Ważne daty

Zerwanie z tradycją i droga do nowoczesności

Muzyką współczesną potocznie określamy dzieła powstałe na końcu XIX w. oraz XX i XXI wieku, lecz w przypadku XX‑wiecznych kompozycji właściwym jest używanie terminu awangarda, bądź muzyka modernistyczna, a nawet eksperymentalna, która całkowicie odbiega od kanonu poprzednich epok. Odejście to pozwoliło nadać dziełom indywidualnego charakteru, do którego wykreowania potrzebne były nowe środki kompozytorskie i wykonawcze. Moderniści wzorowali się na futuryzmieFuturyzmfuturyzmie i życiu codziennym, odbiegając od romantycznej fascynacji kulturą ludową i naturą. Takie postrzeganie muzyki nie spotkało się z aplauzem publiczności, która nie rozumiała zmian towarzyszących muzyce awangardowej. Kompozytorzy natomiast uważali, że sztuka nie powinna być skierowana do mas, co wyraża się w słowach Arnolda Schönberga, Jeśli sztuka, to nie dla wszystkich, jeśli zaś dla wszystkich - to nie jest to sztuka. (D. Gwizdalanka, Przemiany kultury muzycznej XX wieku. Kraków 2011, s. 36.)

John Cage – kompozytor ciszy

John Cage (ur. 5 września 1912 w Los Angeles, zm. 12 sierpnia 1992 w Nowym Jorku) był amerykańskim przedstawicielem muzyki awangardowej. Skończył studia na kalifornijskim Pomona College, gdzie rozwijał grę na fortepianie i sztukę kompozytorską. Inspiracji szukał podczas swoich licznych podróży po krajach azjatyckich i polinezyjskich. Interesował się malarstwem, pisarstwem i filozofią, a w szczególności buddyzmem. W swoich dziełach wykorzystywał elementy jazzuJazzjazzu, muzyki poważnej, elektronicznejMuzyka elektronicznaelektronicznej, rockaRockrocka. Głosił pogląd, że prawdziwą, stałą częścią muzyki jest czas, a inne jej czynniki są zmienne. Kompozytor szczególną rolę przypisywał ciszy, nieistniejącej według niego w naturze. Było to natchnieniem do napisania 4’33”, którego partytura składała się wyłącznie z pauzPauzapauz. Utwór można uznać za performancePerformanceperformance – muzycy byli poinstruowani, by pozostać w ciszy na 4 minuty i 33 sekundy, a publiczność była zaangażowana w działanie.

R1Ed2U6x5a7NA

film utwór 4 " 33. utwór ten jest najsłynniejszym, wręcz rewolucyjnym utworem Johna Cage' a. Pracował nad nim pięć lat. Dlaczego, tak długo? Bo za partyturą, w której napisane jest, że żaden z instrumentów nie gra żadnej nuty, stoją głębokie przemyślenia twórcy i idea, którą skwitował zdaniem: Cisza nie istnieje - wszystko jest muzyką. Prapremiera Four minutes, thirty three seconds odbyło się w piątek 29 sierpnia 1952 roku w Maverick Concert Hall w Woodstock w stanie Nowy Jork. Był to koncert Benefit Artists Welfare Fund. Wykonawcą kilku kompozycji Cage'a, a także utworów współczesnych Feldmana Bouleza i Wolffa był młody pianista David Tudor. nie obyło się bez skandalu, bo publiczność nie była przygotowana na ciszę w utworze, który miał partyturę. Pianista zasiadł do fortepianu, rozłożył manuskrypt ( który później zaginął) i wyjął stoper, by dokładnie odmierzać części kompozycji. Opuścił pokrywę klawiatury i siedział bez ruchu 30 sekund. Sygnalizując koniec pierwszej części, podniósł pokrywę by po chwili znowu ją opuścić. I tak we wszystkich trzech częściach utworu. kiedy Tudor zakończył i wstał publiczność była tak, zirytowana, że zamiast oklasków wszczęła wrzawę i żywe dyskusje. Nie zrozumieli przesłania wspominał potem John Cage nazywając swe dzieło Cztery trzydzieści trzy. Nie istnieje nic takiego jak cisza, sądzili że to cisza, bo nie potrafili słuchać, a przestrzeń była pełna niespodziewanych dźwięków. W pierwszej części można było usłyszeć szum wiatru dochodzący spoza budynku. W części drugiej krople deszczu zaczęły bębnić po dachu, a w trzeciej sama publiczność zaczęła wydawać różne interesujące dźwięki kręcąc się na siedzeniach, szepcząc, a nawet wychodząc. Film prezentuje przebieg odtwarzania tego utworu bez gry na fortepianie. Muzyk siada przy fortepianie i postępuje zgodnie z wcześniejszym opisem.

