E-materiały do kształcenia zawodowego

Sposoby zabezpieczenia akt

EKA.02. Organizacja i prowadzenie archiwum - technik archiwista 441403

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
brakowanie dokumentacji niearchiwalnej
brakowanie dokumentacji niearchiwalnej

odbywa się na wniosek kierownika jednostki, za uprzednią zgodą dyrektora właściwego archiwum państwowego, który stwierdza, że wśród dokumentacji przeznaczonej do zniszczenia nie występują materiały archiwalne. Brakowanie dokumentacji niearchiwalnej polega na wydzieleniu jej części i przekazaniu do zniszczenia

dekretacja
dekretacja

adnotacja dokonana przez upoważnioną osobę na piśmie wpływającym lub do niego dołączona, przydzielająca je do załatwienia określonej komórce wewnętrznej, często zawierająca wskazówkę co do sposobu załatwienia

dokument
dokument

nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią.

dokumentacja
dokumentacja

zbiór wszelkiego rodzaju dokumentów, niezależnie od techniki ich utrwalenia

foliacja
foliacja

oznaczanie kolejnymi numerami kart rękopisu lub druku

jednostka archiwalna
jednostka archiwalna

odrębna fizycznie jednostka dokumentacji (księga, teczka, poszyt, mapa, fotografia, krążek taśmy magnetofonowej i filmowej, dyskietka itp.)

kategorie archiwalne
kategorie archiwalne

kategorie (grupy) dokumentacji twórcy zespołu wyróżnione w zależności od przyporządkowanej im wartości historycznej lub praktycznej, oznaczane symbolami literowymi: A, B, BE, Bc

klasyfikacja
klasyfikacja

podział dokumentacji na grupy rzeczowe ustalone przez twórcę zespołu w jednolitym rzeczowym wykazie akt prze nadanie jednostkom archiwalnym stosownych symboli klasyfikacyjnych

klasyfikacja materiałów archiwalnych
klasyfikacja materiałów archiwalnych

polega na podziale wszystkich dokumentów w danej jednostce organizacyjnej według zagadnień rzeczowych np. finanse, kadry czy zarządzanie; ustalona jest przez twórcę zespołu w rzeczowym wykazie akt lub przez archiwum

komora fumigacyjna
komora fumigacyjna

specjalna komora dezynfekcyjna wyposażona w katalizator, która służy do odgrzybiania archiwaliów. Proces fumigacji odbywa się przy użyciu różnych gazów i trwa około dwóch dni. Po zdezynfekowaniu akta przechodzą kwarantannę w celu usunięcia resztek gazu.

komórka organizacyjna
komórka organizacyjna

departament, biuro, zespół, wydział, referat lub inna komórka wewnętrzna w instytucji

konserwacja materiałów archiwalnych
konserwacja materiałów archiwalnych

polega na przywracaniu materiałom archiwalnym ich pierwotnego stanu

kwalifikacja archiwalna
kwalifikacja archiwalna

ocena wartości dokumentacji przez zaliczanie jej do odpowiednich kategorii archiwalnych i nadanie jednostkom archiwalnym stosownych symboli kwalifikacyjnych; przeprowadzana jest na podstawie jednolitego rzeczowego wykazu akt; polega na przyporządkowaniu dokumentacji do odpowiedniej kategorii archiwalnej określającej okres jej przechowywania

liczba Kappa
liczba Kappa

parametr, który określa maksymalną zawartość niszczących czynników utleniających w papierze i tekturze. Liczba ta powinna wynosić mniej niż 5. Taką wartość parametru mają jedynie tektury wykonane w ok. 100% z czystej celulozy, bez domieszek ścieru drzewnego

migracja dokumentu
migracja dokumentu

termin powiązany z zapewnieniem trwałości danych. Migracja oznacza przemieszczenie danych z jednej konfiguracji sprzętu i oprogramowania na inną, bardziej współczesną

opis archiwalny
opis archiwalny

prezentacja materiału archiwalnego; przedstawienie opisywanego obiektu i jego części składowych – jeżeli takie posiada – polegające na takim wybraniu, przeanalizowaniu, uporządkowaniu i zapisaniu każdej informacji, aby mogła ona służyć do zidentyfikowania, zarządzania i zlokalizowania materiałów archiwalnych, objaśnienia ich zawartości oraz określenia systemu, którego są wytworem. Termin ten oznacza zarówno proces, jak i jego rezultat

paginacja
paginacja

numerowanie stron: miejscowość, data, podpis osoby porządkującej i paginującej akta

porządkowanie materiałów archiwalnych
porządkowanie materiałów archiwalnych
  • polega na prawidłowym ich ułożeniu wewnątrz teczek aktowych, ich opisaniu, nadaniu właściwego układu,

  • nadawanie prawidłowego układu materiałom archiwalnym (segregacja, systematyzacja, klasyfikacja) w zespole archiwalnym w oparciu o ustalenia metodyki archiwalnej;

rezerwa alkaliczna
rezerwa alkaliczna

wyposażenie opakowania w rezerwę alkaliczną oznacza, że zostało ono wyprodukowane z dodatkiem składnika zasadowego (najczęściej węglanu wapnia), który będzie neutralizował związki kwasowe powstające także w późniejszym czasie, a więc dłużej zapewni przechowywanemu obiektowi skuteczną ochronę

składnica akt
składnica akt

komórka wewnętrzna gromadząca i przechowująca z reguły tylko dokumentację niearchiwalną, znacznie rzadziej także materiały archiwalne dziedziczone lub zdeponowane innych twórców

skontrum dokumentacji
skontrum dokumentacji

sprawdzenie stanu zasobów materiałowych archiwum, biblioteki, jednostki. Skontrum to kontrola wszystkich zarejestrownych w archiwum, bibliotece, jednostce zbiorów

spis spraw
spis spraw

formularz na nośniku papierowym lub elektronicznym służący do chronologicznego rejestrowania spraw w obrębie teczki założonej zgodnie z JRWA (Jednolitym Rzeczowym Wykazem Akt) w danym roku kalendarzowym na danym stanowisku pracy

sygnatura archiwalna
sygnatura archiwalna
  • znak rozpoznawczy nadany jednostce archiwalnej, umożliwiający jej zidentyfikowanie: w archiwum zakładowym, składa się z numeru spisu zdawczo‑odbiorczego zarejestrowanego w wykazie tych spisów i liczby porządkowej, pod którą w tym spisie dana jednostka, archiwalna została wpisana,

