Temat: Czym zajmuje się samorząd terytorialny?

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

Uczeń klasy 8 szkoły podstawowej.

Podstawa programowa:

VI. Społeczność lokalna.

Uczeń:

1) wymienia zadania samorządu gminnego; przedstawia główne źródła przychodów i kierunki wydatków w budżecie gminy.

VII. Społeczność regionalna.

Uczeń:

2) wymienia zadania samorządu powiatowego i województwa.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń wyjaśnia podstawowe prawidłowości życia społecznego, w tym funkcjonowania społeczności lokalnej i regionalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia kompetencje organów władz samorządowych.

• wyjaśnia, na czym polega zasada subsydiarności.

• analizuje relacje między organami władzy samorządowej a terenowymi organami administracji rządowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• dyskusja,

• burza mózgów,

• metoda Philips 66,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem schematu interaktywnego, ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

• indywidualna,

• w parach,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Dowiecie się, czym zajmują się organy władzy samorządu terytorialnego.

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie przedyskutowali w parach następującą kwestię: Przypomnijcie sobie problem, który musieliście ostatnio rozwiązać, decyzję, którą musieliście podjąć w jakiejś sprawie – sami albo w rodzinie, z grupą znajomych itp. Nie musi to być nic bardzo poważnego, może to być np. decyzja, jak spędzić popołudnie. Odpowiedzcie sobie na następujące pytania:

• Kto najlepiej wiedział, jakie były wasze potrzeby i miał najlepszy pomysł, jak je zaspokoić?

• Jakie znaleźliście rozwiązanie?

• Kto wprowadził to rozwiązanie w życie?

• Czy potrzebowaliście pomocy w jakimś zakresie? Czyjej? Dlaczego?

3. Następnie nauczyciel prosi chętnych/wybranych uczniów o przedstawienie rezultatów ich ustaleń. Zwraca uwagę uczniów, że w przypadku wielu problemów to oni sami (lub grupa, która podejmowała decyzję) najlepiej wiedzieli, czego im potrzeba i jak to osiągnąć. Pomaga również uczniom określić, w jakich sytuacjach potrzebna im była pomoc kogoś spoza grupy (kiedy sami nie mieli odpowiednich środków do realizacji rozwiązania lub można było osiągnąć lepsze rozwiązanie dzięki temu, że ktoś koordynował ich współpracę z kimś innym/inną grupą).

4. Nauczyciel informuje uczniów, że tak właśnie działa zasada subsydiarności (pomocniczości) – gmina, wspólnota lokalna, samodzielnie określa swoje potrzeby, wyższe szczeble zarządzania wkraczają jedynie wtedy, gdy problemu nie można rozwiązać na poziomie gminy lub jego rozwiązanie na wyższym szczeblu jest bardziej efektywne. Nauczyciel prosi uczniów, żeby podali znane im przykłady spraw, które rozwiązuje się na poziomie gminy i takie, których rozwiązywanie powierza się powiatom lub województwom (np. budowa dróg, zarządzanie szkołami różnych poziomów) i wskazali, dlaczego tak się dzieje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi chętnego/wybranego ucznia o przeczytanie art. 164 Konstytucji RP zawartego w abstrakcie (lub może odtworzyć nagranie). Prosi uczniów o wskazanie przepisu, który urzeczywistnia zasadę subsydiarności. Informuje, że przepis ten określa się mianem domniemania kompetencji gminy. Prosi uczniów o wyjaśnienie, jak rozumieją pojęcie „domniemania kompetencji”. Chętni/wybrani uczniowie przedstawiają swoje propozycje, nauczyciel poprawia i uzupełnia ich wypowiedzi.

2. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Informuje uczniów, że będą pracować metodą Phillips 66. Zadaniem każdej z grup jest ustalenie kompetencji przypisanej im wspólnoty samorządowej (gminy, powiatu i województwa) i terenowych organów administracji rządowej (nauczyciel przydziela każdej z grup jedną ze wspólnot samorządowych oraz terenowe organy administracji rządowej), a także znalezienie konkretnych przykładów działań, jakie przydzielona im wspólnota samorządowa/terenowe organy administracji podjęły ostatnio w ramach swoich kompetencji w miejscu zamieszkania uczniów. W tym celu uczniowie mogą korzystać zarówno z wiedzy własnej, jak i abstraktu oraz innych źródeł internetowych. Nauczyciel wyznacza czas na realizację zadania i w razie potrzeby wyjaśnia uczniom metodę pracy.

a. Uczniowie analizują w grupach kompetencje przydzielonej im wspólnoty samorządowej/terenowych organów administracji rządowej i znajdują przykłady konkretnych działań podejmowanych w ramach tych kompetencji. Mają na to 6 minut.

b. Następnie konfrontują swoje rozwiązania na forum klasy i ponowne podejmują pracę, aby udoskonalić własne koncepcje przez następne 6 minut.

c. Znów następuje konfrontacja pomysłów na forum klasy – porównanie dojrzałości rozwiązań i ich ulepszeń.

d. Uczniowie zapisują wnioski końcowe lub ewentualne ponownie wprowadzają poprawki przez następne 6 minut.

