Ważne daty
1813 – rok urodzenia Giuseppe Verdiego w wiosce Le Roncole, północne Włochy
1836 – ślub Verdiego z Margheritą Barezzi
1839 – premiera pierwszej opery Verdiego pt. Oberto, w teatrze La Scala w Mediolanie
1851 – premiera opery Rigoletto
1853 – premiera Trubadura oraz Traviaty
1859 – ślub Verdiego z Giuseppiną Strepponi
1871 – premiera opery Aida
1901 – śmierć Verdiego
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń:
7) charakteryzuje twórczość: b) wybranych kompozytorów europejskich (G. Verdi).
3. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:
1) stosuje posiadaną wiedzę do analizy słuchowej, wzrokowej lub słuchowo‑wzrokowej utworów muzycznych.
wymieniać najważniejsze utwory Giuseppe Verdiego;
wymieniać gatunki muzyczne stosowane gatunki muzyczne stosował;
wymieniać charakterystyczne cechy utworów kompozytora;
charakteryzować operową tematykę Verdiego.
Młodość Giuseppe Verdiego
Małgorzata Kowalska w swoim dziele ABC Historii Muzyki nazwała Giuseppe Verdiego największą indywidualnością w historii włoskiej opery romantycznej. Bez wątpienia należy stwierdzić, iż Verdi był jednym z najważniejszych kompozytorów XIX wieku. W samych Włoszech znajduje się kilkadziesiąt gmachów operowych, które wybrały go na swojego patrona.
Giuseppe Fortunino Francesco Verdi urodził się w 1813 roku w małej wiosce Le Roncole na północy Włoch. Pomimo iż jako dziecko pobierał sporadyczne lekcje muzyki w późniejszym czasie przedstawiał siebie jako samouka, głównie z powodu trudnych warunków, w jakich żyła jego rodzina. Początkowo pobierał lekcje gry u miejscowego organisty, a jego rodzice widząc jego pasję i zainteresowanie muzyką kupili mu popularny wówczas instrument muzyczny szpinetszpinet. W wieku ośmiu lat związał się z lokalnym kościołem w Busseto śpiewając w chórze, a także pobierając dalsze lekcje muzyki. Po śmierci kościelnego organisty przejął jego posadę. Rodzice Verdiego dbali o jak najlepszą edukację syna, zapisując go do szkoły w Buscetto. Podczas kolejnych lat Verdi uczył się kompozycji i gry na instrumentach klawiszowych, co skutkowało w późniejszym okresie zaprezentowaniem swoich utworów publicznie. Przyjacielem rodziny a zarazem miłośnikiem muzyki był Antonio Barezzi, który objął Verdiego mecenatem. Początkowo Verdi pracował również w charakterze nauczyciela, dzięki czemu był w stanie się utrzymać. W wieku 18 lat próbował dostać się na studia do konserwatorium w Mediolanie, jednak jego kandydatura została odrzucona, co młody Verdi mocno przeżył. Dzięki wsparciu finansowym Barezziego mógł nawiązywać kontakty z innymi muzykami i pobierać prywatne lekcje u Vincenzo Lavigna, który pracował w La ScaliLa Scali.
W następnych latach Verdi dzielił swój czas między Mediolanem, w którym kontynuował naukę oraz Busseto, gdzie pracował. W 1836 roku poślubił Margharitę Barezzi, córkę swojego mecenasa, co było możliwe, gdyż otrzymał kontrakt na prowadzenie szkoły na kolejne trzy lata. Związek ten jednak skończył się tragicznie. Jego żona i dwójka dzieci zmarli z powodu choroby.
Pierwsze opery kompozytora
Prace nad pierwszymi operami kompozytor podjął już w połowie lat trzydziestych XIX wieku. Udało mu się przekonać impresaria La Scali, by wystawili jego dzieło. W efekcie Oberto, opera tworzona przez cztery lata, miała swoją premierę w 1839 roku. Verdi odniósł pewny sukces otrzymując kontrakt na kompozycję kolejnych oper. Przez następny rok pisał operę komiczną Un giorno di regno, co jednak zbiegło się ze śmiercią jego dzieci i żony. Premiera była kompletnie nieudana, stąd operę od razu zdjęto z afisza. Co ciekawe, treść utworu odnosi się do historii Polski - opowiada o królu Stanisławie Leszczyńskim.
