Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego.
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;
6) rozumie i charakteryzuje na wybranych przykładach z różnych dziedzin pojęcie stylu w sztuce.
wskazywać ramy czasowe okresu klasycznego starożytnej Grecji;
charakteryzować ideę piękna jako połączenia ładu, harmonii i matematycznych proporcji, opartych na regułach;
wymieniać i rozpoznawać przykłady architektury i rzeźby starożytnej Grecji oraz wskazać ich twórców;
nazwać porządki architektoniczne;
stosować ze zrozumieniem podstawowe terminy związane z architekturą i rzeźbą starożytnej Grecji.
Historia starożytnej Grecji
Mieszkańcy starożytnej Grecji określali swój kraj jako Helladę. Przed tysiącami lat obszar ten zamieszkiwali mykeńczycymykeńczycy. To oni, jak podaje mit, próbowali zdobyć Troję i odbić mieczem Parysowi piękną Helenę. Budując swoje pałace m.in. w Tyrynsie, Mykenach i Atenach przejmowali od Kreteńczyków, których podbili umiejętności zdobienia ścian barwnymi mozaikami i polichromiami. Gdy ich cywilizacja upadła wraz z najazdem Dorów (co nastąpiło około 1100 roku p.n.e.) piękne, dekorowane mozaikami i malowidłami ściennymi pałace i miasta obróciły się w ruinę. Mykeńczycy swoje twierdze zakładali na wzgórzach zwanych Akropolami. Gdy ich cywilizacja została zniszczona, zapomniano o umiejętności budowy kamiennych świątyń, domów i murów oraz o ich dekorowaniu. Nie wiadomo, co działo się w tym czasie na PeloponeziePeloponezie. Archeolodzy ten okres, trwający do około 900 roku p.n.e. nazywają wiekami ciemnymi. Mieszkańcy górzystego półwyspu hodowali kozy, uprawiali oliwki, a mieszkali w zwykłych domach z drewna i słomy. Były one bardzo długie i wąskie. Jedna z czołowych ścian takiego domu była zakończona półkoliście. Część tak zbudowanych świątyń i domów prywatnych odnaleziono w Smyrnie.
Po wiekach ciemnych nastąpił okres zwany wczesnoarchaicznym, który trwał do VIII wieku, kiedy to odrodziła się kultura i sztuka. Zaczęły powstawać pierwsze miasta, które były oddzielnymi państwami – zwanymi polis. Były to m.in. Ateny, Sparta i Korynt. Budowano, jak na Delos, sanktuaria poświęcone np. Apollinowi. W VII wieku rozwija się sztuka datowana na okres dojrzałego archaizmuokres dojrzałego archaizmu a następnie rozpoczyna się okres późnego archaizmu, który trwa do około 480 roku, kiedy to wypędzono Persów z półwyspu peloponeskiego. Ich panowanie zakończyła m.in. wielka bitwa pod Salaminą. W Delfach buduje się skarbce: Knidjczyków, Syfnijczyków i Ateńczyków, na Sycylii w Agrygencie, powstają świątynie poświęcone Atenie oraz pierwszy teatr (w Syrakuzach). W Efezie powstaje jeden z cudów świata – świątynia poświęcona Artemidzie (w latach 580‑560 p.n.e.). W Paestum (Posejdonii) wzniesiono kompleks świątyń poświęconych Herze i Posejdonowi. W Olimpii wznoszona jest świątynia dedykowana Zeusowi.
