Temat: Substancje proste i złożone

Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.

Autor: Zyta Sendecka

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Klasa VII – chemia

I. Substancje i ich właściwości. Uczeń:

1. opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów, np. soli kuchennej, cukru, mąki, wody, węgla, glinu, miedzi, cynku, żelaza; projektuje i przeprowadza doświadczenia, w których bada wybrane właściwości substancji;

II. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń:

1. posługuje się pojęciem pierwiastka chemicznego jako zbioru atomów o danej liczbie atomowej Z;

2. opisuje, czym różni się atom od cząsteczki; interpretuje zapisy, np. H₂, 2H, 2H₂.

Cel lekcji

Uczniowie opisują skład materii jako zbiór różnego rodzaju drobin tworzących różne substancje oraz odróżniają substancje proste od substancji złożonych.

Kryteria sukcesu

• wyjaśnisz, czym różni się substancja prosta od substancji złożonej;

• wymienisz po trzy przykłady substancji prostych i substancji złożonych;

• zbudujesz modele niektórych drobin.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Pogadanka, praca z tekstem, metoda warsztatowa, obserwacja bezpośrednia.

Praca w grupie, praca indywidualna oraz w parach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• kolorowe klocki Lego.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel poleca uczniom, żeby przeczytali fragment pt. „Substancje proste” i zapisali w zeszycie definicję substancji prostej.

2. Nauczyciel wyświetla układ okresowy pierwiastków chemicznych. Prosi podopiecznych, aby wybrali trzy nazwy pierwiastków i zanotowali je jako przykłady substancji prostych. Wybrani uczniowie odczytują swoje przykłady.

3. Każdy uczeń otrzymuje dwa czerwone klocki tej samej wielkości, symbolizujące pierwiastki. Zadaniem uczniów jest połączenie klocków ze sobą. Nauczyciel oznajmia, że w ten sposób zbudują model cząsteczki.

4. Uczniowie wyszukują w treści abstraktu definicję cząsteczki i przepisują ją do zeszytu.

5. Nauczyciel rozdaje uczniom po dwa klocki czarne oraz po dwa, nieco mniejsze, klocki białe. Prosi uczniów, żeby połączyli ze sobą trzy różne klocki i wyjaśnia, że w ten sposób stworzą model związku chemicznego.

6. Uczniowie wyszukują w treści abstraktu definicję substancji złożonej i przepisują ją do zeszytu. Pod definicją wypisują trzy przykłady tego rodzaju substancji.

7. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie interaktywne.

8. Nauczyciel zapowiada film pt. „Jak zbudować modele wybranych drobin”. Prosi uczniów, żeby zapisali pytanie badawcze i hipotezę w formularzu zamieszczonym w abstrakcie. Następnie wyświetla film. Uczniowie odnotowują swoje spostrzeżenia i wnioski, po czym budują modele substancji przedstawionych w filmie, zgodnie z zawartymi w nim wskazówkami.

Podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby za pomocą emotikonów ocenili, czy nowe treści były przekazywane w zrozumiały dla nich sposób.

Słownictwo

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Simple and complex substances

We already know that everything around us is made of atoms: trees, rocks, and even our bodies. If the substance consists of atoms of one kind, we say that it is an element or simple substance.

We know only 94 elements existing in nature. In addition, a certain amount of elements can only be obtained in laboratories. At room temperature, only two elements are liquids (bromine and mercury), eleven are gases (eg hydrogen, oxygen, nitrogen, chlorine, helium) and the remaining – solids (eg iron, carbon, sulfur, magnesium, calcium).

Most substances in nature are made up of atoms of elements joined in groups called molecules. If a molecules consist of atoms of at least two different elements, they form a complex substance.We now know thousands of such substances, and scientists are still creating and discovering new ones. Well known examples are; water, kitchen salt, sugar and vinegar.

The particles are too small to be seen with the naked eye, but we can show their construction using models. For example, the model of the water molecule shows us that it consists of two atoms of hydrogen and one atom of oxygen.

We can determine the properties of substances by performing tests such as heating or cooling the sample. We can also check how some substances behave towards others. For example, let's examine the properties of flour, sugar and citric acid.

Elements in addition to names also have chemical symbols.They are recognized all over the world. All elements are described in a special table, which we call the periodic table. From this table you can read the names and symbols of each element. In addition to names and symbols, the periodic table of elements contains other important information. Symbols of elements are an abbreviation of their Latin names. They are created by the first letter of the name, sometimes in combination with one of the following letters.

• Everything that surrounds us is made of simple or complex substances.

• Simple substances consist of atoms of the same element.

• Complex substances are composed of atoms of various elements joined into molecules.

• In order to distinguish substances from each other, we observe and study their properties.