Przeciwności losu doprowadziły Verdiego do załamania nerwowego. Apatia i przygnębienie spowodowały, iż postanowił porzucić zarówno muzykę i komponowanie, jak i kontakty społeczne; chciał przeżywać rozpacz i cierpienie po utracie najbliższych w samotności. Do zmiany decyzji przekonał go jednak Bartolomeo Merelli, impresario La Scali, który przekazał Verdiemu librettolibretto, które wyjątkowo przypadło mu do gustu. Jego twórcą był Temistocle Solera, który napisał też Oberto.
W rezultacie w 1842 roku miała miejsce premiera opery Nabucco, która zakończyła się ogromnym sukcesem i przyniosła olbrzymi rozgłos i sławę Verdiemu. Akcja dzieła miała miejsce w Judei, podbijanej przez tytułowego bohatera, co dało początek „niewoli babilońskiejniewoli babilońskiej” Żydów. Publiczność upatrywała w tym alegorii losu Włochów, którzy nie mieli własnego, jednego państwa. Najważniejszą pieśnią opery stała się Va, pensiero, wykonywana przez chór, która stała się nieoficjalnym hymnem Włoch.
Sukces Verdiego
Rosnąca popularność Nabucco pozwoliła Verdiemu na tworzenie kolejnych oper. Do 1851 roku napisał ich kilkanaście i stał się znany nie tylko z uwagi na walory artystyczne - jego utworom przypisywano wątki patriotyczne i wolnościowe, przez co część z nich była niechętnie przyjmowana przez austriackie władze. Początek lat pięćdziesiątych XIX wieku był bardzo kreatywny dla kompozytora - to właśnie wtedy miały miejsce premiery jego trzech kolejnych, słynnych oper.
Premiera opery Rigoletto miała miejsce w 1851 roku. Jej libretto oparte było na dramacie Król się bawi autorstwa Victora Hugo. Tytułowy bohater był błaznem na dworze księcia Mantui. Początkowo utwór miał nazywać się Klątwa. Miało to stanowić odniesienie do przekleństwa, które na błazna oraz księcia nałożył dworzanin. Książę uwiódł jego córkę za namową Rigoletta; klątwa spełnia się, kiedy córka błazna, Gilda, zakochuje się w księciu i oddaje za niego życie.
Trubadur (tytuł oryginalny to Il Trovatore) miał premierę w styczniu 1853 roku. Opera stała się znana z uwagi na walory muzyczne oraz specyficzne libretto. Historia zawarta w dziele stała się mocno zawiła z uwagi na fakt, iż pierwszy librecista zmarł podczas pisania; jego pracę dokończył inny pisarz. W efekcie w fabule pojawiają się takie wydarzenia, jak palenie dzieci na stosie.
Trzecią istotną operą Verdiego, która powstała w latach pięćdziesiątych XIX wieku, jest Traviata. Libretto oparte na powieści Aleksandra Dumasa - Damie kameliowej zawierało bardzo kontrowersyjną tematykę - główną bohaterką była szlachetna kurtyzana o złotym sercu, która była w stanie poświęcić wszystko dla miłości. Z tego względu premiera wywołała skandal. Opera na stałe wpisała się w kanon operowy dopiero po korekcie, która dotyczyła m.in. zmiany umiejscowienia akcji, tytułu oraz wymiany solistów.
W latach pięćdziesiątych XIX wieku artysta powoli wykształcał własny styl. Początkowo jego opery pozostawały pod silnym wpływem tzw. włoskiej opery heroicznej (reprezentowanej przez Dionizettiego i Belliniego) oraz wielkiej opery francuskiej. Jego późniejsze muzyczne wybory kształtowały późniejszy styl gatunku. Ważną zmianą było wypieranie arii przez recytatywyrecytatywy z wykorzystaniem akompaniamentu orkiestrowego. Na znaczeniu zyskała też sama orkiestra, która podkreślała charakterystykę oraz nastrój poszczególnych scen.
