XX w. - pojawia się sztuka światła wykorzystująca zdobycze technologii świetlnych.
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000018
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1IV5mJCBGsIn1
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000021
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000024
Nauczysz się
charakteryzować środki wyrazu artystycznego, takie jak: światło, barwa; interpretować motywy świetlne w pracach plastycznych; rozróżniać cechy i rodzaje kompozycji w sztukach plastycznych w dziełach mistrzów; rozpoznawać wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów; wymieniać, rozpoznawać i charakteryzować najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce; podejmować działalność twórczą posługując się podstawowymi środkami wyrazu plastycznego; doskonalić umiejętności plastyczne przejawiające się w indywidualnej działalności twórczej; interpretować obserwowane zjawiska, przedmioty, motywy, stosując środki wyrazu zgodnie w własnym odczuciem i wyobrażeniem.
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000054
Wprowadzenie
E‑materiał jest kontynuacją tematu Światło w obrazie – luminizm. Cz. I.
Szczególnym rodzajem obrazu tworzonym przez światło jest witraż, który w blasku promieni słońca przenika do wnętrz pomieszczeń, mieniąc się kolorowymi światełkami. Od setek lat jest wykorzystywany do ukazania magii, tajemnicy, boskości. Więcej na temat witrażu możesz dowiedzieć się z e‑materiału Witraż – obraz światłem malowany.
Przyjrzyj się, jaki efekt wywołują promienie świetlne przechodzące przez kolorowe szkiełka witrażu.
R1DQx4iHSVLuA1
R1HSXpxvWFOUV1
Rpp1tsYFdHpSQ1
ReRyo30sOkXCW1
classicmobile
Ćwiczenie 1
R1XaFBilX2zAO1
static
Ćwiczenie 1
Poniżej umieszczono zdjęcie, na którym widoczne są refleksy świetlne rzucane przez witraż. Przyjrzyj się trzem witrażom i zaznacz ten, który spowodował taki efekt świetlny.
Refleksy świetlne to smugi lub plamy świetlne, które tworzy światło odbite od dowolnej powierzchni lub przechodzące przez różne materie – nie tylko przez kolorowe szkła witrażu, co ilustrują niżej zamieszczone zdjęcia.
RDDa5JfPCzLGG1
RToJcOimVbmT91
Polecenie 1
Inspirując się zaprezentowanymi zdjęciami, wykonaj własne fotografie przedstawiające okno w różnym oświetleniu. Fotografuj wybrane okno o różnych porach dnia. W celu spotęgowania efektów świetlnych przesłaniaj je całościowo lub częściowo materiałami o różnej przezroczystości – przykładowo tkaninami, kalką techniczną, folią, siatką.
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000100
Światło elektryczne
Sztuka światła to dziedzina twórczości artystycznej, która upowszechniła się wraz z odkryciem światła elektrycznego. Dlatego w sposób szczególny łączy się z rozwojem technologii świetlnych, dając początek nowym kierunkom artystycznym. Współcześni artyści wiązani z nurtem sztuki luministycznej nie tylko tworzą iluzję światła, lecz także eksperymentują, czyniąc światło narzędziem albo budulcem dzieła. W wyniku tego przekracza ono ramy tradycyjnego obrazu i wkracza w przestrzeń wystawienniczą i publiczną. Artyści, opierając się na nowych technologiach, tworzą wielkie, wrażeniowe instalacje.
Dan Flavin uznany jest za pierwszego artystę, który w swoich pracach wykorzystał światło elektryczne. Tworzył on obiekty świetlne zbudowane z lamp fluorescencyjnych. Jego pierwsze prace zaliczane były do sztuki minimalistycznejSztuka minimalistycznasztuki minimalistycznej, artysta wykorzystywał w nich pojedyncze lampy. Z czasem zaczął rozbudowywać swoje instalacje, tworząc duże realizacje przestrzenne, zwane environmentamiEnvironmentenvironmentami.
Przyjrzyj się reprodukcjom dzieł Dana Flavina i rozwiąż zadanie.
