Ważne daty

Jak dobrze przetłumaczyć łacińskie zdanie na język polski?

Części zdania są jak puzzle, które po złożeniu tworzą spójną całość, jaką jest zdanie. Na szczęście gramatyka polska niewiele pod tym względem różni się od gramatyki łacińskiej:

Podmiot	Orzeczenie	Dopełnienie bliższe	Dopełnienie dalsze	Okolicznik
RTqyBGN2KjLKR Ilustracja przedstawia ikonę puzzla.	RTqyBGN2KjLKR Ilustracja przedstawia ikonę puzzla.	RTqyBGN2KjLKR Ilustracja przedstawia ikonę puzzla.	RTqyBGN2KjLKR Ilustracja przedstawia ikonę puzzla.	RTqyBGN2KjLKR Ilustracja przedstawia ikonę puzzla.
oznacza wykonawcę czynności w zdaniu i zazwyczaj jest to rzeczownik, przymiotnik lub zaimek w nominativie.	oznacza czynność, którą wykonuje podmiot. Orzeczenie jest czasownikiem w formie dopasowanej do liczby podmiotu	oznacza odbiorcę czynności podmiotu i wyrażone jest zazwyczaj w accusativie	oznacza przedmiot czynności, który nie jest nią bezpośrednio dotknięty jakby podmiot nie wykonywał tej czynności	pełni funkcję określającą orzeczenie. Uzupełnia czasownik o dodatkowe elementy

Podsumowując powyższe uporządkuj kolejne kroki prawidłowego tłumaczenia łacińskiego zdania na język polski:

1. Znajdź orzeczenie.
   Tłumaczenie zdania łacińskiego zaczynamy zawsze od znalezienia orzeczenia (czasownika). Określamy liczbę, osobę oraz w jakim czasie jest postawione. Gdy znajdziemy orzeczenie i wiemy jak prawidłowo przetłumaczyć tę formę, łatwiej będzie przetłumaczyć resztę zdania.

2. Znajdź podmiot.
   Następnie poszukaj podmiotu (rzeczownika) i wszystkich opisujących go przydawek (przymiotników).

3. Znajdź dopełnienie bliższe, dalsze oraz (jeśli występuje) okolicznik.

Kto ze starożytnych pisał o zwierzętach?

Pliniusz Starszymd968f1804a06cfac_0000000000004Pliniusz Starszy w Historii naturalnej w księgach VI‑VIII napisał szeroko o zwierzętach. Księga VIII Historii naturalnej traktuje o faunie starożytnego świata.

Rozdział piętnasty tej księgi nosi tytuł: O zwierzętach zamieszkujących Scytię, tudzież północne krainy:

Bardzo niewiele zwierząt żyje w Scytii z powodu braku drzew i dobrych pastwisk, podobnie jest też w Germanii, gdyż kraje te graniczą. Jednakże z kraju tego pochodzą pewne rodzaje dzikich byków, mianowicie Bifontes, posiadający grzywę jak u lwa oraz Uri, potężne, silne zwierzę i zwinne, które nie znający się na rzeczy nazywają bawołem, podczas gdy prawdziwe bawoły żyją w Afryce i przypominają wyglądem raczej krowy albo jelenie. Północne obszary są schronieniem dla dzikich koni, które widzi się tam w wielkich stadach. Podobnie jak w Azji i Afryce można tam ujrzeć dzikie osły. Prócz tego [jest tam] zwierzę zwane Alce, zupełnie podobne do konia, lecz jego uszy są dłuższe, a na szyi ma dwa znaki, które je odróżniają od reszty. Ponadto, na wyspach Skandynawii żyje zwierzę zwane Machlis, całkiem podobne do wyżej opisanego Alce; jest ono tam bardzo pospolite i wiele pogłosek o nim słyszeliśmy, jednak w tych rejonach [tj. w Scytii i Germanii] nigdy nie było widziane. Jak powiedziałem, przypomina ono Alce, ale nie ma ani stawów skokowych ani kostek na tylnych nogach i z tego powodu nigdy nie kładzie się na ziemi, lecz śpi oparte o drzewo. I przez to myśliwi, którzy czatują na nie, ścinają to drzewo, kiedy zwierzę śpi i w ten sposób je łapią; w inny sposób nie da się go złowić, tak jest szybkie w nogach, że aż nie do wiary. Górna warga tych zwierząt jest nadmiernie wydłużona, tak że kiedy się one pasą, wycofują się jeśli chcą iść naprzód i dublują tę wargę pod pyskiem [?]. Jest (jak mówią) zwierzę w Paeonii, które jest zwane Bonasus; ma ono tułów koński, a w pozostałych częściach podobne jest do byka; ich rogi są tak zagięte w kierunku głowy, że nie służą im wcale ani w trakcie ataku, jak ani w obronie. Jedyną ich pomocą jest szybkość w ucieczce, albo obrzucanie gnojem, którym tryskają na odległość prawie trzech akrów. Te odchody są tak mocne i gorące, że parzą tych, co ścigają te zwierzęta, jak ogień, jeśli się do nich dotkną.
Dziwną i cudowną jest rzeczą, że leopardy, pantery i lwy (i tego rodzaju zwierzęta) chodząc wciągają końce swoich pazurów do wewnątrz ciała jakby do pochwy, bo nie mogą ich złamać lub stępić, gdyż muszą być zawsze ostre. Także kiedy biegną muszą wciągać zakrzywione pazury swoich łap i nigdy ich nie wyciągają, tylko w wypadku kiedy mają zamiar kogoś zaatakować lub uderzyć.

