RpJFoIDqExJHA

Zdjęcie przedstawia cysternę stojącą tyłem, nad brzegiem morza na półce skalnej częściowo zalanej wodą. Z tyłu zbiornika znajdują się oznaczenia informujące o zawartości (czerwony romb ze z piktogramem ognia, pomarańczowy kwadrat z czarnym znakiem x). Na zbiorniku cysterny wytłoczony jest wiatraczek symbolizujący radioaktywność. U dołu cysterny znajdują się 3 odkręcone krany, z których ciecz wypływa na półkę skalną a z niej do morza. W pomieszaniu z wodą przybiera lekko filetową barwę. Na lewo od cysterny stoi mężczyzna w masce przeciwgazowej na twarzy i przewozi na wózku transportowym żółtą beczkę z namalowanym na niej czarnym wiatraczkiem - symbolem radioaktywności. Na lewo od niego leżą trzy pordzewiałe beczki. Kolejne dwie leżą w morzu poniżej półki skalnej. Woda przelewająca się przez półkę skalną wpada z powrotem do morza tworząc przy tym parę wodną unosząca się ponad powierzchnią wody. W oddali widać morze łączące się z niebem na horyzoncie.

1. Znaki bezpieczeństwa

Znaki bezpieczeństwa to zestaw symboli odnoszących się do zasad bezpieczeństwa i higieny, stosowany w miejscach użyteczności publicznej i w zakładach pracy. Bardzo często dzieli się je na znaki ostrzegawcze, informacyjne, zakazu i nakazu. Wzory znaków bezpieczeństwa i zasady ich stosowania są regulowane przez normy krajowe i międzynarodowe. Znaki te prezentuje nagranie wideo 1.

2. Klasyfikacja i oznakowanie niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin

Innym rodzajem znaków zwanych piktogramami są oznakowania substancji toksycznych wskazujące na rodzaj zagrożenia. Jest to oznakowanie niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin. Na terenie Unii EuropejskiejUnia Europejska (UE)Unii Europejskiej od 2009 roku obowiązują piktogramy określone w  Globalnie Zharmonizowanym Systemie Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals – GHS)Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (GHS)Globalnie Zharmonizowanym Systemie Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals – GHS), który został opracowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych, aby ujednolicić standardy stosowane w różnych państwach świata. Unia Europejska przyjęła ten system, aby ułatwić europejskim przedsiębiorcom globalną wymianę handlową oraz jednocześnie zapewnić ochronę zdrowia ludzi i środowiska. Przyjęcie GHS przez Unię Europejską nastąpiło wraz z wydaniem rozporządzenia CLP (z angielskiego Classification, Labelling and Packaging) w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin chemicznych.

GHS ujednolica kryteria klasyfikacji chemikaliów ze względu na to, jakie stwarzają zagrożenie dla zdrowia człowieka i środowiska naturalnego. W systemie tym wyróżniono klasy:

• zagrożeń fizycznych – m.in. materiały wybuchowe, gazy łatwopalne, gazy utleniające, gazy pod ciśnieniem czy też substancje korodujące metale;

• zagrożeń zdrowia – substancje i chemikalia cechujące się m.in. ostrą toksycznością, żrącym lub drażniącym działaniem na skórę, uczulającym działaniem na drogi oddechowe i szkodliwie wpływające na rozrodczość;

• zagrożeń środowiska – substancje i chemikalia stwarzające zagrożenie środowiska wodnego.

Ostrzeżenie o obecności niebezpiecznych substancji chemicznych i mieszanin należących do wyżej wymienionych klas jest przekazywane graficznie za pomocą piktogramów. Mają one kształt kwadratu ustawionego na wierzchołku i zawierają czarny symbol na białym tle z czerwonym obramowaniem. Piktogramy zalecane przez GHS, wraz z przykładami zagrożeń, do których się odnoszą, prezentuje poniższa galeria.

R1TMiXYIWgiFn1

Wszystkie piktogramy GHS to kwadraty ustawione na wierzchołku, czyli romby o kątach prostych. Składają się one z czerwonego obwodu i białego pola wewnętrznego, na tle którego znajduje się czarny symbol. Na planszy prezentowane są podpisane i opisane trzy piktogramy dotyczące zagrożeń fizycznych. Od lewej strony: symbol wybuchającej bomby, ostrzeżenie o niestabilnych materiałach wybuchowych. Symbol podkreślonego płomienia, gazy i aerozole łatwopalne. Symbol płonącego okręgu, gazy utleniające.

RRSBcyHtwSUH01

Wszystkie piktogramy GHS to kwadraty ustawione na wierzchołku, czyli romby o kątach prostych. Składają się one z czerwonego obwodu i białego pola wewnętrznego, na tle którego znajduje się czarny symbol. Na planszy prezentowane są podpisane i opisane dwa piktogramy dotyczące zagrożeń fizycznych. Od lewej strony: symbol butli gazowej, ostrzeżenie o gazach pod wysokim ciśnieniem. Symbol probówek z których dymiące krople wylewane są na metalowy przedmiot i dłoń wypalając w nich dziury, ostrzeżenie o substancjach korodujących metal.

RQnM0FqD8qkcL1

Wszystkie piktogramy GHS to kwadraty ustawione na wierzchołku, czyli romby o kątach prostych. Składają się one z czerwonego obwodu i białego pola wewnętrznego, na tle którego znajduje się czarny symbol. Na planszy prezentowane są podpisane i opisane dwa piktogramy dotyczące zagrożeń zdrowia. Od lewej strony: symbol czaszki i skrzyżowanych piszczeli, ostrzeżenie przed substancjami bardzo toksycznymi. Symbol probówek z których dymiące krople wylewane są na metalowy przedmiot i dłoń wypalając w nich dziury, ostrzeżenie o substancjach działających żrąco na skórę.

R5RdkwwHEn0Kt1

Wszystkie piktogramy GHS to kwadraty ustawione na wierzchołku, czyli romby o kątach prostych. Składają się one z czerwonego obwodu i białego pola wewnętrznego, na tle którego znajduje się czarny symbol. Na planszy prezentowane są podpisane i opisane dwa piktogramy dotyczące zagrożeń zdrowia. Od lewej strony: symbol wykrzyknika, ostrzeżenie przed substancjami niebezpiecznymi, w tym toksycznością ostrą, działaniem uczulającym, działaniem drażniącym na skórę i oczy. Symbol białego słoneczka na tle czarnego ludzkiego popiersia, ostrzeżenie przed substancjami zagrażającymi zdrowiu, w tym uczulającymi drogi oddechowe, rakotwórczymi i szkodliwymi dla rozrodczości.

RcFnvQ9th9BoP1

Wszystkie piktogramy GHS to kwadraty ustawione na wierzchołku, czyli romby o kątach prostych. Składają się one z czerwonego obwodu i białego pola wewnętrznego, na tle którego znajduje się czarny symbol. Na planszy prezentowany i podpisany jest jeden piktogram dotyczący zagrożeń dla środowiska. Symbol suchego drzewa i śniętej ryby, ostrzeżenie przed substancjami stanowiącymi zagrożenie dla środowiska wodnego.

Można zauważyć, że niektóre substancje stwarzają różne rodzaje zagrożeń – oznaczane różnymi piktogramami. Aby nie dublować informacji, ustalono zasady pierwszeństwa stosowania piktogramów. Prezentuje je poniższa animacja.

Omówione piktogramy stanowią jeden z elementów informowania o zagrożeniach. Do oznakowania zubstancji niebezpiecznych wykorzystuje się również:

• hasła ostrzegawcze (wskazujące na stopień zagrożenia), stosowane w celu szybkiego poinformowania o zagrożeniu (np. słowa Niebezpieczeństwo lub Uwaga),

• zwroty określające rodzaj zagrożenia (zwroty H i EUH), których budowę i zastosowanie przedstawia aplikacja 1.,

• zwroty wskazujące środki ostrożności (zwroty P), o których więcej można się dowiedzieć z aplikacji 2.

R1Wy44UOYrYfG1

Aplikacja prezentująca kody H i EUH wskazujące rodzaje zagrożeń. Po uruchomieniu następuje wprowadzenie z komentarzem lektora, gdzie w prezentacji poszczególne elementy kodów wyróżnione są trzema różnymi kolorami. Na końcu pojawia się przycisk Przykłady, którego kliknięcie powoduje wyświetlenie tabelki zawierającej kody i opisy ośmiu rodzajów niebezpiecznych substancji.

Aplikacja prezentująca kody H i EUH wskazujące rodzaje zagrożeń. Po uruchomieniu następuje wprowadzenie z komentarzem lektora, gdzie w prezentacji poszczególne elementy kodów wyróżnione są trzema różnymi kolorami. Na końcu pojawia się przycisk Przykłady, którego kliknięcie powoduje wyświetlenie tabelki zawierającej kody i opisy ośmiu rodzajów niebezpiecznych substancji.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D8gbjkSVW

R5JFRYh8hQpIs1

Aplikacja prezentująca kody P wskazujące rodzaje zalecanych środków ostrożności. Po uruchomieniu następuje wprowadzenie z komentarzem lektora, gdzie w prezentacji poszczególne elementy kodów wyróżnione są trzema różnymi kolorami. Na końcu pojawia się przycisk Przykłady, którego kliknięcie powoduje wyświetlenie tabelki zawierającej kody i opisy ośmiu rodzajów zalecanych środków ostrożności.

Aplikacja prezentująca kody P wskazujące rodzaje zalecanych środków ostrożności. Po uruchomieniu następuje wprowadzenie z komentarzem lektora, gdzie w prezentacji poszczególne elementy kodów wyróżnione są trzema różnymi kolorami. Na końcu pojawia się przycisk Przykłady, którego kliknięcie powoduje wyświetlenie tabelki zawierającej kody i opisy ośmiu rodzajów zalecanych środków ostrożności.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D8gbjkSVW

3. Transport materiałów niebezpiecznych

Zasady transportu materiałów niebezpiecznych określono w dwóch umowach międzynarodowych: ADRADRADR – międzynarodowej konwencji dotyczącej drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych oraz RIDRIDRID – regulaminie międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych.

ADR została sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. i ratyfikowana przez Polskę w 1975 roku. Umowa podlega regularnej nowelizacji natępującej co 2 lata, w roku nieparzystym. Składa się ona z umowy właściwej oraz z załączników A i B, które są jej integralnymi częściami. Umowa właściwa dotyczy stosunków prawnych między uczestniczącymi państwami, zaś załączniki zawierają przepisy określające warunki przewozu poszczególnych materiałów niebezpiecznych w międzynarodowym transporcie samochodowym.

Załącznik A określa m.in. ogólne i szczegółowe warunki pakowania towarów niebezpiecznych, wymagania w zakresie oznakowania towarów, opakowań i pojazdów przewożących towary niebezpieczne oraz warunki badań technicznych opakowań. Opisano w nim także warunki przewozu ładunku w sztukach przesyłkisztuka przesyłkisztukach przesyłki, kontenerach oraz cysternach. Ponadto w załączniku sformułowano zakazy jednoczesnego transportowania niektórych towarów w tym samym pojeździe.
Zgodnie z przepisami tego załącznika każdy przewożony materiał musi być opatrzony ściśle określonymi znakami ostrzegawczymi, które prezentuje poniższa galeria.

RA9jBLRljCevh1

Galeria prezentuje dwanaście piktogramów znaków ostrzegawczych mających postać kwadratów ustawionych na wierzchołkach, czyli rombów o kątach prostych. Każdy ma w pobliżu dolnego wierzchołka numer. Na planszy prezentowane i opisane są dwa piktogramy ułożone obok siebie. Piktogram po lewej stronie ma tło pomarańczowe i prezentuje czarną rozpryskującą się na kawałki kulę oraz liczbę 1. Jest to ostrzeżenie przed materiałami wybuchowymi. Piktogram po prawej stronie ma tło czerwone i prezentuje czarny podkreślony grubą kreską płomień, napis Flammable Gas oraz liczbę 2. Jest to ostrzeżenie przed gazami palnymi.

RPEGG9P56Lt081

Galeria prezentuje dwanaście piktogramów znaków ostrzegawczych mających postać kwadratów ustawionych na wierzchołkach, czyli rombów o kątach prostych. Każdy ma w pobliżu dolnego wierzchołka numer. Na planszy prezentowane i opisane są dwa piktogramy ułożone obok siebie. Piktogram po lewej stronie ma tło zielonkawe i prezentuje czarną podłużną butlę gazową oraz liczbę 2. Jest to ostrzeżenie przed gazami niepalnymi. Piktogram po prawej stronie ma tło szare i prezentuje czarną czaszkę ze skrzyżowanymi piszczelami, napis Poison Gas oraz liczbę 2. Jest to ostrzeżenie przed gazami trującymi.

RfphWJEzWI8Ou1

Galeria prezentuje dwanaście piktogramów znaków ostrzegawczych mających postać kwadratów ustawionych na wierzchołkach, czyli rombów o kątach prostych. Każdy ma w pobliżu dolnego wierzchołka numer. Na planszy prezentowane i opisane są dwa piktogramy ułożone obok siebie. Piktogram po lewej stronie ma tło czerwone i prezentuje biały płomień podkreślony grubą kreską, napis Flammable Liquid oraz liczbę 3. Jest to ostrzeżenie przed cieczami zapalnymi. Piktogram po prawej stronie ma tło niebieskie i prezentuje biały płomień podkreślony grubą kreską, napis Dangerous When Wet oraz liczbę 4. Jest to ostrzeżenie przed substancjami niebezpiecznymi po zetknięciu z wodą.

RuMjscxzhN8v51

Galeria prezentuje dwanaście piktogramów znaków ostrzegawczych mających postać kwadratów ustawionych na wierzchołkach, czyli rombów o kątach prostych. Każdy ma w pobliżu dolnego wierzchołka numer. Na planszy prezentowane i opisane są dwa piktogramy ułożone obok siebie. Piktogram po lewej stronie ma tło żółte i prezentuje czarny okrąg z płomieniem, napis Oxidizer oraz liczbę 5.1. Jest to ostrzeżenie przed substancjami utleniającymi. Piktogram po prawej stronie ma szare tło i prezentuje czarną czaszkę ze skrzyżowanymi piszczelami, napis Poison oraz liczbę 6. Jest to ostrzeżenie przed substancjami trującymi.

R1XNdh58wJ8EQ1

Galeria prezentuje dwanaście piktogramów znaków ostrzegawczych mających postać kwadratów ustawionych na wierzchołkach, czyli rombów o kątach prostych. Każdy ma w pobliżu dolnego wierzchołka numer. Na planszy prezentowane i opisane są dwa piktogramy ułożone obok siebie. Piktogram po lewej stronie ma tło szare i prezentuje czarny znak biohazard, czyli trzy przylegające do siebie półksiężyce połączone mniejszym okręgiem. Pod znakiem znajduje się napis Infectious Substance oraz liczba 6. Jest to ostrzeżenie przed substancjami zakaźnymi. Piktogram po prawej stronie ma tło w górnej połowie żółte, a w dolnej szare. W górnej połowie znajduje się czarny wiatraczek, symbol radioaktywności. W dolnej połowie znajdują się napis Radioactive oraz liczba 7. Jest to ostrzeżenie przed promieniowaniem i substancjami promieniotwórczymi.

R1FNHtu7SKmHD1

Galeria prezentuje dwanaście piktogramów znaków ostrzegawczych mających postać kwadratów ustawionych na wierzchołkach, czyli rombów o kątach prostych. Każdy ma w pobliżu dolnego wierzchołka numer. Na planszy prezentowane i opisane są dwa piktogramy ułożone obok siebie. Piktogram po lewej stronie ma tło szare u góry i czarne u dołu. W górnej połowie znajduje się czarny piktogram z probówkami i dymiącą cieczą kapiącą na poziomą belkę oraz ludzką dłoń. W dolnej połowie znajduje się biały napis Corrosive oraz liczba 8. Jest to ostrzeżenie przed substancjami żrącymi. Piktogram po lewej stronie ma szare tło w dolnej oraz naprzemienne pionowe czarno szare paski w górnej połowie. Oznacza go liczba 9. Jest to ostrzeżenie przed substancjami niebezpiecznymi.

Ponadto każdy pojazd przewożący substancje niebezpieczne powinien być oznaczony odpowiednią tablicą z symbolami, których znaczenie objaśnia poniższe nagranie wideo.

4. Postępowanie w przypadku awarii lub rozszczelnienia zbiorników z substancjami toksycznymi

Uwolnienie niebezpiecznych substancji toksycznych stanowi poważne zagrożenie życia i zdrowia ludzi znajdujących się w ich pobliżu. Najczęstsze przyczyny takiego uwolnienia to:

• awarie w obiektach przemysłowych i pojazdach transportujących niebezpieczne substancje,

• rozszczelnienia rurociągów i zbiorników,

• wypadki pojazdów transportujących substancje chemiczne, np. cystern kolejowych lub samochodowych.

Kontakt z toksycznymi substancjami i ich mieszaninami może mieć tragiczne skutki. Począwszy od uszkodzeń ciała, poprzez zatrucie, a skończywszy nawet na śmierci. Aby zabezpieczyć się przed szkodliwym działaniem chemikaliów w przypadku ich uwolnienia do środowiska, należy stosować indywidualne środki ochronneindywidualne środki ochrony przed skażeniamiindywidualne środki ochronne (więcej informacji o środkach ochronych znajdziesz tutaji2eM07Rq1Ytutaj). Ponadto trzeba przestrzegać kilku uniwersalnych zasad pozwalających zmniejszyć prawdopodobieństwo kontaktu z toksycznymi substancjami chemicznymi.

Mieszkając w strefie szczególnie zagrożonej uwolnieniem toksycznych substancji (np. w pobliżu zakładów je produkujących), należy dowiedzieć się, jaki rodzaj substancji jest zagrożeniem w przypadku awarii, rozszczelnienia zbiornika lub nieprzewidzianego wypadku. Równie ważna jest wiedza, w jaki sposób planuje się ogłoszenie alarmu na wypadek uwolnienia tych substancji do środowiska, oraz za pomocą jakich środków i jakimi sposobami będą przekazywane komunikaty uprzedzające o możliwości wystąpienia skażenia. Ponadto mieszkańcy powinni być zorientowani, czy i gdzie zmagazynowano indywidualne środki ochronne przeznaczone dla ludności cywilnej, i w jaki sposób można je otrzymać, gdy zajdzie taka potrzeba. Niezbędne jest także wcześniejsze przygotowanie sposobu działania na wypadek ewakuacjiewakuacjaewakuacji (określenie zadań dla domowników, celu ewakuacji, środka transportu planowanego do wykorzystania). Warto również mieć zawsze przygotowane podręczne zapasy, w skład których powinny wchodzić niezbędne leki, dokumenty, odzież, zastępcze indywidualne środki ochronnezastępcze środki ochrony przed skażeniamizastępcze indywidualne środki ochronne, latarka, radio na baterie oraz dobrze zabezpieczone żywność i woda (więcej informacji na temat zabezpieczenia żywności i wody znajdziesz tutaji2eM07Rq1Ytutaj).

W przypadku, gdy dojdzie do uwolnienia niebezpiecznych substancji chemicznych lub ich mieszanin, należy:

• działać szybko i zdecydowanie, lecz bez panikipanikapaniki,

• wezwać służby ratownicze,

• cały czas słuchać komunikatów oraz poleceń służb ratowniczych,

• zastosować indywidualne środki ochronne,

• udzielić pomocy potrzebującym,

• opuścić obszar zagrożony, przemieszczając się pod wiatr, a jeśli to stamtąd nadchodzi zagrożenie, poruszać się skośnie w bok, aby ominąć toksyczne opary,

• roztropnie i rozważnie korzystać z zapasów.

Podsumowanie

• Do funkcji ostrzegawczych znaków bezpieczeństwaznaki bezpieczeństwaznaków bezpieczeństwa odnoszą się piktogramy wskazujące rodzaj zagrożenia. Jest to oznakowanie niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin określone w Globalnie Zharmonizowanym Systemie Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (obowiązującym na terenie UE od 2009 r.).

• GHS wprowadza ujednolicone kryteria klasyfikacji chemikaliów pod względem stwarzanych przez nie zagrożeń zdrowia człowieka i środowiska naturalnego.

• W celu uniknięcia nieporozumień, oznaczając niebezpieczne substancje, stosuje się trzy zasady pierwszeństwa piktogramów.

• Piktogramy to jeden ze sposobów informowania o zagrożeniach. Do innych sposobów ustalonych w GHS zalicza się również hasła ostrzegawcze, zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (zwroty H i EUH) oraz zwroty wskazujące środki ostrożności (zwroty P).

• Zasady transportu materiałów niebezpiecznych określono w dwóch umowach międzynarodowych: ADR – międzynarodowej konwencji dotyczącej drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych oraz RID – regulaminie międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych.

• W celu skutecznego zabezpieczenia przed szkodliwym działaniem toksycznych substancji należy stosować się do uniwersalnych zasad, których przestrzeganie nie tylko zapewnia odpowiednią reakcję na zagrożenie, ale także ogranicza prawdopodobieństwo kontaktu z substancjami chemicznymi.

Słowniczek

Zadania