R14qF1SZ49p3q1

Od słowa do obrazu – ilustracja książkowa

Źródło: online-skills.
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

RAkG7GjmkajHo1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;

3) klasyfikuje barwy w sztukach plastycznych; wykazuje się znajomością pojęć: gama barwna, koło barw, barwy podstawowe i pochodne, temperatura barwy, walor barwy; rozróżnia i identyfikuje w dziełach mistrzów i własnych kontrasty barwne: temperaturowe, dopełnieniowe i walorowe; podejmuje działania twórcze z wyobraźni i z zakresu interpretacji natury, uwzględniające problematykę barwy;

5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźni i transpozycji natury);

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;

2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);

5) podejmuje próby integracji sztuk tworząc zespołowo teatr plastyczny (animacja form plastycznych w przestrzeni plus światło i dźwięk ) oraz realizując inne rodzaje kreacji z pogranicza plastyki i pokrewnych dziedzin jak pantomima, taniec, film animowany;

6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców.

Nauczysz się

wyjaśniać pojęcie ilustracja książkowapicturebook;

opisywać podstawowe informacje z zakresu historii ilustracji książkowej;

interpretować treść ilustracji książkowej w odniesieniu do tekstu literackiego oraz wyobraźni ilustratora;

wyjaśniać czym jest detalDetaldetal w ilustracji, dostrzegać detale we wskazanych ilustracjach książkowych;

rozpoznawać palety barw użyte we wskazanych ilustracjach;

interpretować tekst literacki pod kątem ukazania emocji przekazanych słowami za pomocą palety barw;

wykonywać pracę malarską ilustrującą wskazany fragment tekstu z książki oraz tworzyć prace plastyczne inspirowane pracami współczesnych ilustratorów;

wskazywać techniki, jakimi posługują się ilustratorzy;

dostrzegać różnice między formalnymi cechami ilustracji dla młodszych i starszych czytelników.

Historia ilustracji

Ilustracja to obraz, fotografia, rysunek lub inny element graficzny towarzyszący tekstowi, mający na celu jego objaśnienie lub uzupełnienie.

Najstarszą znaną formą ilustracji książkowej są ręcznie wykonywane obrazki w odręcznie pisanych średniowiecznych księgach. Przyjrzyj się zamieszczonym niżej ilustracjom.

W połowie XV w., wraz z wynalezieniem przez Johannesa Gutenberga druku, powstały pierwsze książki drukowane. Były to tzw. książki blokowe, w których ilustracje odbijane były z drzeworytniczego klocka. Przyjrzyj się ilustracji prezentowanej poniżej i spróbuj rozpoznać, jakie sceny biblijne zostały na niej przedstawione. Opisy scen ukażą się, gdy klikniesz w numery na ilustracji.

RhjITLzv3H22K1
Ilustracja interaktywna przedstawia stronę z drzeworytniczej XV - wiecznej „Biblii pauperum” (z łac. Biblia ubogich). Wykonana ilustracja w czarnym kolorze na białym tle przedstawia sceny: od lewej „Kuszenie Ewy”, „Zwiastowanie” i „Runo Gedeona”. W górnej i dolnej części widać postacie proroków w oknach, a obok teksty objaśniające. Na ilustracji umieszczone są niebieskie pulsujące punkty. Po ich zaznaczeniu wyświetlą się dodatkowe informacje.
Strona z „Biblii pauperum”, XV w., online-skills, CC BY 3.0

Z czasem drewniane matryce zaczęto zastępować trwalszymi materiałami, stosując między innymi płytki miedziane, stalowe czy kamienne, co pozwalało na uzyskanie większej liczby odbitek.

W XIX w. ilustracja, jako obraz towarzyszący tekstowi, stała się bardziej powszechna i wykorzystywana w różnych obszarach. Występowała m.in. w publikacjach naukowych – wtedy miała charakter informacyjny, służyła pogłębieniu wiedzy czytelnika, obrazowała więc treść dokładnie.

Zobacz prezentowane niżej ilustracje – klikając w punkty na nich, poznasz kilka ciekawostek.