Źródło: Pliniusz, Historia Naturalna, Przekł., wstęp i komentarz I. i T. Zawadzccy, Wrocław 1961.

Pliniusz najpewniej zamieścił opisy tylko tych zwierząt, które nie występowały na terenie Imperium Romanum i pominął te, które były znane – jak na przykład jeleń czy wilk.

Inne ważne zwierzęta w starożytnym Rzymie to były oczywiście zwierzęta wspierające rzymskich rolników w ciężkiej fizycznej pracy, czyli woły.

Katon Starszy w  w swoim traktacie O gospodarstwie wiejskim nie tylko napomina gospodarzy, żeby właściwie żywili woły, ale także podaje recepty na ich dolegliwości i dodatkowo szczegółowy opis ofiary przebłagalnej za zdrowie tych zwierząt.

Zwierzęta w kulturze starożytnego Rzymu

Religijne związki ludzi i zwierząt były ściśle powiązane z rzymską sztuką wróżenia. Specjalni kapłani (haruspikowie i auspikowie), wyciągali wnioski na przykład dotyczące powodzenia lub niepowodzenia zadań państwowych na podstawie wyglądu wnętrzności zwierzęcych: serca, płuc czy wątroby. Auspikowie natomiast (augurowie), wróżyli z lotu ptaków, z ich głosów czy z zachowania się kur podczas jedzenia.

Około II wieku przed Chr. Rzymianie rozpoczęli typowe polowania. Wcześniej było to zajęcie dla niewolników, jednak z czasem zauważyli, że polowania można traktować jako rozrywkę.

Warto przy okazji wspomnieć o szacunku, jakim starożytni obdarzali konie. Znana jest legenda o koniu Aleksandra Macedońskiego o imieniu Bucefał, który ponoć nie pozwalał komu innemu usiąść w siodle. Ponoć podobną cechą odznaczał się koń Juliusza Cezara – ogier śnieżnobiały, któremu (jak zgodnie podają i Pliniusz, i Swetoniusz) Cezar postawił pomnik przed świątynią Wenus Rodzicielki. Także Oktawian August wystawił swemu koniowi pomnik nagrobny i ułożył na jego cześć tren żałobny. No i nie sposób pominąć przywiązania Gajusa Kaliguli do Incinatusa. Podobno koń cesarza mieszkał w marmurowej stajni i jadał ze żłobu z kości słoniowej, nosić naszyjniki z drogich kamieni czy miał własnych niewolników. Przed śmiercią z rąk zamachowców Kaligula podobno miał zamiar wyznaczyć Incitatusa na urząd konsula. Swojego konia Borystenesa szanował i opłakiwał również cesarz Hadrian.

RaxpBEUNVZ1N81

Ilustracja autorstwa Edgara S. Shumwaya pod tytułem „Jeździec konny” przedstawia mężczyznę siedzącego na koniu. Ubrany jest w tunikę. Jedną rękę trzyma przy ciele, a drugą coś wskazuje. Koń ma wyraźnie zaznaczone mięśnie. Przednią nogę ma podniesioną do góry.

