Tytuł: Po co nam tradycja klasyczna?

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć:

Po co nam tradycja klasyczna?

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy I liceum lub technikum.

Podstawa programowa

Stara podstawa programowa

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystywanie zawartych w nich informacji

1. Czytanie i słuchanie. Uczeń:

1. odczytuje sens całego tekstu (...) oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; potrafi objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości;

2. rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), politycznych (przemówienie) i popularnonaukowych; (...) odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte;

3. wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznaje zastosowane w nim środki językowe i ich funkcje w tekście;

2. twórczo wykorzystuje wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie (np. recenzja, szkic, artykuł, esej). ZR

3. Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń:

2. korzysta ze słowników i leksykonów, w tym słowników etymologicznych i symboli;

3. tworzy przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki.

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury.

1. Wstępne rozpoznanie. Uczeń:

1. prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki;

2. określa problematykę utworu.

2. Analiza. Uczeń:

1. wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje (...)

3. Interpretacja. Uczeń:

1. wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne).

4. Wartości i wartościowanie. Uczeń:

1. dostrzega związek języka z wartościami, rozumie, że język podlega wartościowaniu, (...);

2. dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Mówienie i pisanie. Uczeń:

7. wykonuje różne działania na tekście cudzym (np. streszcza, parafrazuje, sporządza konspekt, cytuje);

8. tworzy wypowiedzi ze świadomością ich funkcji sprawczej.

Nowa podstawa programowa (nowa)

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

2. rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego (...); określa ich funkcje;

3. rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

4. przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

5. wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

6. rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

11. analizuje strukturę eseju: odczytuje zawarte w nim sensy, sposób prowadzenia wywodu, charakterystyczne cechy stylu; ZR

12. rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa) (...); rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe;

13. rozpoznaje nawiązania do tradycji biblijnej i antycznej w kulturze współczesnej; ZR

14. odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1. formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1. zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2. buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

3. zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

4. w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

3. korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;

4. korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie, na podstawie eseju Zygmunta Kubiaka, poddają refleksji uniwersalność kultury starożytnej.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia cechy eseju i potrafi rozpoznać ten gatunek;

• wypowiada się na temat uniwersalności kultury starożytnej;

• tworzy tekst na zadany temat.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • metoda tekstu przewodniego.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie zastanowią się, jakie znają dzieła kultury inspirowane tradycją klasyczną.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Wybrani przez nauczyciela uczniowie wymieniają, jakie znają dzieła kultury inspirowane tradycją klasyczną.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyświetla na ekranie lub rozwiesza geograficzną mapę Grecji (najlepiej fizyczną lub administracyjną). Prosi wybranego ucznia lub uczniów o wskazanie miejsc znanych im z mitologii greckiej oraz z historii starożytnej. Uczniowie wskazują miejsca i opowiadają o nich (np. Olimp, Sparta, Delfy). Jeden z uczniów może przygotować prezentację o mniej znanych powszechnie, lecz ważnych miejscach związanych z kulturą i historią.

2. Nauczyciel zachęca uczniów do przypomnienia sobie sytuacji, w której wyobrażenia o jakimś miejscu zostały skonfrontowane z rzeczywistością – pyta, czy lepiej patrzeć na coś świeżym okiem, czy wcześniej zapoznać się z informacjami na temat danego miejsca.

3. Uczniowie szukają w dowolnym źródle informacji o cechach gatunkowych eseju, a następnie wykonują ćw. 3 – spośród podanych cech wybierają typowe dla eseju.

4. Lektura fragmentów esejów Zygmunta Kubiaka. Uczniowie wykonują ćwiczenia nawiązujące do przeczytanych tekstów.

5. Nauczyciel zachęca uczniów do zastanowienia się w parach nad słowami autora, który mówi, że widząc zabytki Grecji (i Rzymu), „stajemy przed nimi w milczeniu”, oraz stwierdzeniem: „spokój, którego wszyscy ludzie łakną, w tradycji greckiej i rzymskiej pojmowany jest jako coś, co zostało człowiekowi nie dane, ale zadane”.

6. Uczniowie projektują stronę z katalogu biura podróży, która ma zachęcić do odwiedzenia wybranego miasta greckiego – umieszczają na niej tekst reklamowy, hasło oraz cytat z tekstu Kubiaka. Nauczyciel przypomina, że szczególną uwagę należy zwrócić na znajdujące się w danym miejscu zabytki sztuki klasycznej. Uczniowie mogą również opracować plan kilkudniowej wycieczki szlakiem najważniejszych zabytków Grecji.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zadaje wybranemu uczniowi zawarte w temacie lekcji pytanie podsumowujące: „Po co nam tradycja klasyczna?” Prosi innych uczniów o uzupełnienie wypowiedzi kolegi. Przykłady innych pytań podsumowujących:
   - Dlaczego Grecję uważa się za kolebkę europejskiej kultury?
   - Jakie znaczenie może mieć dla zwykłego człowieka kontakt z zabytkami epoki antyku?.

Praca domowa

1. Napisz pracę na temat: „Czy starożytność jest szlachetniejsza od naszej współczesności?”.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Why do we need classical tradition?

Classical antiquity is never obsolete. It is evidenced by works that are constantly being created which are inspired by the achievements of ancient Greeks or Romans.