Dojrzałość artystyczna
W kolejnych latach Verdi dalej z powodzeniem komponował, jednak porzucił szaleńcze tempo pracy. Nowe opery nie pojawiały się tak często jak wcześniej. Kompozytor pamiętał też o swoich dotychczasowych utworach, wystawiając część z nich ponownie w innych państwach. Przykładowo w 1856 roku w Brukseli miała miejsce premiera Le trouvère, czyli Trubadura w wersji francuskojęzycznej. Makbet, który powstał w 1847 roku, wrócił na scenę kilkanaście lat później z pewnymi zmianami w ariach. Powodem spowolnienia pracy artystycznej Verdiego było prawdopodobnie jego zaangażowanie w politykę oraz drugie małżeństwo. Kompozytor zasiadał w parlamencie, a w późniejszym etapie życia nawet w senacie. Przy premierze swojej pierwszej opery poznał obiecującą śpiewaczkę, Giuseppine Strepponi. Występowała ona w jego kolejnych dziełach scenicznych i była związana z Merellim, impresariem La Scali. W połowie lat czterdziestych XIX wieku Strepponi zaczęła mieć poważne problemy zdrowotne z głosem, które zmusiły ją do porzucenia zawodu śpiewaczki. W tym czasie związała się z Verdim, z którym pozostawała w nieformalnych związku przez ponad dekadę. Para pobrała się w 1859 roku i pozostała ze sobą aż do śmierci Giuseppine.
Kolejne opery Verdiego coraz bardziej odchodziły od ścisłego podziału na arie, ensemble oraz chóry; coraz ważniejszą wartością dla kompozytora była płynność akcji scenicznej. Jego najważniejszym utworem operowym z tego okresu jest Aida. Początkowo miała ona uświetnić otwarcie Kanału Sueskiego w 1869 roku, jednak z powodu opóźnień premiera miała miejsce dwa lata później. Opera miała olśniewać słuchaczy przepychem scenicznym i monumentalizmem, co było możliwe dzięki ogromnym środkom finansowym przeznaczonym na jego wykonanie. Aida była zamówiona przez wicekróla Egiptu (kedywa), a jej premiera odbyła się w Kairze – co prawdopodobnie było powodem, dla którego akcja została umieszczona w starożytnym Egipcie.
Schyłek życia kompozytora
Ostatni okres twórczości Verdiego odznaczał się wpływem ze strony dramatu muzycznego. Chociaż kompozytor nigdy nie spotkał się z Ryszardem Wagnerem, to z wypowiedzi obu artystów wynikało, iż darzyli się nawzajem ogromnym szacunkiem. Indywidualizm był widoczny w dziełach Verdiego - chociaż można odnaleźć w nich echa postulatów Wagnera, to jednak kompozytor zachował własny styl. Po Aidzie stworzył tylko dwie zupełnie nowe opery - Otella (premiera w 1887) oraz Falstaffa (premiera w 1893). Pierwsze wystawienie ostatniego z dzieł kompozytora zgromadziło publiczność z wysokich sfer, pomimo biletów w cenie kilkadziesiąt razy przekraczającej „zwykłą” premierę.
Verdi zmarł w 1901 roku w Mediolanie. Zgodnie z jego życzeniem pochowano go podczas prywatnej ceremonii bez świadków ani muzyki. Miesiąc później odbyło się uroczyste przeniesienie ciała kompozytora do krypty Casa di Riposo. Na tą okazję zebrano chór liczący ponad osiemset osób, który wykonał Va, pensiero z opery Nabucco. Szacuje się, iż w uroczystości wzięło udział ponad trzysta tysięcy mieszkańców Włoch.
Zadania
Wysłuchaj fragmentów powyższych utworów Verdiego a następnie przyporządkuj je do właściwej opery, z której pochodzą.
