Ergonomia i organizacja pracy w pasiece i pracowni
ROL.03. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej – pszczelarz 612302, technik pszczelarz 314206
ROL.09. Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej – technik pszczelarz 314206
Schemat pasieki
MAPA INTERAKTYWNA
Spis treści
Schemat i elementy pasiekiSchemat i elementy pasieki
Pasieka na dachuPasieka na dachu
Pasieka stacjonarna z wolnostojącymi ulamiPasieka stacjonarna z wolnostojącymi ulami
Pasieka w sadziePasieka w sadzie
Schemat i elementy pasieki
Grafika przedstawia schemat pasieki, która składa się z kilku elementów. Schemat ma prostokątny kształt. Pasieka zlokalizowana jest przy jezdni z wejściem od północnej strony. Każdy z elementów jest uzupełniony o treść tożsamą z nagraniem dźwiękowym (plikiem audio).
Element pierwszy. Pracownia. Niezbędnym wyposażeniem każdej pasieki jest pracownia pasieczna. W pasiekach wędrownych z ulami tradycyjnymi najlepiej jest używać lekkiej, rozbieralnej i przewoźnej pracowni.
Jest to budynek z dachem przypominający mały domek.
Element drugi. Ule. Ustawienie uli w jednym rzędzie ułatwia obsługę pni przez pszczelarza. Ustawia się je na metalowych lub drewnianych stojakach, na wysokości 30–50 cm. Ule powinny być w różnych kolorach, bo ułatwia to orientację pszczołom. Ule styropianowe i z poliuretanu są już kolorowe, a ule drewniane należy pomalować farbami niezawierającymi toksyn. Otwory wylotowe skierowane na południe lub południowy wschód tworzą optymalne warunki do wylotów pszczół, zwłaszcza wiosną. Na czas zimowania wyloty najlepiej skierować na południe lub południowy wschód. Pszczoły zaczną wylatywać o takiej porze dnia, gdy temperatura na zewnątrz przekracza 12 Celsjusza. Pozwala to uniknąć strat pszczół lotnych, do których dochodzi w ulach mających wylotki na zachód. Należy pamiętać, że pszczoły mogą w pełni wykorzystać okresy nasłonecznienia tylko wtedy, kiedy ule nie będą nadmiernie zacienione przez drzewa, żywopłoty lub budynki. Ustawienie uli decyduje także o terminie podjęcia lotów oczyszczających i ich częstotliwość. Maty lub czarna agrowłóknina rozciągnięte od ziemi pod dennicę uli zabezpiecza wylot przed zarastaniem trawą i stanowi swego rodzaju pomost dla pszczół. Podczas przewozu pszczół pszczelarz powinien mieć przy sobie niezbędne dokumenty, np. świadectwo zdrowotności pszczół.
Cztery ule zlokalizowane są w centralnej części pasieki, z wejściem ustawionym od południowej strony.
Trzeci element. Brama. Pasieka powinna być ogrodzona, aby większe zwierzęta nie miały do niej dostępu. Nie chodzi tu tylko o uniknięcie szkód, które zwierzęta mogą wyrządzić w pasiece, ale również o ochronę zwierząt - mogłyby one zostać pożądlone przez pszczoły, co może być niebezpieczne, szczególnie dla zwierząt gospodarskich. Na ogrodzeniu należy umieścić w widocznym miejscu tablicę ostrzegawczą „Uwaga, pszczoły!“. Należy zaprojektować również bramę wjazdową i drogę umożliwiającą dojazd do uli z tyłu, o ile jest na to miejsce.
Brama ogradza pasiekę i ma wyjście skierowane w stronę jezdni.
Czwarty element. Poidło. Jeśli w pobliżu pasieki nie ma naturalnego źródła wody, należy umieścić tam odpowiednie poidło. Może to być płaskie i niezbyt głębokie naczynie ze świeżą wodą lub specjalne poidło dla pszczół w kształcie odwróconej butelki. Woda może spływać po deseczce, kamieniach czy mchu. Poidło powinno znajdować się w miejscu zacisznym, dobrze nasłonecznionym i dostępnym dla pszczół z całej pasieki.
Poidło to okrągły element z wodą zlokalizowany blisko pasiki i uli.