Więcej o historii starożytnej Grecji możesz dowiedzieć się z e‑podręcznika do historii:
http://www.epodreczniki.pl/reader/c/143600/v/66/t/student‑canon/m/tXyriMqKKF
Grecja po niszczycielskich najazdach Persów pod wodzą Kserksesa I była zrujnowana. Wielki grecki polityk Perykles, który był strategiem (politykiem i dowódcą wojskowym) udał się do Delf i zabrał stamtąd część złota poświęconą Apollinowi, by móc sfinansować odbudowę Akropolu. Na tym wzgórzu najpierw znajdowała się cytadela mykeńczyków. Potem Ateńczycy wznieśli tu pierwsze świątynie ku czci Ateny oraz bohatera Peloponezu Erechteusza. W dedykowanej mu świątyni przechowywano święte drzewko oliwne, które „spadło z nieba”. Był to kawałek drewna przypominający postać kobiety. Taką prostą rzeźbę kultową nazywano xoanonem. Persowie zniszczyli Akropol z nadzieją, że gdy Grecy stracą świątynię Ateny, wtedy, zgodnie z ich wierzeniami, sama bogini opuści miasto. Jej wizerunek jednak przetrwał.
Okresy historyczne
Wraz z odbudową Akropolu (od 447 roku p.n.e.) rozpoczął się tzw. okres klasycznyokres klasyczny, trwający do śmierci Aleksandra Wielkiego w 323 roku p.n.e. Ten dzieli się na okres zwany surowym, potem pięknym a następnie późnoklasycznym. To wtedy, poza Atenami, gdzie pracuje Fidiasz, Mnesikles czy Myron powstaje mauzoleum w Halikarnasie, czy świątynia Apolla w Didymie. Po śmierci Aleksandra Wielkiego następuje w kulturze i sztuce okres nazywany jest okresem hellenistycznymokresem hellenistycznym. To okres rozbudowy miast w Azji mniejszej, w tym Pergamonu i Miletu oraz sanktuariów Asklepiosa np. w wyspie Kos. Najsłynniejszym miastem tego okresu jest Aleksandria, wzniesiona przez Aleksandra Wielkiego a zaprojektowana według urbanistycznych zasad Hippodamosa z Miletu. Najwybitniejszymi rzeźbami okresu hellenistycznego są takie dzieła jak Ołtarz Pergamoński, Umierający Gall, Nike z Samotraki czy Grupa Laookona.
Audiobook „O Pięknie”
Odbudowa Akropolu
Kierowanie odbudową Akropolu zostało powierzone Fidiaszowi, rzeźbiarzowi z Olimpii, który stanął na czele zespołu architektów, rzeźbiarzy, malarzy, pozłotników, brązowników i wielu robotników. Perykles chcąc sfinansować odbudowę świętego wzgórza sięgnął po wspomniane wyżej skarby zgromadzone w Delfach. Prace przy świątyniach dawały też pracę Ateńczykom, którzy pracując przy wznoszeniu PartenonuPartenonu, Erechtejonu czy Propylejów mogli utrzymać rodziny i powoli podnosili ze zniszczeń miasto, które ucierpiało podczas najazdu Persów. Ruiny świątyń zepchnięto do głębokiego dołu nazwanego później rumowiskiem perskim (dzięki temu archeologowie odkryli tam w XIX i XX wieku wiele cennych, choć zniszczonych częściowo, polichromowanych rzeźb datowanych na okres archaiczny). Odbudowa zaczęła się w 447 roku p.n.e., kiedy to ruszyła budowa doryckiego w stylu Partenonu. Trwała ona do 332 roku p.n.e. Obok stanęła jońska w stylu świątynia zw. Erechtejonem z tzw. Gankiem Kor, który służył kapłanom do błogosławienia procesji zw. Panatejską. W Erechtejonie użyto postaci kobiet (kor) jako podpór (kariatyd) dla podtrzymania belkowania. Budowa Erechtejonu trwała pomiędzy 421 a 406 rokiem p.n.e.
Architektowi Mnesiklesowi powierzono zaprojektowanie i wybudowanie doryckich Propylejów – bramy chroniącej wejście na Akropol. Propyleje, wznoszone od 437 roku p.n.e. mieściły m.in. pinakotekę - pomieszczenie gdzie eksponowano obrazy Polignota, Aglaofona i Timajnetosa. Obok Propylejów zbudowano wcześniej (w latach 450‑421 p.n.e.) świątynię poświęconą Nike Apteros, w której oddawano cześć Atenie Zwycięskiej. Jej figurka pozbawiona była skrzydeł, aby bogini nigdy nie opuściła Aten.