Rzymianie chyba najbardziej cenili psy jako towarzyszy polowań i stróżów swoich domów. Ufali tym zwierzętom i cenili ich przywiązanie i mądrość. Najwierniejsze psy bywały chowane nawet w grobach. Pośród zwierząt domowych rzymskich spotkać można było również koty. Te zwierzęta traktowane raczej jako zwierzęta do zabawy oczywiście strzegły również zapasów zboża przed gryzoniami.

Typowymi maskotkami były natomiast ptaki. Papugi, kosy, sroki i kruki cieszyły swą urodą i głosem.

R14e4tbjQyWB41

Fotografia nieznanego autora przedstawia mozaikę, na której został przedstawiony rudy kot w czarne cętki. Pokazuje swoje zęby. Ma podniesione do góry uszy i ogon. Zaciska pazury.

Między innymi u Liwiusza w Ab urbe condita (Liber quintus 47) czytamy o gęsiach z KapitoluKapitolKapitolu.

Kapitol był jedyną częścią Rzymu, która stawiła opór najazdowi Galów z doliny Padu, w roku 390 a.Ch.n. Nocą Galowie postanowili zdobyć wzgórze. Dlatego wybrali najbardziej strome podejście i moment gdy zmęczeni obrońcy zasnęli. Na szczęście gęsi zaalarmowały Rzymian o zbliżającym się wrogu. GęsiGęsi KapitolińskieGęsi były ptakami poświęconymi bogini Junonie. Dzięki pomocy gęsi udało się powstrzymać atak Galów i nawet wyprzeć wroga poza granice Rzymu.

RFj6KgaOL4Tjj1

Fotografia nieznanego autora przedstawia rzeźbę gęsi kapitolińskiej. Ptak stoi dumnie na małym cokole. Ma lekko uniesione skrzydła oraz szeroko otwarty dziób. Fotografia rzeźby została wykonana w pomieszczeniu.

