Ważne daty
1909‑1969 – lata życia Grażyny Bacewicz
1956 – pierwsza edycja festiwalu Warszawska Jesień
1961 – rok urodzenia Hanny Kulenty
1978 – rok urodzenia Agaty Zubel
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
8. Muzyka XX i XXI wieku. Uczeń:
4) omawia polską muzykę XX wieku i jej twórców, dokonując klasyfikacji zgodnie ze stylami i kierunkami: Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Grażyna Bacewicz, Witold Lutosławski, Andrzej Panufnik, Tadeusz Baird, Kazimierz Serocki, Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Penderecki, Eugeniusz Knapik, Aleksander Lasoń, Andrzej Krzanowski, Paweł Szymański, Hanna Kulenty, Paweł Mykietyn, Agata Zubel i in.;
6) zna pojęcia: pokolenie 1933, pokolenie 1951/pokolenie Stalowej Woli, festiwal Warszawska Jesień, festiwal Młodzi Muzycy Młodemu Miastu w Stalowej Woli; potrafi wskazać kompozytorów polskich tworzących obecnie, korzystając z pomocy internetu.
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1) zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
3) zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki;
4) dokonuje analizy percepcyjnej, uwzględniając:
a) elementy muzyki,
b) podstawowe techniki kompozytorskie,
c) cechy stylów muzycznych,
d) strukturę gatunków i form muzycznych, ich zmiany i rozwój,
e) funkcje: np. religijna, społeczna, użytkowa, artystyczna i in.,
5. rozpoznaje cechy stylistyczne utworu reprezentującego określoną epokę muzyczną.
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
1) wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;
2) przybliża twórczość i działalność przedstawicieli różnych obszarów kultury muzycznej, np. dyrygent, leader zespołu, koncertmistrz, reżyser spektaklu muzyczno‑teatralnego, kompozytor, wykonawca, wirtuoz, primadonna, primabalerina, performer, klezmer, muzykant, pieśniarz;
3) interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła muzyczne.
przyporządkowywać dzieła do autorów;
charakteryzować rolę kompozytorek polskich w muzyce współczesnej;
wskazywać osiągnięcia kompozytorek;
określać charakter ich twórczości.
Dlaczego nie było wielkich kompozytorek?
Kompozytorami większości znanych utworów są mężczyźni. Mniejsza popularność kobiet-kompozytorekkompozytorek wynikała w przeszłości z braku dostępu do edukacji muzycznej, a często nawet z wykluczenia ich z muzycznego życia. Starożytne dramy nie uwzględniały w ogóle ról przeznaczonych dla kobiet. Również przychylne nie było średniowiecze, w którym zakazano im śpiewu. Wszelkie próby twórczości żeńskiej nie były akceptowane przez społeczeństwo – zawód kompozytora kojarzono wyłącznie jako męski. Pojawiły się jednak postacie tak wyjątkowe jak: Hildegarda z Bingen, Francesca Caccini, czy Maria Szymanowska, które dzięki swojemu talentowi zdołały przebić się do zmaskulinizowanego muzycznego świata. W XIX wieku działania emancypacyjne dawały większe uprawnienia, które w wieku XX, zapewne po części za sprawą ruchów feministycznych zapewniły swobodę artystyczną i otworzyły kobietom drogę do rozwoju i możliwość muzycznej kariery.
Grażyna Bacewicz – kobieta o wielkim talencie
Grażyna Bacewicz jest cenioną kompozytorką i skrzypaczką, a jej muzyczny talent dostrzegli nawet tacy dyrygenci jak Constantin Silvestri czy Hermann Abendroth. Przez kilka lat uczyła w Konserwatorium Muzycznym w Łodzi, jednak w 1953 zrezygnowała z pedagogiki na rzecz komponowania. W latach 1955‑1957 była wiceprezesem Związku Kompozytorów Polskich. Od 1966 pełniła funkcję profesora kompozycji na warszawskiej PWSM. Jako autorytet w swojej dziedzinie, często zasiadała w jury polskich i międzynarodowych konkursów. Przez całe życie pisała zróżnicowane utwory muzyczne: od miniatur solowych, poprzez symfoniesymfonie, koncertykoncerty, aż po baletybalety i operyopery radiowe. Początkowo inspirowała się muzyką Karola Szymanowskiego, jednak w późniejszym okresie jej styl nawiązywał do nurtu neoklasycystycznegoneoklasycystycznego. Nazywana jest najwybitniejszą polską kompozytorką.
