Procedury

Każdy armator ma opracowany dla statków swojej floty plan działania na wypadek awarii. Zadaniem Oficera wachtowego jest znajomość tych procedur.

Przykładowe listy kontrolne dla akcji, jakie powinno się podjąć na wypadek wystąpienia awarii:

(cytat z „Vademecum Nawigatora” Wróbel F., Trademar, Gdynia 2019, pisownia oryginalna)

„Awaria silnika głównego:

• powiadomiono kapitana;

• przygotowano ster i stery strumieniowe do wykonywania manewrów;

• przygotowano statek do kotwiczenia (jeśli głębokość akwenu pozwala na rzucenie kotwicy);

• zapalono światła (lub wywieszono znaki) statku nie odpowiadającego za swoje ruchy;

• nadano odpowiednie ostrzeżenia na kanale 16 UKF;

• rozpoczęto nadawanie przypisanych sygnałów dźwiękowych (w ograniczonej widzialności).

Awaria urządzeń sterowych:

• powiadomiono mechanika wachtowego, zarządzono pogotowie w siłowni i włączono sterowanie awaryjne;

• powiadomiono kapitana statku;

• zapalono światła (podniesiono znaki) statku nieodpowiadającego za swoje ruchy;

• rozpoczęto nadawanie przypisanych sygnałów dźwiękowych (w ograniczonej widzialności);

• nadano odpowiednie ostrzeżenia na kanale 16 UKF;

• zatrzymano statek, jeśli to konieczne.

Awaria żyrokompasu:

• określanie pozycji i sterowanie według kompasu magnetycznego;

• przestawiono radar na prace „head‑up”;

• powiadomiono kapitana;

• powiadomoiono elektryka lub inna osobe odpowiedzialną;

• powiadomiono mechanika wachtowego;

• sprawdzono wpływ awarii na pracę pozostałych urządzeń nawigacyjnych.

Awaria telegrafu lub sterowania SG:

• powiadomiono mechanika i zarządzono pogotowie siłowni;

• przełączono na sterowanie z CMK;

• ustanowiono łączność awaryjna z CMK;

• powiadomiono kapitana.

Wejście na mieliznę:

• zatrzymano silnik główny;

• nadano wewnętrzny i zewnętrzny sygnał alarmowy;

• zamknięto drzwi wodoszczelne;

• nawiązano łączność z innymi statkami w sąsiedztwie na kanale 16 UKF;

• nadano sygnały dźwiękowe, wystawiono przypisane światła i/lub znaki;

• rzucono kotwicę by zapobiec dalszemu przemieszczaniu się statku w głąb mielizny (wskutek działania prądu, wiatru, fali, etc.)

• włączono oświetlenie pokładowe;

• przesondowano zęzy i zbiorniki;

• sprawdzono stan i tendencję pływu w rejonie wypadku;

• przesondowano dno wokół statku (głębokość, rodzaj dna);

• powiadomiono o wypadku najbliższą radiostację brzegową i armatora;

• przekazano pozycje statku do radiostacji i terminalu łączności satelitarnej;

• sprawdzono zanurzenie statku i obliczono nacisk na grunt;

• obliczono siłę uciągu śruby;

• sprawdzono prognozę pogody;

• zdecydowano o próbie samodzielnego zejścia z mielizny lub wezwaniu holowników.

Pożar:

• nadano wewnętrzny i zewnętrzny sygnał alarmowy;

• zapalono światła pokładowe;

• ustalono ognisko (źródło) pożaru;

• uruchomiono główne i awaryjne pompy przeciwpożarowe;

• wyłączono i uszczelniono urządzenia wentylacyjne;

• jeśli to możliwe, ustawiono statek względem wiatru tak, aby nie powodować zadymienia nadbudówki (mostka);

• w razie pożaru w siłowni zatrzymano silnik główny i odcięto dopływ paliwa;

• powiadomiono straż pożarną (w porcie lub na redze);

• rozwinięto akcję zgodnie z planem alarmu przeciwpożarowego;

• w zależności od sytuacji nadano na kanale 16 UKF odpowiedni komunikat poprzedzony sygnałem „PAN‑PAN” lub „MAYDAY”;

• uruchomiono (w razie potrzeby) radiopławę awaryjną EPIRB;

• przekazano aktualną pozycję do radiostacji i terminalu łączności satelitarnej;

• nawiązano łączność radiową z najbliższą stacja brzegową;

• zamknięto drzwi wodoszczelne i automatyczne drzwi przeciwpożarowe;

• przygotowano do użycia stacje CO2.

Zagrożenia lub ataki pirackie (patrz również procedury podane w IAMSAR)

A/ Przed wejściem statku w rejon zagrożony:

• dokładnie rozeznać aktualną sytuację w oparciu o dostępne źródła informacji (stacje brzegowe, inne statki, ostrzeżenia nawigacyjne - NAVTEX, SafetyNET);

• zapoznać załogę z sytuacją i zwrócić jej uwagę na konieczność wzmożonego nadzoru; ustalić sposób sygnalizacji i powiadomić o nim załogę, polecić załodze zabezpieczenie wszelkich cennych przedmiotów osobistych, ustalić miejsca, gdzie w razie napadu zbrojnego załoga może się ukryć;

• wystawić dodatkową wachtę na pokładzie, zwłaszcza w porze nocnej i zwłaszcza w rejonie rufy; dokładnie oświetlić pokład na rufie, przygotować reflektory (szperacze) dla oświetlenia morza wokół statku;

• dokładnie zamknąć i zabezpieczyć wszystkie magazynki, usunąć wartościowe narzędzia i inne rzeczy z pokładów;

• wyposażyć wszystkich wachtowych w „walkie‑talkie”;

• wystawić za burtę w rejonie pokładu światła (w sposób niezagrażający bezpieczeństwu żeglugi);

• przygotować na pokładzie węże p.poż. podłączone do hydrantów; utrzymywać pompy pożarowe w pogotowiu.

B/ Żeglując na akwenie zagrożonym:

• ustalić łączność na UKF z płynącymi w pobliżu statkami;

• zestroić radionadajnik na częstotliwość najbliższego RCC lub stacji brzegowej;

• wprowadzić do pamięci terminalu łączności satelitarnej tekst teleksu z podstawowymi danymi statku i uaktualniać pozycje i kurs;

• utrzymywać ciągłą wzrokowa i radarową kontrolę akwenu;

• ustalić ciągłą wachtę radiową.

C/ Jeśli napastnicy zostaną wykryci w pobliżu statku:

• ogłosić alarm ogólny dzwonkami i syreną statkową;

• zwiększyć szybkość i skierować statek w kierunku otwartego morza;

• zapalić wszystkie światła na pokładzie i za burtą, oświetlić napastników reflektorami;

• zapalić światła statku „nie odpowiadającego za swoje ruchy” w celu ostrzeżenia innych statków;

• uruchomić pompy pożarowe, strumień wody nie tylko utrudnia lub uniemożliwia wejście na statek, ale może uszkodzic silnik lub instalację elektryczna motorówki napastników;

• powiadomić stację nadbrzeżną i inne statki w pobliżu; użyć w tym celu wywołania CQ (do wszystkich stacji) na kanale 16 UKF, na wszelkich dostępnych częstotliwościach alarmowych, poprzedzając komunikat sygnałem „PAN‑PAN”;

• na statkach z wyposażeniem GMDSS nadać komunikat na kanale 70 UKF (DSC - cyfrowe wywołanie selektywne) lub na częstotliwości 2187.5 kHz; w obu wypadkach używając priorytetu „URGENT”;

• użyć rakiet sygnalizacyjnych w celu odstraszenia napastników.

D/ Jeśli napastnicy dostaną się na pokład:

• wycofać załogę do pomieszczeń w nadbudówce i zamknąć ją od środka;

• powiadomić RCC i zażądać pomocy przez radiostację i stację UKF;

• starać się ukryć załogę, by uniknąć niepotrzebnych ofiar; nie stawiać oporu czynnego, gdy napastnicy są uzbrojeni w broń palną;

• starać się zachować kontrolę nad nawigacją statku;

• jeśli napastnicy przejmą kontrolę nad statkiem, należy drogą spokojnych negocjacji i zaspokajania ich żądań doprowadzić do możliwie szybkiego opuszczenia statku przez napastników.

