Temat: Następstwa ruchu obiegowego Ziemi

Adresat

Uczeń klasy I liceum lub technikum (zakres podstawowy i rozszerzony)

Podstawa programowa (zakres podstawowy)

Wymagania ogólne

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

1. Korzystanie z planów, map fizycznogeograficznych i społeczno‑gospodarczych, fotografii, zdjęć lotniczych i satelitarnych, rysunków, wykresów, danych statystycznych, tekstów źródłowych, technologii informacyjno‑komunikacyjnych oraz geoinformacyjnych w celu zdobywania, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

Wymagania szczegółowe

II. Ziemia we Wszechświecie: Ziemia jako planeta, następstwa ruchów Ziemi, ciała niebieskie, Układ Słoneczny, budowa Wszechświata.

Uczeń:

2) podaje cechy ruchów Ziemi i charakteryzuje ich następstwa, z uwzględnieniem siły Coriolisa.

Podstawa programowa (zakres rozszerzony)

II. Obserwacje astronomiczne i współczesne badania Wszechświata: wysokość górowania Słońca, wyznaczanie współrzędnych geograficznych, fazy Księżyca, zaćmienia Słońca i Księżyca, osiągnięcia badawcze w eksploracji Wszechświata.

Uczeń:

1) oblicza wysokość górowania Słońca na dowolnej szerokości geograficznej w dniach równonocy i przesileń w celu wykazania zależności między nachyleniem osi Ziemi w ruchu obiegowym a dopływem energii słonecznej do jej powierzchni;

2) wyznacza współrzędne geograficzne dowolnego punktu na powierzchni Ziemi na podstawie wysokości górowania Słońca w dniach równonocy i przesileń oraz obliczeń różnicy czasu słonecznego;

Ogólny cel kształcenia

Uczeń nauczy się o najważniejszych następstwach ruchu Ziemi wokół Słońca

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśnisz następstwa ruchu obiegowego Ziemi;

• rozróżnisz dwa najważniejsze kalendarze na Ziemi;

• wymienisz konsekwencje różnic w oświetleniu Ziemi przez Słońce w ciągu roku;

• opiszesz przebieg i zasięg zjawisk dnia polarnego i nocy polarnej;

• wyjaśnisz przyczyny i przebieg zaćmień Słońca oraz Księżyca.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • pokaz.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• zasoby multimedialne zawarte w lekcji „Następstwa ruchu obiegowego Ziemi” w e‑podręczniku;

• globus, tellurium (najlepiej kilka sztuk na klasę).

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Przed zajęciami prowadzący poleca uczniom aby zapoznali się w domu z całością materiału z lekcji „Następstwa ruchu obiegowego Ziemi” w e‑podręczniku.

Faza wstępna

• Na zajęciach nauczyciel określa cel lekcji, informuje uczniów o jej planowanym przebiegu.

• Następnie zapisuje na tablicy lub tablicy interaktywnej temat zajęć. Uczniowie notują go w zeszytach.

Faza realizacyjna

• Prowadzący dzieli uczniów na grupy. Każda z nich na podstawie abstraktu i innych dostępnych materiałów opracowuje inne zagadnienia:
  Grupa I - kalendarz juliański i gregoriański – przyczyny wprowadzenia, podobieństwa i różnice;
  Grupa II - powstawanie zjawiska dnia i nocy polarnej;
  Grupa III - powstawanie zaćmień Słońca;
  Grupa IV - powstawanie zaćmień Księżyca .

• Liderzy grup referują przydzielone zagadnienia. Po zakończeniu wypowiedzi uczniów nauczyciel inicjuje dyskusję poświęconą obserwowalnym konsekwencjom ruchu obiegowego Ziemi. W trakcie dyskusji uczniowie przy pomocy globusa lub tellurium demonstrują omawiane zjawiska i tłumaczą sobie nawzajem ich przebieg.

• Uczniowie, pracując w parach, wyszukują informacje na temat przewidywanych w najbliższej przyszłości zaćmień Słońca lub Księżyca i możliwości ich obserwacji z terenu Polski.

• Klasa wspólnie analizuje przyczyny, dla których nie wszystkie zaćmienia są obserwowane z terenu naszego kraju i nie wszystkie z tych zaćmień są zaćmieniami całkowitymi.

• Pracując indywidualnie, uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne z abstraktu.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel przechodzi do podsumowania lekcji, w trakcie którego uczniowie mogą przedyskutować wszelkie niejasne kwestie i uzupełnić notatki.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Effects of the Earth’s revolution around the Sun

In the year currently referred to as 45 BC, a new calendar named after Caesar – Julian was introduced. Its main objectives were: establishing 1 January as the beginning of the year; setting length of the month at 30 or 31 days - except for February, which counted only 28 days; introducing every 4 years a leap year – which was one day longer, i.e. it had 29 February. It was then assumed that the year was 365 days and 6 hours. But it is actually around 11 minutes shorter. This error accumulated for hundreds of years, until it grew to around 10 days in 1582. The beginnings of the seasons no longer coincided with the calendar. Pope Gregory XIII introduced a reform that is still in force today. Firstly, he decided that once 4 October was followed by 15 October, which removed the excess days. Secondly, it assumed that an ordinary year has 365 days, that every 4 years there is a leap year, and that 29 February is added then, but that every 100 years there is a year that is supposed to be a leap year, but that it is an ordinary one and it has 365 days. However, every 400 years, despite a full hundred years, there is a leap year. This calendar is called Gregorian and dominates the world, although there are a few other equally important calendars.

Why do polar day and night occur? A year's movement around the Sun results in the creation of five illumination zones on Earth. Their limits are determined by the tropics and polar circles. The most illuminated zone is the tropics. It stretches between the Tropic of Cancer in the north and the Tropic of Capricorn in the south. The Equator runs through its centre. Only in this zone we can observe the Sun culminating at the zenith. Every 24 hours there is both day and night. On the Equator their length is almost identical and amounts to approximately 12 hours each, and in the vicinity of the tropics the difference between day and night is at maximum 2 hours. Two moderate zones are located between the tropics and the polar circles – the Tropic of Cancer and the Arctic Circle in the north, as well as the Tropic of Capricorn and the Antarctic Circle in the south, which makes them less illuminated. In these zones the Sun never culminates at the zenith, but every day there is both day and night. The altitude of the Sun at its upper culmination varies significantly. It can range from approx. 43° to almost 90° close to the tropics and from approx. 0° to max. 43° close to the polar circles. There is also a very large variation in the length of day and night during the year. The areas the least illuminated by the Sun are the polar zones, located between the polar circles and the poles.

At least twice a year (and up to four or five times a year), there is an astronomical phenomenon in which the Moon stands on a line between the Earth and the Sun and obscures the sunlight. This phenomenon is called a solar eclipse. In the scale of the entire Earth it occurs quite frequently, but it is always visible on a relatively small area, in a belt less than 300 km wide and several thousand kilometres long. As a result, only once in several years we have a chance to see a partial solar eclipse from Poland, and a total eclipse occurs on our territory every several hundred years. The nearest total eclipse of the Sun will be visible from Poland on 7 October 2135.

When the Earth is in line between the Sun and the Moon, the phenomenon of a lunar eclipse can take place. The shadow or partial shadow cast by the Earth obscures the sunlight, which is observed as a dark circle obscuring part or all of the Moon's illuminated disc.

In the last two topics, various phenomena resulting from the Earth’s revolving around the Sun have been discussed many times. Some of them are of great importance, while others are of little importance to humans.

The phenomenon of the year, which is one of the basic measures of time and for people means the necessity of using a calendar.

Variation in the Sun's altitude at noon during the year.

Change of the location of sunrise and sunset on the horizon line during the year.

Polar day and night, which significantly hamper people’s functioning outside the polar circles.

Emergence of 5 illumination zones, which offer very varied living and farming conditions.

The emergence of climate zones, which are the diverse illumination of the Earth and, in addition, have a strong impact on the zonal distribution of plants and soils.

The volatility of the seasons has an impact mainly on agriculture but also on other sectors of the economy.

• The Earth’s revolution around the Sun has numerous consequences for the natural environment and human beings.

• Several different calendars are used on Earth at the same time.

• Currently the most commonly used calendar on Earth is the Gregorian calendar.

• Earth’s revolution around the Sun in conjunction with the inclination of the Earth's axis to the plane of the ecliptic causes the following phenomena: changes of the Sun’s altitude at culmination as well of the place of sunrise and sunset during the year, astronomical seasons, polar day and night, the differentiation of Earth’s illumination zones, which leads to the climate, plant and soil zones.

• The movement of our star, planet and the only natural satellite with respect to each other cause the phenomena of solar and lunar eclipses.