Tłumaczenie tekstu łacińskiego

R1Qe1B5Mc7Ycb

Film pod tytułem Animalia Vocabula tłumaczy tekst Bestiae et homines. Pierwsza scena przedstawia zilustrowany las na której rozmieszczonych zostało pięć fotografii: Psa i konia, wilka, osła, owiec oraz lwów. Następnie lektor czyta tekst: Equus et asinus, leo et lupus, canis et ovis beastiae sunt. Następna plansza przedstawia wilka oraz lwią rodzinę na wolności, następnie pokazuje osła, owce oraz konia i psa. Lektor czyta tekst: Leo et lupus sunt beastiae ferae, quae alias bestias capiunt et edunt. In Africa sunt multi leones. Pastores Africae leones timent, nam leones non solum oves pastoum edunt, sed etiam pastores ipsos! Non bestia, sed homo est pastor; leones autem non solum alias bestias, sed etiam homines edunt. Ferae et homies amici non sunt. Canis amicus hominis est, ea bestia fera non est. Następnie lektor dokonuje przekładu na język polski tekstu, w międzyczasie na ekranie ponownie pokazują się fotografie zwierząt, czyli: wilka oraz lwią rodzinę na wolności, następnie pokazuje osła, owce oraz konia i psa. Lektor czyta tekst. Zwierzętami są koń i osioł, lew i wilk oraz pies i owca. Lew i wilk to dzikie zwierzęta, które łapią i pożerają inne zwierzęta. W Afryce żyje wiele lwów. Afrykańscy pasterze boją się lwów, ponieważ lwy pożerają nie tylko owce pasterzy lecz także samych pasterzy! Pasterz przecież nie jest zwierzęciem, tylko człowiekiem; lwy więc pożerają nie tylko inne zwierzęta lecz także i ludzi. Ludzie nie przyjaźnią się z dzikimi zwierzętami. Pies jest przyjacielem człowieka, ponieważ nie jest dzikim zwierzęciem. Kolejna plansza pokazuje trzy fotografie: ptaka, ryb w wodzie oraz orła w gnieździe. Lektor czyta tekst: Aliae bestiae sunt aves, aliae pisces. Na ekranie pokazany został orzeł w gnieździe, ryby w morzu oraz ptak w locie. Lektor czyta tekst: Aquila est magna avis fera, quae parvas aves capit et est. Aves in aere volant. Pisces in aqua natant. Homines in terra ambulant. Avis duas alas habet. Homo duos pedes habet. Piscis neque alas neque pedes habet. Avis quae volat alas movet. Homo qui ambulat pedes movet. Piscis qui natat caudam movet. Cum avis volat, alae moventur. Cum homo ambulat, pedes moventur. Cum piscis natat, cauda movetur. Qui ambulat vestigia in terra facit. Qui volat aut natat vestigia non facit. Następnie zwierzęta są wyświetlane w tej samej kolejności, czyli: orzeł w gnieździem ryby w morzu oraz ptak w locie. Lektor czyta tekst: Innymi zwierzętami są ptaki i ryby. Orzeł jest wielkim dzikim ptakiem, który łapie i zjada mniejsze ptaki. Ptaki latają w powietrzu. Ryby pływają w wodzie. Ludzie spacerują po ziemi. Ptak posada dwa skrzydła. Człowiek [zaś] ma dwie nogi. Ryba nie ma ani skrzydeł ani nóg. Ptak podczas latania porusza skrzydłami. Człowiek podczas chodzenia porusza nogami. Ryba pływając porusza ogonem. Gdy ptak leci, skrzydła poruszają się. Gdy człowiek idzie, poruszają się nogi. Gdy ryba płynie, porusza się ogon. Ten, kto chodzi po ziemi, pozostawia po sobie ślady. To, co lata czy pływa nie pozostawia po sobie śladów. Następnie wyświetlona zostanie fotografia na której widoczne są dwie dziewczynki stojące z koszykiem obok małego czarnego niedźwiedzia. Fotografia została wykonana jesienią. Lektor czyta tekst w jężyku łacińskim: Anima est aer qui in pulmones ducitur. Qui animam ducit animal est. Non solum homines, sed etiam bestiae animalia sunt. Alia animalia in terra vivunt, alia in mari. Sine anima nemo potest vivere. Homo qui animam non ducit vivere non potest. Spirare necesse est homini. Następnie czytany jest tekst w języku polskim: Oddech jest powietrzem, który wprowadza się do płuc. Ten, kto może oddychać ten jest żywym stworzeniem. Tak więc nie tylko ludzie lecz także zwierzęta są istotami żywymi. Jedne istoty żyją na ziemi a inne w morzu. Nikt nie może żyć bez duszy. Człowiek, który nie może oddychać, przestaje żyć. Oddychanie jest niezbędne człowiekowi do życia.

