Władza i władcy we wcześniejszym średniowieczu

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Idea władzy w średniowieczu, opowiada prof. dr hab. Przemysław Wiszewski Idea władzy w średniowieczu, opowiada prof. dr hab. Przemysław Wiszewski Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, muzyka: istockphoto.com.
W minionym stuleciu i współcześnie władza w państwie jest w rękach ludzi zajmujących urzędy w skomplikowanej organizacji administracji państwowej. Urzędnicy państwowi, opłacani z naszych podatków, kontrolują przestrzeganie prawa, które jest tworzone przez ludzi wybranych do tego celu przez wszystkich obywateli. Ich decyzje dotyczą niemal każdego elementu naszego życia. Ale są ograniczone przez granice państwa. Podejmowane są jednak nieliczne próby stworzenia ponadpaństwowych praw, a ich wprowadzenie jest kontrolowane przez obywateli poszczególnych państw. Bo za źródło władzy uważana jest wspólnota narodowa. O jej dobro mają troszczyć się wszyscy urzędnicy. Czy na początku średniowiecza rozumiano cele sprawowania władzy? Sprawdźmy!
Dla zainteresowanych
U źródeł władzy królewskiej
Koronacja królewska Ottona I w 936 roku. Saski kronikarz Widukind, opisując koronację Ottona I, przekazał nam sposób, w jaki w X wieku widziano źródła władzy królewskiej i zadania stojące przed monarchą.
Przypomnij sobie, jakie decyzje polityczne doprowadziły do budowy Cesarstwa Ottońskiego.
Następnie na podstawie tekstu kroniki Widukinda, opisującego królewską koronację Ottona I w 936 roku, wymień źródła władzy królewskiej i zadania stojące przed królem, wskazane przez kronikarza. Czy realna działalność polityczna Ottona była zgodna z ideałem uwiecznionym w opisie Widukinda? Jeśli nie, to w jakim zakresie różniła się od niego?
Zaznacz w tekście na niebiesko odpowiednie fragmenty i spróbuj w punktach wskazać etapy koronacji.
niebieski
Po śmierci Henryka (I Ptasznika) [...] cały lud Franków i Sasów wybrał sobie panem syna jego Ottona, już przedtem wyznaczonego przez ojca na króla. Jako miejsce powszechnego wyboru wyznaczono pałac w Akwizgranie. Skoro się tam zjechano, książęta oraz pierwsi z hrabiów wraz z orszakiem najznamienitszych wasali, zebrani w krużgankach przylegających do bazyliki Karola Wielkiego, posadzili nowego władcę na wzniesionym tam tronie, a podawszy mu ręce ślubowali wierność i pomoc przeciw wszystkim nieprzyjaciołom i tak zwyczajem swoim uczynili królem. [...] najwyższy biskup (Hildebert, arcybiskup Moguncji) z całym klerem i ludem oczekiwał na dole w bazylice wejścia nowego króla. Gdy ten się zbliżył, arcybiskup wyszedł naprzeciw niego i dotknął swoją lewą ręką prawicy króla [...], postąpiwszy na środek świątyni [...] w ten sposób przemówił: ‘Oto przywiodłem wam przez Boga wybranego, przez pana Henryka niegdyś wyznaczonego, teraz zaś przez wszystkich książąt podniesionego na królestwo Ottona. Jeśli ten wybór wam się podoba, poświadczę to podniesieniem prawicy ku niebu’. Na te słowa cały lud podnosząc ręce, gromkim okrzykiem złożył nowemu władcy życzenia pomyślności. [...] Arcybiskup przystąpiwszy do ołtarza i zdjąwszy zeń miecz z pasem, zwrócił się do króla i rzekł: ‘Przyjmij ten miecz i wypędź nim wszystkich wrogów Chrystusa, pogan i złych chrześcijan, ponieważ z woli Boga powierzona ci została wszelka władza w całym państwie Franków dla utwierdzenia pokoju pośród wszystkich chrześcijan‘. [...] Potem wziąwszy berło i laskę rzekł: ‘Niechaj ci te insygnia przypominają, że po ojcowsku masz karać swoich poddanych przede wszystkim sługom bożym, wdowom i sierotom winieneś podać dłoń miłosierną [...]’. Namaszczony olejem świętym i koronowany diademem złotym [...] zaprowadzony został przez tychże biskupów do tronu, na który wstąpił po kręconych schodach [...] skąd mógł wszystkich widzieć i być przez wszystkich widziany. [...] odprawiwszy solenne nabożeństwo udał się król do pałacu i z biskupami oraz całym ludem usiadł przy marmurowym stole [...].
Prawie tacy sami... Ale prawie czyni różnicę
Ilustracje zawierają reprodukcje dwóch miniatur z przedstawieniami cesarzy Zachodu i Wschodu. Starsza, powstała około 1000 roku, prezentuje wyobrażenie koronacji Ottona IIIOttona III na cesarza, a młodsza, z XI wieku – ceremonialne przedstawienie cesarza bizantyjskiego Bazylego II BułgarobójcyBazylego II Bułgarobójcy. W obu przypadkach autorzy miniatur starali się zdefiniować i opisać charakter władzy cesarzy z pomocą wyobrażeń plastycznych.
Porównaj przedstawienia obu cesarzy i określ, co łączyło, a co różniło sposób postrzegania władcy w obu kręgach kulturowych.
