Baner podzielono na trzy części. W każdej części inna osoba w słuchawkach na uszach. W pierwszej części na żółtym tle, kobieta, blondynka. W drugiej części na niebieskim tle ciemnoskóra kobieta. W trzeciej części na czerwonym tle, mężczyzna z długimi włosami i długą brodą. Tytuł lekcji: Co wiesz o muzyce? Powtórzenie wiadomości.
Ważne daty
wiek XIII – powstaje Bogurodzica
ok. 1535- ok. 1600 – lata życia Mikołaja Gomółki, twórcy Melodii na Psałterz Polski
1685‑1750 – lata życia Jana Sebastiana Bacha
1685‑1759 – lata życia Jerzego Fryderyka Haendela
1730 – Antonio Vivaldi wydaje Cztery Pory Roku
1756‑1791 – lata życia Wolfganga Amadeusza Mozarta, jednego z trzech Klasyków Wiedeńskich
1770‑1827 – lata życia Ludwiga van Beethovena, jednego z trzech Klasyków Wiedeńskich
1797 – powstaje Mazurek Dąbrowskiego
1810‑1849 – lata życia Fryderyka Chopina
1819‑1872 – lata życia Stanisława Moniuszki
1858 – Stanisław Moniuszko wystawia Halkę
1862‑1918 – lata życia Claude'a Debussy'ego
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RH50oSxovCjpZ
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):
a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności);
2) rozpoznaje ze słuchu:
a) brzmienie instrumentów muzycznych.
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:
1) podstawowe pojęcia i terminy muzyczne (pięciolinia, klucz, nuta, pauza, wartość rytmiczna, dźwięk, gama, akord, akompaniament) oraz zależności między nimi;
2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).
Nauczysz się
wymieniać najważniejsze informacje dotyczące epok w historii muzyki;
określać elementy dzieła muzycznego;
przedstawiać wiadomości dotyczące elementów dzieła muzycznego;
rozróżniać instrumenty muzyczne i zespoły wykonawcze;
przedstawiać zasady notacji muzycznej.
Musette
Powtórzenie elementów dzieła muzycznego na przykładzie utworu Musette Jana Sebastiana Bacha. Wysłuchaj utworu z partyturą, wymień i opisz elementy z których składa się utwór.
R1czAppoVt5Xf1
Elementami z których składa się utwór muzyczny są:
agogikaAgogikaagogika (element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości) tempo utworu kompozytor określił jako allegretto czyli dość żywo, określenie tempa, szybszego niż moderato, wolniejszego niż allegro
artykulacjaArtykulacjaartykulacja (sposób wydobywania dźwięku, na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato) artykulacja zastosowana w utworze to legato zapisane za pomocą łuku i staccato zapisane za pomocą kropek pod nutami
dynamikaDynamikadynamika (reguluje natężenie dźwięku, jego głośność) na przestrzeni utworu zapisana została dynamika forte (głośno), piano (cicho), crescendo (coraz głośniej), diminuendo/decrescendo (coraz ciszej)
harmonikaHarmonikaharmonika (porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze, harmonika nadaje muzyce określony charakter i nastrój) nastrój tej kompozycji możemy określić jako wesoły, pogodny, (tonacja D‑dur)
melodykaMelodykamelodyka (następstwo dźwięków mających różną wysokość) melodyka w tym utworze ma szeroki zakres obejmuje, dźwięki: a2, g2, gis2, fis2, e2, d2, dis2, cis2, h1, a1, gis1,g1, fis1, e1, d1, cis1,h, a, g, fis, e, d, cis, A, E, D
kolorystykaKolorystykakolorystyka (element muzyczny związany z barwą dźwięku, zależy ona od rodzaju głosu lub instrumentu) w kompozycji usłyszymy barwę dźwięku fortepianu
rytmikaRytmikarytmika (porządkuje materiał dźwiękowy w czasie) rytm utworu składa się dzięków i pauz, wartości rytmiczne w utworze to: ćwierćnuty, ósemki, szesnastki; metrum 2/4
RsapZ3uiJmtXL1
Ćwiczenie 1
Połącz definicję elementu muzycznego z jego nazwą. 1. element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 2. porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 3. element związany z barwą dźwięku Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 4. reguluje natężenie dźwięku, jego głośność Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 5. sposób wydobywanie dźwięku na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato) Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 6. porządkuje materiał dźwiękowy w czasie Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 7. następstwo dźwięków mających różną wysokość Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika.