Film pod tytułem Animalia Vocabula tłumaczy tekst Bestiae et homines. Pierwsza scena przedstawia zilustrowany las na której rozmieszczonych zostało pięć fotografii: Psa i konia, wilka, osła, owiec oraz lwów. Następnie lektor czyta tekst: Equus et asinus, leo et lupus, canis et ovis beastiae sunt. Następna plansza przedstawia wilka oraz lwią rodzinę na wolności, następnie pokazuje osła, owce oraz konia i psa. Lektor czyta tekst: Leo et lupus sunt beastiae ferae, quae alias bestias capiunt et edunt. In Africa sunt multi leones. Pastores Africae leones timent, nam leones non solum oves pastoum edunt, sed etiam pastores ipsos! Non bestia, sed homo est pastor; leones autem non solum alias bestias, sed etiam homines edunt. Ferae et homies amici non sunt. Canis amicus hominis est, ea bestia fera non est. Następnie lektor dokonuje przekładu na język polski tekstu, w międzyczasie na ekranie ponownie pokazują się fotografie zwierząt, czyli: wilka oraz lwią rodzinę na wolności, następnie pokazuje osła, owce oraz konia i psa. Lektor czyta tekst. Zwierzętami są koń i osioł, lew i wilk oraz pies i owca. Lew i wilk to dzikie zwierzęta, które łapią i pożerają inne zwierzęta. W Afryce żyje wiele lwów. Afrykańscy pasterze boją się lwów, ponieważ lwy pożerają nie tylko owce pasterzy lecz także samych pasterzy! Pasterz przecież nie jest zwierzęciem, tylko człowiekiem; lwy więc pożerają nie tylko inne zwierzęta lecz także i ludzi. Ludzie nie przyjaźnią się z dzikimi zwierzętami. Pies jest przyjacielem człowieka, ponieważ nie jest dzikim zwierzęciem. Kolejna plansza pokazuje trzy fotografie: ptaka, ryb w wodzie oraz orła w gnieździe. Lektor czyta tekst: Aliae bestiae sunt aves, aliae pisces. Na ekranie pokazany został orzeł w gnieździe, ryby w morzu oraz ptak w locie. Lektor czyta tekst: Aquila est magna avis fera, quae parvas aves capit et est. Aves in aere volant. Pisces in aqua natant. Homines in terra ambulant. Avis duas alas habet. Homo duos pedes habet. Piscis neque alas neque pedes habet. Avis quae volat alas movet. Homo qui ambulat pedes movet. Piscis qui natat caudam movet. Cum avis volat, alae moventur. Cum homo ambulat, pedes moventur. Cum piscis natat, cauda movetur. Qui ambulat vestigia in terra facit. Qui volat aut natat vestigia non facit. Następnie zwierzęta są wyświetlane w tej samej kolejności, czyli: orzeł w gnieździem ryby w morzu oraz ptak w locie. Lektor czyta tekst: Innymi zwierzętami są ptaki i ryby. Orzeł jest wielkim dzikim ptakiem, który łapie i zjada mniejsze ptaki. Ptaki latają w powietrzu. Ryby pływają w wodzie. Ludzie spacerują po ziemi. Ptak posada dwa skrzydła. Człowiek [zaś] ma dwie nogi. Ryba nie ma ani skrzydeł ani nóg. Ptak podczas latania porusza skrzydłami. Człowiek podczas chodzenia porusza nogami. Ryba pływając porusza ogonem. Gdy ptak leci, skrzydła poruszają się. Gdy człowiek idzie, poruszają się nogi. Gdy ryba płynie, porusza się ogon. Ten, kto chodzi po ziemi, pozostawia po sobie ślady. To, co lata czy pływa nie pozostawia po sobie śladów. Następnie wyświetlona zostanie fotografia na której widoczne są dwie dziewczynki stojące z koszykiem obok małego czarnego niedźwiedzia. Fotografia została wykonana jesienią. Lektor czyta tekst w jężyku łacińskim: Anima est aer qui in pulmones ducitur. Qui animam ducit animal est. Non solum homines, sed etiam bestiae animalia sunt. Alia animalia in terra vivunt, alia in mari. Sine anima nemo potest vivere. Homo qui animam non ducit vivere non potest. Spirare necesse est homini. Następnie czytany jest tekst w języku polskim: Oddech jest powietrzem, który wprowadza się do płuc. Ten, kto może oddychać ten jest żywym stworzeniem. Tak więc nie tylko ludzie lecz także zwierzęta są istotami żywymi. Jedne istoty żyją na ziemi a inne w morzu. Nikt nie może żyć bez duszy. Człowiek, który nie może oddychać, przestaje żyć. Oddychanie jest niezbędne człowiekowi do życia.

