E-materiały do kształcenia zawodowego

Urządzenia do sterylizacji

MED.12. Wykonywanie dekontaminacji sprzętu i wyrobów medycznych - Technik sterylizacji medycznej 321104

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
aeracja
aeracja

degazacja, czyli proces napowietrzania komory sterylizatorakomora sterylizatorakomory sterylizatora i maszynowego usuwania z wyrobu sterylizowanego pozostałości chemicznego czynnika sterylizującegoczynnik sterylizującyczynnika sterylizującego do poziomu bezpiecznego dla pacjenta i personelu

autoklaw
autoklaw

potoczna nazwa sterylizatorasterylizatorsterylizatora ciśnieniowo‑parowego; czynnikiem sterylizującymczynnik sterylizującyczynnikiem sterylizującym jest para wodna o temperaturze 121C lub 134C, która niszczy białka wszelkich drobnoustrojów i całkowicie je eliminuje; sterylizator jest wyposażony w pompę próżniową, która wypompowuje z urządzenia powietrze, nasycając je parą wodną, co znacznie przyspiesza proces sterylizacji; minimalny czas wystarczający do eliminacji mikroorganizmów to 5 minut dla 134C (ciśnienie 2,1 b) i 15 minut dla 121C (ciśnienie 1,1 b)

biologiczny czynnik chorobotwórczy
biologiczny czynnik chorobotwórczy

żywe organizmy, głównie chorobotwórcze drobnoustroje, produkty ich przemiany materii lub rozpadu, które modą wywołać chorobę u człowieka lub zwierzęcia

centralna sterylizatornia
centralna sterylizatornia

odrębny dział obiektu, w którym udzielane są stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne lub odrębna jednostka organizacyjna zlokalizowana poza jego strukturami, stanowiąca wyodrębniony zespół pomieszczeń wyposażonych w urządzenia do mycia i dezynfekcji oraz sterylizacjisterylizacjasterylizacji wyrobów medycznychwyrób medycznywyrobów medycznych, w której wykonywane są usługi w zakresie dekontaminacjidekontaminacjadekontaminacji, w tym sterylizacji

cykl sterylizacji
cykl sterylizacji

następujące po sobie fazy procesu zachodzące w komorze sterylizatorakomora sterylizatorakomorze sterylizatora, w wyniku których zachodzi proces sterylizacjisterylizacjasterylizacji

czas ekspozycji
czas ekspozycji

czas kontaktu czynnika sterylizującegoczynnik sterylizującyczynnika sterylizującego w fazie sterylizacji z wyrobami poddawanymi sterylizacjisterylizacjasterylizacji, to jest czas wyrównania + czas utrzymania (okres plateau)

czynnik sterylizujący
czynnik sterylizujący

charakteryzująca się działaniem biobójczym wystarczającym do osiągnięcia sterylności w określonych warunkach jednostka fizyczna lub chemiczna, lub kombinacja obu

dekontaminacja
dekontaminacja

proces redukcji czynników biologicznych poprzez mycie, dezynfekcje, sterylizacjęsterylizacjasterylizację; zakres dekontaminacji zależy od wymaganego poziomu czystości mikrobiologicznej

instrumenty odporne na działania wysokich temperatur
instrumenty odporne na działania wysokich temperatur

wyroby medycznewyrób medycznywyroby medyczne i osprzęt nadające się do dezynfekcji termicznej i sterylizacji parą

instrumenty wrażliwe na działania wysokich temperatur
instrumenty wrażliwe na działania wysokich temperatur

wyroby medycznewyrób medycznywyroby medyczne i osprzęt, których nie wolno poddawać dezynfekcji termicznej ani sterylizować parą

komora sterylizatora
komora sterylizatora

część sterylizatora, w której umieszcza się wsad poddawany sterylizacjisterylizacjasterylizacji

kondycjonowanie
kondycjonowanie

etap poprzedzający procesu sterylizacji tlenkiem etylenu, polega na obróbce wsadu narzędziowego w celu uzyskania określonej temperatury i wilgotności względnej, w których przetrwalniki mikroorganizmów ulegają wzbudzeniu

kontaminacja
kontaminacja

zanieczyszczenie niepożądanymi substancjami, włączając w to mikroorganizmy

kontrola parametryczna procesów sterylizacji
kontrola parametryczna procesów sterylizacji

