E-materiały do kształcenia zawodowego

Zasady wykonywania przeglądów w instalacjach chłodniczych

ELE.04 Eksploatacja i organizacja robót związanych z montażem instalacji i urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych oraz pomp ciepła – Technik chłodnictwa i klimatyzacji 311929

bg‑green

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e‑materiale.

1
agregat
agregat

zespół sprzężonych ze sobą na stałe maszyn

agregat skraplający
agregat skraplający

jednostka podłączona do systemów chłodniczych, np. w chłodniach lub mroźniach, obniżająca temperaturę; agregat skraplający jest zbudowany ze sprężarki i skraplacza oraz odolejacza i zbiornika na czynnik chłodniczy, a także wyposażony w odpowiednie zawory

amoniak (NHIndeks dolny 3)
amoniak (NHIndeks dolny 3)

nieorganiczny związek chemiczny, który w normalnych warunkach jest bezbarwnym gazem o silnie drażniącym zapachu, trudno zapalny, trujący; stosowany w dużych zakładach przemysłowych jako czynnik chłodniczy oznaczany symbolem R 717

amperomierz
amperomierz

przyrząd do pomiaru natężenia prądu elektrycznego

aparatownia komór chłodniczych
aparatownia komór chłodniczych

pomieszczenie techniczne, w którym znajdują się urządzenia instalacji chłodniczej; aparatownia powinna być wyposażona w przyrządy, które kontrolują poziom stężenia amoniaku w powietrzu

automatyczny zawór rozprężny (AZR)
automatyczny zawór rozprężny (AZR)

zawór utrzymujący w sposób ciągły stałe ciśnienie w parowniku; element rozprężny instalacji chłodniczej

Baza Danych Sprawozdań (BDS)
Baza Danych Sprawozdań (BDS)

baza danych o substancjach zubożających warstwę ozonową (SZWO) i fluorowanych gazach cieplarnianych oraz pozostałych fluorowanych gazach cieplarnianych (w BDS określanych łącznie jako FGC); została utworzona zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych (Dz.U. z 2015 poz. 881) i następnie zmodyfikowana w celu dostosowania do wymogów wskazanej wyżej, znowelizowanej ustawy (Dz.U. z 2020 poz. 2065)

chłodnia powietrza
chłodnia powietrza

urządzenie, które służy do schładzania powietrza tłoczonego pod ciśnieniem przez turbinę lub kompresor, ze względu na miejsce zastosowania wyróżnia się chłodnice podsufitowe i ścienne

chłodnia wody
chłodnia wody

urządzenie, które służy do schładzania powietrzem zewnętrznym ciepłej wody, glikolu i innych niezamarzających cieczy. Schłodzenie następuje poprzez bezpośredni kontakt czynnika chłodzącego i wody. Chłodnie wody stosuje się w procesach technologicznych do usunięcia nadmiaru ciepła oraz utrzymania stałej temperatury wewnętrznej powietrza

ciśnienie skraplania
ciśnienie skraplania

wartość ciśnienia, przy którym w określonej temperaturze dochodzi do skraplania czynnika chłodzącego

ciśnienie tłoczenia
ciśnienie tłoczenia

ciśnienie, przy którym zachodzi kondensacja np. czynnika chłodzącego

czynnik chłodniczy
czynnik chłodniczy

związek chemiczny lub ich mieszanina będąca czynnikiem termodynamicznym uczestniczącym w wymianie ciepła w instalacji chłodniczej lub cieplnej