Gdy ukończono odbudowę Akropolu, jego najważniejsza budowla - Partenon stała się bardzo okazałą świątynią, zdobioną m.in. imponujący zespół polichromowanych rzeźb i płaskorzeźb umieszczonych na fryzie w polach przyczółków. Rozmiar budowli był podyktowany wielkością ustawionego wewnątrz posągu Ateny Partenos. Obecnie, aby zniwelować ślady rabunków, późniejszych przekształceń w kościół chrześcijański, następnie w meczet, wybuchu ulokowanego we wnętrzu magazyny prochu oraz grabieży dokonanej przez lorda Elgina, podjęto próbę jego odbudowy. Zrabowane ze ścian świątyni dzieła można oglądać w British Muzeum. Wzniesiona pod Ratyzboną przez niemieckiego architekta Leona von Klenze Walhalla pokazuje dziś jak mógł wyglądać kiedyś Partenon w całej swej okazałości.
Poszukaj w Internecie i zobacz filmy obrazujące proces powstawania Akropolu, dzieje Partenonu oraz wizualizację rekonstrukcji świątyni.
Posąg Ateny Partenos
Wewnątrz Partenonu znajdował się posąg Ateny PartenosAteny Partenos. Powstał on w latach 447‑438 p.n.e. Był jedną z największych rzeźb sakralnych, jej wysokość wynosiła 12 metrów. Atena odziana została w sandały dekorowane scenami centauromachii, szatę zwaną peplosem i narzuconą na ramiona egidę zdobioną głową meduzy. Głowę osłaniał hełm dekorowany dwoma sfinksami i figurką gryfa. W prawej, podpartej kolumną dłoni Atena trzymała figurkę bogini zwycięstwa Nike, lewą podtrzymywała tarczę zdobioną scenami amazonomachii i gigantomachii. Pomiędzy bohaterami tych scen miały się znaleźć twarze Fidiasza i Peryklesa, co stało się później podstawą do oskarżenia obydwu o świętokradztwo.
Fidiasz wykonał rzeźbę Ateny przy użyciu techniki zwanej chryzelefantynąchryzelefantyną, czyli łączącą kość słoniową ze złotem. Wnętrze rzeźby stanowił drewniany szkielet. Płyty ze złota, które ważyły około 1151 kilogramów w razie potrzeby demontowano i przetapiano na pieniądze, by opłacić armię, a w czasie pokoju odnawiano (odlewano ze złota brakujące elementy). Dzięki temu była nie tylko rzeźbą, ale także skarbcem. Było to możliwe, ponieważ wizerunek Ateny Partenos nie był posągiem kultowym, tylko rzeźbą, która miała reprezentować obecność Ateny wśród obywateli miasta. Oryginalna rzeźba Ateny nie zachowała się. W czasach chrześcijańskich wywieziono ją do Konstantynopola, gdzie w nieznanym czasie została rozebrana. Dzieło znamy z opisów oraz z niewielkiej kopii – figurki, którą nazywa się Ateną Varvakeion (Ateną Warwakion).
Trzy porządki architektoniczne
Grecy stosowali trzy porządki architektoniczne, z których każdy składał się z kolumn (tworzonych z trzech zasadniczych części: Baza kolumny, trzonu kolumnytrzonu kolumny, głowicygłowicy i belkowaniabelkowania.
Porządek dorycki – to najstarszy z trzech porządków architektonicznych, charakteryzuje się ciężkimi proporcjami, monumentalnością i surowością, które przypominają, że to w tym właśnie porządku elementy drewniane zastąpiono kamiennymi. Masywne kolumny miały wybrzuszony trzon (wybrzuszenie to zwano enthasis), dużą średnicę (w środkowej części). Trzon pokrywało 16–20 żłobień (kanelury) z ostrymi zakończeniami. W przeciwieństwie do innych porządków, w porządku doryckim kolumna nie miała bazy, a głowica była bardzo prosta. Kształtem przypomina spłaszczoną poduszkę, na której znajduje się kwadratowa płyta. Ze względu na wymienione cechy (monumentalność i surowość) określa się ten porządek jako męski. Stosowano go najczęściej na Półwyspie Peloponeskim i na terenie tzw. Wielkiej Grecji, czyli na Sycylii i w południowej części Półwyspu Apenińskiego zasiedlonej przez Greków.
