E-materiały do kształcenia zawodowego

Rozwijanie wrażliwości artystycznej dziecka

SPO.04. Świadczenie usług opiekuńczych i wspomagających rozwój dziecka - Opiekunka dziecięca 325905

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
aparat artykulacyjny
aparat artykulacyjny

składa się z jamy gardłowej, jamy ustnej i jamy nosowej oraz zespołu rezonatorów utworzonych przez zatoki przynosowe

artykulacja
artykulacja

proces kształtowania dźwięków mowy ludzkiej (tworzenia poszczególnych dźwięków) przez ukształtowanie kanału głosowego (jamy gardłowej, ustnej i nosowej) i ruchy narządów mowy (języka, szczęki, podniebienia miękkiego)

Batii Strauss
Batii Strauss

izraelska pianistka oraz nauczycielka fortepianu, twórczyni metody zwanej Aktywnym Słuchaniem Muzyki; metoda dopasowuje dziecięcą aktywność ruchową, taneczną i instrumentalną do dzieł muzyki klasycznej, a przez to stwarza dzieciom możliwość zabawy z muzyką

Carl Orff
Carl Orff

niemiecki kompozytor żyjący w latach 1895–1982, pedagog i dyrygent, twórca metody umuzykalniania. Metoda edukacji muzycznej Carla Orffa opiera się na trzech zasadach: nauczanie muzyki poprzez zabawę, rozwijanie muzykalności dzieci oraz integracja muzyki, słowa i ruchu; jest to metoda wychowania muzycznego dzieci, której głównym elementem jest śpiew i gra na prostych instrumentach perkusyjnych, tak zwane instrumentarium Orffa, dzięki czemu następuje uwrażliwienie dziecka na rytm, który stanowi najważniejszy element w muzykowaniu, a gra na instrumentach perkusyjnych rozwija poczucie rytmu i pozwala muzykować; zajęcia rytmiczne są ważnym elementem w edukacji najmłodszych dzieci, ponieważ rozwijają poczucie rytmu i słuchu muzycznego, rozwijają wrażliwość i wyobraźnię muzyczną oraz inwencję twórczą

chusta animacyjna
chusta animacyjna

pomoc dydaktyczna w kształcie koła, uszyta z trójkątnych, kolorowych kawałków mocnego materiału z otworem na środku, stosowana w pedagogice zabawy do pracy z dziećmi. Może być wykorzystana w sali lub w plenerze, podczas pracy z każdą grupą wiekową

ćwiczenia artykulacji
ćwiczenia artykulacji

zbiór ćwiczeń mających na celu podniesienie sprawności aparatu artykulacyjnegoaparat artykulacyjnyaparatu artykulacyjnego

ćwiczenia grafomotoryczne
ćwiczenia grafomotoryczne

ćwiczenia polegające na skoordynowaniu ruchów ręki: ramienia, dłoni i palców, przygotowujące dziecko do opanowania w przyszłości umiejętności pisania i stymulujące jego rozwój

ćwiczenia logorytmiczne
ćwiczenia logorytmiczne

ćwiczenia muzyczno‑ruchowe w formie zabawy, usprawniające całe ciało dziecka, a także narządy mowy

ćwiczenia oddechowe
ćwiczenia oddechowe

powtarzane cykle oddechowe (wdechy i wydechy), wykonywane według zaleconego sposobu (wzoru oddechowego) i w określonych pozycjach ciała, które wspierają naukę mówienia, a także są pomocne w regulacji emocji

dykcja
dykcja

sposób poprawnego wymawiania wyrazów oraz zdań

ekspresja
ekspresja

wyrazisty sposób wyrażania uczuć, przeżyć lub myśli

improwizacja
improwizacja

spontaniczny akt wykonywania danej czynności bez przygotowania

integracja sensoryczna (SI)
integracja sensoryczna (SI)

proces, dzięki któremu mózg otrzymuje informacje ze wszystkich systemów zmysłowych i dokonuje ich segregacji, rozpoznania, interpretacji i integracji z wcześniejszymi doświadczeniami. Rozpoczyna się już w okresie płodowym i towarzyszy człowiekowi przez całe jego życie

janczary (dzwonki)
janczary (dzwonki)

instrument muzyczny należący do grupy instrumentów perkusyjnych, składający się najczęściej z kilku lub kilkunastu połączonych ze sobą dzwonków

kastaniety
kastaniety

instrument perkusyjny składający się z połączonych ze sobą drewnianych muszli, które, uderzane o siebie, wydają klekoczące dźwięki

książeczki sensoryczne
książeczki sensoryczne

to miękkie, wykonane z różnokolorowych tkanin pomoce dydaktyczne, przypominające w formie, kształcie i wyglądzie klasyczną książeczkę, które wpływają na stymulowanie prawidłowego rozwoju mózgu dziecka

kukiełka
kukiełka

lalka teatralna umieszczona na kiju, poruszana przez aktora ukrytego za parawanem

literatura dziecięca
literatura dziecięca

utwory literackie odpowiadające zainteresowaniom, możliwościom percepcyjnym i potrzebom poznawczym małych dzieci, takie jak: opowiadania, bajki i wiersze

