Temat: Komórki diploidalne i haploidalne

Adresat

Uczeń klasy VIII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

I. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń:

2) wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.

Wymagania szczegółowe

V. Genetyka. Uczeń:

4) przedstawia znaczenie biologiczne mitozy i mejozy, rozróżnia komórki haploidalne i diploidalne.

Cel lekcji

Uczniowie charakteryzują komórki haploidalne, diploidalne oraz poliploidalne.

Kryteria sukcesu

• wyjaśnisz, dlaczego gamety mają o połowę mniej chromosomów niż komórki somatyczne;

• scharakteryzujesz komórki haploidalne, diploidalne oraz poliploidalne;

• wytłumaczysz, dlaczego gamety człowieka oraz gamety wielu innych organizmów są haploidalne;

• obliczysz liczbę chromosomów znajdujących się w komórkach somatycznych danego organizmu, znając liczbę chromosomów w gametach osobników rodzicielskich;

• podasz przykłady gospodarczego wykorzystania przez człowieka gatunków i odmian powstałych w drodze naturalnego lub sztucznego zwiększenia liczby chromosomów w komórce (poliploidyzacji).

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Miniwykład, prezentacja, dyskusja dydaktyczna, ćwiczenia przedmiotowe.

Praca indywidualna oraz praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablety/komputery;

• tablica interaktywna lub tradycyjna.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel określa cel lekcji i informuje uczniów o jej planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel podaje temat lekcji, uczniowie zapisują go w zeszytach.

Realizacyjna

1. Prowadzący lekcję wyjaśnia pojęcie haploidalności i diploidalności na przykładzie człowieka. Omawia również przyczyny, dla których gamety organizmu diploidalnego są komórkami haploidalnymi.

2. Nauczyciel prezentuje ilustrację interaktywną z abstraktu dotyczącą haploidalności, diploidalności i poliploidalności w przyrodzie. Przedstawia przykłady komórek każdego typu oraz przykłady organizmów zwierzęcych i roślinnych, w szczególności tych, które są wykorzystywane gospodarczo przez człowieka (rośliny uprawne, rośliny ozdobne, ryby hodowlane). Wyjaśnia, że część tych organizmów zwielokrotniła swój zestaw chromosomów w sposób naturalny i przypadkowy, przez co stała się atrakcyjniejsza dla człowieka jako źródło pożywienia (np. pszenica, karp). Niektóre powstały natomiast na skutek celowych zabiegów hodowlanych.

3. Nauczyciel inicjuje na forum klasy dyskusję na temat korzyści wynikających z posiadania przez niektóre organizmy zwielokrotnionego zestawu chromosomów oraz roli procesu poliploidyzacji w powstawaniu nowych gatunków i ich odmian.

4. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia interaktywne, których celem jest powtórzenie wiadomości zdobytych w czasie lekcji oraz sprawdzenie stopnia ich opanowania. Nauczyciel na bieżąco monitoruje postępy uczniów i w razie trudności służy im pomocą.

Podsumowująca

Uczniowie zadają pytania, proszą o dodatkowe wyjaśnienia i uzupełniają notatki.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka. 2. Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem - specjalistą w dziedzinie, której dotyczyła dzisiejsza lekcja. Jakie pytania chciałbyś mu zadać? Zapisz je.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Diploid and haploid cells

In the somatic cells of animals and vascular plants chromosomes form pairs. Each pair consists of two similar chromosomes that contain information about the same body characteristics. Such chromosomes are called homologous. In human somatic cells there are 46 chromosomes (23 pairs). Cells that contain such a double set of chromosomes are called diploid cells and is displayed as 2n. Human gametes have 23 chromosomes, i.e. a single set of chromosomes. Such cells are called haploid cells and means 1n. Because the sperm and egg cell are haploid, as a result of fertilization, a diploid cell develops, and the child receives from each parent one set of chromosomes.

• Diploid cells contain a double set of chromosomes, and haploid cells – a single one.