Temat: Rozpuszczalność substancji – zadania

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa

Szkoła podstawowa. Chemia.

V. Woda i roztwory wodne. Uczeń:

6) odczytuje rozpuszczalność substancji z tabeli rozpuszczalności lub z wykresu rozpuszczalności; oblicza masę substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze;
7) wykonuje obliczenia z zastosowaniem pojęć: rozpuszczalność, stężenie procentowe (procent masowy), masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość roztworu (z wykorzystaniem tabeli rozpuszczalności lub wykresu rozpuszczalności.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń rozwiązuje zadania z uwzględnieniem rozpuszczalności substancji

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• interpretować krzywe rozpuszczalności w celu określenia rozpuszczalności substancji lub rodzaju roztworu (nasycony, nienasycony);

• obliczać masę substancji potrzebną do sporządzenia jej roztworu nasyconego w określonej temperaturze;

• obliczać masę składników (substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika) roztworu nasyconego w ustalonej temperaturze.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• metodnik lub kartki zielone, żółte i czerwone.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel – w celu przypomnienia wiadomości z ostatniej lekcji – zadaje uczniom pytania, np. co to jest rozpuszczalność, od czego zależy rozpuszczalność, jak można otrzymać z roztworu nasyconego roztwór nienasycony, jak z roztworu nienasyconego można otrzymać roztwór nasycony – chętni uczniowie odpowiadają.

2. Nauczyciel odwołuje uczniów do abstraktu i akapitu „Odczytywanie i interpretacja danych z wykresu rozpuszczalności” i omawia problemy obliczeniowe, jakie można rozwiązać, korzystając z rozpuszczalności i krzywej rozpuszczalności. Dla wyćwiczenia u uczniów umiejętności:

   • obliczania masy danej substancji potrzebnej do sporządzenia jej roztworu nasyconego, jaką można rozpuścić w określonej temperaturze,

   • obliczania masy składników (substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika) roztworu nasyconego w ustalonej temperaturze oraz obliczanie stosunku masowego substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika w nasyconym roztworze w określonej temperaturze,

   nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej ćwiczenia 1–4. Dzieli klasę na grupy i każdej przydziela ćwiczenie. Przedstawiciele grup prezentują rozwiązania, a nauczyciel czuwa nad ich poprawnością.

3. Nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób, posługując się krzywą rozpuszczalności, dowiedzą się, jak otrzymać roztwór nasycony w określonej temperaturze. Uczniowie szukają informacji w dostępnych źródłach (e‑podręcznik, internet itp.). Następnie chętni/wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi: Z krzywej odczytujemy, ile gramów substancji należy rozpuścić w 100 g wody. Dokonując dalszych obliczeń, uzyskamy informację na temat masy substancji, którą można rozpuścić w dowolnej masie wody. Następnie uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia 5 i 6 – obliczają ilości substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w danej temperaturze.

4. Nauczyciel pyta uczniów: Jak informuje uczniów, jak można obliczyć ilość substancji obecnej w dowolnej masie roztworu nasyconego?. Uczniowie w trakcie burzy mózgów przedstawiają swoje propozycje. Następnie wraz z nauczycielem weryfikują je. Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia 7–9 – obliczają ilość substancji obecnej w dowolnej masie roztworu nasyconego.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Solubility of substances - tasks

Based on the solubility plot, we can determine how many grams of the substance will dissolve in 100 g of water and create a saturated solution at a given temperature. We can also predict whether the given mass of substance can dissolve in a given mass of water.

From the graph solubility curve we can read how many grams of substance should be dissolved in 100 g of water to obtain a solution saturated at a certain temperature. By making further calculations, we get information about the mass of the substance that can be dissolved in any mass of water.

Knowing the solubility of a substance in water, we can easily determine the mass ratios between a solute and a solvent in a saturated solution. This in turn allows us to calculate the amount of substance present in any mass of saturated solution.

• Based on the knowledge of the solubility of a substance, you can: determine the amount of substance that will dissolve in 100 g of water and any mass of water, creating a saturated solution at a given temperature, assess whether the given amount of substance can dissolve in a given mass of water.