Piąty element. Drzewa. Rodziny pszczele należy chronić przed silnymi przeciągami, które szczególnie zimą mogą powodować znaczne szkody. Najlepiej jeśli pasieka jest zlokalizowana w lesie lub posiada naturalną ochronę przed wiatrami (żywopłot, krzewy, budynki). Drzewa i zarośla posadzone od północy i zachodu chronią przed zimnymi wiatrami zimą, natomiast latem - przed znoszeniem powracających do ula pszczół.
Drzewa zlokalizowane są w lewej części placu oraz tworzą ogrodzenie dla pasieki.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Pasieka na dachu
Grafika przedstawia schemat pasieki na dachu, która składa się z dwóch elementów. Schemat ma prostokątny kształt. Każdy z elementów jest uzupełniony o treść tożsamą z nagraniem dźwiękowym (plikiem audio).
Element pierwszy. Ule. Ustawiając ule rodzin pszczelich na terenie miejskim warto zapoznać się z przepisami. Konieczne jest posiadanie zgody właściciela gruntu lub budynku, na dachu którego planowane jest ustawienie rodzin pszczelich. Należy sprawdzić czy nie zostały uchwalone przepisy, które zakazywałyby chowu i hodowli pszczół w danym mieście lub określonych jego częściach. Szczególnie ważne w ustawieniu pasieki w mieście są względy bezpieczeństwa, a więc w pasiece (oprócz zachowania odpowiednich odległości i przeszkód) powinny znaleźć się rasy łagodne i nierojliwe. Należy także posiadać pewne doświadczenie w pracy z pszczołami, aby myśleć o umiejscowieniu swojej pasieki w centrum miasta. Często bowiem brak umiejętności zapanowania nad rojeniem się pszczół może skutkować paraliżem części miasta, gdyż konieczne jest zebranie roju przez odpowiednie służby lub pszczelarza z miejsca trudno dostępnego. W miejskiej pasiece musimy osiągnąć kompromis między komfortem pszczół i bezpieczeństwem mieszkańców. Dobrym miejscem będzie zarówno ogródek działkowy, przydomowy ogród, czy płaski dach budynku. Pasieczysko musi być jednak zabezpieczone przed dostępem osób trzecich, ze względu na bezpieczeństwo ludzi oraz pszczół. Pozostałe warunki dobrej lokalizacji są takie same jak w przypadku pozamiejskiej pasieki.
Cztery ule zlokalizowane są w centralnej części pasieki, z wejściem ustawionym od południowej strony.
Element drugi. Drzewa. Wskazany jest niezbyt głęboki cień na pasieczysku, w przeciwnym razie opóźnia początek i przyspiesza zakończenie lotów zbieraczek w ciągu dnia. Najodpowiedniejszy cień dają niezbyt gęsto rosnące drzewa i krzewy, zapewniające ulom osłonę przed słońcem w godzinach od 12 do 16. Urozmaicona roślinność na pasieczysku służy za dodatkowe punkty orientacyjne, ułatwiające pszczołom odnalezienie własnego ula. W warunkach klimatycznych Polski jedynie w miesiącach letnich temperatura powietrza podnosi się tak bardzo, że robotnice mogą mieć trudności z utrzymaniem właściwej ciepłoty gniazda. Drzewa posadzone są w górnej części schematu, od północnej strony.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Pasieka stacjonarna z wolnostojącymi ulami
Schemat przedstawia pasiekę z wolnostojącymi ulami, która składa się z kilku elementów. Schemat ma kształt prostokąta o wymiarach 21 metrów na 34 metry. Po lewej stronie znajduje się jednia. Każdy z elementów jest uzupełniony o treść tożsamą z nagraniem dźwiękowym (plikiem audio).
Element pierwszy. Ścieżka. To niewielki odcinek, prowadzący od pracowni do drogi w pasiece.
Drugi element. Pracowania. Niezbędnym wyposażeniem każdej pasieki stacjonarnej jest pracownia pasieczna. Najnowszą tendencją organizowania pasiek jest utworzenie bazy z obszerną, dobrze zorganizowaną i wyposażoną pracownią pasieczną. Pracownię lokalizuje się na uboczu pasieczyska, poza lotami pszczół.
Zlokalizowana jest w prawym górnym rogu pasieki, w północnej części, na lewo od jezdni i bramy.
Trzeci element. Droga. Ule powinny być tak rozmieszczone, aby dojechać do nich środkiem transportu z wysięgnikiem do mechanicznego załadunku uli. Łuki dróg rozjazdowych na pasieczysku powinny umożliwiać manewrowanie pojazdem z dwoma przyczepami, co zapewnia krzywizna o promieniu 8,75 m. Brama wjazdowa szerokości 5 m.