Porządek joński – charakteryzuje się lekkością, smukłością proporcji i większą niż to było w przypadku doryckiego ozdobnością. Kolumna jońska posiadała podstawę a jej trzon, również lekko wybrzuszony miał gęstsze i drobniejsze żłobkowania. Głowica w porządku jońskim posiadała charakterystyczne woluty w kształcie zwiniętych liści zwanych rogami baranimi. Styl joński, bardziej delikatny od doryckiego, bywa nazywany kobiecym. Stosowano go głównie w Azji Mniejszej.
Porządek koryncki – trzon i podstawa kolumny korynckiej są podobne do jońskich, ale głowica jest bardziej dekoracyjna, zdobiona liśćmi akantu (ozdobnego krzewu). Ze względu na swoją lekkość, smukłość i wyjątkową ozdobność porządek koryncki jest nazywany dziewczęcym. Miała zostać zaprojektowana przez Kallimacha, który naszkicował kosz porośnięty akantem, pozostawiony przez dziewczynę na grobie swego ukochanego.
Greckie Świątynie
Pierwsze świątynie greckie powstawały z drewna, a rolę kolumn pełniły pnie drzew, dach wykonywano z desek i płytek drewnianych zwanych gontami, natomiast strop powstawał z trzech zbijanych razem belek, które zwano tryglifami. Pomiędzy belkami były wolne miejsca. Aby chronić posąg bóstwa przed wiatrem i deszczem, pomiędzy belki wkładano gliniane polichromowane płytki, zwane metopamimetopami. Gdy zaczęto budować świątynie kamienne, architekci i rzeźbiarze naśladowali starsze, drewniane budowle, które były uważane za święte i dlatego odtwarzali w kamieniu nawet gwoździe, zwane guttae, które kiedyś trzymały tryglify na swoim miejscu.
Każda świątynia miała wydzielone pomieszczenie zwane naosem lub cellą, przeznaczone do ustawienia figury bóstwa, które otoczone kolumnami podtrzymującymi dach. Kolumnadą nazywa się połączony ze sobą belkowaniembelkowaniem jeden lub kilka rzędów kolumn otaczających Z przodu krytej najczęściej dwuspadowym dachem świątyni, umieszczano fronton, którego najważniejszym elementem była trójkątna płyta zwana tympanonem. Chroniła ona wnętrze świątyni przed wiatrem i deszczem, a rzeźbiarze wykorzystywali jego powierzchnię do wykonania dekoracji rzeźbiarskich, które np. w Partenonie przedstawiały najważniejszych bogów i spór Ateny z Posejdonem o to, kto będzie najważniejszym bogiem dla Ateńczyków. Szczyt i boczne narożniki frontonu mógł wieńczyć akroterion, czyli dekoracja w formie figur, liści akantu, woluty. Środkowy, poziomy człon belkowania nazywamy fryzem. Fryz był gładki albo zdobiony – metopamimetopami i tryglifamitryglifami lub reliefemreliefem o tematyce mitologicznej, religijnej czy historycznej. Najniższą część budowli antycznych stanowiła krepidoma – fundament w formie trzech stopni, obiegający budowlę dookoła. Najwyższy stopień kamiennej podstawy nazywany jest stylobatem.
Przyjrzyj się rozmieszczeniu elementów architektonicznych świątyni greckiej na przykładzie Świątyni Hery w Paestum.
