Temat: Korzeń

Adresat

Uczeń klasy V szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

5) Rośliny okrytonasienne. Uczeń:

b) dokonuje obserwacji rośliny okrytonasiennej (zdjęcia, ryciny, okazy żywe); rozpoznaje jej organy i określa ich funkcje (korzeń, łodyga, liść, kwiat);

c) opisuje modyfikacje korzeni, łodyg i liści jako adaptacje roślin okrytonasiennych do życia w określonych środowiskach;

d) przedstawia sposoby rozmnażania wegetatywnego roślin oraz dokonuje obserwacji wybranych sposobów rozmnażania wegetatywnego.

Cel lekcji

Uczniowie opisują na podstawie obserwacji budowę korzenia i jego przystosowania do pełnienia funkcji życiowych.

Kryteria sukcesu

• odróżnisz system korzeniowy wiązkowy i palowy,

• narysujesz i opiszesz schemat budowy młodej rośliny słonecznika,

• opiszesz, jak korzeń słonecznika i chrzanu jest przystosowany do pełnienia swoich funkcji.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• umiejętność uczenia się.

Metody/formy pracy

Strategia problemowa; obserwacja, pogadanka, warsztatowa – rozwiązywanie zadań.

Indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• hodowle pszenicy/owsa i słonecznika;

• lupy;

• korzenie chrzanu;

• pędy bluszczu z korzeniami przybyszowymi;

• doniczka z ziemią;

• kolorowe kartki do oceny opanowania wiedzy.

Fazy lekcji

Na tydzień/10 dni przed lekcją uczniowie mieli założyć hodowle owsa/pszenicy i słonecznika i przynieść je na tę lekcję.

Wstępna

1. Nauczyciel podaje temat lekcji podaje cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz wyświetla kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel pyta uczniów: która część ciała rośliny pojawiła się pierwsza podczas kiełkowania? Dlaczego właśnie ta? W odpowiedzi uczniowie stawiają hipotezy. Hipotezy zapisywane są na tablicy, a jedna z nich zostaje wybrana do badania na lekcji.

3. Nauczyciel informuje, że na podstawie obserwacji wykiełkowanych roślin rozwiążą ten problem.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prosi, żeby uczniowie obejrzeli pojedyncze rośliny z hodowli i rozpoznali ich organy korzystając z Ilustracji 1, a następnie narysowali je (wykonane wg zasad przedstawiania obiektów biologicznych za pomocą schematu) rysunki. Schematy powinni opisać i podpisać. Korzystając z Ilustracji 2 mają ustalić, jaki typ systemu korzeniowego mają ich rośliny i te informacje także włączyć do opisu schematu.

2. Nauczyciel zwraca uwagę, że podczas omawiania i opisywania roślin on i uczniowie używali słowa organ. Prosi uczniów, żeby powiedzieli, czym według nich jest organ rośliny. Następnie uczniowie odczytują ze słownika definicję organu i wyjaśniają, dlaczego korzeń jest organem. Wyjaśnienie to zapisują w zeszytach.

3. Uczniowie prowadząc obserwację i rozwiązując zadania teoretyczne weryfikują hipotezę sformułowaną we wstępnej fazie lekcji. Uczniowie obserwują za pomocą lupy włośniki korzenia i ustnie opisują ich wygląd. Wykonują następujące zadania i określają funkcje włośników i korzeni.

a. Zastanów się, czy włośniki lepiej porównać do futra czy włochatego ręcznika. b. Korzenie niektórych roślin sięgają bardzo głęboko. Na przykład u lucerny siewnej, której pęd ma długość 0,3‑1 m, rosną zwykle na długość 3‑10 metrów w głąb ziemi. Jaka funkcję pełnia korzenie?
c. Powierzchnia wszystkich korzeni jednej rośliny żyta ma około 700 m2, a powierzchnia jej pędu tylko około 1 m2. Jaka funkcję pełnia korzenie?