RWb5Jw9TpjAHD1
Ilustracja interaktywna przedstawia stronę z książki Hermanna Dittricha "Podręcznik anatomii zwierzęcej dla artystów". Ukazuje dwa schematy konia. Na pierwszym znajdują się mięśnie tylnej części zwierzęcia. Obok ukazana jest budowa kostna. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Te ilustracje nie były przeznaczone dla studentów weterynarii. To przykład jednej z wielu ilustracji stworzonych przez Hermanna Dittricha do cyklu tekstów publikowanych w latach 1898, 1911–1925 i wydanych pod wspólnym tytułem Podręcznik anatomii zwierzęcej dla artystów.
Hermann Dittrich, "Podręcznik anatomii zwierzęcej dla artystów", cykle tekstów publikowane w latach: 1898, 1911-1925, online-skills, CC BY 3.0
R1MnTBmgKN6CL1
Ilustracja interaktywna elementy pochodzące z Lipy drobnolistnej Hermanna Köhlera. Znajduje się na niej gałąź z zielonymi liśćmi i kwiatami oraz zalążkami owoców. Dokoła przedstawione są osobne rysunki pręcików, kwiatostanu i owoców w całości i przekroju. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Ilustracja pochodzi z 3-tomowej książki Rośliny lecznicze Hermanna Köhlera, wydanej po raz pierwszy w 1887 r. Książka zawiera 300 pełnostronicowych ilustracji wykonanych techniką chromolitografii – poprzedniczki dzisiejszego offsetu. To rodzaj barwnej litografii, w której na odbitkę każdy kolor nanoszony był z innej płytki.
Hermann Köhler, Lipa drobnolistna, online-skills, CC BY 3.0

Także w XIX w. pojawiły się pierwsze ilustracje dla dzieci.

R1THfrbGIB9Ne1
Ilustracja z książki Charlesa Dickensa „Oliver Twist”, Londyn 1875, concretelife.org, CC BY 3.0

Ilustracje książkowe

Książka ilustrowana jest połączeniem kultury werbalnej (tekst) i wizualnej (obraz). W ilustracji słowo powołuje do życia obraz. Słowo i obraz są ze sobą mocno związane i uzupełniają się nawzajem. Ilustrator może przedstawić za pomocą obrazu dokładnie to, co znajduje się w tekście. Może też wzbogacić go poprzez dodanie elementów, które nie są wprost nazwane w tekście, a które dopowiadają, budują czytelnikowi świat przedstawiony.

Zapoznaj się z zamieszczonymi poniżej dwoma stronami z książki Anny Czerwińskiej‑Rydel Teoria Pana Alberta i porównaj to, co autorka książki napisała w tekście, z tym, co następnie zilustrowała artystka.

Kliknij w ilustrację i sprawdź, czy Twoje przemyślenia podobne są do spostrzeżeń pewnej uczennicy. Pamiętaj jednak, że każdy może zwrócić uwagę na coś innego, a różnorodność interpretacji jest bardzo cenna.

R1daMWuQHYSvt11
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment książki Anny Czerwińskiej-Rydel „Teoria Pana Alberta”. Ukazuje chłopca siedzącego na parapecie dekorowanym po bokach różową i czerwoną zasłonką i stojącą na nim donicą z kwiatem. Za oknem toczy się życie miejskie. Na ulicy bawią się dzieci i biegnie pies, przechodzą kobiety w kapeluszach. Jedna z nich niesie kosz z zakupami, przechodzący mężczyzna kłania się kobietom, a niektórzy rozmawiają. Na rogu kamienicy rośnie drzewo. Pod spodem znajduje się tekst: Jak to jest? To zastanawia Alberta. Za oknem biega pies i merda ogonem. Na ilustracji umieszczony jest niebieski kwadrat z literą "i". Po odwróceniu ilustracji ukazany jest tekst na niebieskim tle:
Ilustracja Ewy Poklewskiej-Rydel z książki Anny Czerwińskiej-Rydel „Teoria Pana Alberta”, Egmont Polska, Warszawa 2014, s. 16–17, blogspot.com, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 1
RsAkkmmLLiGvL1
Podaj tytuł książki Charlesa Dickensa, do której ilustracja przedstawia scenę w sierocińcu.
Źródło: online-skills.
static

