Fragment tekstu ze skazaną warstwą formalną i treściową. Akt piąty. Scena szósta. Teramanes. Zginął w moich oczach z ludzi najmilejszy, A śmiem to dodać, panie, i najniewinniejszy. Tezeusz. Nie żyje? Jak to! Ja doń wyciągam ramiona, A on z boga wyroków zbyt pochopnych kona? Jaki cios, jakiż piorun zbawił go żywota? Teramanes. Pospołuśmy Trezeny opuścili wrota; On na swym wozie; obok sług garstka stroskana, Z współczuciem poglądając na twarz swego pana. Jechał w milczeniu, myśli tocząc w głowie siła. Dłoń jego koniom cugle swobodne puściła. Rumaki, które dawniej nieraz się widziało, Jak na głos pana serce w nich z ochoty drżało, Teraz z wzrokiem przygasłym i spuszczoną głową Zdały się z myśli jego iść osnową. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Zginął w moich oczach z ludzi najmilejszy, A śmiem to dodać, panie, i najniewinniejszy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Motyw widzenia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Zginął w moich oczach z ludzi najmilejszy, A śmiem to dodać, panie, i najniewinniejszy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Teramenes był świadkiem śmierci Hipolita. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Pospołuśmy Trezeny opuścili wrota; On na swym wozie; obok sług garstka stroskana. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Przestrzeń. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Pospołuśmy Trezeny opuścili wrota; On na swym wozie; obok sług garstka stroskana. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Opuszczenie Trezeny kończy się dla Hipolita śmiercią. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Z współczuciem poglądając na twarz swego pana. Jechał w milczeniu, myśli tocząc w głowie siła. Dłoń jego koniom cugle swobodne puściła. Rumaki, które dawniej nieraz się widziało, Jak na głos pana serce w nich z ochoty drżało, Teraz z wzrokiem przygasłym i spuszczoną głową Zdały się z myśli jego iść osnową. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Relacja unaoczniająca; zasada stosowności – opowiadanie ukazuje zdarzenia, które ze względu na swą drastyczność nie mogą być ukazane bezpośrednio. Narracja (element epicki) zastępuje dramatyczne przedstawienie wydarzeń. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Z współczuciem poglądając na twarz swego pana. Jechał w milczeniu, myśli tocząc w głowie siła. Dłoń jego koniom cugle swobodne puściła. Rumaki, które dawniej nieraz się widziało, Jak na głos pana serce w nich z ochoty drżało, Teraz z wzrokiem przygasłym i spuszczoną głową Zdały się z myśli jego iść osnową. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Opowiadanie Teramenesa ukazuje śmierć Hipolita będącą efektem działania Neptuna, którego Tezeusz w gniewie poprosił o ukaranie syna, niesłusznie oskarżonego przez nonę.

Fragment tekstu ze skazaną warstwą formalną i treściową. Wtem straszny krzyk, wychodząc jakby z morskiej fali, Spokojną atmosferę zamącił w oddali; Zaś z łona ziemi inny głos, nie mniej donośny, Jękiem się ozwał na ten krzyk straszny i głośny. Aż do dna serc wstrząsnęły nas te dziwne znaki, Zjeżyły pyszne grzywy spłoszone rumaki; Naraz z jasnego grzbietu wilgotnej otchłani Olbrzymia góra wodna wściekle się bałwani; Fala zbliża się, łamie i wraz nam przed oczy Srogie monstrum wyrzuca z pienistej roztoczy, Czoło szerokie, zbrojne rogów groźnych parą; Całe ciało okryte łuską żółtoszarą; Na wpół potężny buhaj, wpół smok rozjuszony, Kadłub w fałdy się dziwne przewala skłębiony; Przeciągły ryk odległe wybrzeża rozdziera. Niebo na monstrum dzikie ze wstrętem poziera; Ziemia zadrżała, aura buchnęła skażona, Fala, co je przyniosła, zbiegła przerażona. Wszystko pierzcha; w junactwo nie bawiąc się próżne, W Świątyni wnet schronienie znajduje usłużne. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Wtem straszny krzyk, wychodząc jakby z morskiej fali, Spokojną atmosferę zamącił w oddali; Zaś z łona ziemi inny głos, nie mniej donośny, Jękiem się ozwał na ten krzyk straszny i głośny. Aż do dna serc wstrząsnęły nas te dziwne znaki, Zjeżyły pyszne grzywy spłoszone rumaki; Naraz z jasnego grzbietu wilgotnej otchłani Olbrzymia góra wodna wściekle się bałwani; Fala zbliża się, łamie i wraz nam przed oczy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Kunsztowna forma – sugestywne, dynamiczne obrazowanie, wyszukane epitety. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Wtem straszny krzyk, wychodząc jakby z morskiej fali, Spokojną atmosferę zamącił w oddali; Zaś z łona ziemi inny głos, nie mniej donośny, Jękiem się ozwał na ten krzyk straszny i głośny. Aż do dna serc wstrząsnęły nas te dziwne znaki, Zjeżyły pyszne grzywy spłoszone rumaki; Naraz z jasnego grzbietu wilgotnej otchłani Olbrzymia góra wodna wściekle się bałwani; Fala zbliża się, łamie i wraz nam przed oczy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Morze, królestwo Neptuna, jest przestrzenią złowrogą, niosącą śmierć. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Srogie monstrum wyrzuca z pienistej roztoczy, Czoło szerokie, zbrojne rogów groźnych parą. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Metafizyczna motywacja zdarzeń. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Srogie monstrum wyrzuca z pienistej roztoczy, Czoło szerokie, zbrojne rogów groźnych parą. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Sprawcą śmierci Hipolita jest pośrednio morski potwór (zemsta Neptuna). Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Całe ciało okryte łuską żółtoszarą; Na wpół potężny buhaj, wpół smok rozjuszony, Kadłub w fałdy się dziwne przewala skłębiony; Przeciągły ryk odległe wybrzeża rozdziera. Niebo na monstrum dzikie ze wstrętem poziera. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Potwór jest istotą budzącą wstręt. Motyw potwora ma charakter barokowy, jest sprzeczny z klasycystyczną wizją świata. Warstwa formalna. Fragment tekstu: W Świątyni wnet schronienie znajduje usłużne. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Przestrzeń. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: W Świątyni wnet schronienie znajduje usłużne. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Świątynia jest przestrzenią bezpieczną, przeciwstawioną morzu.

Fragment tekstu ze skazaną warstwą formalną i treściową. Jeden Hipolit, godna odrośl bohatera, Wstrzymuje konie, groty skwapliwie wybiera I wnet pociski, celną prawicą miotane, Bestii plugawej w boku czynią wielką ranę. Z bólu i ze wściekłości rycząc potwór srogi Pada, koniom strwożonym toczy się pod nogi I kłębiąc się po ziemi, zionie im przed oczy Pyskiem strasznym, co pianę, krew i ogień toczy. Strach je ponosi: wichrów para rozhukana Nie zna już ani cugli, ani głosu pana. Darmo młody zwycięzca wszystkich sił dobywa: Krwią barwi się wędzidzło, dęba staje grzywa, Ba, mówią, że widziano — ludzie przysiąc mogą — Boga, jak bok spieniony żgał koniom ostrogą! Poprzez skały, rozłogi blady strach je goni, Oś trzeszczy, pęka wreszcie, lejc wikła się w dłoni, Już w kawałki rozbryznął się wóz potrzaskany, On sam na ziemię pada w cugle zaplątany. Daruj, panie, mą boleść: to straszne wspomnienie Wiecznie z mych oczu będzie toczyć łez strumienie. Widziałem twego syna, jak — o straszna męko! — Wlekły go konie własną wykarmione ręką! Woła; na nowo parę płoszy rozhukaną; Pędzą; niebawem ciało jego jedną raną; (…) Warstwa formalna. Fragment tekstu: Jeden Hipolit, godna odrośl bohatera, Wstrzymuje konie, groty skwapliwie wybiera I wnet pociski, celną prawicą miotane, Bestii plugawej w boku czynią wielką ranę. Z bólu i ze wściekłości rycząc potwór srogi Pada, koniom strwożonym toczy się pod nogi. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Motyw zabijania potworów. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Jeden Hipolit, godna odrośl bohatera, Wstrzymuje konie, groty skwapliwie wybiera I wnet pociski, celną prawicą miotane, Bestii plugawej w boku czynią wielką ranę. Z bólu i ze wściekłości rycząc potwór srogi Pada, koniom strwożonym toczy się pod nogi. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Hipolit dokonuje czynu godnego swego ojca – zabija potwora. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: I kłębiąc się po ziemi, zionie im przed oczy Pyskiem strasznym, co pianę, krew i ogień toczy. Strach je ponosi: wichrów para rozhukana Nie zna już ani cugli, ani głosu pana. Darmo młody zwycięzca wszystkich sił dobywa: Krwią barwi się wędzidzło, dęba staje grzywa. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Hipolit ginie zabity przez swe własne konie, co jest kolejnym dowodem przewrotności bogów. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Ba, mówią, że widziano — ludzie przysiąc mogą — Boga, jak bok spieniony żgał koniom ostrogą! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Śmierć Hipolita jest zemstą boga. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Widziałem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Motyw widzenia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Widziałem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Teramenes relacjonuje wydarzenia jako naoczny świadek; widzenie jest źródłem cierpienia. Śmierć Hipolita stała się dla niego obrazem, który przekazuje Tezeuszowi.