Droga prowadzi przez pasiekę, umożliwiając swobodne podejście do uli.
Czwarty element. Drzewa. Okalają pasiekę tworząc ogrodzenie oraz widoczne są szczególnie w północnej części pasieki, blisko pracowni.
Piąty element. Poidło. To okrągły element z wodą zlokalizowany w środkowej części pasieki, blisko wschodniej granicy. Znajduje się niedaleko środkowego rzędu uli.
Element szósty. Ule. O rozmieszczeniu poszczególnych rodzin pszczelich w obrębie pasieki decyduje oczywiście wielkość danego obszaru oraz liczba rodzin pszczelich. Nawet w optymalnych warunkach w jednym miejscu nie powinno znaleźć się więcej niż 20‑30 rodzin. Teren pasieczyska powinien być suchy i równy, co w znacznym stopniu ułatwia obsługę pasieki. Na pasieczyskach stacjonarnych ziemia przed wylotami uli powinna być przykryta płytkami betonowymi, folią lub wysypana piaskiem. Wynoszone z uli zanieczyszczenia, martwe osobniki pszczele lub ich formy rozwojowe są wówczas łatwe do zauważenia i informują pszczelarza o tym, co dzieje się w ulu, ponadto uniknie się systematycznego odchwaszczania. Pasieczysko stacjonarne najlepiej zadarnić i pielęgnować przez okresowe wykaszanie trawy. Odległość pasieczyska od drogi polnej powinna wynosić co najmniej 10 m, a od ruchliwej (przelotowej) 20‑50 m. Od strony często uczęszczanej drogi pasieka musi być odgrodzona żywopłotem, lub parkanem wysokim na 2‑2,5 m (zwyczajowe prawo mówi nawet o 3 m), zmuszającym pszczoły do przelatywania nad głowami przechodniów i pojazdami. Chodzi tu o bezpieczeństwo nie tylko ludzi i zwierząt, ale i samych pszczół, które mogą masowo ginąć rozbijane przez pędzące samochody. Od działki sąsiada ule powinny być oddalone co najmniej 5 m i oddzielone wysokim żywopłotem lub płotem. Odległość między rzędami uli w kierunku lotów nie powinna być mniejsza niż 4 m, aby pszczoły z sąsiednich uli nie niepokoiły pszczelarza stojącego w czasie przeglądu na linii ich lotu. Im pnie stoją dalej od siebie, tym zmniejsza się błądzenie pszczół i ryzyko wywołania rabunków. Podczas zimy i wiosną najlepsze jest ustawienie wylotów uli w kierunku południowego‑wschodu i południa.
Ule umieszczone są w trzech rzędach, obejmują obszar niemal całej pasieki.
Element siódmy. Powinna być ustawiona w miejscu zacisznym, dobrze nasłonecznionym i dostępnym dla całej pasieki.
Topiarka to prostokątny element umieszczony na lewo od pracowni.
Element ósmy. Brama. Znajduje się blisko pracowni we wschodniej części. Jej wyjście prowadzi na jednię.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Pasieka w sadzie
Schemat przedstawia pasiekę w sadzie która składa się z dwóch elementów. Schemat ma kształt prostokąta. Każdy z elementów jest uzupełniony o treść tożsamą z nagraniem dźwiękowym (plikiem audio).
Element pierwszy. Ule. Nie stawiamy uli pod nisko opuszczonymi gałęziami, co będzie utrudniać obsługę pni. Nie ma potrzeby stawiania ogrodzenia, ponieważ sam sad zazwyczaj jest ogrodzony. Pnie ustawiamy w rzędzie między drzewami. Mogą być one umiejscowione pojedynczo na stojakach lub po kilka na legarach lub paletach. Maty lub czarna agrowłóknina rozciągnięte pod od ziemi pod dennicę uli zabezpiecza wylot przed zarastaniem trawą i stanowi swego rodzaju pomost dla pszczół. Dla poprawy bezpieczeństwa osób przebywających w sadzie można w pobliżu pasieki ustawić tabliczkę: Uwaga pszczoły.
Trzy ule zlokalizowane są między drzewami z wejściem ustawionym od południowej strony.
Element drugi. Drzewa. Znajdują się między ulami oraz w górnej części, od północnej strony, gdzie tworzą ścieżkę.