru świec woskowych. Ze starej woszczyny, zrzynków pozostałych po odsklepieniu plastrów oraz innych niepotrzebnych kawałków można wytapiać świece woskowe. Ze względów higienicznych i praktycznych najlepiej robić to w osobnym pomieszczeniu. Po przetopieniu, oczyszczeniu i sklarowaniu wosku można go uszlachetnić dodatkowo olejkami eterycznymi lub zapachowymi.
Element dziesiąty. Pomieszczenie socjalne. Pomieszczenie socjalne pełni rolę pokoju, w którym pszczelarz może się przebrać, napić herbaty lub kawy, czy umyć ręce. Może się tu znajdować stolik i krzesło, drobne naczynia kuchenne, jak czajnik elektryczny bądź ekspres do kawy, kubki i talerze. Można tu także ustawić szafę na odzież roboczą.
Element jedenasty. Sklepik. Przy niektórych dużych pasiekach znajdują się sklepiki, w których można kupić świeży miód i inne pszczele produkty.
Element dwunasty. Pomieszczenie pasieczne. Najważniejszy element zespołu pracowni, w którym następuje cały proces pozyskiwania miodu. Organizacja pracowni podlega ścisłym przepisom sanitarnym.
Element trzynasty. Okna zabezpieczone siatką. Okna powinny być szczelne, łatwe do otwierania i koniecznie zabezpieczone siatkami przeciw owadom, które należy okresowo czyścić. W pracowni musi być bardzo dobra wentylacja, aby nie gromadził się w niej nadmiar wilgoci. Dobrym pomysłem jest zamontowanie – niezależnie od łatwo otwieralnych okien – wentylacji grawitacyjnej.
Element czternasty. Zespół pomieszczeń pracowni pasiecznej. W dużych pasiekach nie wystarczy mała pracownia do pozyskiwania miodu - w takim przypadku buduje się sporej wielkości halę z różnymi pomieszczeniami, służącymi rozmaitym celom. Znajdziemy tu oprócz pracowni do miodobrania także np. pomieszczenie do wychowu pszczelich matek, pokój socjalny czy sklepik z produktami z pasieki.