marakasy
marakasy

instrument perkusyjny wykonany ze skorupy orzecha kokosowego lub z tykwy wypełnionej kamyczkami lub ziarnkami, osadzonej na drewnianym trzonku

masa modelarska
masa modelarska

rodzaj masy, najczęściej na bazie wody, która nie wymaga specjalistycznych procesów wypalania. Można ją stosować na różnych powierzchniach, na przykład na papierze, drewnie, tkaninach i nieszkliwionej ceramice

masa solna
masa solna

masa do modelowania wykonywana z mąki, wody i soli

mata taneczna (mata do tańca, platforma do tańca)
mata taneczna (mata do tańca, platforma do tańca)

podkładka do tańca, często w formie elektronicznej, która umożliwia wykonywanie układów tanecznych

metoda
metoda

świadomie stosowany sposób postępowania, który prowadzi do osiągnięcia zamierzonego celu

metoda aktywnego słuchania muzyki
metoda aktywnego słuchania muzyki

metoda rozwijająca wyobraźnię muzycznąwyobraźnia muzycznawyobraźnię muzyczną dziecka polegająca na wykonywaniu ruchów rytmicznych lub tanecznych podczas słuchania muzyki. Dzieci mogą również pełnić w utworze muzycznym różne role, np. wykonawcy lub dyrygenta

metoda gimnastyki twórczej (improwizacja ruchowa)
metoda gimnastyki twórczej (improwizacja ruchowa)

metoda rozwijająca wrażliwość artystyczna dziecka, w której dużą wagę przywiązuje się do ruchu podejmowanego przez dziecko zgodnie z własnym pomysłem, fantazją i możliwościami, a mniej czasu poświęca się na odwzorowywanie ćwiczeń pokazywanych przez osobę dorosłą, np. opiekunkę dziecięcą lub rodzica. Jej twórcą jest Rudolf LabanRudolf LabanRudolf Laban

metoda pedagogiki zabawy Klanza
metoda pedagogiki zabawy Klanza

to autorski projekt Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów Klanza; metoda ta zakłada, że zabawa jest najważniejszą i podstawową formą aktywności; to właśnie dzięki niej dzieci poznają siebie, odkrywają świat, ucząc się komunikacji z rówieśnikami i osobami dorosłymi; metoda łączy w sobie ruch, muzykę, taniec i działania plastyczne; opiera się na różnego rodzaju grach integracyjnych, a także zabawach z użyciem chusty animacyjnej

metoda ruchu rozwijającego
metoda ruchu rozwijającego

to metoda, której twórczynią jest Weronika SherborneWeronika SherborneWeronika Sherborne; metoda polega na zastosowaniu ruchu i dotyku jako form kontaktu z rówieśnikami lub osobą dorosłą (rodzicem lub opiekunem) do pracy z dzieckiem; dzięki tej metodzie możliwe jest wspomaganie prawidłowego rozwoju psychoruchowego dziecka i korygowanie jego zaburzeń, a także nawiązywanie z nim bliskiej relacji

muzykogram
muzykogram

analiza i opis utworów muzycznych za pomocą znaków graficznych

muzykoterapia
muzykoterapia

dziedzina terapii posługująca się muzyką lub jej elementami w celu przywracania zdrowia lub poprawy funkcjonowania osób z różnorodnymi problemami natury emocjonalnej, fizycznej, intelektualnej i społecznej

pacynka
pacynka

rodzaj lalki teatralnej nakładanej na dłoń jak rękawiczka i poruszanej palcami aktora‑animatora. Aktor zwykle trzyma rękę w górze nad parawanem, a jego palce poruszają głową i rękami lalki

pentatonika
pentatonika

jest jedną z najbardziej pierwotnych skal muzycznych, którą można odnaleźć w muzyce tradycyjnej całego świata; jest to skala 5‑stopniowa i funkcjonuje w kilku odmianach w zależności od kombinacji wybranych dźwięków; bardzo dobrze nadaje się do improwizacji, ponieważ wszystkie jej dźwięki do siebie „pasują”; dysonanse, czyli „fałszywe” współbrzmienia są tutaj praktycznie niemożliwe do wykonania i z tego powodu instrumenty grające w skali pentatonicznej wykorzystywane są w edukacji muzycznej małych dzieci

pozytywka
pozytywka

instrument muzyczny, który wydaje dźwięki dzięki metalowym wypustkom znajdującym się na obrotowym wałku lub talerzu, wprawianym w ruch przez kręcenie korbą