Wybitni rzeźbiarze okresu klasycznej Grecji
Rzeźba w starożytnej Grecji była jedną z najważniejszych dziedzin twórczości. Już w okresie archaicznym powstawały liczne przedstawienia mężczyzn bohaterów zawodów olimpijskich czyli kurosówkurosów i kobiecych figurek wotywnych korkor, które zdobiły wnętrza świątyń. Fundowano np. w podziękowaniu za zwycięstwo w zawodach olimpijskich, lub za szczególne łaski otrzymane od bogów. W okresie zwanym klasycznym tworzyło wielu rzeźbiarzy, takich jak: Kresilas, Myron, Fidiasz, Poliklet i Praksyteles.
Oto wybrani, wybitni rzeźbiarze klasyczni:
Fidiasz
Myron
Poliklet
Skopas
Praksyteles
Autor nieznany
Rozwiąż krzyżówkę.
- Trójkątna płyta zdobiona rzeźbami i umieszczona nad belkowaniem.
- Wzgórze w Atenach, na którym znajdował się zespół świątyń.
- Ustawia się na niej trzon kolumny jońskiej i korynckiej.
- Oszalała z bólu po śmierci dzieci bachantka, którą wyrzeźbił Skopas.
- Rzeźbiarz grecki, autor Ateny Partenos i Zeusa Olimpijskiego.
- "Budowla z kariatydami, które skopiował w swej willi Tivoli cesarz Hadrian po wizycie na Akropolu. Poświęcono ją Erechteuszowi."
- Bogini, która urodziła się z głowy Zeusa. Poświęcono jej najważniejszą świątynię na Akropolu.
- Największa budowla na Akropolu.
- Rzeźbiarz grecki, twórca posągu Afrodyty (dziś nazywana Afrodytą z Knidos), oskarżony o to, że pozowała mu dziewczyna, która dała bogini zbyt ziemskie ciało.
- Bogini piękna i miłości, zwana też Wenus wstydliwą. Narodziła się z piany morskiej u wybrzeży Cypru.
- Tytuł rzeźby Myrona ukazującego sportowca rzucającego dyskiem.
1 | ||||||||||||
2 | ||||||||||||
3 | ||||||||||||
4 | ||||||||||||
5 | ||||||||||||
6 | ||||||||||||
7 | ||||||||||||
8 | ||||||||||||
9 | ||||||||||||
10 | ||||||||||||
11 |
Słownik pojęć
okres w sztuce greckiej sięgający XII w. p.n.e., choć jego początek datowany jest także na wiek VIII p.n.e. Jego koniec związany jest z bitwą pod Salaminą i wyparciem Persów z Grecji. W tym czasie powstaje architektura świątynna, rzeźba przedstawiająca kurosów i kory oraz liczna ceramika czarno- i czerwonofigurowa. W czasie okresu archaicznego powstała świątynia Artemidy w Efezie zaliczona do siedmiu cudów świata.
rzeźba Ateny‑Dziewicy, wykonana techniką chryzelefantyny przez Fidiasza w latach 447–438 p.n.e. Jedna z największych rzeźb starożytnej Grecji, o wysokości około 12 metrów. Ustawiona wewnątrz Partenonu, symbolizowała obecność bogini wśród ludu ateńskiego. Odziana w peplos, egidę i hełm, z figurką Nike w prawej dłoni oraz z włócznią i tarczą przy lewym boku. Utracona w czasach chrześcijańskich.
okrągła podstawa kolumny w stylu jońskim i korynckim, składająca się z prostokątnej płyty, dwóch zewnętrznych wypukłych pierścieni i pierścienia środkowego wklęsłego. Nie występuje w porządku doryckim.
w porządku klasycznym najwyższy, poziomy, spoczywający np. na kolumnach trójdzielny człon konstrukcyjny budowli składający się z architrawu, fryzu i gzymsu. Jego ukształtowanie i proporcje są odmienne dla poszczególnych porządków architektonicznych.