Fragment tekstu ze skazaną warstwą formalną i treściową. Ślad jego krwi szlachetnej niechybnie nas wiedzie; Głaz się nią barwi; głogi przydrożne i trawy Włosów jego odartych strzęp dźwigają krwawy. (…) Biedne ciało, na którym gniew bogów się znaczy, Po stokroć godny przedmiot ojcowskiej rozpaczy. Tezeusz. Mój synu! Nadziejo nad wszystko mi droga! O zbyt skore usługi okrutnego boga! Jakaż, na dni mych resztkę, niedola straszliwa! Warstwa formalna. Fragment tekstu: Mój synu! Nadziejo nad wszystko mi droga! O zbyt skore usługi okrutnego boga! Jakaż, na dni mych resztkę, niedola straszliwa! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Lament Tezeusza – motyw przewrotności bogów. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Mój synu! Nadziejo nad wszystko mi droga! O zbyt skore usługi okrutnego boga! Jakaż, na dni mych resztkę, niedola straszliwa! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Tezeusz uświadamia sobie, że jego prośby skierowane do bogów obróciły się przeciw niemu – w jego świadomości rozgrywa się dramat zrozumienia.

Fragment tekstu ze skazaną warstwą formalną i treściową. Akt piąty. Scena siódma. Tezeusz, Fedra, Teramenes, Panope, strażnicy. Tezeusz. Ciesz się, pani, tryumfuj, mój syn już nie żyje! Ha, ileż cierpię!... Jakichż podejrzeń męczarnia, Broniąc go w moim sercu, drżeniem je ogarnia… Lecz zginął; już się stało: nasyć się ofiarą; Ciesz się nieprawą zgubą lub też słuszną karą, Póki życia, dopuszczać myśli nie chcę innej; Skoro pani go winisz, wierzę, że był winny. Zgon jego dość mi daje treści do wyrzekań, Bym się zapuszczał w bagno haniebnych dociekań, Które, boleści ojca niezdolne go wrócić, Nową troską mój spokój mogłyby zakłócić. Pozwól, bym kraj rzuciwszy i ciebie zarazem, Uszedł przed syna mego skrwawionym obrazem; Żarty wstydem, nękany straszliwym wspomnieniem, Próżno chciałbym przed świata ukryć się spojrzeniem. Wszystko mnie tu potępia, wszystko mnie uraża; Blask własnego imienia mękę mą pomnaża. Mniej znaczny, łatwiej ukryć zdołałbym swe błędy. Mierżą mnie nawet bogów osobliwe względy; Chcę odtąd biadać na ich Złowrogie fawory, Daremną ich nie nużąc prośbą od tej pory. Co bądź by uczynili, ich dobroć wytrwała Nie mogłaby mi spłacić tego, co zabrała. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ciesz się, pani, tryumfuj, mój syn już nie żyje! Ha, ileż cierpię!... Jakichż podejrzeń męczarnia, Broniąc go w moim sercu, drżeniem je ogarnia… Lecz zginął; już się stało: nasyć się ofiarą; Ciesz się nieprawą zgubą lub też słuszną karą, Póki życia, dopuszczać myśli nie chcę innej; Skoro pani go winisz, wierzę, że był winny. Zgon jego dość mi daje treści do wyrzekań, Bym się zapuszczał w bagno haniebnych dociekań, Które, boleści ojca niezdolne go wrócić, Nową troską mój spokój mogłyby zakłócić. Pozwól, bym kraj rzuciwszy i ciebie zarazem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Lament Tezeusza – urywane zdania wykrzyknikowe oddają jego emocje. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Ciesz się, pani, tryumfuj, mój syn już nie żyje! Ha, ileż cierpię!... Jakichż podejrzeń męczarnia, Broniąc go w moim sercu, drżeniem je ogarnia… Lecz zginął; już się stało: nasyć się ofiarą; Ciesz się nieprawą zgubą lub też słuszną karą, Póki życia, dopuszczać myśli nie chcę innej; Skoro pani go winisz, wierzę, że był winny. Zgon jego dość mi daje treści do wyrzekań, Bym się zapuszczał w bagno haniebnych dociekań, Które, boleści ojca niezdolne go wrócić, Nową troską mój spokój mogłyby zakłócić. Pozwól, bym kraj rzuciwszy i ciebie zarazem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Tezeusz nie jest jeszcze przekonany o niewinności Hipolita, ale żal po śmierci syna każe mu wybaczyć domniemane występki. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Uszedł przed syna mego skrwawionym obrazem; Żarty wstydem, nękany straszliwym wspomnieniem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Motyw widzenia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Uszedł przed syna mego skrwawionym obrazem; Żarty wstydem, nękany straszliwym wspomnieniem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Obraz umierającego Hipolita jest dla Teramenesa źródłem cierpienia. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Próżno chciałbym przed świata ukryć się spojrzeniem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Motyw spojrzenia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Próżno chciałbym przed świata ukryć się spojrzeniem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Bycie widzianym jest dla Tezeusza – podobnie jak wcześniej dla Fedry – źródłem cierpienia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Mierżą mnie nawet bogów osobliwe względy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Tezeusz poznaje przewrotność bogów. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Złowrogie fawory. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Oksymoron – cecha stylu barokowego. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Złowrogie fawory. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Boskie łaski są złowrogie, ponieważ wysłuchanie przez Neptuna próśb Tezeusza obróciło się przeciw bohaterowi.

Fragment tekstu ze skazaną warstwą formalną i treściową. Fedra. Nie, królu, wprzód ja moją niech powinność spełnię; Trzeba Hipolitowi wrócić cześci pełnię: Syn twój nie był występny. Tezeusz. Ha, ojciec wyrodny! Na twą wiarę na zgon go pchnąłem niezawodny! Okrutna! Zali mniemasz, iż samo wyznanie… Fedra. Chwile me policzone: posłuchaj mnie, panie. Na twego syna, cnoty, honoru zwierciadło, Moje to kazirodcze spojrzenie upadło. Niebo tchnęło w pierś moją ów płomień złowrogi, Resztę niecna Enona sprawiła i bogi. Drżąc, iż Hipolit, świadom szpetnych moich chuci, Rękę twoją karzącą przeciw mnie obróci, Widząc, iż ja szaleję, że nie wiem co czynić, Pospieszyła go pierwsza przed tobą obwinić… Skazała się już samo. Jej rady zatrute W falach morza znalazły zbyt lekką pokutę. Byłabym dni me dawno skróciła żelazem, Lecz niewinnej ofiary dręczona obrazem. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Syn twój nie był występny. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Ostatnie wyznanie Fedry. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Moje to kazirodcze spojrzenie upadło. Niebo tchnęło w pierś moją ów płomień złowrogi, Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Motyw spojrzenia jako grzechu. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Resztę niecna Enona sprawiła i bogi. Drżąc, iż Hipolit, świadom szpetnych moich chuci, Rękę twoją karzącą przeciw mnie obróci, Widząc, iż ja szaleję, że nie wiem co czynić, Pospieszyła go pierwsza przed tobą obwinić… Skazała się już samo. Jej rady zatrute W falach morza znalazły zbyt lekką pokutę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Zasada stosowności – główna bohaterka nie może posunąć się do niskiego czynu, jakim jest oszczerstwo. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Resztę niecna Enona sprawiła i bogi. Drżąc, iż Hipolit, świadom szpetnych moich chuci, Rękę twoją karzącą przeciw mnie obróci, Widząc, iż ja szaleję, że nie wiem co czynić, Pospieszyła go pierwsza przed tobą obwinić… Skazała się już samo. Jej rady zatrute W falach morza znalazły zbyt lekką pokutę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Fedra wini bogów za swe występne uczucie. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Lecz niewinnej ofiary dręczona obrazem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Motyw widzenia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Lecz niewinnej ofiary dręczona obrazem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Obraz Hipolita, jako wyrzut sumienia, dręczy Fedrę nawet po jego śmierci.