Uczniowie powinni odnieść się do powierzchni chłonnej korzenia oraz jego zdolności utrzymania rośliny w glebie. Następnie powinni zapisać (na podstawie poczynionych ustaleń) jednym zdaniem informację na temat tych funkcji korzenia (pobieranie wody, umocowanie w glebie).

4. Nauczyciel prezentuje korzenie spichrzowe chrzanu i przybyszowe bluszczu oraz wyświetla roślinę bluszczu na tablicy (Galeria 1). Prosi uczniów, żeby określili na ich podstawie dodatkowe funkcje korzeni. Potem dzieli korzeń chrzanu na 3 części i sadzi je w doniczce. Pyta uczniów, ilu roślin potomnych się spodziewają. Hodowla zostaje podpisana, zanotowana data założenia, a doniczka ustawiona na parapecie.

Podsumowująca

1. Nauczyciel pyta, jakie cechy korzenia trzeba wziąć pod uwagę, żeby rozpoznać pełnione przez niego funkcje.

2. Prosi, żeby uczniowie wymienili przystosowania korzeni do środowiska życia.

3. Potem uczniowie wykonują zadanie interaktywne 1.

4. Uczniowie za pomocą kartek (czerwona, żółta, zielona) oceniają , czy osiągnęli na tej lekcji sukces.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Root

Plants that currently dominate on land are embryophytes, i.e., autotrophic organisms made of tissues and organs. Among them, the most numerous group is vascular plants, which in the conducting tissue have specialized cells that are responsible for conducting water - vessels. Most of them produce seeds hidden in the fruit, which is why they are called angiosperms, the therm that comes form the Greek words angeion („case” or „casing”) and sperma („seed”).

An organ is a part of a plant organism with a characteristic structure and a specific function. Vascular plants form underground and above‑ground organs. The former include the root, and the latter - the stem, leaves, flower and fruit. An efficient cooperation of all organs allows the plant to function properly and reproduce.

The root is an underground plant organ that keeps it in the soil and collects water along with mineral salts from the ground. Complexes of many roots in one individual are called root systems. In seed plants there are distinguished two types of root systems: taproots and fibrous roots. In plants that have the taproot system there is a long main root from which many shorter and finer branch roots derive. Such an extended system can reach deep into the ground. Other plants form dense fibrous systems consisting of a bundle of numerous roots growing from the lower part of the shoot. They are similar in thickness and length, they can branch out. They occupy a significant area - the greater it is, the larger the plant. Well‑developed root systems are conducive to a more efficient collection of water accumulated in the soil.

In the external structure of the root there are several sections called zones. These are: root cap, meristematic zone, elongation zone, root hair zone and lateral root zone. Individual zones appear successively as the root grows. Each zone has a different structure and a different task in the root. Each lateral root in the taproot system consists of the same zones as the main root.

In addition to their basic functions, i.e. keeping the plant in the soil and absorbing substances out of it, roots can also perform additional functions. In this case, they have some characteristic structure features. Roots that perform additional functions are defined as modified or transformed. Among the most common root modifications there are special adaptations to collecting food, taking oxygen, supporting the plant with flexible stems on supports, producing additional supports that keep the plant in the ground. Roots that grow from the stem or leaves are called adventitious roots. They can support or replace the main root.

Types of modified or transformed roots:

• storage roots are thickened and develop as a result of expansion of the storage parenchyma inside the root; plants store large amounts of nutrients there, which they use in spring to produce new shoots; such roots are found in carrots and beets;

• climbing roots grow from the stems of climbing plants and creeping plants; they allow the plants to attach themselves to supports in the form of branches or tree trunks, and strive upwards in search of light; they can be found in such plants as ivy, Virginia creeper;

• The root keeps the plant in the soil and absorbs water with mineral salts from the soil, and in some plants it stores spare substances.

• There are two types of root systems: fibrous – occurring, for example, in grasses, and taproot - found in trees.

• In the external root structure, the root cap, the meristematic zone, the elongation zone, the root hair zone, and the lateral roots zone are distinguished.

• The roots undergo modifications which adapt the plants to the conditions of the environment in which they grow.