R30uiKYgO1rwn1
RqYS1QPgdcUjo1
R1RVSV0ag7rfj1
classicmobile
Ćwiczenie 2
RNBdg1OLvlyBd1
static
Ćwiczenie 2
Zaznacz rodzaj lampy, który artysta Dan Flavin wykorzystuje, tworząc swoje obiekty świetlne.
RI1fGphtx5PeA1
B
classicmobile
Ćwiczenie 3
RsVIV9FyiiWrl1
static
Ćwiczenie 3
Dzieła świetlne Flavina należą do sztuki environment. Spośród niżej wymienionych haseł zaznacz te, które charakteryzują tego rodzaju sztukę.
A - Artysta prowokuje odbiór dzieła różnymi zmysłami. B - Dzieło jest przedstawione na płaszczyźnie. C - Dzieło to rodzaj wnętrza zaprojektowanego przez artystę. D - Widz znajduje się wewnątrz aranżacji. E - Otoczenie odgrywa rolę w odbiorze dzieła.
A
C
D
E
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000108
Sztuka konceptualna
Wykorzystanie światła jako elementu kreacyjnego było używane przez artystów sztuki konceptualnejSztuka konceptualnasztuki konceptualnej. Joseph Kosuth, uznawany za współtwórcę tego nurtu, w 1966 roku zastosował specjalny rodzaj lamp jako budulec liter i nośnik treści.
Re6bfrKciLTy41
Rwj0oDYtVWnlg1
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000155
Olafur Eliasson
Pisząc o świetle jako o narzędziu sztuki, nie sposób pominąć działań współczesnego duńskiego artysty Olafura Eliassona, tworzącego rzeźby i instalacje z wykorzystaniem światła, wody, a nawet temperatury powietrza. Dodatkowo artysta chętnie odwołuje się do odbicia, dlatego do swoich spektakularnych instalacji wprowadza lustra. Wykorzystuje wiedzę z dziedziny praw optyki, koncentrując uwagę na relacjach światło–kolor.
Jego najbardziej rozpoznawanym dziełem, które zaprezentował w londyńskim Tate Modern w 2003 roku, jest The weather project. Artysta zaaranżował zamkniętą przestrzeń w taki sposób, aby wprowadzić widza w tajemnicze wnętrze ukazujące zachód słońca podczas mglistego wieczoru. Dlatego pod sufitem zawiesił olbrzymich rozmiarów kulę, która składała się z dużej liczby żółtych lamp i wielkich luster. Dodatkowo za pomocą specjalnych nawilżaczy wytworzył mgłę, która rozpraszała światło.
Przyjrzyj się niżej zamieszczonym zdjęciom ilustrujących The weather project i rozwiąż zadanie.
Rwmh0SHbZb7PO1
RHfpYbFcrvUFi1
classicmobile
Ćwiczenie 4
Rhc2ApXw0zUfS1
static
Ćwiczenie 4
Zastanów się, dlaczego zwiedzający spontanicznie kładli się na podłodze w galerii.
A - Dzieło artysty najlepiej widoczne było z pozycji leżącej. B - Dzieło artysty do złudzenia imitowało efekty słoneczne. C - Zachowanie takie sugerował artysta w opisie dzieła.
B
R6P4RXuajGztt1
Przyjrzyj się zdjęciom zamieszczonym w galerii dokumentującym inną instalację Olafura Eliassona, a następnie rozwiąż zadanie.
R1HUopcer9ujb1
R15JURJx8C8RP1
RnBRl1qunjfSg1
RE1DOZVxKuixt1
R1ZpUsP3QOD0k1
classicmobile
Ćwiczenie 5
RLpvxQ8bKnVBm1
static
Ćwiczenie 5
Wskaż, jakim zjawiskiem meteorologicznym zainspirował się artysta, tworząc instalację zaprezentowaną w galerii.