Dokumentacja techniczno‑ruchowa (DTR)
Dokumentacja techniczno‑ruchowa (DTR)

dokument dostarczany razem z urządzeniem, zwany również paszportem maszyny, który zawiera charakterystykę urządzenia, jego dane techniczne oraz instrukcję eksploatacji; dokumentacja techniczno‑ruchowa powinna obejmować: charakterystykę (parametry techniczne) i dane ewidencyjne, rysunek zewnętrzny, wykaz wyposażenia normalnego i specjalnego, schematy kinematyczne, elektryczne oraz pneumatyczne, schematy funkcjonowania, instrukcję użytkowania, instrukcję obsługi, instrukcję konserwacji i smarowania, instrukcję BHP, normatywy remontowe, wykaz części zamiennych, wykaz części zapasowych, wykaz faktycznie posiadanego wyposażenia, wykaz załączonych rysunków

dolna granica wybuchowości (DGW)
dolna granica wybuchowości (DGW)

stężenie palnego gazu, pary, pyłu lub włókien w powietrzu, poniżej którego nie jest możliwy zapłon mieszaniny pod wpływem czynnika inicjującego

dziennik eksploatacyjny instalacji
dziennik eksploatacyjny instalacji

służy do rejestracji wszystkich czynności kontrolnych oraz serwisowych dotyczących eksploatacji instalacji chłodniczej; odnotowuje się w nim również wszelkie zdarzenia i zagrożenia, które mogły mieć wpływ na działanie instalacji, a także informacje o przeglądach i naprawach

ekwiwalent COIndeks dolny 2
ekwiwalent COIndeks dolny 2

uniwersalna jednostka wyrażana w ppmv (częściach na milion objętości), służąca do pomiaru emisji gazów cieplarnianych, która odzwierciedla ich różny współczynnik ocieplenia globalnego (GWP). Określa stężenie dwutlenku węgla, którego emisja do atmosfery miałaby identyczny skutek jak dane stężenie porównywalnego gazu cieplarnianego

elementy rozprężne
elementy rozprężne

w instalacji chłodniczej regulują przepływ czynnika chłodniczego przez zawory

elementy sterujące
elementy sterujące

na przykład sterowniki, które służą do regulacji temperatury, sterują wentylatorami, zaworami elektromagnetycznymi i rozprężnymi oraz startem sprężarki; elektroniczne regulatory temperatury

entalpia
entalpia

zawartość ciepła, potencjał termodynamiczny; funkcja stanu równa sumie energii niezbędnej do utworzenia układu tworzonego w otoczeniu próżni i pracy, jaką należy wykonać dla uzyskania w określonych warunkach miejsca na układ

f‑gazy
f‑gazy

syntetyczne czynniki chłodnicze z grupy gazów fluorowanych, należą do gazów cieplarnianych

giętarka do rur
giętarka do rur

maszyna wykorzystywana do zaginania rur pod odpowiednim kątem

kapilara (rurka kapilarna)
kapilara (rurka kapilarna)

woskowata rurka o bardzo małej średnicy wewnętrznej pełniąca funkcję zaworu rozprężnego; element rozprężny instalacji chłodniczej

kielicharka
kielicharka

narzędzie do wykonania kielichów w rurach miedzianych

komora chłodnicza
komora chłodnicza

chłodzone pomieszczenie do magazynowania różnego rodzaju artykułów spożywczych

komora mroźnicza
komora mroźnicza

pomieszczenie służące do składowania ładunków w temperaturze poniżej 0ºC

kondensator
kondensator

element elektryczny i elektroniczny zbudowany z dwóch przewodników, które pod wpływem doprowadzenia napięcia gromadzą ładunek elektryczny

łożysko
łożysko

element budowy sprężarki, służy do przenoszenia sił promieniowych i poosiowych powstających na wirnikach podczas pracy sprężarki. Siły promieniowe przenoszone są przez łożyska ślizgowe lub toczne, a siły poosiowe – przez łożyska toczne

manometr
manometr

przyrząd do pomiaru ciśnienia w zamkniętej przestrzeni względem ciśnienia otoczenia

maszynownia
maszynownia

pomieszczenie, w którym znajdują się maszyny, np. silniki, pompy itp.