<i>Rigoletto</i>, <i>Traviata</i>, <i>Aida</i>
audio 1 | |
audio 2 | |
audio 3 |
Słownik pojęć
teatr operowy w Mediolanie, wzniesiony 1776–78 wg projektu G. Piermariniego, na miejscu kościoła Santa Maria della Scala, otwarty w 1778 (m.in. wystawiano w nim operę L’Europa riconosciuta A. Salieriego); 1946 odbud. (po zniszczeniach wojennych 1943), dysponuje 3600 miejscami; 1955 poszerzony o scenę kamer., zw. La Piccola Scala (600 miejsc); uważany za czołowy ośr. sztuki operowej w XIX i XX w., zwłaszcza w okresie szczytowego rozwoju opery wł. (premiery dzieł G. Rossiniego, V. Belliniego, G. Donizettiego, G. Verdiego, G. Pucciniego); był miejscem działalności wybitnych dyrygentów (dyrekcję artyst. sprawowali m.in.: A. Toscanini, V. de Sabata, C. Abbado, R. Muti), śpiewaczek i śpiewaków.
oryginalny lub oparty na dziele lit. tekst słowny opery, operetki lub oratorium, wiążący się ściśle z muzyką; sławnymi twórcami l. byli: w okresie dramatu renes. — O. Rinuccini, tragedii fr. XVIII w. — Ph. Quinault, komedii wł. — C. Goldoni, dramatu klasycyzującego — A. Zeno, P. Metastasio (reforma opery wł.), R. de Calzabigi (reforma opery fr.), dramatu XIX w. (gł. o charakterze hist.) — E. Scribe; w Polsce: W. Bogusławski (l. z muzyką M. Kamieńskiego, J. Elsnera, J. Stefaniego), W. Wolski i J. Chęciński (z muzyką S. Moniuszki), współcześnie: J. Kulmowa, W. Młynarski i in.; niekiedy l. tworzą sami kompozytorzy, np. R. Wagner.
okres deportacji części narodu żydowskiego do Babilonii (przełom 586 i 587–538 p.n.e.); jej początek wyznaczało zdobycie Jerozolimy przez wojska babilońskie; do Babilonii została deportowana elita narodu — arystokracja, urzędnicy, rzemieślnicy; ogólną liczbę deportowanych ocenia się na 20 tys.; zostali oni zgrupowani w obozach w Tel‑Abib w pobliżu rzeki Kebar oraz Tel‑Melach, Tel‑Charasza, Kerub, Addan oraz Immer, przypuszczalnie w centrum Babilonii, koło Babilonu i Nippur; Żydzi w Babilonii zachowali swą odrębność narodową i zaczęli tworzyć podstawy nowych instytucji judaizmu (synagoga); 29 X 539 p.n.e. król perski Cyrus wkroczył do Babilonu, a 538 p.n.e. wydał edykt zezwalający na powrót Żydów do ojczystego kraju i nakazujący odbudowę Świątyni Jerozolimskiej na koszt skarbu królewskiego.
śpiew o charakterze deklamacyjnym, służący do prezentacji akcji scenicznej w operze; stosowany też w oratorium, kantacie; rozdziela arie, ansamble; odznacza się sylabicznym traktowaniem tekstu, czyli brakiem melizmatów, nieregularną strukturą rytmiczną, krótkimi formułami melodycznymi; pojawił się ok. 1600 wraz z rozwojem monodii akompaniowanej i opery; w 2. poł. XVII w. nastąpiło zróżnicowanie na recitativo secco — recytatyw z towarzyszeniem tylko basso continuo na klawesynie, oraz recitativo accompagnato — recytatyw o bardziej rozwiniętej strukturze melodycznej i wykonywany z towarzyszeniem orkiestry; rodzajem recytatywu jest tzw. Sprachmelodie (melodia mówiona) wprowadzona przez A. Schönberga (Pierrot lunaire 1912).
klawiszowy instrument strunowy z grupy chordofonów szarpanych (chordofony); odmiana klawesynu; nieduże, płaskie pudło rezonansowe z jedną klawiaturą i pojedynczym naciągiem strun; w XV–XVII w. sz. był popularny jako instrument domowy.
Źródło:
encyklopedia.pwn.pl