(od greckich słów: chrysós/złoto i elephántinos/z kości słoniowej) – technika rzeźbiarska polegająca na wykorzystaniu złota i kości słoniowej do wykonania okładziny rzeźby monumentalnej zbudowanej z drewnianego szkieletu. Na tym szkielecie montowano płyty z tych dwóch szlachetnych materiałów, tworząc powłokę postaci.
zwana też kapitelem – element architektoniczny wieńczący górną część kolumny, filara lub pilastra. Pełni funkcję łącznika między elementem podpierającym – trzonem kolumny – a elementem podpieranym, czyli belkowaniem. Przez tysiąclecia przybierała różne formy w zależności od okresu w sztuce i obszaru jej występowania.
okres w sztuce greckiej, będący czasem ekspansji kultury greckiej, trwający od śmierci Aleksandra Wielkiego do upadku Egiptu ptolemejskiego w 30 r. p.n.e. Związany z rozwojem miast w Azji Mniejszej – Pergamonu czy Miletu oraz Aleksandrii. W tym czasie wzniesiono takie budowle, jak: Ołtarz pergamoński, stoę Attalosa w Atenach, latarnię na Faros. Powstały tak wybitne dzieła rzeźby, jak: „Nike z Samotraki”, „Wenus z Milo”, „Umierający Gall”, a w malarstwie – dzieła Apellesa.
reguła, wzorzec, zasada kompozycyjna służąca artystom do stworzenia kompozycji dzieła. Kanon łączył się z nauką o proporcjach i poszukiwaniem ideału estetycznego opartego na przeświadczeniu, że piękno zależy od matematycznego stosunku części do całości. W sztuce greckiej kanon stworzył Poliklet, a w rzymskiej Witruwiusz. Poliklet opisał proces tworzenia proporcjonalnego dzieła w niezachowanej księdze Kanon.
okres w sztuce greckiej rozpoczynający się odbudową Akropolu w czasach Peryklesa, a kończący śmiercią Aleksandra Wielkiego w 323 r. p.n.e. W okresie wczesnoklasycznym powstały takie budowle, jak: świątynia Zeusa w Akragas na Sycylii, teatr w Syrakuzach, skarbiec Ateńczyków w Delfach. Rzeźbę tworzyli Myron i Fidiasz, a obrazy Polignot z Tazos. W okresie zwanym klasycznym wzniesiono świątynię Apolla w Bassai i Tezejon w Atenach. Rzeźbiarze stosowali tzw. styl mokrych szat, tworząc mojry – boginie losu, postaci obecne przy narodzinach Ateny. W okresie późnoklasycznym wzniesiono świątynię Apolla w Didim, tworzyli wybitni rzeźbiarze Skopas, Lizyp i Praksyteles oraz słynni malarze, jak Zeuksis.
zasada kompozycji polegająca na takim ustawieniu postaci ludzkiej, aby ciężar ciała spoczywał na jednej nodze i zrównoważony był lekkim wygięciem tułowia i ramienia w odwrotną stronę.
(od gr. słowa kórē – dziewczyna) – rzeźba młodej dziewczyny, z okresu archaicznego, odzianej w opadający do stóp peplos, z włosami ułożonymi w wyrafinowaną fryzurę. Prawdopodobnie rzeźba wotywna, składana w podzięce.
(od greckiego słowa koúros – chłopiec) – rzeźba nagiego młodzieńca występująca w rzeźbie archaicznej Grecji, pojawiająca się od końca VII w. p.n.e. Postać kurosa o szerokich barkach i wąskich biodrach przedstawiana była frontalnie, z lewą nogą wysuniętą lekko do przodu (wzorem rzeźby egipskiej) i opuszczonymi wzdłuż tułowia rękami i dłońmi zaciśniętymi w pięści.
płytka gliniana, ceramiczna lub kamienna, kwadratowa lub prostokątna umieszczana pomiędzy tryglifami, zdobiona płaskorzeźbami przedstawiającymi np. walki centaurów z Lapitami.