miernik cęgowy (kleszczowy)
miernik cęgowy (kleszczowy)

przyrząd do pomiaru natężenia prądu elektrycznego, zarówno zmiennego AC, jak i stałego DC, płynącego w dowolnych obwodach

multimetr
multimetr

inaczej miernik uniwersalny, umożliwia szybkie i łatwe zbadanie takich parametrów, jak napięcie, natężenie i opór elektryczny w obwodzie

najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS)
najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS)

wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8‑godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń

obcinarka do rur
obcinarka do rur

służy do szybkiego, bezzadziorowego i wygodnego obcinania rur miedzianych, stalowych lub PCV

odkraplacz
odkraplacz

inaczej separtor kropel; urządzenie, które zmniejsza emisję szkodliwych substancji do środowiska, ale także ogranicza utratę niezbędnych do funkcjonowania urządzenie substancji chemicznych

omomierz
omomierz

przyrząd służący do pomiaru rezystancji

parownik
parownik

jeden z podstawowych elementów budowy pompy ciepła; wymiennik, w którym ciepło jest pobierane z otoczenia, a czynnik chłodniczy odparowuje przy niskiej temperaturze. Odpowiada za pobieranie energii ze źródła i przekazywanie jej do czynnika roboczego (którym może być np. woda, roztwór glikolu

pompa
pompa

urządzenie służące do wytworzenia różnicy ciśnień między stroną ssawną a tłoczną, wytworzone ciśnienie umożliwia transport cieczy i osadów

pompa ciepła
pompa ciepła

urządzenie grzewcze pobierające energię cieplną z otoczenia, która przy użyciu energii elektrycznej przekształcana jest w energię wykorzystywaną do ogrzewania budynku, wody lub do chłodzenia pomieszczeń

pompa próżniowa
pompa próżniowa

urządzenie stosowane w technice do usuwania gazów (wytworzenia podciśnienia) w zamkniętej przestrzeni

presostat
presostat

wyłącznik ciśnieniowy, który kontroluje poziom ciśnienia w układzie zamkniętym i odłącza napięcie w chwili, gdy ciśnienie osiągnie z góry ustaloną wartość; stosowany np. w sprężarkach śrubowych

proces odtajania
proces odtajania

usunięcie z powierzchni parownika osadzonego szronu; najczęściej proces ten realizowany jest przez doprowadzenie ciepła wytworzonego z gorącego gazu, energii elektrycznej, ciepłego powietrza spoza chłodni czy ciepłej wody lub kombinowanych czynników grzewczych

próżniomierz (wakuometr)
próżniomierz (wakuometr)

przyrząd do mierzenia ciśnień gazu niższych od ciśnienia atmosferycznego

przegrzana para
przegrzana para

inaczej para nienasycona lub sucha, para mająca temperaturę wyższą niż temperatura wrzenia cieczy w danym ciśnieniu

separator oleju
separator oleju

separator kondesatu, odolejacz; urządzenie służące do separacji oleju i odprowadzania go do uzdatnienia

skraplacz natryskowo‑wyparny
skraplacz natryskowo‑wyparny

jeden z podstawowych elementów budowy pompy ciepła; wymiennik, w którym ciepło zostaje odzyskane do obiegu grzewczego, a czynnik chłodniczy przechodzi ze stanu gazowego w stan ciekły

sprężarka
sprężarka

inaczej kompresor, jeden z podstawowych elementów budowy pompy ciepła napędzany silnikiem elektrycznym; zasysa i spręża parę pod wysokim ciśnieniem; wyróżnia się sprężarki tłokowe - wyposażone w cylinder oraz tłok, który wykonując posuwisty ruch we wnętrzu cylindra, zwiększa ciśnienie znajdującego się w nim gazu oraz sprężarki śrubowe zbudowane z dwóch śrub ściskających znajdujące się między nimi powietrze, co w konsekwencji powoduje ciągły wyrzut gazu pod ustalonym z góry ciśnieniem

stacja odzysku czynnika chłodniczego z separatorem oleju
stacja odzysku czynnika chłodniczego z separatorem oleju