Fragment tekstu ze skazaną warstwą formalną i treściową. Pragnęłam, wprzód ci pełne złożywszy wyznanie, Wolniejszą drogą zstąpić w umarłych mieszkanie. Wypiłam, by dopełnić morderczego dzieła, Jad, co go w mury Aten przywiozła Medea. Już trucizna do serca mojego dociera; Już w to serce nieznany jakiś chłód się wdziera; Już przez mgłę gęstą jeno oko moje widzi I niebo, i małżonka, który mną się brzydzi; Już śmierć, co pasmo moich dni nieszczęsnych skraca, Ziemi, którą kalałam, czystość dawną wraca. Panope. Ona umiera, panie! Tezeusz. O tak strasznym czynie Czemuś wraz z nią i pamięć na wieki nie zginie! Idźmyż, zbyt późno błędów przyniknąwszy mroki, Łzami boleści oblać syna krwawe zwłoki! Świetnym pogrzebem uczcić to chlubne męczeństwo, Żalem mych niecnych modlitw okupić szaleństwo. Oddajmy mu zaszczyty nazbyt zasłużone; I aby cienie jego ukoić wzburzone, Niechaj, mimo rodziny zawistnej knowanie, Oblubienica jego mą córką się stanie! Warstwa formalna. Fragment tekstu: Pragnęłam, wprzód ci pełne złożywszy wyznanie, Wolniejszą drogą zstąpić w umarłych mieszkanie. Wypiłam, by dopełnić morderczego dzieła, Jad, co go w mury Aten przywiozła Medea. Już trucizna do serca mojego dociera; Już w to serce nieznany jakiś chłód się wdziera. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Wybór trucizny jako środka do popełnienia samobójstwa służy uzasadnieniu ostatniej, przedśmiertnej wypowiedzi Fedry. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Pragnęłam, wprzód ci pełne złożywszy wyznanie, Wolniejszą drogą zstąpić w umarłych mieszkanie. Wypiłam, by dopełnić morderczego dzieła, Jad, co go w mury Aten przywiozła Medea. Już trucizna do serca mojego dociera; Już w to serce nieznany jakiś chłód się wdziera. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Fedra wypełni swoje przeznaczenie. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Już przez mgłę gęstą jeno oko moje widzi I niebo, i małżonka, który mną się brzydzi. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Motyw widzenia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Już przez mgłę gęstą jeno oko moje widzi I niebo, i małżonka, który mną się brzydzi. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Słabnący wzrok przynosi ulgę umierającej. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Już śmierć, co pasmo moich dni nieszczęsnych skraca, Ziemi, którą kalałam, czystość dawną wraca. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Śmierć głównej bohaterki – typowe zakończenie tragedii. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Już śmierć, co pasmo moich dni nieszczęsnych skraca, Ziemi, którą kalałam, czystość dawną wraca. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Samobójstwo jako honorowa śmierć oczyszczająca ze zmazy. Warstwa formalna. Fragment tekstu: zbyt późno błędów przyniknąwszy mroki. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Rozpoznanie pojawia się po katastrofie. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: zbyt późno błędów przyniknąwszy mroki. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Wiedza Tezeusza ma charakter tragiczny, ponieważ uzyskuje ją zbyt późno. Warstwa formalna. Fragment tekstu: niecnych modlitw. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Oksymoron. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: niecnych modlitw. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 10. Tezeusz żałuje swej niesprawiedliwej i pochopnej decyzji. Warstwa formalna. Fragment tekstu: I aby cienie jego ukoić wzburzone. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 11. Zakończenie dramatu – przywrócenie równowagi. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: I aby cienie jego ukoić wzburzone. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 12. Rytualne zadośćuczynienie duszy niewinnie zmarłego – Tezeusz jako władca dąży do przywrócenia ładu.