Ilustracje pochodzą z książek:
Maria Krüger, Apolejka i jej osiołek, il. Zdzisław Witwicki, Nasza Księgarnia, Warszawa 1982, s. 5, 9, 17, 20, 24
Czesław Janczarski, Tadeusz Kubiak, Mysia wieża, il. Jan Marcin Szancer, Biuro Wydawnicze RUCH, Warszawa 1967, s. 13

classicmobile
Ćwiczenie 2
R1ElDIramQPHM1
Odpowiedz na pytanie. Jakim rodzajem publikacji jest "Podręcznik anatomii zwierzęcej dla artystów" Hermanna Dittricha? Możliwe odpowiedzi: 1. Pamiętnik, 2. Powieść, 3. Publikacja naukowa, 4. Instrukcja.
Źródło: online-skills.
static

Ilustracje pochodzą z książek:
Maria Krüger, Apolejka i jej osiołek, il. Zdzisław Witwicki, Nasza Księgarnia, Warszawa 1982, s. 19, 23

Czesław Janczarski, Tadeusz Kubiak, Mysia wieża, il. Jan Marcin Szancer, Biuro Wydawnicze RUCH, Warszawa 1967, s. 9, 11

Czesław Janczarski, Tygrys o złotym sercu, il. Józef Wilkoń, Nasza Księgarnia, Warszawa 1963, s. 5

Maria Terlikowska, Nikt się nie trzęsie, il. Mateusz Gawryś, Nasza Księgarnia, Warszawa 1980, s. 5

Detal w ilustracji

Niektórzy ilustratorzy szczególnie dbają o detale Zobacz w słowniczku: detal.Detaldetal. Małe elementy wnętrz, precyzyjnie ukazane stroje, rekwizyty czy architektura służą osadzeniu bohaterów w konkretnym miejscu i epoce, dzięki czemu czytelnik może dowiedzieć się jeszcze więcej, niż przeczytał.

Przyjrzyj się zamieszczonym w galerii ilustracjom Ewy Poklewskiej‑Koziełło, a następie rozwiąż zadania.

Ćwiczenie 3

Przyjrzyj się dokładnie ilustracjom Ewy Poklewskiej‑Koziełło. Poniżej zamieszczono 4 detale z nich zaczerpnięte. Przyporządkuj je do właściwych ilustracji.”

Rr5w5jmayGm1J
Ilustracja do zadania, online-skills, CC BY 3.0
R1PnYpcSTmfl5
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Ćwiczenie 4

Poniżej, po prawej zamieszczono 4 detale ilustracji Ewy Poklewskiej‑Koziełło. Przyporządkuj je do właściwych ilustracji. W razie napotkania trudności ponownie obejrzyj ilustracje w galerii, korzystając z opcji „Widok pełnoekranowy”.

RsN4Iig5ZTHwR
Ilustracja do zadania, online-skills, CC BY 3.0
RykRGsVXRioBn
Wykonaj zgodnie z poleceniem.

Paleta barw a nastrój

Zadaniem ilustratora jest stworzyć taką ilustrację, która nie tylko za pomocą obrazu ukaże to, co zawarte w tekście, lecz także odda nastrój, stworzy odpowiedni klimat i przekaże pewne emocje. W tym kontekście niezwykle istotne są barwy. Barwy ciepłeBarwy ciepłeBarwy ciepłe, jaskrawe, nasycone kojarzą się z radością, optymizmem, energią. Natomiast barwy zimneBarwy zimnebarwy zimne, złamane, nienasycone – ze smutkiem, niepokojem, tajemniczością.

Przyjrzyj się zamieszczonym niżej ilustracjom. Gdy klikniesz na nie, zobaczysz odpowiadające im palety barw.

R1ext5PBVTJj7
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę Elżbiety Wasiuczyńskiej z książki Wojciecha Widłaka „Pan Kuleczka”. Ukazuje mężczyznę siedzącego na fotelu z psem i kaczką. Pies ma białą sierść i siedzi na oparciu fotela, a kaczka jest pomarańczowa i leży na kolanach mężczyzny. Postać ubrana jest w zielone spodnie i zielonożółtą koszulę. Ma białe włosy po bokach. Na podłodze po prawej znajdują się porozrzucane przedmioty. Z lewej stoi żółto-niebieska szafka z pomarańczo-żółtą lampką. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt. W nim zawarta jest ta sama ilustracja, przesunięta w lewo, z dołączonym po boku zestawem barw, które zostały w niej użyte: białą, żółtymi, pomarańczowymi, ciemnoczerwoną, zieloną, seledynową, jasnoniebieską, zielononiebieską, niebieską i granatową.
Ilustracja Elżbiety Wasiuczyńskiej z książki Wojciecha Widłaka „Pan Kuleczka”, Media Rodzina, online-skills, CC BY 3.0
R1FjEwn9XEZoV
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę Aleksandry Cieślak z książki Tiny Oziewicz „Powidoki”. Na Ukazuje kobietę unoszącą się w powietrzu, która trzyma w prawej ręce wózek z dzieckiem. Kobieta oraz dziecko w wózku namalowane zostały za pomocą czarnych konturów bez wypełnienia. Tło jest żółte z plamami w kolorach pomarańczowym, zielonym i różowym i białym. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt. W nim zawarta jest ta sama ilustracja, przesunięta w lewo, z dołączonym po boku zestawem barw, które zostały w niej użyte: białą, różową, pomarańczową, żółtą, zieloną, oliwkową i czarną.
Ilustracja Aleksandry Cieślak z książki Tiny Oziewicz „Powidoki”, Dwie siostry, 2010, online-skills, CC BY 3.0
RtUxT8ToFM97l
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę Ewy Poklewskiej-Koziełło z książki Joanny Papuzińskiej „Nasza mama czarodziejka”. Na ilustracji znajduje się dwoje dzieci latających wzdłuż ulic na białych poduszkach. Dzieci latają podczas nocy lub zmierzchu. Wzdłuż ulic widoczne są kolorowe domy. Ulice są puste poza jednym jadącym samochodem. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt. W nim zawarta jest ta sama ilustracja, przesunięta w lewo, z dołączonym po boku zestawem barw, które zostały w niej użyte: ochrą, odcieniami różu i fioletu, szarości i wielu rodzajów zieleni, szaroniebieskich i czerni.
Ilustracja Ewy Poklewskiej-Koziełło z książki Joanny Papuzińskiej „Nasza mama czarodziejka”, Wydawnictwo Literatura, 2016, online-skills, CC BY 3.0
R1Fw3Piy4AG5t
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę Emilii Dziubak z książki Przemysława Wechterowicza „Proszę mnie przytulić”. Ukazuje myśliwego ubranego w zielony strój z zielonym kapeluszem oraz wysokie buty. W dłoniach trzyma zawieszoną na szyi lornetkę. Mężczyzna stoi na leśnej polanie, szeroko otwarte oczy ujawniają przerażenie z powodu wychylającego się niedźwiedzia, który w łapach trzyma jego strzelbę. W prawym dolnym rogu znajduje się kret. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt. W nim zawarta jest ta sama ilustracja, przesunięta w lewo, z dołączonym po boku zestawem barw, które zostały w niej użyte: odcieni zieleni, od rozbielonej aż do ciemnej i całej gamy brązów.
Ilustracja Emilii Dziubak z książki Przemysława Wechterowicza „Proszę mnie przytulić”, EZOP Agencja Edytorska, 2013, online-skills, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 5
RgrBeQp6n9opd1
Określ, które z wymienionych barw są ciepłe. Możliwe odpowiedzi: 1. żółta, 2. zielona, 3. niebieska, 4. fioletowa, 5. pomarańczowa, 6. czerwona, 7. różowa.
Źródło: online-skills.
static
Polecenie 1

Potrzebne będą: kartka, pędzle, farby, woda.

Przeczytaj fragment tekstu i zastanów się, jaka paleta barw najlepiej odda opisywaną rzeczywistość, a następnie wykonaj ilustrację malarską do tekstu.

