Tytuł: Legendarne początki Polski

Autorka scenariusza: Katarzyna Kuczyńska

Grupa docelowa

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

II. Najważniejsze elementy polskiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

2. zna legendy o początkach państwa polskiego.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń zapoznaje się z legendami o początkach państwa polskiego.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opowiada legendę o Lechu, Czechu i Rusie oraz legendę o Piaście i Popielu;

• podaje cechy legendy założycielskiej i dynastycznej, potrafi wskazać ich przykłady;

• wyjaśnia, że legendy są ważne dla wspólnot (dają ich członkom poczucie, że przynależą do wyjątkowej i ważnej grupy ludzi).

Metody/techniki kształcenia

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja, stworzenie legendy założycielskiej;

• metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, praca z tekstem;

• metody podawcze: objaśnienia i komentarze nauczyciela.

Formy pracy

• praca z całą klasą;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki/pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie fragmentu wstępnego w abstrakcie „Legendarne początki Polski” (wyjaśniającego, czym jest legenda).

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel podaje temat i cel zajęć. Następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Pyta uczniów, czym jest legenda, i prosi o wykonanie Ćwiczenia 1.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie wykonują Polecenie 1. oraz Ćwiczenia 2 i 3.

2. Nauczyciel, odwołując się do lekcji o starożytnym Rzymie, przypomina, czym są legendy założycielskie, i prosi uczniów o przypomnienie cech legendy założycielskiej oraz podanie przykładów.

3. Uczniowie odszukują cechy legendy założycielskiej w legendzie o Lechu, Czechu i Rusie. Zadanie można wykonać w następujący sposób: wybranym cechom legendy założycielskiej odpowiadają określone kolory (np. opowieści o początku wspólnoty – kolor żółty, elementom wskazującym na wyjątkowość, nieprzypadkowość danej wspólnoty – kolor różowy), uczniowie, w grupach lub parach, na wydrukach legendy o Lechu, Czechu i Rusie zaznaczają odpowiednimi kolorami właściwe ich zdaniem fragmenty. Wspólnie dyskutuje się trafność poszczególnych zaznaczeń.

4. Uczniowie wykonują Polecenie 2, a następnie Ćwiczenie 4 i Polecenie 3.

5. Nauczyciel objaśnia pojęcie “legenda dynastyczna” i prosi uczniów o wskazanie, które z poznanych dotychczas legend można uznać za dynastyczne (legenda dynastyczna opisuje cechy władcy oraz wartości, które uosabia i dzięki którym może/powinien rządzić).

Faza podsumowująca

1. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 5.

2. Nauczyciel zadaje zadanie domowe – prosi o wykonanie Ćwiczenia 6

3. Zadaje również zadanie dodatkowe dla zainteresowanych: stworzenie legendy założycielskiej dla własnego regionu/miasta/szkoły. Opracowane legendy uczniowie wysyłają nauczycielowi elektronicznie lub oddają prace pisemnie.

Podsumowanie najważniejszych treści lekcji

1. Poznanie legend o Lechu, Czechu i Rusie oraz o Piaście i złym księciu Popielu.

2. Przypomnienie cech i znaczenia legend założycielskich, praca na przykładzie legendy o Lechu, Czechu i Rusie.

3. Wskazanie cech i znaczenia legend dynastycznych, praca na przykładzie legendy o Piaście i złym księciu Popielu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Legendary beginnings of Poland

The origins of the Polish state are lost in the mists of time. There aren’t any surviving written sources from that period. Poland’s earliest history is told in legends, i.e. traditional stories written down a few centuries after the described events took place. There may – or may not – be a grain of truth in them. These tales are brimming with accounts of fantastic creatures and extraordinary events. Therefore, their function is similar to that of myths. The oldest Polish legends concentrate on two traditions: that of Greater Poland (Gniezno) and that of Lesser Poland (Cracow). It is believed that Lech, the brother of Czech and Rus, was the forefather of Poles (Lechites). Many years later, an evil duke called Popiel came to rule Gniezno. His subjects expelled him and elected a new duke called Siemowit, a son of a smallholder farmer named Piast. A popular legend of the Cracow region was the tale of Krakus and the Wawel Dragon.