film utwór 4 " 33. utwór ten jest najsłynniejszym, wręcz rewolucyjnym utworem Johna Cage' a. Pracował nad nim pięć lat. Dlaczego, tak długo? Bo za partyturą, w której napisane jest, że żaden z instrumentów nie gra żadnej nuty, stoją głębokie przemyślenia twórcy i idea, którą skwitował zdaniem: Cisza nie istnieje - wszystko jest muzyką. Prapremiera Four minutes, thirty three seconds odbyło się w piątek 29 sierpnia 1952 roku w Maverick Concert Hall w Woodstock w stanie Nowy Jork. Był to koncert Benefit Artists Welfare Fund. Wykonawcą kilku kompozycji Cage'a, a także utworów współczesnych Feldmana Bouleza i Wolffa był młody pianista David Tudor. nie obyło się bez skandalu, bo publiczność nie była przygotowana na ciszę w utworze, który miał partyturę. Pianista zasiadł do fortepianu, rozłożył manuskrypt ( który później zaginął) i wyjął stoper, by dokładnie odmierzać części kompozycji. Opuścił pokrywę klawiatury i siedział bez ruchu 30 sekund. Sygnalizując koniec pierwszej części, podniósł pokrywę by po chwili znowu ją opuścić. I tak we wszystkich trzech częściach utworu. kiedy Tudor zakończył i wstał publiczność była tak, zirytowana, że zamiast oklasków wszczęła wrzawę i żywe dyskusje. Nie zrozumieli przesłania wspominał potem John Cage nazywając swe dzieło Cztery trzydzieści trzy. Nie istnieje nic takiego jak cisza, sądzili że to cisza, bo nie potrafili słuchać, a przestrzeń była pełna niespodziewanych dźwięków. W pierwszej części można było usłyszeć szum wiatru dochodzący spoza budynku. W części drugiej krople deszczu zaczęły bębnić po dachu, a w trzeciej sama publiczność zaczęła wydawać różne interesujące dźwięki kręcąc się na siedzeniach, szepcząc, a nawet wychodząc. Film prezentuje przebieg odtwarzania tego utworu bez gry na fortepianie. Muzyk siada przy fortepianie i postępuje zgodnie z wcześniejszym opisem.

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

film utwór 4 " 33. utwór ten jest najsłynniejszym, wręcz rewolucyjnym utworem Johna Cage' a. Pracował nad nim pięć lat. Dlaczego, tak długo? Bo za partyturą, w której napisane jest, że żaden z instrumentów nie gra żadnej nuty, stoją głębokie przemyślenia twórcy i idea, którą skwitował zdaniem: Cisza nie istnieje - wszystko jest muzyką. Prapremiera Four minutes, thirty three seconds odbyło się w piątek 29 sierpnia 1952 roku w Maverick Concert Hall w Woodstock w stanie Nowy Jork. Był to koncert Benefit Artists Welfare Fund. Wykonawcą kilku kompozycji Cage'a, a także utworów współczesnych Feldmana Bouleza i Wolffa był młody pianista David Tudor. nie obyło się bez skandalu, bo publiczność nie była przygotowana na ciszę w utworze, który miał partyturę. Pianista zasiadł do fortepianu, rozłożył manuskrypt ( który później zaginął) i wyjął stoper, by dokładnie odmierzać części kompozycji. Opuścił pokrywę klawiatury i siedział bez ruchu 30 sekund. Sygnalizując koniec pierwszej części, podniósł pokrywę by po chwili znowu ją opuścić. I tak we wszystkich trzech częściach utworu. kiedy Tudor zakończył i wstał publiczność była tak, zirytowana, że zamiast oklasków wszczęła wrzawę i żywe dyskusje. Nie zrozumieli przesłania wspominał potem John Cage nazywając swe dzieło Cztery trzydzieści trzy. Nie istnieje nic takiego jak cisza, sądzili że to cisza, bo nie potrafili słuchać, a przestrzeń była pełna niespodziewanych dźwięków. W pierwszej części można było usłyszeć szum wiatru dochodzący spoza budynku. W części drugiej krople deszczu zaczęły bębnić po dachu, a w trzeciej sama publiczność zaczęła wydawać różne interesujące dźwięki kręcąc się na siedzeniach, szepcząc, a nawet wychodząc. Film prezentuje przebieg odtwarzania tego utworu bez gry na fortepianie. Muzyk siada przy fortepianie i postępuje zgodnie z wcześniejszym opisem.

Eksperymenty Cage`a

John Cage był kompozytorem, który eksperymentował nie tylko z samą formą muzyki, lecz także ze środkami wykonawczymi, które jej towarzyszą. Do jego największych osiągnięć należy spreparowanie fortepianu, które polega na wkładaniu między jego struny śrub, szmatek, kawałków gumy i filcu, a nawet pominięcie mechanizmu klawiszowego i wprawianie strun w drgania za pomocą pałki, palców, paznokci. Dzięki takim rozwiązaniom fortepian mógł całkowicie zmieniać swoją barwę, a nawet naśladować instrument perkusyjny. Dało to początek technice preparacjiPreparacjapreparacji, która później przełożyła się na inne instrumenty np. gitarę, harfę, tubę. Innym przykładem eksperymentów Cage`a jest wykorzystanie w swoich kompozycjach sztućców kuchennych, kanistrów samochodowych, a nawet szumu odbiorników radiowych nastawionych na przypadkową częstotliwość. Kompozytor uważał, że wszystko jest dźwiękiem, wszystko może tworzyć muzykę.

Rx8lSjyA3b89s1

Ilustracja przedstawia białą kartkę z zagiętym prawym dolnym rogiem. Na grafice napisane jest: Rok 2012 – w którym obchodzona jest 100. rocznica urodzin Johna Cage’a i 10-lecie jego śmierci – to dobry moment, by zadać sobie pytanie o to, co jego twórczość zmieniła w dźwiękach i ich postrzeganiu; także by zastanowić się, czy przypadkiem jego osoba nie zamyka pewnego etapu w historii muzyki. Jak każdy myśliciel dążący do ideału, do tego, co faktycznie znajduje się poza polem jego bezpośredniego oddziaływania, w swoich wizjach podsumowuje on dorobek swojej epoki – świata myśli, który przemija, a który twórca w swoim skazanym na porażkę wysiłku usiłuje podtrzymać. (…) Zatem, „kiedy filozofia o szarej godzinie maluje swój świt”, Cage zwraca się ku ideom, których realizacja jest możliwa tylko w określonym momencie dziejowym, przy odpowiedniej konstelacji tego, co rzeczywiście obecne i tego, co wyśnione – określonego punktu dojścia, którego położenie jest przecież nierozerwalnie związane z tym, gdzie w danej chwili twórca się znajduje. Konstelacja ta jest bardzo niestała, a w przypadku Cage’a – z racji na czas, który minął i na efemeryczność samych jego konceptów – może ona już nie istnieć. (…) „Bacchanale” z 1940 roku była pierwszą kompozycją, w której zamiast zespołu perkusistów wystąpił fortepian – Cage’owi zwyczajnie zabrakło wykonawców na okoliczność akompaniowania baletowi Syvilli Fort. Poddał więc swój fortepian obróbce, wkładając różne przedmioty między struny, tworząc z niego tym samym instrument perkusyjny, który posiadł niezwykle szerokie możliwości brzmieniowe, a którego zachowanie było jednocześnie trudne do przewidzenia. Cały wywrotowy potencjał wynalazku, jakim okazał się preparowany fortepian, nie był widoczny aż do roku 1951. Przed tą datą Cage świadomie przestał komponować w forte, tworząc ciche i zwiewne kompozycje, które miały być reakcją na porażkę wielkich i głośnych narracji, jaka nastąpiła podczas wojny. W 1949 roku poznał zaś muzykę Pierre’a Bouleza, której siła i anarchiczność przypomniała mu o tym, jak wiele można dźwiękiem zmienić. (…) „Imaginary Landscape no. 4 (March No. 2)” powstało tuż po „Music of Changes”. Tym razem instrumentem było dwanaście radioodbiorników obsługiwanych przez dwóch wykonawców – jeden odpowiedzialny był za zmienianie stacji, drugi za częstotliwość i barwę dźwięku. Oczywiście, każde ich posunięcie było zaplanowane przez Cage’a; co więcej, partytura wciąż przedstawiona była za pomocą zwyczajowych znaków nutowych na pięciolinii. W przypadku tej kompozycji istotne wydaje się jednak co innego – rozdzielenie funkcji. Osoba, która wybiera częstotliwość, pod którą za każdym razem kryje się inny fragment danej audycji radiowej, powtarza moment otwierania i zamykania klapy fortepianu z „4’33’’” w wykonaniu Tudora, jej jedynym zadaniem jest wykonanie gestu, przekazanie wyroku kompozytora, udzielenia odpowiedzi na pytanie – grać czy nie grać? Szybko okazało się, że jakiekolwiek rozdzielanie ról nie jest tu potrzebne – liczy się tylko gest jako taki, bez jakichkolwiek danych na temat materii, na jaką ów gest wskaże. Cage zestawia fortepian, radio i parę innych rekwizytów odwołujących się do losowości (karty, woda w naczyniu...) w „Water Music”, gdzie ze wszystkich tych rekwizytów korzysta wykonawca, stawiając je w jednym rzędzie, uciekając od zależności pomiędzy dźwiękami przez nie wydawanymi – tym samym prezentując instrumenty w ich czysto performatywne postaci. Źródło: https://www.dwutygodnik.com/artykul/3495-cage-1-od-halasu-do-jezyka-liter-i-ciszy.html

Zadania

R19RwvdE4PXkD

Ćwiczenie 7

Określ nazwę poniższego działania na instrumencie.

Określ nazwę poniższego działania na instrumencie.

Określ nazwę poniższego działania na instrumencie.

.................

Słownik pojęć

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

https://encyklopedia.pwn.pl/

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

Chomioski J., Wilkowska‑Chomioska K., Historia muzyki, cz. 1, PWM 1989

Jerzy Kutnik, John Cage. Przypadek paradoksalny. Wydawnictwo Folium, Lublin 1993; Wydawnictwo Akademickie WSSP, Lublin 2012

Jerzy Kutnik, Gra słów. Muzyka poezji Johna Cage’a. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 1997