Temat: Na czym polega oddychanie?

Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej (biologia).

Podstawa programowa

Klasa V biologia
I. Organizacja i chemizm życia. Uczeń:
7) przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako sposoby wytwarzania energii potrzebnej do życia (substraty, produkty i warunki przebiegu procesów) oraz planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące, że podczas fermentacji drożdże wydzielają dwutlenek węgla;

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie wykazują doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym do spalania jest tlen, identyfikują produkty spalania i oddychania.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśniać, na czym polega oddychanie komórkowe;

• wykazywać doświadczalnie, że tlen jest potrzebny do spalania;

• wykrywać produkty oddychania komórkowego: dwutlenek węgla i wodę.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Nauczyciel nawiązuje do wiedzy z poprzednich lekcji formułując pytania, na które odpowiadają wybrani/chętni uczniowie:

  • Wyjaśnij, po co człowiek oddycha?

• Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, aby przeczytali z abstraktu pierwszy akapit Na czym polega spalanie i przepisali do zeszytu wyjaśnienie, czym jest spalanie i co mu towarzyszy. Chętny uczeń czyta wyjaśnienie.

• Nauczyciel wyświetla uczniom pierwszą część filmu, uczniowie zapisują odpowiedzi na pytania. Wybrany uczeń odczytuje odpowiedzi, nauczyciel koryguje ich poprawność, ewentualnie jeszcze raz odtwarza film.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby przeczytali z abstraktu drugi akapit Oddychanie komórkowe i przepisali do zeszytu wyjaśnienie, czym jest oddychanie komórkowe. Chętny uczeń czyta wyjaśnienie.

• Nauczyciel wyświetla uczniom drugą część filmu, uczniowie zapisują spostrzeżenia. Nauczyciel koryguje poprawność wypowiedzi, ewentualnie jeszcze raz odtwarza film.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie obejrzeli cały film Wykrywanie produktów oddychania komórkowego, a następnie samodzielnie wykonują zadanie interaktywne.

• Nauczyciel wyświetla uczniom grafikę Skład powietrza wdychanego i wydychanego, uczniowie przedstawiają swoje spostrzeżenia.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

What is breathing?

To understand what breathing is all about, we need to find out what combustion is. It is a chemical reaction of various substances with oxygen, during which energy is released – that is why we feel warmth and see light. Combustion enables us to obtain the energy needed to heat a home and cook a meal. To release the energy contained in wood, for example, oxygen from the air is required. We will prove it by performing an experiment.

In the human body a process takes place by which cells use oxygen to break down food molecules to release their stored energy. This process occurs in every cell of the body and this is why it is called cellular respiration. It is typical for all living organisms. In most of them, oxygen is involved in this process. Cellular respiration is very similar to combustion, but there are two important differences:

• cellular respiration does not occur as rapidly as combustion;

• the energy produced from respiration does not dissipate in the form of light and heat, but is stored by the body.

The nutrients involved in the process of cellular respiration mainly include sugars and fats. Therefore, foods rich in these nutrients are called energy‑yielding foods. Both nutrients and oxygen are transported to the cells by the blood. As a result of cellular respiration, energy is released; and by‑products are also produced: carbon dioxide and water. The body uses energy for various life processes, e.g. moving, maintaining body temperature or growth. Carbon dioxide is removed during gas exchange, while water can be used up by the body.

The air consists mainly of nitrogen and oxygen. It also contains small amounts of carbon dioxide and other gases. Of these ingredients, only oxygen supports the combustion process and is used during cellular respiration. The content of oxygen in exhaled air decreases because a part of it was used to break down food nutrients. Instead, there is more carbon dioxide and water (in the form of water vapour) – substances produced as a result of cellular respiration. The amount of other air components does not change.

• During combustion of substances, heat and light are released. Combustion usually takes place in the presence of oxygen.

• During cellular respiration, the energy contained in the food is released in the presence of oxygen. Unlike the combustion process, it is a gradual process, in which energy is stored and then it is utilized to perform various life activities.

• Exhaled air contains less oxygen and more carbon dioxide and water vapor than inhaled air.