Temat: Płazy – zwierzęta wodno‑lądowe

Autor: Zyta Sendecka

Adresat

Uczeń klasy VI szkoły podstawowej.

Ppodstawa programowa

10) Płazy – uczeń:
a) dokonuje obserwacji przedstawicieli płazów (zdjęcia, filmy, schematy, okazy naturalne w terenie itd.) i przedstawia ich cechy wspólne oraz opisuje przystosowania płazów do życia w wodzie i na lądzie,
b) określa płazy jako zwierzęta zmiennocieplne,
c) przedstawia sposób rozmnażania i rozwój płazów,
d) wyjaśnia znaczenie płazów w przyrodzie i dla człowieka;

Cel lekcji

Uczniowie opisują przystosowania żaby do środowiska życia.

Kryteria sukcesu

• omówisz przystosowania żaby do życia na lądzie i w wodzie;

• opiszesz budowę żaby;

• przedstawisz proces rozmnażania się płazów;

• wyjaśnisz, na czym polega mechanizm oddychania u płazów.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Pogadanka, obserwacja zastępcza, metoda „Powiedz sąsiadowi”, praca z tekstem.

Praca indywidualna oraz praca frontalna.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery.

Fazy lekcji

Wstępna

Nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel wyświetla ilustrację zamieszczoną na stronie: https://commons.wikimedia.org/wiki/Epidalea_calamita#/media/File:Kreuzkroete_fg01.jpg Prosi uczniów, żeby zidentyfikowali stworzenie widniejące na zdjęciu i wyjaśnili, po co żaba ma ubarwienie maskujące.

2. Uczniowie oglądają ilustrację przedstawiającą budowę żaby oraz czytają fragment
   pt. „Budowa płazów”. Analizują przystosowania żaby do środowiska wynikające z budowy jej ciała.

3. Uczniowie oglądają film pt. „Ruchy oddechowe żaby” dostępny w e‑podręczniku. Następnie, stosując metodę „Powiedz sąsiadowi”, opisują, jakimi drogami powietrze wnika i opuszcza organizm żaby oraz wyjaśniają, gdzie zachodzi i na czym polega wymiana gazowa.

4. Uczniowie zapoznają się z fragmentem pt. „Rozmnażanie płazów” i sporządzają w zeszytach mapę pojęć, która porządkuje najważniejsze zagadnienia dotyczące tego procesu.

5. Uczniowie na przykładzie cyklu rozwojowego płazów wskazują przystosowania tych zwierząt do środowiska życia.

6. Nauczyciel wyświetla mapę przedstawiającą liczbę gatunków płazów na świecie. Uczniowie analizują mapę. Nauczyciel przypomina, że płazy należą do organizmów zmiennocieplnych. Pyta, dlaczego prawie nie występują na pustyniach i na dalekiej północy.

7. Uczniowie wymieniają poznane podczas lekcji przystosowania płazów do życia na lądzie
   i w wodzie. Nauczyciel komentuje ich wypowiedzi, koryguje ewentualne błędy.

8. Uczniowie sporządzają notatkę w zeszytach.

Podsumowująca

Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne. Nauczyciel omawia z podopiecznymi rozwiązania zadań.

Zadanie domowe dla zainteresowanych

Przeczytaj artykuł zamieszczony na stronie http://www.radiowroclaw.pl/articles/view/67205/10‑tys‑zab‑uratowanych‑przed‑rozjechaniem‑pod‑kolami‑samochodow i odpowiedz na pytania:

• Dlaczego płazy wychodzą na drogi?

• W jaki sposób są ratowane przez wolontariuszy?

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Amphibians – the semi‑aquatic animals

Amphibians are semi‑aquatic vertebrates that show adaptations for life in both of these environments. They occur on all continents except Antarctica. They live on land, e.g. in the soil, on trees or in fresh water. They never occur in seas and oceans.

Amphibians are cold‑blooded animals, which means that their body temperature depends on the temperature of the environment. In our climate, when it's getting colder, amphibians go into a state of numbness. They winter in clusters in different burrows, crevices and in the sludge at the bottom of water reservoirs. They become active again in early spring.

Due to the presence or absence of a tail, amphibians are divided into the Anura – frogs and toads, and Caudata – newts. In the body structure of Anura we can distinguish the head and trunk. The tail occurs in Caudata as well as larvae of Anura and Caudata. The national representatives of this division have got two pairs of limbs equipped with fingers facilitating moving on land. If they are connected by means of interdigital webbing, they facilitate swimming. Limbs are widely spaced to the sides, which makes the trunk stay in contact with the ground and gives the movements of most amphibians characteristic slowness and clumsiness. Nevertheless, they are capable of quickly escaping in an emergency.

All amphibians have naked, scaleless, thin skin. It is highly vascularised and moist, which significantly facilitates gas exchange. The mucus layer protects the amphibians from drying on land and makes it easier to move in water, reducing friction. The toad's skin is also equipped with venom glands. Their secretion protects these animals against attacks by predators, causing, for example, irritation of the mouth and hypersalivation. The pigment cells present in the skin allow the amphibians to adopt masking or warning colouring.

Larvae of amphibians take oxygen from water using gills. In adult individuals, the skin and lungs are involved in the gas exchange process. The air is pressed into the lungs by rhythmical depressing and elevating of the floor of the oral cavity.

Due to the fact that the amphibian skin is thin and porous, gas molecules and water can freely penetrate it. Strong blood flow in the skin makes the gas exchange occur on its entire surface. Oxygen taken through the skin into the blood is transferred to all tissues, and the resulting carbon dioxide is transported to the vessels underneath the skin and removed from the body. The mucus covering the body facilitates efficient gas exchange. This ensures constant skin moisture and facilitates the penetration of gas molecules that dissolve in water.

Amphibians are dioecious animals the reproduction and development of which takes place in water. During mating season (occurring in Poland from March to June) most amphibians embark on a journey to the nearest reservoir.

The female amphibian lays eggs, the so‑called spawn, in the water, which are surrounded by jelly‑like substance. The male, joined with the female in a mating position, covers them with sperm. The fertilisation takes place in water. After some time, the larvae, called tadpole, hatch from the fertilised eggs. They differ from adult forms: they are herbivorous, they use gills to breathe, they resemble fish in shape – they have a barrel‑shaped trunk with a head barely separated from the body. In the early stages of development, they have got no limbs, however, they have got a long tail with a skin fold acting as a fin. Tadpoles, similarly to fish, are equipped with a lateral line organ. During approximately 16 weeks of life in the water, they undergo a metamorphosis, during which the limbs develop and the tail disappears. Internal organs are also restructured, e.g. the gills disappear and the lungs develop. After transforming into an adult form, most of the anurous amphibians leave the aquatic environment.

• The skin of amphibians is naked, thin, delicate and covered with mucus, that is why, similarly to lungs, it is used to take oxygen and remove carbon dioxide.

• Amphibians are cold‑blooded vertebrates whose adult forms usually live in humid terrestrial habitats and who spend their breeding time in freshwater reservoirs.

• The development of amphibians involves metamorphosis. A larval form known as a tadpole occurs which breaths using gills.