urządzenie przeznaczone do obsługi układów klimatyzacji samochodowej oraz chłodnictwa, stosowana w celu odzysku oraz napełnienia lub uzupełniania czynnika chłodniczego

stacja zaworowa
stacja zaworowa

urządzenie złożone z zaworu elektromagnetycznego, regulującego oraz elektrycznego; sprzężone z zaworami odcinającymi, regulującymi oraz z filtrem

szczypce ewakuacyjne z zaworem serwisowym
szczypce ewakuacyjne z zaworem serwisowym

narzędzie do spuszczania czynnika z instalacji chłodniczej

termostat
termostat

urządzenie, które utrzymuje stałą temperaturę w przestrzeni zamkniętej

temperatura otoczenia
temperatura otoczenia

inaczej temperatura pokojowa, zgodnie z ogólną definicją mieści się w zakresie od 15 do 25°C

temperatura parowania
temperatura parowania

temperatura, w której substancja przechodzi ze stanu ciekłego w stan gazowy (parę)

temperatura skraplania
temperatura skraplania

temperatura, w której substancja przechodzi ze stanu gazowego w stan ciekły

termodynamiczny zawór rozprężny (TZR)
termodynamiczny zawór rozprężny (TZR)

automatyczny zawór dawkujący ciekły czynnik chłodzący dostający się do parownika; element rozprężny instalacji chłodniczej

termohigrograf
termohigrograf

przyrząd samopiszący służący do jednoczesnego rejestrowania zmian temperatury i stanu wilgotności powietrza

termograf
termograf

przyrząd mierzący temperaturę i rejestrujący jej przebieg w funkcji czasu

termometr
termometr

przyrząd do mierzenia temperatury

tunele zamrażalnicze
tunele zamrażalnicze

urządzenie do szybkiego zamrażania produktów spożywczych wykorzystujące technologię fluidyzacji, dzięki której przetwarzany produkt zachowuje się jak wrząca ciecz

urządzenie chłodnicze
urządzenie chłodnicze

maszyna służąca do obniżenia temperatury danego środowiska, np. w celu przechowywania określonych produktów. Czynniki poddawane chłodzeniu to przede wszystkim powietrze i woda

wentylator
wentylator

urządzenie chłodzące, które wywołuje chłodne podmuchy wskutek wprawiania powietrza w ruch

węże ciśnieniowe z zaworami
węże ciśnieniowe z zaworami

węże służą do transportu czynnika chłodniczego, a zawory pozwalają na odcięcie wybranego elementu instalacji chłodniczej np. w celu dokonania przeglądu

wiatrowskaz
wiatrowskaz

urządzenie służące do określania kierunku wiatru

wilgotność względna
wilgotność względna

wielkość, która określa stosunek ciśnienia cząstkowego pary wodnej zawartej w powietrzu do ciśnienia pary nasyconej, czyli maksymalnej ilości, jaka może być zawarta w danej temperaturze

woltomierz
woltomierz

przyrząd, za pomocą którego mierzy się napięcie elektryczne

wydajność chłodnicza
wydajność chłodnicza

strumień ciepła odbierany (np. w parowniku) przez wrzący czynnik chłodniczy od środowiska chłodzonego, wyznaczana przez współczynnik wydajności chłodniczej, czyli stosunek mocy chłodniczej do mocy pobieranej przez urządzenie chłodnicze

wymiennik ciepła
wymiennik ciepła

urządzenie służące do wymiany ciepła między co najmniej dwoma płynami

zakwaszenie oleju
zakwaszenie oleju

skutek pojawienia się w układzie wilgoci jako konsekwencji nieprawidłowo wywołanej próżni w serwisowanej wcześniej części instalacji lub np. spalenia sprężarki

zawór rozprężny
zawór rozprężny

jeden z podstawowych elementów budowy pompy ciepła; umożliwia obniżenie ciśnienia cieczy przechodzącej od skraplacza i regulację jej przepływu

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela