Ważne daty
324 – nadanie przed Konstantyna Wielkiego Byzantionowi nowej nazwy – Konstantynopol, czyniąc miasto swoją siedzibą.
395 – podział Cesarstwa Rzymskiego na Wschodnie i Zachodnie.
537 – ukończenie budowy świątyni Mądrości Bożej.
1204 – zdobycie Konstantynopolu przez krzyżowców. Utworzono na zdobytych terenach Cesarstwo Łacińskie.
1453 – podbój Konstantynopolu przez Turków, kończąc tym samym historię Cesarstwa Bizantyjskiego.
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych i środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
I.1.c) średniowiecza (sztuki bizantyńskiej, karolińskiej, ottońskiej, romańskiej, gotyckiej, protorenesansowej),
I.2. wymienia cechy sztuki poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
I.3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);
I.4. prawidłowo sytuuje w czasie i w przestrzeni geograficznej poszczególne epoki, style, kierunki i tendencje w sztuce;
I.5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
I.7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi osiągnięciami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
II.1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;
II.13.a) w architekturze: planu, układu przestrzennego, opisu fasady i elewacji, wnętrza,
II.2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
II.3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
II.4. zna plany i układy przestrzenne najbardziej znanych dzieł architektury oraz dzieł charakterystycznych dla danego stylu i kręgu kulturowego;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
III.1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
III.2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką, techniką wykonania. Uczeń:
IV.1. definiuje terminy związane z opisem formy i struktury dzieła architektonicznego, w tym określenia dotyczące typów i elementów planów budowli, elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych (dekoracji fasady i wnętrza) oraz układu przestrzennego;
IV.5. analizując i opisując dzieła architektoniczne, właściwie stosuje terminy i pojęcia dotyczące struktury architektury;
IV.9.d) bizantyńskich.
określać ramy czasowe i zasięg terytorialny sztuki bizantyjskiej;
opowiadać o kontekście historycznym i religijnym rozwoju sztuki bizantyjskiej poza granicami Cesarstwa;
stosować terminologię związaną z architekturą bizantyjską;
charakteryzować cechy planu i wnętrza budowli sakralnych z okresu Bizancjum;
identyfikować najważniejsze dzieła architektury bizantyjskiej;
definiować pojęcia: cerkiewcerkiew, gynakeiongynakeion, pendentywpendentyw, prezbiteriumprezbiterium.
Bizancjum
We wschodniej części basenu Morza Śródziemnego z niewielkiej kolonii greckiej – Byzantionu, zwanego później Konstantynopolem, narodziło się polityczne, kulturowe i religijne imperium, które wywarło trwały wpływ na całą kulturę europejską. Wierność tradycji sprawiła, iż bizantyjskie wzory powielane są do dziś w sztuce narodów chrześcijaństwa wschodniego (m.in. w Rosji czy na Bałkanach). Położony na styku Europy i Azji Konstantynopol ulegał wpływom Wschodu i Zachodu, wypracował własne tradycje architektoniczne, by rozprzestrzenić je później w wiele zakątków Europy i Bliskiego Wschodu.
Film Sztuka Bizantyjska - Architektura
Hagia Sophia - prezentacja obiektu
Dokończ zdanie.
Słownik pojęć
kościół prawosławny.
rodzaj galerii lub trybuny, wspartej na kolumnach, głównie w kościołach, mającej na celu powiększenie powierzchni lub wydzielenie przestrzeni dla określonej grupy osób.
świątynia posiadająca centralną kopułę w środkowej części (w miejscu przecięcia się ramion krzyża, na którym oparty jest jej plan), wyznaczonej przez filary lub kolumny. Kościół taki posiadać mógł więcej kopuł. W rozwiniętej formie kościół krzyżowo‑kopułowy posiadał nawy boczne i narteks.
podziemna budowla służąca gromadzeniu i przechowywaniu wody pitnej.
w starożytnej Grecji określano tak część domu przeznaczoną dla kobiet. W architekturze bizantyjskiej dla kobiet przeznaczony był zazwyczaj balkon (emporaempora).
określenie stosowane zazwyczaj w odniesieniu do klasztorów w Kościele prawosławnym i greckokatolickim.
inaczej żagielek, element w postaci trójkątnego sklepienia podtrzymujący kopułę (pozwala przejść od planu koła do kwadratu tworzonego przez filary).
typ rozplanowania budowli charakteryzujący się najczęściej oparciem jej planu na kole, kwadracie, innym wielokącie foremnym lub krzyżu równoramiennym.
część ołtarzowa świątyni (przeznaczona dla duchowieństwa i służby liturgicznej), często w formie apsydy.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
sjp.pwn.pl
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003