monitorowaniemonitorowaniemonitorowanie zgodności parametrów krytycznychkrytyczne parametry (zmienne) procesuparametrów krytycznych charakterystycznych dla określonej metody sterylizacji, parametrów wyznaczonych przez wytwórcę sterylizatorasterylizatorsterylizatora lub ustalonych podczas walidacji

kontrola procesów sterylizacji
kontrola procesów sterylizacji

działanie polegające na kontroli parametrów krytycznych procesu przy wykorzystaniu metod fizycznych, biologicznych, chemicznych potwierdzające prawidłowość przebiegu każdego procesu sterylizacji

krytyczne parametry (zmienne) procesu
krytyczne parametry (zmienne) procesu

zmienne procesu, dla których wartość podczas cyklu pracy zostały określone przez wytwórcę jako wystarczające do zapewnienia, że cykl realizuje działanie określone podczas walidacji; mają wpływ na skuteczność biobójczą, wymagające monitorowaniamonitorowaniemonitorowania

miejsce największego utrudnienia procesu
miejsce największego utrudnienia procesu

miejsce, które symuluje najbardziej niekorzystne warunki dla czynnika(-ów) sterylizacyjnego(-ych)czynnik sterylizującyczynnika(-ów) sterylizacyjnego(-ych), jakie występują w wyrobach poddawanych sterylizacjisterylizacjasterylizacji

mikrobójcze
mikrobójcze

skuteczne przeciw mikroorganizmom; jest to pojęcie ogólne nie zawierające żadnych danych dotyczących rodzajów i zasięgu skutków

monitorowanie
monitorowanie

pomiar fizycznych zmiennych procesu maszynowego i porównanie wartości uzyskanych z wartościami wymaganymi do prawidłowego przebiegu procesu

myjnia ultradźwiękowa do narzędzi
myjnia ultradźwiękowa do narzędzi

myjnia wykorzystująca przenoszenie fal ultradźwiękowych w roztworze myjącym, co powoduje wytworzenie mikropęcherzyków (zjawisko kawitacji), które implodują (czyli zapadają się w sobie), oddzielając zanieczyszczenia od powierzchni; myjnia przeznaczona do mycia narzędzi chirurgicznych, w szczególności do narzędzi zanieczyszczonych materiałami trudnymi do usunięcia, jak np. stomatologicznych, endoskopowych czy ortopedycznych

priony
priony

cząsteczki białkowe o nieprawidłowej budowie przestrzennej, które mogą stanowić czynnik niebezpieczny w rozwoju chorób takich jak np.: encefalopatia gąbczasta (TSE, ang. Transmissible Spongiform Encephalopathy), gąbczasta encefalopatia bydła (BSE, ang.Bovine Spongiform Encephalopathy), choroba Creutzfeldta‑Jakoba (CJK, ang. Creutzfeldt‑Jakob Disease) i różne jej odmiany/warianty (V‑CJK, ang. Variant‑Creutzfeldt‑Jakob Disease)

przyrząd kontroli procesu sterylizacji (PCD)
przyrząd kontroli procesu sterylizacji (PCD)

PCD (ang. Process Challenge Device), przyrząd testowy procesu, urządzenie lub zestaw przedmiotów symulujących najbardziej niekorzystne warunki dla penetracji określonego czynnika sterylizującegoczynnik sterylizującyczynnika sterylizującego w trakcie trwania procesu, zaprojektowane do stworzenia zdefiniowanej oporności na proces sterylizacji i używane do oceny skuteczności

pożywka wzrostowa
pożywka wzrostowa

pożywka hodowlana w formie stałej lub ciekłej, zawierająca substancje niezbędne do wzrostu mikroorganizmów

reprocesowanie
reprocesowanie

ponowna obróbka wyrobów medycznychwyrób medycznywyrobów medycznych, procedura obejmująca czynności zapewniające bezpieczeństwo ponownego użycia wyrobu, takie jak rutynowy demontaż, mycie, dezynfekcja, konserwacja, testy funkcyjne i sterylizacjasterylizacjasterylizacja

spory bakteryjne
spory bakteryjne

spoczynkowe, przetrwalnikowe formy bakteryjne

steamer
steamer

generator pary wodnej skutecznie oczyszczającej narzędzia medyczne; para wodna pod ciśnieniem dociera również do miejsc trudno dostępnych i rozpuszcza zanieczyszczenia organiczne

sterylizacja
sterylizacja

procedura przeprowadzana w celu uzyskania produktu wolnego od zdolnych do życia mikroorganizmów

sterylizacja parowa
sterylizacja parowa

walidowana metoda uwalniania produktu parą nasyconą od zdolnych do życia mikroorganizmów (według EN ISO 17665)

sterylizator
sterylizator

urządzenie skonstruowane do wykonywania procesów sterylizacji. Najczęściej stosowane metody sterylizacji:

  • parametry sterylizacji plazmowej: 55C, czas do 20 min

  • parametry sterylizacji parowej: 134C, czas od 3,5 min do 5 min

  • parametry sterylizacji tlenkiem etylenu: 55C, czas 2 godz. + 12 godz. aeracjiaeracjaaeracji

systemy bariery sterylnej
systemy bariery sterylnej

opakowania przeznaczone do finalnie sterylizowanych wyrobów medycznychwyrób medycznywyrobów medycznych (PN‑EN ISO 11607:2006)

śluza umywalkowo‑fartuchowa
śluza umywalkowo‑fartuchowa

pomieszczenie w centralnej sterylizatornicentralna sterylizatorniacentralnej sterylizatorni, w którym znajdują się m.in. umywalka, dozownik z mydłem, czy dozownik z płynem dezynfekującym, wszystkie uruchamiane bez kontaktu z dłonią, zabezpieczające przejście pracowników ze strefy czystej do brudnej i sterylnej

test chemiczny
test chemiczny

inaczej wskaźnik chemicznywskaźnik chemicznywskaźnik chemiczny; test stosowany w celu uzyskania informacji o warunkach panujących w komorze urządzenia i ewentualnych nieprawidłowościach podczas tego procesu; zawiera substancje, które po osiągnięciu punktu końcowego (SV) zmieniają zabarwienie wskaźnika

wsad sterylizatora
wsad sterylizatora

wyroby sterylizowane jednoczasowo w komorze sterylizatorakomora sterylizatorakomorze sterylizatora w danym cyklu

wskaźnik biologiczny
wskaźnik biologiczny

wskaźnik, który zawiera zdolne do życia drobnoustroje testowe o ustalanej oporności na określony proces sterylizacji

wskaźnik chemiczny
wskaźnik chemiczny

wskaźnik, którego działanie jest oparte na przemianie chemicznej lub fizycznej, zawierający substancję chemiczną wykrywającą obecność określonego czynnika lub określoną zmianę jednego lub więcej parametrów procesu – typy wskaźników chemicznych do kontroli procesów sterylizacjikontrola procesów sterylizacjikontroli procesów sterylizacji opisują właściwe normy krajowe i międzynarodowe

wyrób medyczny
wyrób medyczny

narzędzie, przyrząd, urządzenie, oprogramowanie, materiał lub inny artykuł stosowany samodzielnie lub w połączeniu w tym oprogramowaniem przeznaczonym przez jego wytwórcę do użytkowania, specjalnie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych i nie zbędnym do jego właściwego stosowania, przeznaczony przez wytwórcę do stosowania u ludzi w celu:

  • diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia lub łagodzenia przebiegu choroby, urazu lub upośledzenia,

  • badania, zastępowania lub modyfikowania budowy anatomicznej lub procesu fizjologicznego,

  • regulacji poczęć,

których zasadnicze zamierzone działanie w ciele lub na ciele ludzkim nie jest osiągane w wyniku zastosowania środków farmakologicznych, immunologicznych lub metabolicznych, lecz których działanie może być wspomagane takimi działaniami

wyrób sterylny
wyrób sterylny

wyrób medycznywyrób medycznywyrób medyczny wielokrotnego użycia, przedmiot lub materiał poddany sterylizacjisterylizacjasterylizacji, wolny od czynników biologicznych

zanieczyszczenie mikrobiologiczne
zanieczyszczenie mikrobiologiczne

populacja zdolnych do przeżycia drobnoustrojów na wyrobie lub opakowaniu (na systemie bariery sterylnejsystemy bariery sterylnejsystemie bariery sterylnej)

zwalnianie wyrobu sterylnego (zwalnianie wsadu)
zwalnianie wyrobu sterylnego (zwalnianie wsadu)

zakwalifikowanie wyrobu sterylizacyjnego do użycia możliwe po przeprowadzeniu orzekania o skuteczności procesu sterylizacyjnego na podstawie zapisów ze zwalniania:

  • przy użyciu wskaźników biologicznych

  • parametrycznego