[...] Z każdą minutą plamy zielonej trawy robiły się coraz większe, a śniegu było coraz mniej. Z każdą minutą coraz więcej drzew zrzucało swoje śnieżne kożuchy. Wkrótce, gdzie tylko można było okiem sięgnąć, zamiast białych kształtów widniały ciemnozielone jodły albo czarne gałęzie nagich jeszcze dębów, buków i wiązów. Potem biała dotąd mgła zrobiła się złocista, a w końcu rozwiała się zupełnie. Fale cudownego słonecznego światła zalały poszycie puszczy, a nad głowami, między wierzchołkami drzew, zajaśniało błękitne niebo. Wkrótce zdarzyło się jeszcze więcej cudownych rzeczy. W pewnym momencie, kiedy doszli do skraju zagajnika srebrnych brzóz, Edmund zobaczył murawę pokrytą wszędzie żółtymi kwiatkami – chelidoniami. Plusk wody stawał się coraz głośniejszy; w końcu musieli się przedostać przez prawdziwy strumień. Rosły nad nim kwitnące przebiśniegi. – Pilnuj swego nosa! – warknął karzeł i szarpnął sznurem, gdy zobaczył, że Edmund odwrócił głowę, aby na nie spojrzeć. Ale oczywiście nie mógł mu przeszkodzić w widzeniu tych wszystkich dziwów. Nie minęło pięć minut, gdy dostrzegł z tuzin złotych, purpurowych i białych krokusów, rosnących wokół jakiegoś starego drzewa. Potem usłyszał dźwięk jeszcze słodszy od pluskania wody. Tuż przy ścieżce, którą szli, zaćwierkał nagle z gałęzi jakiś ptaszek i natychmiast odpowiedział mu trochę dalej drugi. I wówczas, jakby to był sygnał, rozległo się ze wszystkich stron ćwierkanie i świergotanie, a za chwilę cały las rozbrzmiewał śpiewem ptaków, a gdziekolwiek Edmund spojrzał, widział ptaki ulatujące z gałęzi albo szybujące nad głowami, albo ścigające się nawzajem, albo sprzeczające się żartobliwie między sobą, albo układające sobie dzióbkami piórka. [...]

C. S. Lewis, Opowieści z Narni. Lew, czarownica i stara szafa, Media Rodzina, Poznań, 2005.

Techniki plastyczne

Ilustratorzy pracują w dowolnych technikach, posługują się między innymi rysunkiem, malarstwem, grafiką, kolażemKolażkolażem, fotografią. Zapoznaj się z kilkoma przykładami ilustracji wykonanymi w różnych technikach.

Drzeworyt

R1G7a2QOPuAVW1
Ilustracja Zbigniewa Rychlickiego z książki Hanny Kostyrko „Klechdy domowe”, Nasza Księgarnia, Warszawa 2012, s. 59, online-skills, CC BY 3.0

Malarstwo

R7SFzCUcZ6hGo1
Ilustracja Weroniki Tadaj-Królikiewicz z książki „Bakłażan”, 2014, online-skills, CC BY 3.0

Kolaż z obiektów papierowych

R1ek7xDM1Gs8N1
Ilustracja Joanny Olech i Marty Ignerskiej z książki Michała Rusinka „Jak robić przekręty. Poradnik dla dzieci”, Znak, Kraków 2010, s. 40, online-skills, CC BY 3.0

Fotografia przestrzennego obiektu wykonanego z plasteliny, tkaniny, elementów świata przyrody

Rkmx4cEsxGR081
Ilustracja z ksiażki Manueli Martin, „Zwierzęta”, Firma Księgarska Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2006, s. 14, online-skills, CC BY 3.0

KolażKolażKolażz tkaniny i agrafki, haft

R1F7T8mILm32q1
Ilustracja z książki Elżbiety Wasiuczyńskiej, „Mój pierwszy alfabet”, Wydawnictwo LektorKlett, Poznań 2009, s. 2, online-skills, CC BY 3.0

Kolaż z tkaniny

RJLYo5dBSYEx41
Ilustracja Ewy Kozyry-Pawlak z książki Juliana Tuwima „Rzepka”, Wydawnictwo Papilon, Poznań, online-skills, CC BY 3.0

Fotografia

RLzmRa0KktAQ61
Ilustracja z książki Marii Szczodrowskiej „Teodor”, Wydawnictwo Fundacji Win-Win, Toruń 2014, s. 20, online-skills, CC BY 3.0

