Temat: Azot

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

IV. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń:

8) projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną; opisuje skład i właściwości powietrza;

Ogólny cel kształcenia

Uczeń wyjaśnia, na czym polega reakcja spalania

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wskazywać położenie azotu i gazów szlachetnych w układzie okresowym pierwiastków;

• wymieniać pierwiastki zaliczane do grupy gazów szlachetnych;

• podawać przykłady zastosowania azotu w życiu codziennym;

• omawiać obieg azotu w przyrodzie;

• opisywać właściwości azotu;

• podawać przykłady zastosowania azotu w najbliższym otoczeniu.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • eksperyment.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel przedstawia podopiecznym ogólne wiadomości o azocie i gazach szlachetnych. Przypomina ich położenie w układzie okresowym: chętni uczniowie podchodzą do tablicy z układem okresowym pierwiastków i omawiają poszczególne gazy.

2. Prowadzący lekcję wyświetla na tablicy multimedialnej schemat z abstraktu „Obieg azotu w przyrodzie” i omawia go.

3. Nauczyciel poleca uczniom, żeby zapoznali się z instrukcją eksperymentu zamieszczoną w abstrakcie. Po przeprowadzaniu eksperymentu uczniowie powinni odnotować swoje obserwacje w formularzu oraz wskazać właściwości azotu, a następnie omówić je na forum klasy.

4. Prowadzący lekcję dzieli uczniów na grupy. Tłumaczy zasady techniki 525 (opis w komentarzu metodycznym) i prosi o opracowanie zagadnienia „Jakie zastosowania wynikają z właściwości azotu i gazów szlachetnych” na arkuszach papieru. Uczniowie mogą korzystać z różnych źródeł informacji (abstraktu, podręcznika książkowego, internetu). Po zakończeniu prac liderzy grup przedstawiają efekty działań z zastosowaniem techniki gadająca ściana.

5. Nauczyciel prosi uczniów o samodzielne wykonanie ćwiczeń interaktywnych zawartych w abstrakcie.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

2. Wskazany przez nauczyciela uczeń podsumowuje lekcję, opowiadając, czego się nauczył i jakie umiejętności ćwiczył.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

Komentarz metodyczny:

Technika 525

5 – oznacz liczbę osób lub grup

2 – oznacza liczbę rozwiązań, pomysłów

5 – oznacza liczbę zmian (rundek)

Sposób przygotowania:

1. Nauczyciel zapisuje na tablicy problem, który należy rozwiązać. Uczniowie przepisują go na arkusze papieru.

2. Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup.

3. Wyjaśnia zasady pracy i rozdaje arkusze grupom. Każda grupa wpisuje na arkusz po 2 propozycje rozwiązania problemu. Nie należy powtarzać pomysłów kolegów ani swoich, ale można je modyfikować. Po zapisaniu 2 propozycji każda grupa przekazuje arkusz sąsiedniej grupie zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Nauczyciel ustala moment przekazania formularzy.

4. Po zakończeniu pracy grupy dokonują oceny propozycji zapisanych na arkuszach z zastosowaniem techniki gadająca ściana.

Technikę 525 można modyfikować na różne sposoby (352, 423, 635) w zależności od liczby uczniów i ich możliwości.

Technikę tę można zastosować tak, że w grupach 5‑osobowych każdy uczeń otrzymuje arkusz papieru i zapisuje na nim 2 pomysły, a na umówiony znak nauczyciela przekazuje formularz sąsiadowi z lewej strony, a odbiera zaś inny arkusz od sąsiada z prawej strony. Wpisuje kolejne 2 pomysły. Formularze papieru krążą aż do wyczerpania pomysłów.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Nitrogen

Nitrogen ranks fifth in terms of prevalence in the universe. It represents 78% of the air volume in the Earth's atmosphere. Together with oxygen, it forms a mixture that we breathe.

Nitrogen is one of the most important elements. It is, among others, a part of many chemical compounds building living organisms (e.g. proteins). It also plays an important role in the growth of plants – it determines their proper development, stimulates their growth and gives them an intense green color. It also regulates the intake of other nutrients, which affects the yield quality and quantity. Only some plants, called legumes (e.g. peas, beans, peanuts), have the ability to take nitrogen from the air and use it to create plant cell building substances using the bacteria present in their roots. Nitrogen compounds can be introduced into the soil in the form of artificial fertilizers, from where they are taken up by the plants together with the water. The cyclical process of absorbing, transforming and releasing nitrogen and its compounds is called the nitrogen cycle in nature.

The presence of some plants makes it possible to assess whether the soil is rich or poor in nitrogen. For example, the massive presence of horsetail, sorrel or buttercup in the studied area indicates a low nitrogen content in the soil. As the area is fertilized with nitrogen fertilizer, these plants will start to die, and nettle, couch grass or white dead nettle will start to grow there.

Nitrogen is non‑metal and belongs to the 15th group of the periodic table. Under normal conditions (0°C, 1013.25 hPa) it is a colorless and odorless gas with a low water solubility (23 cmIndeks górny 3³${\text{N}}_{\text{2}}$ in 1 liter of water in 0°C), it is present in the form of bi‑atomic particles. It does not sustain combustion. It is little chemically active at room temperature.

Nitrogen was first liquefied in 1883 by Polish scientists Karol Olszewski and Zygmunt Wróblewski – employees of the Jagiellonian University. Liquid nitrogen at a temperature of –196°C causes the brittleness of many of the materials immersed in it.

Liquid nitrogen is used as a cooling agent – for freezing of biological material, e.g. samples, blood, tissues, heart valves, and during rehabilitation procedures – for local anesthetization. It is also used in cardiac surgery and blood transfusion.

Gaseous nitrogen is used as a protective atmosphere in food and pharmaceutical packaging. Compressed nitrogen is used for spraying liquids, e.g. in deodorants. In the form of chemical compounds (e.g. ammonia, nitric oxides), it is used in the manufacture of fertilizers and explosives.

Moreover, nitrogen is a component of mixtures filling, among others, diving bottles.

• The main air components are nitrogen (78%), oxygen (21%), argon and other noble gases.

• Nitrogen is a chemical element of atomic number 7, belonging to the 15th group of the periodic table (nitrate group), has five valence electrons.

• Nitrogen is used in many industries and medicine.