Budowanie iluzji przestrzeni za pomocą światła, nie na obrazie, lecz w pomieszczeniu ekspozycyjnym, jest charakterystyczne dla amerykańskiego artysty – Jamesa Turrella. Precyzyjna projekcja światła i użycie hologramów tworzą iluzje ścian i brył. Prace Turrella wykorzystują przestrzeń i światło, jednak jak sam artysta twierdzi, jego głównym medium jest ludzka percepcja.
RAQudB3zxtu7L1
Przyjrzyj się ilustracjom interaktywnym, na których widać dzieła Turrella. Po kliknięciu w nie dowiesz się więcej na temat tych prac.
RjTnOpClq67O31
R13vrIR52LpGj1
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000179
Agnieszka Majak
Prace Flavina, Turrella i Eliassona zainspirowały polską młodą artystkę – Agnieszkę Majak, która stworzyła cykl prac pt. Powidoki. Według autorki tytuł z jednej strony ma wskazywać na mechanizm zjawiska optycznego – kontrastu następczego, który możemy tłumaczyć jako ślad światła, z drugiej zaś na obrazy, które pozostają w naszej pamięci i silnie połączone są z przeżyciami związanymi z ważnymi miejscami i osobistymi faktami. Obejrzyj w galerii reprodukcje prac artystki.
RaUwQUqfqhiso1
RFEyY1bGNJ2mM1
Rveg7kA6WEzuA1
ReSUm5IPdh3XI1
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000188
Luzinterruptus
Ponieważ światło ma moc magiczną i w sposób szczególny przyciąga uwagę człowieka, grupa artystyczna Luzinterruptus wykorzystuje to narzędzie plastyczne dla realizacji ważnych celów społecznych – za jego pomocą zwraca uwagę na aktualne problemy społeczne i polityczne. Swoje projekty realizuje w miejskich przestrzeniach publicznych, a ich instalacje mają charakter publicznego manifestu, będąc interwencjami artystycznymiInterwencje artystyczneinterwencjami artystycznymi. Przykładem mogą być interwencje miejskie poruszające problem ekologiczny (zaśmiecanie Ziemi).
Zamiast świątecznej choinki na placu stanęła instalacja nawiązująca do kształtu bożonarodzeniowego drzewka, stworzona z kolorowych, podświetlanych jednorazowych reklamówek; z torebek foliowych wykonano także łańcuchy świetlne zawieszane nad ulicami. Innym razem fontannę wypełniły plastikowe butelki na wodę. Przyjrzyj się ilustracjom.
ROOLEBqcOcvDR1
RzhB0L32cgzN81
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000194
Joanna Chołaścińska
Światło, jego odbicia, świetlistość, migotanie, przez swą niematerialność, ulotność i moc skupiania uwagi jest nośnikiem wielu symboli, np. wieczności, życia, chwały Boga, Chrystusa, objawienia, świętości, moralności, dobrobytu, radości duchowej, intelektu, wiedzy, natchnienia. Zobacz fragment filmu autorskiego, w którym artystka poprzez „łapanie światła” ukazuje znacznie więcej niż tylko błyski. Dzieło Joanny Chołaścińskiej powstało w 2017 roku, a zatytułowane jest Podróż na Wschód.
R1X1EyRxOtRIU
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000007
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000007
Światło, jego odbicia, świetlistość, migotanie, przez swą niematerialność, ulotność i moc skupiania uwagi jest nośnikiem wielu symboli, np. wieczności, życia, chwały Boga, Chrystusa, objawienia, świętości, moralności, dobrobytu, radości duchowej, intelektu, wiedzy, natchnienia. Zobacz fragment filmu autorskiego, w którym artystka poprzez łapanie światła ukazuje znacznie więcej niż tylko błyski. Dzieło Joanny Chołaścińskiej powstało w 2017 roku, a zatytułowane jest Podróż na Wschód.
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000214
Festiwale światła
Techniki świetlne od zawsze skupiały uwagę ludzi, między innymi dlatego że są bardzo dekoracyjne. Stąd też ich popularność nieustannie rośnie i coraz częściej organizowane są festiwale światła, które przyciągają tłumy turystów. Do najbardziej znanych należą Festival of Lights w Berlinie czy Prague Light Festival Signal, a w Polsce – Bella Skyway Festival w Toruniu oraz Festiwal Kinestetycznej Sztuki Światła w Łodzi. Zapoznaj się ze zdjęciami w galerii.