UWAGA: Kapitan ma prawo użyć sygnału SOS lub MAYDAY o ile uzna, iż statkowi i/lub jego załodze grozi niebezpieczeństwo.

E/ Po ataku kapitan powinien sporządzić raport i powiadomić administrację państwa, na którego wodach terytorialnych nastąpił atak o:

• czasie, miejscu i przebiegu ataku;

• wyglądzie, liczbie i narodowości napastników;

• liczbie i typie łodzi użytych do ataku;

• sposobie, w jaki napastnicy dostali się na statek;

• ewentualnych ofiarach śmiertelnych i rannych, zrabowanych przedmiotach itp.

F/ Wezwanie pomocy w przypadku ataku pirackiego:

1/ nazwa i sygnał wywoławczy statku, nr identyfikacyjny INMARSAT oraz kod MAYDAY, PIRACY ATACK;

2/ pozycja statku/ czas UTC;

3/ rodzaj ataku.

Poszukiwanie i ratowanie

W razie odebrania sygnału pomocy należy wykonać następujące czynności:

• powiadomić kapitana;

• powiadomić radiooficera;

• po decyzji kapitana zmienić kurs i zwiększyć prędkość do maksymalnej w danych warunkach, w celu możliwie szybkiego dotarcia do miejsca wypadku;

• zapisać wszelkie dane dot. statku/samolotu wzywającego pomoc, takie jak:  pozycja, czas, rodzaj zagrożenia, rodzaj żądanej pomocy, nazwa i/lub sygnał wywoławczy;

• utrzymywać stały nasłuch na wszystkich częstotliwościach bezpieczeństwa;

• prowadzić szczegółowe zapisy (nagrania) prowadzonej korespondencji;

• wystawić dodatkowych obserwatorów i przydzielić im sektory obserwacji;

• wyznaczyć jednego oficera do prowadzenia ciągłej obserwacji radarowej;

• przekazać odebrane informacje do najbliższej stacji brzegowej (MAYDAY RELAY);

• przekazać odebrane informacje innym statkom znajdującym się w pobliżu;

• rozpocząć namierzanie się na sygnał w celu uściślenia pozycji;

• nawiązać i utrzymywać stałą łączność z koordynatorem akcji;

• nawiązać łączność z OSC*;

• ustalić w porozumieniu z OSC schemat poszukiwań;

• przygotować statek do przyjęcia rozbitków:

  • przygotować łódź ratowniczą;

  • przygotować koła i pasy ratunkowe;

  • przygotować światła (szperacze);

  • przygotować rzutki, liny, sztormptrapy i siatki;

  • na polecenie z mostku wywiesić ww. za burtę;

  • przygotować środki opatrunkowe i leki;

  • przygotować gorące napoje, koce, gorącą wodę, posiłek;

  • przygotować właściwe oświetlenie;

  • wytypować i przygotować odpowiednią ilość pomieszczeń dla rozbitków.

*OSC - on Scene Co‑ordinator - koordynator akcji poszukiwawczo‑ratunkowej na miejscu wypadku.

Konieczność opuszczenia statku

• nadany sygnał MAYDAY/SOS wszystkimi dostępnymi środkami;

• dokładna pozycja statku przekazana do stacji brzegowych;

• uruchomiona radiopława EPIRB;

• transpondery SART i przenośne środki łączności w łodziach/tratwach;

• sprawdzona obecność całej załogi i pasażerów;

• załoga i pasażerowie poinformowani o fakcie nadania sygnału wzywania pomocy i potwierdzenia jego odbioru;

• dziennik, dokumenty i kasa okrętowa ewakuowane;

• jeśli silnik statku jest sprawny - prędkość zmniejszona do minimalnej sterownej;

• łodzie/tratwy przygotowane do opuszczenia;

• falenie zamocowane;

• kombinezony ratunkowe i ubrania termoizolacyjne założone;

• zabrana dodatkowa odzież, kocie i żywność”.