Połącz definicję elementu muzycznego z jego nazwą. 1. element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 2. porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 3. element związany z barwą dźwięku Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 4. reguluje natężenie dźwięku, jego głośność Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 5. sposób wydobywanie dźwięku na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato) Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 6. porządkuje materiał dźwiękowy w czasie Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 7. następstwo dźwięków mających różną wysokość Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika.
Połącz nazwę elementu dzieła muzycznego z jego definicją.
sposób wydobywania dźwięku, na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato), element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości, porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze, element muzyki związany z barwą dźwięku, reguluje natężenie dźwięku, jego głośność, następstwo dźwięków mających różną wysokość, porządkuje materiał dźwiękowy w czasie
agogika
dynamika
artykulacja
kolorystyka
melodyka
rytmika
harmonika
Źródło: Dorota Ornoch.
Krótka historia muzyki
Przeczytaj informacje na temat poszczególnych epok w muzyce, przypomnij sobie charakterystyczne dla tej epoki: instrumenty, kompozytorów i formy muzyczne, posłuchaj utworu pochodzącego z tej epoki.
Muzyka średniowieczna
W tej epoce szczególnie szanowana była muzyka religijna. Były to przede wszystkim dzieła wokalne przeznaczone na chór a cappella. Powstał chorał gregoriańskiChorał gregoriańskichorał gregoriański – zbiór jednogłosowych śpiewów kościelnych. Twórcy nie dbali o upamiętnianie swych nazwisk, dlatego większość kompozycji jest anonimowa.
Instrumenty: harfa, lira, lutnia, fidel, flety, organy, trąby i rogi.
Posłuchaj: Bogurodzica – najstarszy średniowieczny zabytek muzyki polskiej.
R1NtVlp0Jn5qf
Renesans
W tym okresie komponowano bardziej skomplikowane utwory polifonicznePolifoniapolifoniczne. Jednocześnie coraz więcej powstawało utworów świeckich przeznaczonych do śpiewania, słuchania, tańczenia i rozrywki. Kompozytorzy chętnie tworzyli utwory ilustracyjne.
Formy muzyczne: motetMotetmotet, madrygałMadrygałmadrygał, msza, chanson.
Kompozytorzy: Orlando di Lasso, Mikołaj Gomółka.
Posłuchaj: Mikołaja Gomółki, Nieście chwałę mocarze.
R10VkewTr3YmK
Barok
Cechami tej epoki był przepych, zamiłowanie do mocnych efektów i kontrastów. Kompozytorzy chętnie stosowali kontrasty dynamiczne. Bardzo rozpowszechniła się muzyka instrumentalna. W tym okresie powstał i zyskał popularność nowy rodzaj widowiska muzycznego – opera.
Formy muzyczne: suitaSuitasuita, sonataSonatasonata, koncertKoncertkoncert.
Kompozytorzy: Antonio Vivaldi, Jan Sebastian Bach, Georg Friedrich Händel.
Posłuchaj: Antonio Vivaldi, Cztery Pory roku, Wiosna.
RPbPonLhYoVPX
Klasycyzm
To czas udoskonalenia wielu gatunków i form muzycznych. Zaniechano tworzenia skomplikowany polifonicznych utworów. Dzieła zbudowane były symetrycznie i dzieliły się na okresy.
Formy muzyczne: symfonieSymfoniasymfonie, rondoRondorondo, wariacje, allegro sonatoweAllegro sonatoweallegro sonatowe.
Kompozytorzy: Józef Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven.
Polecenie 1
Odpowiedz na pytanie: Jaka organizacja używa Ody do radości jako hymnu?
Odpowiedz na pytanie: Jaka organizacja używa Ody do radości jako hymnu?
Odpowiedz na pytanie: Jaka organizacja używa Ody do radości jako hymnu?
Posłuchaj poniższego fragmentu utworu. Określ co to za utwór (podaj jego polską nazwę). Wskaż organizację, która użyła tego fragmentu jako hymnu.
R121UYTWMr3v4
R19AQEgdxUAOX
Romantyzm
Kompozytorzy za najważniejsze w swoich dziełach uważali wyrażanie swych uczuć i emocji. Wiele dzieł nosiło tytuł określający treść literacką. Kompozytorzy chętnie wykorzystywali elementy muzyki ludowej. Obok opery i symfonii ogromne znaczenie zyskała pieśń i miniatura instrumentalna.
Kompozytorzy: Franciszek Schubert, Fryderyk Chopin, Giuseppe Verdi, Stanisław Moniuszko, Henryk Wieniawski, Piotr Czajkowski.
Posłuchaj: Fryderyk Chopin, Etiuda c‑moll op. 10 nr 12 Rewolucyjna.
RGvg0J4EUvb0j
Muzyka XX wieku
Cechą charakterystyczną jest ciągłe poszukiwanie nowości i inności, łamanie zasad. Często źródłem inspiracji był folklor muzyczny. Wykształciły się nowe kierunki: impresjonizm i ekspresjonizm. Powstały nowe muzyczne koncepcje: dodekafoniaDodekafoniadodekafonia, serializmSerializmserializm.
Kompozytorzy: Ryszard Strauss, Gustav Mahler, Karol Szymanowski, Béla Bartók, Igor Strawiński, Claude Debussy, Sergiusz Prokofiew, John Cage, Arnold Schoenberg.
Posłuchaj: Claude Debussy, Claire de lune – utwór impresjonistyczny.
R1ele8zZO4t2v
R7RNoDc5nCiOy
Ćwiczenie 2
Familijny Blues
Powtórzenie zasad notacji muzycznej na podstawie piosenki Familijny blues.
określ wartości rytmiczne nut i pauz ćwierćnuty i ósemki, pauza ćwierćnutowa i pauzy ósemkowe
powtórz działanie znaków chromatycznych: - bemol obniża wysokość dźwięku o pół tonu, w piosence występuję przy dźwięku hIndeks górny 11 zmieniając go na bIndeks górny 11 - krzyżyk (podwyższa wysokość dźwięku o pół tonu, w piosence występuję przy dźwięku aIndeks górny 11 zmieniając go na aisIndeks górny 11, gIndeks górny 11 zmieniając na gisIndeks górny 11oraz dIndeks górny 11 zmieniając na disIndeks górny 11, - kasownik przywraca zwykłą wysokość dźwięku, likwiduje działanie wcześniej pojawiającego się bemola lub krzyżyka
Przyporządkuj tytuły kompozycji do nazwy epoki, w której powstała: 1. Ludwig van Beethoven, IX Symfonia Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm. 2. Mikołaj Gomółka, Nieście chwałę mocarze Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 3. Bogurodzica Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 4. Antonio Vivaldi, Cztery Pory Roku Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 5. Fryderyk Chopin, Etiuda c-moll opus dziesiąte nr 12 Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm.
Przyporządkuj tytuły kompozycji do nazwy epoki, w której powstała: 1. Ludwig van Beethoven, IX Symfonia Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm. 2. Mikołaj Gomółka, Nieście chwałę mocarze Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 3. Bogurodzica Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 4. Antonio Vivaldi, Cztery Pory Roku Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 5. Fryderyk Chopin, Etiuda c-moll opus dziesiąte nr 12 Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm.
Połącz kompozycję z nazwą epoki, w której powstała:
element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości.
Allegro sonatowe
Allegro sonatowe
określenie tytułowe samodzielnego utworu instrumentalnego lub jednej części utworu, np. pierwszej części sonaty, symfonii, kwartetu, koncertu itp., utrzymanej w szybkim tempie allegro.
Artykulacja
Artykulacja
sposób wydobywania dźwięku, na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato).
Ballada
Ballada
Utwór wokalny o charakterze epicko‑dramatycznym, zwykle na głos z towarzyszeniem instrumentalnym; szczególnie popularna w okresie romantyzmu; (...) utwór instrumentalny, najczęściej na fortepian.
Chorał gregoriański
Chorał gregoriański
liturgiczny śpiew w kościele rzymskokatolickim, melodie śpiewane jednogłosowo bez instrumentalnego akompaniamentu.
Dodekafonia
Dodekafonia
technika kompozytorska stworzona przez austriackiego kompozytora Arnolda Schönberga. Zamiast 7‑dźwiękowych skal durowych i molowych stosowano 12‑dźwiękową serię.
Dynamika
Dynamika
reguluje natężenie dźwięku, jego głośność.
Fantazja
Fantazja
utwór muzyczny skomponowany swobodnie, bez zastosowania ścisłej formy.
Harmonika
Harmonika
porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze.
Kolorystyka
Kolorystyka
element muzyczny związany z barwą dźwięku.
Koncert
Koncert
forma muzyczna, której istotą jest współzawodnictwo. Udział w nim biorą kontrastujące partie – solowa i partia zespołu.
Madrygał
Madrygał
utwór kilkugłosowy, zwykle bez akompaniamentu instrumentów.
Melodyka
Melodyka
następstwo dźwięków mających różną wysokość.
Metrum
Metrum
regularne następstwo akcentów, porządkujące rytm, cyfry mówią „ile” (górna cyfra) „czego” (dolna) jest w każdym takcie.
Motet
Motet
wokalny utwór muzyczny popularny w średniowieczu, składał się z tenoru – głosu głównego i dodatkowych głosów.
Nokturn
Nokturn
spokojny, liryczny utwór instrumentalny popularny w XIX wieku.
Poemat symfoniczny
Poemat symfoniczny
utwór orkiestrowy, zwykle oparty był na konkretnej historii, pozamuzycznym programie.
Polifonia
Polifonia
jednoczesne prowadzenie dwóch lub więcej równorzędnych, samodzielnych wobec siebie melodii.
Rondo
Rondo
utwór instrumentalny, w którym główny temat nazywany refrenem przeplata się z kontrastującymi tematami pobocznymi nazywanymi kupletami.
Rytmika
Rytmika
porządkuje materiał dźwiękowy w czasie.
Serializm
Serializm
kierunek w muzyce dwudziestego wieku, pochodzący od muzyki dodekafonicznej.
Sonata
Sonata
utwór muzyczny przeznaczony na instrument solowy lub instrument solowy z akompaniamentem, składający się z trzech lub czterech części.
Suita
Suita
1. utwór instrumentalny składający się z kilku części o charakterze tanecznym; naprzemiennie ułożone szybkie i wolne części taneczne, zazwyczaj: preludium, allemande, courante, sarabande, gigue. 2. miniatury muzyczne połączone treścią programową lub grupa elementów muzycznych pochodzących z opery lub baletu.
Symfonia
Symfonia
jedna z głównych wielkich form orkiestrowych, wykształcona pod koniec XVIII w. między innymi przez wielkich klasyków wiedeńskich tj. J. Haydna, W.A. Mozarta L. van Beethovena. Budowa symfonii oparta jest na zasadzie cyklu sonatowego
Takt
Takt
odcinek muzyki zapisany pomiędzy kreskami taktowymi.
Źródła:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
mcc7de6488f0d9752_0000000000374
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, PWN, Warszawa 1995