RHMvvS7Yj86NL1
R15zGbbwXtva41
RKn5CaHvlM86j1
R1YvZz6s53hVd1
Rl8gesHIrx3zf1
RUcjgjj51mM841
Na festiwalach światła obiektami ulegającymi metamorfozie często stają się budynki. Poniżej przedstawiono jeden z toruńskich gmachów, który uległ zmianie w trakcie trwania Bella Skyway Festival. Kliknij w ilustrację i zobacz efekt działań artystycznych prezentowany podczas festiwalu.
R1cw7MxnLeCXp1
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000253
3D mapping
Audiowizualny pokaz polegający na wyświetleniu statycznego obrazu lub animacji na prawdziwym trójwymiarowym obiekcie, na przykład na budynku, nazywany jest 3D mappingiem. Jest to technika polegająca na nałożeniu na obiekt innego obrazu za pomocą nowych technologii (głównie projektora). W ten sposób za pomocą światła tworzone są nowe jakości wizualne, mające na celu stworzenie iluzji ożywienia i przedstawienia oryginalnego, żywego obrazu. Zapoznaj się z poniższymi zdjęciami ilustrującymi wykorzystanie techniki 3D mappingu.
RUQYxutOAqpLS1
RpefVWWolPmTP1
Obejrzyj film z Festiwalu Mappingu PIRANIA, który odbył się w 2017 roku w Koninie. Film przedstawia dzieło artysty Tomasza Wlaźlaka.
Rr23VIjKya2u2
classicmobile
Ćwiczenie 6
R1ogPIkToXwGi1
static
Ćwiczenie 6
Poniżej zamieszczono przykłady instalacji prezentowanych podczas festiwalu światła. Zaznacz tę fotografię, która ilustruje 3D mapping.
RPKOXpCxkTlER1
B
Na poniższej ilustracji przedstawione są cztery różne fotografie z festiwalu światła Bella Skyway Festival w Toruniu. Przyjrzyj się jej uważnie i rozwiąż zadanie.
RLpgYkKCpYz2g1
classicmobile
Ćwiczenie 7
Rj3zNeOyukgBI1
static
Ćwiczenie 7
Jedna z prezentowanych wyżej fotografii przedstawia 3D mapping na znanym toruńskim zabytku. Przyjrzyj się zdjęciom zabytków Torunia i zaznacz ten, który został wykorzystany podczas projekcji na festiwalu światła.
R1MPkSKvztEFA1
C
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000008
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000008
Obejrzyj film z Festiwalu Mappingu PIRANIA, który odbył się w 2017 roku w Koninie. Film przedstawia dzieło artysty Tomasza Wlaźlaka.
m3ca6f9eaa1ad3d8c_0000000000270
Słownik pojęć
Environment
Environment
(z ang. otoczenie, środowisko) – to jeden ze środków wypowiedzi artystycznej sztuki współczesnej. Polega na aranżowaniu przestrzeni w taki sposób, aby odbiorca znalazł się w środku przestrzennej kompozycji i odbierał ją z różnych stron swoimi zmysłami (wzroku, słuchu, dotyku). Environmenty są często składnikami spektakli kinetyczno‑świetlnych.
Interwencje artystyczne
Interwencje artystyczne
działania artystyczne polegające na umieszczeniu w przestrzeni publicznej jakiegoś obiektu, a przez to zmianę kontekstu i znaczenia zarówno przedmiotu, jak i miejsca.
Sztuka konceptualna
Sztuka konceptualna
kierunek w sztuce, który sprowadza dzieło do konceptu, czyli idei, dzięki czemu eksponowany jest proces twórczy, a nie jego wytwór.
Sztuka minimalistyczna
Sztuka minimalistyczna
(ang. minimal art) – kierunek w sztuce charakteryzujący się prostotą i dążeniem do ograniczenia środków plastycznych.