Hanna Kulenty – młoda kompozytorka z wieloma sukcesami
Hanna Kulenty to uznana kompozytorka, często zapraszana jako wykładowca na wiele wydarzeń muzycznych o światowej randze. Na swoim kocie ma wiele sukcesów, m.in. II nagrodę na Europejskim Konkursie Młodych Kompozytorów w Amsterdamie, II nagrodę na Konkursie Młodych Kompozytorów Związku Kompozytorów Polskich, Nagrodę Artystyczną Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego. Była także czterokrotną laureatką Konkursu Kompozytorskiego Warszawskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich. Jej kompozycje wykonywane są na całym świecie, a składają się na nie liczne utwory orkiestrowe, kameralne, a nawet opery i muzyka elektroakustyczna.
Agata Zubel – kompozytorka wszechstronna
Agata Zubel jest uznaną kompozytorką i śpiewaczką, jej kompozycje zabrzmiały na wielu prestiżowych festiwalach, m.in. Warszawskiej Jesieni, Dniach Muzyki Andrzeja Panufnika w Krakowie, Poznańskiej Wiośnie Muzycznej. Jest także członkiem duetu ElettroVoce, w którym razem z Cezarym Duchnowskim wykonują muzykę najnowszą. Otrzymała wiele nagród w konkursach polskich i międzynarodowych, m.in. I nagrodę oraz Nagrodę Polskiego Wydawnictwa Muzycznego na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim im. Andrzeja Panufnika, III nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Kompozycji na Gitarę Klasyczną, nagrodę specjalną na Concours Moderne w Chain oraz I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Współczesnej Muzyki Kameralnej im. Krzysztofa Pendereckiego. Koncertowała na wielu estradach europejskich i światowych.
Zadania
Przyporządkuj autora do nagrań dźwiękowych.
Hanna Kulenty, Grażyna Bacewicz, Agata Zubel
Utwór 1 | |
Utwór 2 | |
Utwór 3 |
Przyporządkuj kompozytorki do okresu w którym komponowały.
XX w., XXI w., XI w., XVII w., XIX w.
Agata Zubel | |
Hildegarda z Bingen | |
Grażyna Bacewicz | |
Francesca Caccini | |
Maria Szymanowska |
Omów powiązanie twórczości współczesnych polskich kompozytorek z nurtami w muzyce. W pracy posłuż się informacjami wyszukanymi w dowolnych źródłach.
Słownik pojęć
forma widowiska teatralnego, którego zasadnicze elementy stanowią ruch, muzyka i oprawa scenograficzna, powiązane wspólną myślą przewodnią.
twórca utworów muzycznych
utwór muzyczny na instrument solo (koncert skrzypcowy, fortepianowy itp.) lub 2–4 instrumenty solowe (koncert podwójny, potrójny itd.) i orkiestrę.
kierunek w muzyce ujawniający się w niektórych okresach XIX i XX w., nawiązujący do klasycyzmu i baroku.
dramatyczno‑muzyczny, wokalno‑instrumentalny, z akcją dramatyczną, monologami i dialogami ujętymi w libretcie, przeznaczony do wykonania na scenie (z odpowiednią scenografią), zwykle w specjalnie do tego celu zbudowanym teatrze operowym, również zwanym operą.
cykliczna forma orkiestrowa, zazwyczaj 4‑częściowa, zbudowana zgodnie z zasadami cyklu sonatowego.
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” odbywający się corocznie w Warszawie od 1956.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
Elżbieta Dziębowska, Encyklopedia muzyczna PWM, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1997
https://pwm.com.pl/