Dworzanie nie patrzą na twarz władcy., Cesarzy otaczają święci i aniołowie., Ottonowi III towarzyszą inni królowie., Dworzanie padają na twarz przed Bazylim II., Dwór Ottona stoi w jego obecności., Bóg koronuje władców.
Cechy wspólne | |
---|---|
Różnice |
Przypomnij sobie dzieje cesarstwa Ottonów i Cesarstwa Bizantyjskiego w X‑XI wieku. Dlaczego obok jednego z cesarzy stoją dwaj książęta–królowie, poniżej nich rycerze i biskupi, podczas gdy drugi góruje jednakowo nad wszystkimi dworzanami?
Patrząc na obie miniatury, spróbuj powiedzieć czym była władza uniwersalna cesarzy?
Na dużą skalę Germanie po raz pierwszy przyjęli chrześcijaństwo...
- w obrządku wschodnim, bizantyjskim, przekupieni przez cesarza Justyniana I.
- w obrządku zachodnim, rzymskim, pod wpływem perswazji Teodoryka Wielkiego.
- w obrządku ariańskim, dzięki działalności różnych duchownych, w tym biskupa Wulfili.
Pytanie: Germanie, dzieląc między sobą ziemie Cesarstwa Zachodniego...
- niszczyli miasta, by wybudować na gruzach własne siedziby.
- rabowali miasta, by zdobyć dodatkowe bogactwa.
- plądrowali miasta, by zdobyć niewolników do pracy na plantacjach ziemniaków.
Pytanie: Karol Wielki zgodził się na koronację...
- ale obawiał się konfliktu z Bizancjum jako odwetu.
- ale tylko wraz z małżonką.
- ale w zamian miał otrzymać militarne wsparcie papieża.
Pytanie: Cesarz Karol Wielki nakazał w całym państwie nauczania duchownych poprawnej łaciny. Uczynił tak, ponieważ...
- był wielkim miłośnikiem łaciny i literatury rzymskiej.
- był przekonany, że jeden język wspomoże zjednoczenie cesarstwa.
- chciał odróżnić swoje państwo od Cesarstwa Bizantyjskiego, gdzie dominowała greka.
Po śmierci Karola Wielkiego jego państwo przeżyło wiele podziałów terytorialnych. Ich skutki odczuwamy do dziś. W rezultacie podziałów, w tym zgodnie z traktatem w Verdun,
- ostatecznie przestały istnieć wszelkie więzi łączące ziemie państwa Karola.
- książęta i hrabiowie rozpoczęli wszędzie starania o zajęcie tronów królewskich.
- wciąż trwała instytucja Cesarstwa i cesarze z dynastii karolińskiej, choć o słabszym autorytecie, nadal sprawowali rządy.
Królowie i cesarze karolińscy stopniowo tracili władzę nad ziemiami dawnego cesarstwa. Ich miejsce jako królowie zajęli...
- Robertynowie i Ottonowie na zachodzie i wschodzie.
- Robertynowie i Ezzonidzi na zachodzie i wschodzie.
- Walezjusze i Ottonowie na zachodzie i wschodzie.
Ikonoklazm, który zachwiał podstawami władzy w Bizancjum, to
- spisek malarzy ikon.
- doktryna zabraniająca kultu obrazów.
- subkultura żądająca zakupu tanich obrazów do spalenia.
W 1054 r. papież i patriarcha Konstantynopola nawzajem obłożyli się ekskomuniką. W rezultacie...
- chrześcijaństwo podzieliło się na dwa wrogie obozy.
- chrześcijanie z Zachodu zrezygnowali z pielgrzymek do Ziemi Świętej.
- wydarzenie nie miało poważniejszych skutków dla współczesnych.
Chrystianizacja Europy do XI w. przebiegała najczęściej bez głębokich konfliktów. Czasami jednak opornych bezlitośnie karano. Przymusowa chrystianizacja czekała...
- Franków.
- Sasów.
- Estończyków.
Czy władza się zmienia?
Koronacja króla w szkole
Wspólnie z klasą przeprowadź obrzęd koronacji króla w szkole. Waszym zadaniem jest odtworzyć kolejność obrzędów, jakie odbyły się w Akwizgranie w 936 roku. Jednak poszczególne etapy tego wydarzenia powinny zawierać odniesienia do współczesnych, ważnych dla Ciebie i Twoich przyjaciół, wartości i celów. Spróbujcie odpowiedzieć na pytania:
Co jest dla Was źródłem władzy?
Jakie zadania powinny stać przed koronowanym władcą?
Kto powinien go wybrać, a kto koronować?
Podzielcie się na 3‑5 zespołów, z których każdy opracuje swoje odpowiedzi. Porównajcie je, a następnie w wyniku negocjacji sformułujcie jedną, wspólną odpowiedź. Nie musi być to jedna z zaproponowanych odpowiedzi. Łączenie odpowiedzi cząstkowych, o ile jest logicznie uzasadnione, jest jak najbardziej dopuszczalne. Porównaj Wasze opinie z wizją władzy, jaką zaprezentował kronikarz Widukind. W czym się różnicie? Czy są to różnice głębokie, zasadnicze? Czy dotyczą tylko innych sposobów przedstawiania tych samych wartości? Na podstawie Waszych refleksji przygotujcie gazetkę klasową z wizją władzy, jaką powinien mieć król w Waszej szkole.
Dzięki temu spotkaniu z historią uzyskałem lub rozwinąłem:
umiejętność:
wiedzę:
zrozumienie: