Jak przyroda wpływa na ludzi?
Przed wyjazdem na zaplanowany urlop wielu ludzi śledzi prognozy pogody. Sprawdza, czy tydzień nad morzem będzie słoneczny albo czy podczas wyprawy w góry nie złapie ich gwałtowna ulewa.
że na twoje zdrowie i samopoczucie wpływają różne czynniki zewnętrzne;
że stan środowiska naturalnego ma znaczenie dla roślin i zwierząt;
że człowiek jest zależny od środowiska.
uzasadniać zależność człowieka od środowiska;
wskazywać przykłady zależności człowieka od środowiska;
planować działania ułatwiające przeżycie w określonych warunkach;
uzasadniać konieczność ochrony środowiska.
1. Czy jesteśmy niezależni od przyrody?
Często nam się wydaje, że jesteśmy niezależni od natury. Mieszkamy i pracujemy w klimatyzowanych pomieszczeniach, jeździmy samochodami, autobusami i innymi środkami transportu. Nie martwimy się, skąd weźmiemy jedzenie, gdyż kupujemy je w sklepie. Można odnieść wrażenie, że natura nie ma na nas dużego wpływu. Niestety, przyroda często przypomina nam o sobie w najmniej oczekiwanym momencie. Załamania pogody i klęski żywiołowe uświadamiają nam, że nadal jesteśmy od niej zależni.
Przypomnij sobie sytuacje, w których twoje plany spędzenia wolnego czasu były uzależnione od przyrody. Razem z koleżankami i kolegami z klasy porównajcie swoje odpowiedzi.
Uwzględnij różne elementy przyrody – nie tylko pogodę, ale też na przykład ukształtowanie terenu (problemy z dotarciem w określone miejsce).
W codziennym życiu jesteśmy stale zależni od pogody. Gdy nadchodzi zima, musimy zakładać coraz więcej warstw grubszych ubrań, by zapobiec utracie ciepła. Latem natomiast powinniśmy unikać przebywania na najostrzejszym słońcu, gdyż grozi nam udar słonecznyudar słoneczny. Podczas upałów trzeba pić więcej niż zwykle, by uzupełnić ilość wody w organizmie. Warto też pamiętać o stosowaniu ochronnego kremu nie tylko podczas opalania się na plaży. Zapominanie o jego użyciu może się skończyć bolesnymi oparzeniami. Dawniej przebywanie na słońcu nie było tak szkodliwe, sytuacja jednak zmieniła się w wyniku powstania zjawiska zwanego dziurą ozonowądziurą ozonową.
Nie należy całkowicie unikać przebywania na słońcu latem. Ma ono wiele zalet, m.in. umożliwia powstawanie w naszych organizmach ważnej dla zdrowia witaminy D.
W krajach południa Europy (np. w Hiszpanii) popularna jest tradycja sjesty – krótkiej drzemki w godzinach popołudniowych. Jest to nie tylko forma odpoczynku, ale i sposób na przetrwanie najgorętszej pory dnia i zmniejszenie ryzyka wystąpienia udaru słonecznego.
2. Jak rozsądnie przekształcać otoczenie?
Dzięki rozwojowi cywilizacji nie jesteśmy już tak bardzo uzależnieni od przyrody. Potrafimy przewidywać niekorzystne zjawiska pogodowe, a otaczający nas krajobraz i środowisko naturalne dostosowujemy do własnych celów. Przeszkody, które dla naszych przodków były nie do przebycia, dzisiaj są pokonywane dzięki osiągnięciom inżynierii.
Przekształcanie krajobrazu jest często bardzo korzystne dla ludzi. Obecnie nad tym procesem czuwają nie tylko inżynierowie, ale również specjaliści od ochrony środowiska. Dzięki temu możliwa jest budowa nowych dróg czy domów w taki sposób, by uniknąć nieodwracalnych, niekorzystnych zmian w przyrodzie lub zmniejszyć je do niezbędnego minimum. Czasami jednak mimo tej kontroli zdarzają się nieprzewidziane wypadki i katastrofy.
Kilka lat temu ogromne zainteresowanie budziła budowa obwodnicy Augustowa. Korzystając z dostępnych źródeł informacji, dowiedz się, jakie były argumenty za jej budową i przeciwko niej. Które stanowisko uważasz za słuszne? Uzasadnij swój wybór.
Niektórzy ludzie mają dość oderwania od przyrody, dlatego ich aktywną formą wypoczynku jest survival (z ang. 'przetrwanie'). Jest to dyscyplina sportu, której uczestnicy starają się przeżyć w różnych ekstremalnych warunkach, np. w niedostępnych górach, na pustyni bądź w lesie. Żywią się tylko tym, co znajdą lub upolują. Muszą również znaleźć czystą wodę pitną i zbudować sobie schronienie na wypadek niekorzystnej pogody.
Podsumowanie
Środowisko naturalne może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na zdrowie człowieka.
Pomimo postępu cywilizacyjnego nie jesteśmy w stanie całkowicie uniezależnić się od przyrody.
Człowiek, przekształcając otoczenie, powinien robić to w sposób, który w minimalnym stopniu wpływa na środowisko. Nad tym procesem czuwają inżynierowie i specjaliści do spraw ochrony środowiska.
Zastanów się i odpowiedz, w jaki sposób ludzie powinni spędzać czas wolny w oderwaniu od cywilizacji, np. na biwaku. Jakich zasad powinni przestrzegać?
Słowniczek
ubytek ozonu (substancji złożonej z atomów tlenu) w górnych warstwach atmosfery Ziemi; ozon chroni nas przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym, jego brak może powodować na przykład oparzenia słoneczne i choroby skóry
choroba wywołana przegrzaniem organizmu; objawia się osłabieniem, mdłościami, zawrotami głowy, dreszczami, oparzeniami, a czasem utratą przytomności
Zadania
Survival to
- sztuka przetrwania w warunkach dzikiej przyrody.
- metoda leczenia chorób kręgosłupa.
- sport pochodzący z Nowej Zelandii.
- egzotyczny owoc używany głównie do produkcji barwników spożywczych.
- gatunek niewielkiego, dzikiego kota żyjącego w Afryce.
Słynne katastrofy ekologiczne to:
- wyciek ropy z tankowca Exxon Valdez.
- wypadek autobusu wycieczkowego wiozącego dzieci.
- coroczny deszcz meteorytów występujący w sierpniu (tzw. Perseidy).
- wyschnięcie jeziora Aralskiego.
- katastrofa atomowa w Czarnobylu.
- wycofanie z rynku papierniczego metody wybielania papieru za pomocą chloru.
- przypadkowe zniszczenie okazu buławnika miodolistnego, rzadkiego i chronionego storczyka.
Promieniowanie słoneczne:
- może powodować oparzenia i nowotwory skóry.
- leczy niewielkie wady postawy.
- sprawia, że włosy i paznokcie szybciej rosną.
- jest niezbędne do wytworzenia w organizmie witaminy D.
- nie ma znaczenia dla naszego zdrowia.
- nieznacznie podwyższa iloraz inteligencji (IQ).
- przyspiesza wzrost w okresie dojrzewania.