Temat: Sudety i Karpaty

Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej (geografia).

Podstawa programowa

Klasa V (geografia)
II. Krajobrazy Polski: wysokogórski (Tatry), wyżynny (Wyżyna Krakowsko‑Częstochowska), nizinny (Nizina Mazowiecka), pojezierny (Pojezierze Mazurskie), nadmorski (Pobrzeże Słowińskie), wielkomiejski (Warszawa), miejsko‑przemysłowy (Wyżyna Śląska), rolniczy (Wyżyna Lubelska). Uczeń:

1. wskazuje na mapie położenie krain geograficznych Polski;

2. przedstawia główne cechy krajobrazów Polski oraz wykazuje ich zróżnicowanie;

3. rozpoznaje krajobrazy Polski w opisach oraz na filmach i ilustracjach;

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie charakteryzują krajobraz Sudetów i Karpat.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wskazywać na mapie Polski góry średnie;

• opisywać ukształtowanie terenu w górach średnich;

• oceniać warunki przyrodnicze w górach średnich;

• omawiać znaczenie gór dla turystyki.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• kontur mapy Polski z poprzedniej lekcji, klej, taśma, nożyczki, kartki;

• kontury gór.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Przed lekcją nauczyciel prosi uczniów, aby poszukali w kolorowych czasopismach, Internecie oraz własnych zbiorach zdjęć dotyczących Sudetów i Karpat. Jedno z nich musi dotyczyć dużego miasta leżącego na terenie Sudetów i Karpat..

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel wyświetla uczniom ranking zawodników (symbole grup i nauczyciela) po kolejnych konkurencjach dotyczących wiadomości o krainach geograficznych.

• Każda grupa otrzymuje prace innych zespołów z poprzedniej lekcji. Grupy rozpoznają i zapisują co przedstawiają zdjęcia/ilustracje wskazanej krainy geograficznej. Kartkę oznaczoną wybranym wcześniej symbolem oddają nauczycielowi, który porówna je z odpowiedziami autorów.

• Uczniowie opisują położenie Sudetów i Karpat.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie przeczytali abstrakt, zwracając szczególną uwagę na grafiki.

• Zespoły otrzymują swoje projekty. Uczniowie zaznaczają tereny Sudetów i Karpat i wykonują kolaż zdjęć .

• Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią przedstawioną na ilustracji interaktywnej. Następnie nauczyciel omawia z uczniami poznane zagadnienia.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

Praca domowa

• Opracuj lap book z zagadnieniami poznanymi na lekcji i przynieś swoją pracę na następne zajęcia.

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The Sudetes and Carpathian Mountains

The southern and southwestern part of our country features mountains whose true altitude reaches up to approx. 1500 metres above sea level (individual peaks are higher) and characterised by significant differences in relative altitude. In most cases, the peaks of these mountains are slightly rounded and there are deep valleys between them. We call them medium‑sized mountains. In Poland they include the Sudetes and the Carpathian Mountains.

The Sudetes are mountains composed of various rocks. They comprise several mountain ranges divided by deep mountain passes. The highest mountain range of the Sudetes are the Giant Mountains (Karkonosze) and their tallest peak is Śnieżka with an elevation of 1603 metres above sea level. The more recognisable mountain ranges of the Sudetes include Izera Mountains, Owl Mountains and Table Mountains.

The Carpathian Mountains include, among others, the Beskid Mountains that comprise numerous mountain ranges. The majority of peaks in the Beskid Mountains are elevated 1000 to 1300 metres above sea level, with only individual peaks reaching higher elevations. The tallest peak of the Polish Beskid Mountains is Babia Góra with an elevation of 1725 m.a.s.l. The mountain ranges of the Carpathian Mountains also include the Pienin Mountains and Bieszczady. The Tatra Mountains – the only high mountains in Poland about which you will learn more on later lessons – also form part of the Carpathian Mountains.

The mountains are characterised by specific weather. Summers are cold and winters are colder compared to lower‑lying areas. That’s why on tall peaks snow persists for such a long time. In addition, air temperature in the mountains drop as altitude increases (by approx. 0.6°C for each 100 m). Pressure also drops at higher altitudes, which may be troublesome for tourists. Strong winds blow there for the greater part of the year. Sudden weather changes in the mountains are very common. Sometimes storm clouds may appear within several minutes or unfavourable weather may suddenly start improving.

Medium‑sized mountain areas in Poland are being exploited in many different ways. Croplands have been formed mostly in valleys and on slightly inclined slopes. At higher altitude and even on certain mountain peaks there are also meadows and pastures. Mountain forests are used for acquiring lumber, but of course only outside protected areas.

One of the most important sectors of the economy is tourism. The mountains attract tourists with their unique landscape and unforgettable views, rare plant and animal life, and clean air. Mountain hikes are also a great way to improve fitness. Due to the slight inclination of slopes in medium‑sized mountains, numerous tourist trails have been designated so as to enable them to go on mountain hikes. There are numerous hotels, hostels and campsites. Many people travel to the mountains to practice sports. The most popular winter sports include skiing, but the mountains also attract the fans of other disciplines, such as rock climbing. Mountain health resorts are also popular.

In order to protect nature in medium‑sized mountains, two national parks have been created in the Sudetes, four in the Beskid Mountains and one in the Pienin Mountains. Many animal species have survived only in the mountains. The majority of Polish bears, wolves and lynx live in the Beskids, especially in Bieszczady. There is also a species that appeared in the Sudetes relatively recently. Namely the mouflon, i.e. wild mountain goats brought from the Mediterranean Sea islands.

• Medium‑size mountains – the Sudetes and Carpathian Mountains – are located in southern and southwestern Poland.

• Medium‑sized mountains are characterised by rounded peaks divided by deep valleys.

• Mountains are a nature attraction of great importance to tourism.