Lesson plan (Polish)

Tytuł: Rodzina, dom, ojczyzna

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć

Rodzina, dom, ojczyzna. Czym dla człowieka jest dom?

Grupa docelowa

Uczniowie klasy VI szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji;

4) zna i rozpoznaje w tekście literackim: epitet, porównanie, przenośnię, wyrazy dźwiękonaśladowcze, zdrobnienie, zgrubienie, uosobienie, ożywienie, apostrofę, anaforę, pytanie retoryczne, powtórzenie oraz określa ich funkcje;

6) rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym wers, rym, strofę, refren, liczbę sylab w wersie;

9) charakteryzuje podmiot liryczny, narratora i bohaterów w czytanych utworach;

12) określa tematykę oraz problematykę utworu;

16) określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi;

17) przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia;

18) wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze;

19) wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach;

20) wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohatera.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

3) określa temat i główną myśl tekstu;

11) odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

2) posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny;

3) używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej;

4) rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi; rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, rozumie ich znaczenie w tekście oraz świadomie wykorzystuje do tworzenia własnych wypowiedzi;

5) rozpoznaje w wypowiedziach związki frazeologiczne, dostrzega ich bogactwo, rozumie ich znaczenie oraz poprawnie stosuje w wypowiedziach;

6) rozpoznaje słownictwo neutralne i wartościujące, rozumie ich funkcje w tekście;

7) dostosowuje sposób wyrażania się do zamierzonego celu wypowiedzi;

8) rozróżnia synonimy, antonimy, rozumie ich funkcje w tekście i stosuje we własnych wypowiedziach.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) uczestniczy rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialogu, tłumaczące sens;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

5) opowiada o przeczytanym tekście.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1) doskonali ciche i głośne czytanie;

2) doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji;

3) korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje;

5) korzysta ze słowników ogólnych języka polskiego, także specjalnych, oraz słownika terminów literackich;

6) zwraca uwagę na typ definicji słownikowych, określa ich swoistość;

7) rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji;

8) poznaje życie kulturalne swojego regionu;

9) rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają różne znaczeniach słowa dom oraz wartości ważne dla człowieka dawniej i dziś.

Kształtowane kompetencje kluczowe

porozumiewanie się w języku ojczystym;
porozumiewanie się w językach obcych;
umiejętność uczenia się;
kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

bierze udział w dyskusji na zadany temat;
podaje różne znaczenia słowa dom;
rozmawia o wartościach ważnych dla człowieka dawniej i dziś;
określa nastrój i charakter utworu.

Metody/techniki kształcenia

podająca: pogadanka;
praktyczne: przewodniego tekstu, ćwiczenia przedmiotowe;
ekspozycyjne: nagranie;
programowane: z użyciem komputera, z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy

aktywność indywidualna jednolita;
aktywność zbiorowa.

Przed lekcją

Nauczyciel prosi wyznaczonego ucznia lub uczniów, by zapoznali się z utworem literackim zawartym w abstrakcie i przygotowali własną ilustrację zdjęciową do lekcji. Uczniowie, pracując metodą przekładu intersemiotycznego, wykonują trzy zdjęcia, np. aparatem telefonicznym i przygotowują uzasadnienie. Ich zadaniem będzie rozpoczęcie zajęć od prezentacji swoich impresji lub skojarzeń oraz zachęcenie innych uczniów do dyskusji.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć: uczniowie poznają fraszkę Jana Kochanowskiego i porozmawiają o różnych znaczeniach słowa dom.

2. Wybrani uczniowie prezentują przygotowane na zajęcia fotografie własne wraz z uzasadnieniem swoich realizacji. Wyjaśniają, dlaczego je wykonali oraz dlaczego prezentują je akurat w takiej kolejności. Nauczyciel zachęca pozostałych uczniów do zadawania pytań prezentującym.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zachęca uczniów do wypisania jak największej liczby skojarzeń związanych z domem (ćw. nr 1). Odczytanie propozycji zainicjuje rozmowę na temat tego, czym jest dom (czy to tylko budynek, w którym się mieszka), tak aby uczniowie doszli do wniosku, że to również rodzina, bezpieczeństwo, ojczyzna. Na podsumowanie dyskusji uczestnicy zajęć sprawdzają w słowniku języka polskiego znaczenia słowa dom, a następnie wykonują ćwiczenie nr 2.

2. Wprowadzenie do lektury fraszki Jana Kochanowskiego. Nauczyciel pyta uczniów, o czym marzą, co sprawia, że są szczęśliwi.

3. Wysłuchanie nagrania utworu „Na dom w Czarnolesie”. Słuchanie aktywne: podczas prezentacji recytacji uczniowie zwracają uwagę na to, jakie wartości są ważne dla postaci mówiącej.

4. Omówienie utworu. Nauczyciel zadaje pytania sprawdzające zrozumienie tekstu i naprowadzające na jego interpretację, np.

Do kogo zwraca się postać mówiąca?
Dlaczego zwroty do adresata są pisane wielką literą?
Jaki jest nastrój utworu?

Uczniowie wykonują ćw. 4, 5 i 6 w abstrakcie.

5. Nauczyciel prosi uczniów, aby spróbowali sobie wyobrazić i narysowali w zeszytach dworek w Czarnolesie, gdzie mieszkał Jan Kochanowski. Można przy okazji odczytać inną fraszkę tego autora, „Na lipę”. Następnie konfrontujemy wizję uczniów ze współczesnym widokiem czarnolaskiego dworku (zdjęcie w abstrakcie lub wirtualna wizyta w muzeum Cyfrowy Czarnolas). Wskazanie elementów charakterystycznych budynku.

Faza podsumowująca

Na podsumowanie nauczyciel zadaje pytania:

Czy dom jest ważnym miejscem dla was? Dlaczego?

Uczniowie swobodnie wypowiadają się. Należy zwrócić uwagę, aby w swoich odpowiedziach stosowali słowo „dom” w różnych znaczeniach, np. dom to miejsce, w którym się urodziłem, dom to budynek, w którym mieszka moja rodzina, dom to miejsce, gdzie czuję się bezpieczny itp.

Praca domowa

Narysuj dom swoich marzeń i opisz go w kilku zdaniach.