w architekturze jednostka miary odpowiadająca wielkości danego elementu architektonicznego, który służy do określenia proporcji innych członów składowych architektonicznych. W starożytnej Grecji modułem np. dla stylu doryckiego była szerokość tryglifu, a w jońskim średnica lub promień kolumny. W kanonie rzeźby modułem może być głowa lub szerokość palca.
kultura, która wzięła nazwę od miasta Mykeny; rozwijała się od około 1700 do 1150 r. p.n.e. Odkryta dzięki pracom wykopaliskowym Heinricha Schliemanna. Apogeum osiągnęła w tzw. okresie pałacowym. Najważniejszymi ośrodkami tej kultury były, prócz Myken, miasta: Tiryns, Argos, Pylos i Ateny. Zapisała się w dziejach Europy bogato wyposażanymi grobowcami zwanymi skarbcami, jak np. skarbiec Agamemnona.
jedna ze świątyń ateńskiego Akropolu, zbudowana przez Iktinosa i Kalikratesa pomiędzy 447 a 432 r. p.n.e. na miejscu starszej budowli zniszczonej przez Persów. Wzniesiona ku czci Ateny Partenos (Dziewicy) w stylu doryckim, z marmuru pentelickiego, polichromowana, ozdobiona fryzem pokazującym procesję, zwaną procesją panatenajską, a w partii frontonów najważniejszych greckich bogów.
górzysty półwysep będący historyczną krainą starożytnej Grecji, część większego Półwyspu Bałkańskiego.
inaczej relief, technika rzeźbiarska stosowana przez rzeźbiarzy greckich m.in. do wykonania dekoracji fryzu Partenonu. To wypukła kompozycja rzeźbiarska wydobyta z płaszczyzny z pozostawieniem tła, przeznaczona do oglądania wyłącznie na wprost.
warstwy malarskie pokrywające metalowe lub kamienne rzeźby greckie, imitujące kolor ciała, włosów oraz odzieży. Często znacznie bardziej intensywne niż kolory rzeczywiste. By podkreślić realizm rzeźby, gałki oczne wykonywano z masy perłowej i metali oraz kamieni szlachetnych.
styl w rzeźbie Grecji klasycznej wykorzystany m.in. przy wykonaniu rzeźb i płaskorzeźb Partenonu i świątyni Nike Apteros, który charakteryzował się takim pokazaniem ubranego ciała ludzkiego, aby szata je okrywająca, jednak niemal ściśle przylegająca, w pełni oddawała budowę ciała, co sprawiało wrażenie odziania postaci w mokre tkaniny. Mistrzem mokrych szat był Pajonis, twórca słynnego posągu Nike w locie znajdującego się niegdyś przed świątynią Zeusa w Olimpii.
prostokątna płyta z trzema ostrymi pionowymi żłobkami, umieszczona pomiędzy metopami i w narożach fryzu belkowania doryckiego, imitująca zbite razem ze sobą trzy deski wewnętrznego belkowania. Zdobiona u podstawy rzeźbionymi gwoździami zwanymi guttae.
okrągły słup, będący głównym elementem dźwigającym kolumnę, ustawiany na bazie lub bezpośrednio na podstawie, wieńczony elementem ozdobnym w postaci głowicy. Zbudowany z kilku pierścieni łączonych wewnątrz ołowianymi zamkami. Dodatkowo ozdobiony idącymi z góry do dołu specjalnymi, wklęsłymi, półkolistymi w przekroju rowkami zwanymi kanelowaniem. Może być lekko wybrzuszony na wysokości jednej trzeciej kolumny, aby stworzyć wrażenie jej idealnie pionowej krawędzi bocznej. Wybrzuszenie to nazywa się entasis.,Źródło: Autor opracowania
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
Anna Derwojedowa, Andrzej Dulewicz, Bożena Grochala (red.), Encyklopedia sztuki starożytnej., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Janina Kosińska, Krzysztof Plater (red.), W dawnych Atenach., Zakład Narodowy im Ossolińskich, Wrocław 1971.
Kazimierz Michałowski, Jak Grecy tworzyli sztukę. Wiedza Powszechna, Warszawa 1970.