Rudolf Laban
Rudolf Laban

tancerz, choreograf i teoretyk tańca, innowator w dziedzinie teorii tańca, choreografii i edukacji, twórca metody gimnastyki twórczejmetoda gimnastyki twórczej (improwizacja ruchowa)metody gimnastyki twórczej

rytm
rytm

element dzieła muzycznego odpowiedzialny za organizację czasowego przebiegu utworu. Cechą rytmu jest zróżnicowanie dźwięków pod względem długości

skala muzyczna
skala muzyczna

to zestaw dźwięków, najczęściej 7 ułożonych w określony sposób, wybranych spośród systemu dźwiękowego, który składa się z 12 różnych dźwięków, ułożonych obok siebie w równych odległościach, zwanych półtonami; skala określa materiał dźwiękowy, z którego zbudowana jest melodia; każdą skalę można utworzyć od dowolnego dźwięku (z 12 dźwięków), a ten od którego rozpoczynamy nazywamy toniką; jest to centralny, najważniejszy dźwięk, do którego dąży melodia, a dzięki temu, że pojawia się na jej końcu, mamy poczucie zamknięcia pewnej całości

słuch muzyczny
słuch muzyczny

zdolność rozpoznawania, różnicowania i powtarzania siły, barwy i wysokości dźwięków

śpiew
śpiew

rodzaj działalności twórczej człowieka polegający na artystycznym operowaniu głosem podczas wykonywania utworu muzycznego

śpiewanka
śpiewanka

krótka, prosta piosenka

taniec
taniec

układ rytmicznych ruchów ciała skoordynowanych ze zrytmizowaną muzyką lub elementem rytmicznym. Jego istotą i głównym elementem jest rytmrytmrytm. Ruchy wykonywane są spontanicznie, pod wpływem bodźców emocjonalnych, lub świadomie, aby wyrazić stan psychiczny

teatr
teatr

rodzaj sztuki widowiskowej przedstawianej przez zespół aktorów, instytucja zajmująca się wystawianiem utworów scenicznych, a także budynek, w którym odbywają się przedstawienia

teatr cieni
teatr cieni

rodzaj teatru lalkowego, w którym widz obserwuje na ekranie cienie rzucane przez dekoracje, rekwizyty, lalki i aktorów

technika
technika

wyuczona i wyćwiczona umiejętność wykonywania jakichś czynności

twórczość plastyczna
twórczość plastyczna

kształtowanie przez dziecko materiału plastycznego w sposób swoisty i samodzielny, w wyniku czego powstają wytwory plastyczne takie jak: rysunki, malowanki czy wydzieranki

twórczość techniczna
twórczość techniczna

działalność człowieka oparta o wiedzę i umiejętności techniczne, w wyniku której powstaje techniczny wytwór twórczy, czyli dzieło

Weronika Sherborne
Weronika Sherborne

angielska fizjoterapeutka i nauczycielka wychowania fizycznego, która opracowała własny system ćwiczeń (doświadczeń), mający zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i korygowaniu jego zaburzeń

wrażliwość artystyczna
wrażliwość artystyczna

reakcja emocjonalna na przedmioty, sytuacje i utwory związane ze światem sztuki, które poruszają daną osobę, rozwijając jej zainteresowania artystyczne

wychowanie estetyczne
wychowanie estetyczne

ogół świadomych oddziaływań na dziecko i jego działań własnych, w których wykorzystuje się wartości estetyczne i artystyczne do pogłębiania życia uczuciowego, rozwoju aktywności twórczej i swobodnej ekspresjiekspresjaekspresji dziecka oraz do umożliwienia mu kontaktu z różnymi dziedzinami sztuki

wyobraźnia muzyczna
wyobraźnia muzyczna

zdolność operowania wyobrażeniami dźwięków oraz słyszenia, rozumienia, interpretowania i tworzenia muzyki

zabawy paluszkowe
zabawy paluszkowe

wierszowane masażyki stymulujące procesy poznawcze dziecka

zabawy pantomimiczne
zabawy pantomimiczne

rodzaj zabaw i scenek bez używania słów, jedynie z użyciem gestów i ewentualnych przedmiotów, w celu pokazania lub odegrania sytuacji lub zjawiska, lub zaprezentowania cech danego przedmiotu

zabawy sensoryczne
zabawy sensoryczne

zabawy z użyciem różnych mas sensorycznych, angażujące pracę wszystkich zmysłów, które uczą dziecko odpowiedniego reagowania na bodźce zewnętrzne i wrażenia zmysłowe

zajęcia teatralne
zajęcia teatralne

forma aktywności i ekspresji twórczej z wykorzystaniem kukiełekkukiełkakukiełek, pacynekpacynkapacynek lub gry aktorów

zmysł czucia głębokiego (propriocepcja)
zmysł czucia głębokiego (propriocepcja)

zmysł, który umożliwia odbieranie informacji o położeniu, ruchu i działaniu poszczególnych części ciała w przestrzeni. Dzięki połączeniu układu proprioceptywnego z innymi zmysłami możliwa jest lokalizacja obiektów zewnętrznych względem narządu ruchu

zmysł przedsionkowy (zmysł równowagi, układ przedsionkowy)
zmysł przedsionkowy (zmysł równowagi, układ przedsionkowy)

układ odpowiedzialny za dostarczanie mózgowi informacji dotyczących pozycji ciała, silnie związany z wszelkimi układami sensorycznymi w organizmie człowieka. Ma również swój udział w koordynacji i odczuciu ruchów całego ciała oraz właściwej postawy