  • znak rozpoznawczy nadany jednostkom archiwalnym, określający ich miejsce w zespole (zbiorze) i w obrębie całego zasobu archiwalnego

symbol klasyfikacyjny
symbol klasyfikacyjny

grupa liter i cyfr, która opisuje zarówno materiały archiwalne i niearchiwalne, jak i przynależność do konkretnej jednostki archiwalnej. Pozwala on zidentyfikować ją oraz określić jej wartość archiwalną

symbol kwalifikacyjny
symbol kwalifikacyjny

oznaczenie literowe kategorii archiwalnej danej grupy spraw ujętej rzeczowym wykazem akt: „A” dla materiałów archiwalnych oraz „B” i „BE” z dodaniem cyfr arabskich, a także „Be” dla dokumentacji niearchiwalnej; cyfry arabskie określają okres obowiązkowego przechowywania akt

system kancelaryjny dziennikowy
system kancelaryjny dziennikowy

(dziennikowo‑numerowy) system kancelaryjny polegający na rejestrowaniu pism w dzienniku podawczym według kolejności liczby dziennika

system kancelaryjny bezdziennikowy
system kancelaryjny bezdziennikowy

system kancelaryjny nie stosujący rejestracji pism w dzienniku podawczym. Termin ten bywa używany na oznaczenie systemu kancelaryjnego rzeczowo‑rejestrowego lub systemu kancelaryjnego rzeczowo - bezrejestrowego. Zob. system kancelaryjny rzeczowo‑rejestrowy, system kancelaryjny rzeczowo – bezrejestrowy

system kancelaryjny mieszany / dziennikowo‑rzeczowy
system kancelaryjny mieszany / dziennikowo‑rzeczowy

system kancelaryjny polegający na stosowaniu dziennika podawczego do rejestracji i kontroli obiegu pism oraz na nadawaniu aktom układu rzeczowego, najczęściej zgodnie z wykazem akt

system kancelaryjny mieszany /rzeczowo‑bezrejestrowy
system kancelaryjny mieszany /rzeczowo‑bezrejestrowy

system kancelaryjny polegający na stosowaniu rzeczowego układu akt (zazwyczaj zgodnie z wykazem akt), pomijający natomiast rejestrację akt

system kancelaryjny mieszany / rzeczowo‑rejestrowy
system kancelaryjny mieszany / rzeczowo‑rejestrowy

system kancelaryjny polegający na stosowaniu rzeczowego układu akt (zazwyczaj zgodnie z wykazem akt) oraz na rejestrowaniu poszczególnych spraw w spisach spraw, prowadzonych odrębnie dla każdej grupy rzeczowej spraw, dla której zakłada się oddzielną teczkę akt

termohigrograf/termohigrometr
termohigrograf/termohigrometr

urządzenie mechaniczne lub elektroniczne, mierzące i rejestrujące temperaturę i względną wilgotność powietrza

wilgotność względna
wilgotność względna

to idealna wilgotność, która powinna panować w pomieszczeniach, w których przechowywany jest papier, przykładowo w archiwach, bibliotekach, czy muzeach. Wilgotność względna (RH - relative humidity) powinna wynosić pomiędzy 45 a 60%, z dopuszczalnymi wahaniami dobowymi w granicach 5 %.

zespól archiwalny
zespól archiwalny

całość kancelaryjnej produkcji aktowej, niezależnie od jej formy, powstałej w trakcie wykonywania przez jednostkę organizacyjną jej zadań statutowych

znak akt
znak akt
  • znak rozpoznawczy umieszczony w postaci liter lub cyfr na akcie (poszycie lub teczce), składający się zazwyczaj z symbolu komórki organizacyjnej i symbolu klasyfikacyjnego wykazu akt twórcy zespołu, a wskazujący na miejsce przechowywania akt w registraturze.

  • zespół symboli określających przynależność akt danej sprawy do określonej komórki organizacyjnej i do określonej grupy rzeczowego wykazu akt

znak pisma
znak pisma

znak rozpoznawczy pisma, pod którym jest zarejestrowane w kancelarii wystawcy:

  1. w systemie dziennikowym - składa się z numeru kolejnego dziennika podawczego, łamanego przez dwie lub trzy ostatnie cyfry daty rocznej lub z symbolu komórki organizacyjnej i numeru dziennika podawczego:

  2. w systemie bezdziennikowym składa się ze znaku uzupełnionego numerem sprawy;

  3. w systemie rzeczowo - bezrejestrowym składa się wyłącznie ze znaku akt

znak sprawy
znak sprawy

znak rozpoznawczy akt sprawy składający się ze stałych elementów rejestracyjnych pism w obrębie danej sprawy:

  1. w systemie dziennikowym składa się z symbolu komórki organizacyjnej i numeru dziennika podawczego lub tylko numeru dziennika podawczego;

  2. w systemie bezdziennikowym (rzeczowo‑rejestrowym) - z symbolu komórki organizacyjnej znaku akt i numeru sprawy lub tylko ze znaku akt