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

Film pod tytułem Animalia Vocabula tłumaczy tekst Bestiae et homines. Pierwsza scena przedstawia zilustrowany las na której rozmieszczonych zostało pięć fotografii: Psa i konia, wilka, osła, owiec oraz lwów. Następnie lektor czyta tekst: Equus et asinus, leo et lupus, canis et ovis beastiae sunt. Następna plansza przedstawia wilka oraz lwią rodzinę na wolności, następnie pokazuje osła, owce oraz konia i psa. Lektor czyta tekst: Leo et lupus sunt beastiae ferae, quae alias bestias capiunt et edunt. In Africa sunt multi leones. Pastores Africae leones timent, nam leones non solum oves pastoum edunt, sed etiam pastores ipsos! Non bestia, sed homo est pastor; leones autem non solum alias bestias, sed etiam homines edunt. Ferae et homies amici non sunt. Canis amicus hominis est, ea bestia fera non est. Następnie lektor dokonuje przekładu na język polski tekstu, w międzyczasie na ekranie ponownie pokazują się fotografie zwierząt, czyli: wilka oraz lwią rodzinę na wolności, następnie pokazuje osła, owce oraz konia i psa. Lektor czyta tekst. Zwierzętami są koń i osioł, lew i wilk oraz pies i owca. Lew i wilk to dzikie zwierzęta, które łapią i pożerają inne zwierzęta. W Afryce żyje wiele lwów. Afrykańscy pasterze boją się lwów, ponieważ lwy pożerają nie tylko owce pasterzy lecz także samych pasterzy! Pasterz przecież nie jest zwierzęciem, tylko człowiekiem; lwy więc pożerają nie tylko inne zwierzęta lecz także i ludzi. Ludzie nie przyjaźnią się z dzikimi zwierzętami. Pies jest przyjacielem człowieka, ponieważ nie jest dzikim zwierzęciem. Kolejna plansza pokazuje trzy fotografie: ptaka, ryb w wodzie oraz orła w gnieździe. Lektor czyta tekst: Aliae bestiae sunt aves, aliae pisces. Na ekranie pokazany został orzeł w gnieździe, ryby w morzu oraz ptak w locie. Lektor czyta tekst: Aquila est magna avis fera, quae parvas aves capit et est. Aves in aere volant. Pisces in aqua natant. Homines in terra ambulant. Avis duas alas habet. Homo duos pedes habet. Piscis neque alas neque pedes habet. Avis quae volat alas movet. Homo qui ambulat pedes movet. Piscis qui natat caudam movet. Cum avis volat, alae moventur. Cum homo ambulat, pedes moventur. Cum piscis natat, cauda movetur. Qui ambulat vestigia in terra facit. Qui volat aut natat vestigia non facit. Następnie zwierzęta są wyświetlane w tej samej kolejności, czyli: orzeł w gnieździem ryby w morzu oraz ptak w locie. Lektor czyta tekst: Innymi zwierzętami są ptaki i ryby. Orzeł jest wielkim dzikim ptakiem, który łapie i zjada mniejsze ptaki. Ptaki latają w powietrzu. Ryby pływają w wodzie. Ludzie spacerują po ziemi. Ptak posada dwa skrzydła. Człowiek [zaś] ma dwie nogi. Ryba nie ma ani skrzydeł ani nóg. Ptak podczas latania porusza skrzydłami. Człowiek podczas chodzenia porusza nogami. Ryba pływając porusza ogonem. Gdy ptak leci, skrzydła poruszają się. Gdy człowiek idzie, poruszają się nogi. Gdy ryba płynie, porusza się ogon. Ten, kto chodzi po ziemi, pozostawia po sobie ślady. To, co lata czy pływa nie pozostawia po sobie śladów. Następnie wyświetlona zostanie fotografia na której widoczne są dwie dziewczynki stojące z koszykiem obok małego czarnego niedźwiedzia. Fotografia została wykonana jesienią. Lektor czyta tekst w jężyku łacińskim: Anima est aer qui in pulmones ducitur. Qui animam ducit animal est. Non solum homines, sed etiam bestiae animalia sunt. Alia animalia in terra vivunt, alia in mari. Sine anima nemo potest vivere. Homo qui animam non ducit vivere non potest. Spirare necesse est homini. Następnie czytany jest tekst w języku polskim: Oddech jest powietrzem, który wprowadza się do płuc. Ten, kto może oddychać ten jest żywym stworzeniem. Tak więc nie tylko ludzie lecz także zwierzęta są istotami żywymi. Jedne istoty żyją na ziemi a inne w morzu. Nikt nie może żyć bez duszy. Człowiek, który nie może oddychać, przestaje żyć. Oddychanie jest niezbędne człowiekowi do życia.

Equus et asinus, leo et lupus, canis et ovis beastiae sunt. Leo et lupus sunt beastiae ferae, quae alias bestias capiunt et edunt. In Africa sunt multi leones. Pastores Africae leones timent, nam leones non solum oves pastoum edunt, sed etiam pastores ipsos! Non bestia, sed homo est pastor; leones autem non solum alias bestias, sed etiam homines edunt. Ferae et homies amici non sunt. Canis amicus hominis est, ea bestia fera non est.
Aliae bestiae sunt aves, aliae pisces. Aquila est magna avis fera, quae parvas aves capit et est. Aves in aere volant. Pisces in aqua natant. Homines in terra ambulant. Avis duas alas habet. Homo duos pedes habet. Piscis neque alas neque pedes habet. Avis quae volat alas movet. Homo qui ambulat pedes movet. Piscis qui natat caudam movet. Cum avis volat, alae moventur. Cum homo ambulat, pedes moventur. Cum piscis natat, cauda movetur. Qui ambulat vestigia in terra facit. Qui volat aut natat vestigia non facit.
Anima est aer qui in pulmones ducitur. Qui animam ducit animal est. Non solum homines, sed etiam bestiae animalia sunt. Alia animalia in terra vivunt, alia in mari. Sine anima nemo potest vivere. Homo qui animam non ducit vivere non potest. Spirare necesse est homini.

Zwierzętami są koń i osioł, lew i wilk oraz pies i owca. Lew i wilk to dzikie zwierzęta, które łapią i pożerają inne zwierzęta. W Afryce żyje wiele lwów. Afrykańscy pasterze boją się lwów, ponieważ lwy pożerają nie tylko owce pasterzy lecz także samych pasterzy! Pasterz przecież nie jest zwierzęciem, tylko człowiekiem; lwy więc pożerają nie tylko inne zwierzęta lecz także i ludzi. Ludzie nie przyjaźnią się z dzikimi zwierzętami. Pies jest przyjacielem człowieka, ponieważ nie jest dzikim zwierzęciem.
Innymi zwierzętami są ptaki i ryby. Orzeł jest wielkim dzikim ptakiem, który łapie i zjada mniejsze ptaki. Ptaki latają w powietrzu. Ryby pływają w wodzie. Ludzie spacerują po ziemi. Ptak posada dwa skrzydła. Człowiek [zaś] ma dwie nogi. Ryba nie ma ani skrzydeł ani nóg. Ptak podczas latania porusza skrzydłami. Człowiek podczas chodzenia porusza nogami. Ryba pływając porusza ogonem. Gdy ptak leci, skrzydła poruszają się. Gdy człowiek idzie, poruszają się nogi. Gdy ryba płynie, porusza się ogon. Ten, kto chodzi po ziemi, pozostawia po sobie ślady. To, co lata czy pływa nie pozostawia po sobie śladów.
Oddech jest powietrzem, który wprowadza się do płuc. Ten, kto może oddychać ten jest żywym stworzeniem. Tak więc nie tylko ludzie lecz także zwierzęta są istotami żywymi. Jedne istoty żyją na ziemi a inne w morzu. Nikt nie może żyć bez duszy. Człowiek, który nie może oddychać, przestaje żyć. Oddychanie jest niezbędne człowiekowi do życia.

Źródło i tłumaczenie:md968f1804a06cfac_0000000000006Źródło i tłumaczenie:

Zadania

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

RFj6KgaOL4Tjj1

Fotografia nieznanego autora przedstawia rzeźbę gęsi kapitolińskiej. Ptak stoi dumnie na małym cokole. Ma lekko uniesione skrzydła oraz szeroko otwarty dziób. Fotografia rzeźby została wykonana w pomieszczeniu.

RaxpBEUNVZ1N81

Ilustracja autorstwa Edgara S. Shumwaya pod tytułem „Jeździec konny” przedstawia mężczyznę siedzącego na koniu. Ubrany jest w tunikę. Jedną rękę trzyma przy ciele, a drugą coś wskazuje. Koń ma wyraźnie zaznaczone mięśnie. Przednią nogę ma podniesioną do góry.

R14e4tbjQyWB41

Fotografia nieznanego autora przedstawia mozaikę, na której został przedstawiony rudy kot w czarne cętki. Pokazuje swoje zęby. Ma podniesione do góry uszy i ogon. Zaciska pazury.

Bibliografia

J. Korpanty, Mały Słownik łacińsko‑polski, Warszawa 2012.

L. Miraglia, Fabulae Syrae, Focus Publishing/R Pullins & Colorado, 2011.

J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 2013.

P. Veyne (red.), Człowiek Rzymu, Warszawa 2000.

L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2008.

L. Winniczuk (red.), Słownik kultury antycznej, Warszawa 1986.

Pliniusz, Historia Naturalna, Przekł., wstęp i komentarz I. i T. Zawadzccy, Wrocław 1961.

Słownik łacińsko‑polski pod red. J. Korpantego, t. 1 i 2, Warszawa 2001.

S.Stabryła, Historia literatury starożytnej Grecji i Rzymu, Wrocław 2002.

http://www.miesiecznik.znak.com.pl/6372008michal‑bardelbestiarium‑pliniusza‑czyli‑o-relacji‑ludzi‑i-zwierzat‑w-starozytnym‑rzymie/ (dostęp z dnia 31.03.2018)