Nauczyciel w razie konieczności koryguje i uzupełnia wypowiedzi uczniów.

Podczas kolejnych sesji prezentacji rezultatów pracy grupy uczniowie wykorzystują wyświetlany przez nauczyciela na tablicy interaktywnej schemat „The most important tasks of the local government”.

3. W celu utrwalenia wiedzy zdobytej podczas poprzedniego zadania uczniowie rozwiązują Ćwiczenie 1. Chętni/wybrani uczniowie przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy. Wspólnie z nauczycielem ustalają poprawne rozwiązania. Dodatkowo nauczyciel może zapytać uczniów, dlaczego ich zdaniem każdej ze wspólnot przypisano te właśnie zadania.

4. Nauczyciel informuje uczniów, że wykorzystując metodę burzy mózgów, ustalą, skąd gminy czerpią środki na realizację podejmowanych przez nie zadań (własnych i zleconych). Wyznacza czas realizacji zadania oraz ucznia‑moderatora, który będzie zapisywał pomysły kolegów na tablicy. Uczniowie przypominają sobie wszelkie okoliczności, w których ich gmina pozyskuje środki na swoją działalność (aby pomóc uczniom w tym zadaniu, nauczyciel może zadać prostsze pytanie, np. „Na czym zarabia moja gmina?”). Po twórczej fazie burzy mózgów następuje konfrontacja pomysłów uczniowskich z treścią abstraktu. Nauczyciel pyta uczniów, czy są jakieś źródła dochodów gminy, o których nie pomyśleli wcześniej lub takiej, co do których się mylili. Chętni/wybrani uczniowie odpowiadają, a nauczyciel koryguje i uzupełnia te odpowiedzi w miarę potrzeby. Na zakończenie ćwiczenia nauczyciel prosi chętnego/wybranego ucznia o jego podsumowanie.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania nauczyciel prosi uczniów, by każdy z nich, korzystając z generatora w abstrakcie, ułożył pytanie testowe jednokrotnego wyboru. Pytanie ma odnosić się do zagadnień poruszanych na lekcji. Następnie uczniowie wymieniają się zadaniami lub wspólnie rozwiązują kilka z nich. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

2. Propozycja zadania domowego:

a. Czym zajmuje się gmina/powiat/województwo, w którym mieszkam? Wybierz jedną ze wspólnot samorządowych, inną niż ta, którą zajmowałeś się podczas pracy na lekcji i wykonaj to samo ćwiczenie dla tej wspólnoty: opisz jej kompetencje i podaj przykłady konkretnych działań.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

What does the local government do?

The functioning of the local government in Poland is based on the principle of subsidiarity. This means that the higher levels of local government (poviat or voivodeship) should only act is the commune and its authorities are not able to effectively carry out its functions.

The Constitution indicates that the local government units fulfills the so‑called direct responsibilities, i.e. public tasks which are supposed to meet the needs of the local community. In addition, on the basis of a statute, the local government may be commissioned to perform other public tasks, if it is justified by the needs of the state. Those delegated tasks (allocated duties) include for example keeping the Register of Business Activity or issuing identity cards. They are performed at the expense of the state budget and under the control of government administration.

Comparing the competences of the commune and the poviat shows that there are areas in which both local government units perform their tasks. Education is one of them. In practice, the division of tasks is simple: the commune authorities run kindergartens and primary schools, and the poviats - the secondary schools. On the other hand, cities with poviat rights perform tasks of both the commune and the poviat. This means that in the case of education cities with poviat rights run all three types of educational institutions.

The most important task of the voivodeship local government is to define the voivodeship development strategy. Such a document should serve the development of national, civic and cultural consciousness as well as the strengthening of the local identity of the inhabitants. It should stimulate the activity, competitiveness and economic innovativeness, help protect the cultural and natural environment and ensure the spatial order of the voivodeship. Additionally, the voivodeship local government carries out the regional development policy, which can be co‑financed from the state and the European Union budgets, as well as other international sources.

Apart from that, the voivodeship local government performs tasks in areas belonging to communes and poviats basing of the principle of subsidiarity.

The Constitution sets out the basic rules for financing of the local governments activities:

• providing the local governments with a share in public revenues adequately to the duties assigned to them;

• indication of the basic sources of income of the local governments in the form of their own revenues, general subsidies and specific grants from the state budget;

• granting the right to determine the amount of taxes and local fees to the local governments;

• linking the alterations to the scope of duties of local government units with appropriate changes in the distribution of public revenues.

The most important commune’s own revenues are:

• local tax revenues,

• local fees revenues,

• share in income taxes constituting state budget income,

• income from the commune’s property.

Another source of income for local government units is the so‑called general subsidy, coming from the state budget.

Local governments may also receive specific grants, designated for financing the duties allocated to the local government by the statutes or co‑financing of investments and programs implemented with the financial support of the European funds.