W poniższej galerii zamieszczono ilustracje do legend toruńskich wykonane przez artystkę Joannę Frydrychowicz‑Janiak techniką linorytuLinorytlinorytu barwnego. Obejrzyj reprodukcje i rozwiąż zadanie

classicmobile
Ćwiczenie 6
RWsNryrKUFeR51
Zapoznaj się z tekstem i wskaż tytuł legendy, z której on pochodzi. Dawno temu Toruń nawiedziła straszliwa plaga żab. Były wszędzie – w domach, kościołach, karczmach, na ulicach. Mieszkańcy nie wiedzieli, jak sobie z nimi poradzić. Burmistrz martwił się, gdyż miasto słynące dotąd z pierników, zaczęło być omijane przez kupców. Dlatego ogłosił, że temu, któremu uda się uwolnić Toruń od płazów, wypłaci wysoką nagrodę pieniężną i odda za żonę swoją córkę – dziewczynę piękną i o anielskim usposobieniu. Wiele osób próbowało żaby przepędzić, ale bezskutecznie… W córce burmistrza od dawna kochał się młody, ubogi flisak. Wyszedł on na środek starego rynku i zaczął grać na skrzypcach urzekające melodie. Zasłuchane żaby skupiły się wokół niego, a skrzypek, cały czas grając, zaczął iść powoli za mury miasta, aż na odległe bagna. Tam zaprzestał gry. Żaby nie umiały znaleźć drogi powrotnej, zostały więc i zadomowiły się poza miastem. Burmistrz dotrzymał danego słowa i wkrótce odbyło się wesele flisaka z ukochaną. Możliwe odpowiedzi: 1. „O tym, jak Anioł znalazł się w toruńskim herbie”, 2. „O Bogumile i Królowej Pszczół”, 3. „O flisaczku i żabach”.
Źródło: online-skills.
static
Polecenie 2

Potrzebne będą: tkaniny, ubranie, aparat fotograficzny lub skaner, drukarka, białe kartki, kolorowy papier, nożyczki, klej.

Przyjrzyj się uważnie ilustracji Ewy Kozyry‑Pawlak, zwracając szczególną uwagę na elementy, których użyto do stworzenia kompozycji.

Rrcnz1LcZ7hBc1
Ilustracja Ewy Kozyry-Pawlak z książki „Jedzie pociąg z daleka”, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa 2009, s. 2-3, online-skills, CC BY 3.0

Przygotuj kilka rodzajów tkanin, w tym swoje ulubione ubrania (nie będziemy ich niszczyć). Skseruj je, zeskanuj lub sfotografuj i wydrukuj w kolorze lub w trybie czarno‑białym. Z tak przygotowanych kartek wykonaj ilustrację do wybranego przez Ciebie wiersza. Możesz dodatkowo skorzystać z dowolnych innych materiałów. Wraz z uczniami przygotuj w klasie wystawę prac.

Cechy formalne ilustracji

Projektowanie książek dla dzieci to proces, w którym uwzględnia się upodobania i możliwości percepcji odbiorcy. Treść książki i jej format, kolorystyka ilustracji, liternictwo zależą od wieku czytelnika. Im mniejsze dziecko, tym tekstu jest mniej, litery są prostsze, a książka ma mniejszy format (odpowiedni do dziecięcych rączek) i zaokrąglone rogi. Najmniejsze dzieci lubią kolory nasycone oraz mocne kontrasty barwne. Książki przeznaczone dla starszych dzieci mają więcej tekstu, format jest bardzo zróżnicowany, a kolory przestają być jaskrawe.

RIn2VJjPz4ila1
Ćwiczenie 7
Przyporządkuj do kategorii wiekowej czytelnika takie cechy książki, jak: liternictwo, format, kolorystyka ilustracji. Książki dla dzieci Możliwe odpowiedzi: 1. Ilustracje często są kolorowe., 2. Format książek to często kwadrat, o bardzo grube kartki., 3. Więcej ilustracji niż tekstu., 4. Więcej tekstu niż ilustracji., 5. Tekst opisywany, krótko i zwięźle, często opisują ilustracje w książce., 6. Liternictwo przeważnie jest proste, pozbawione ozdobników., 7. Ilustracje często są czarno-białe., 8. Format książek to często prostokąt, cienkie kartki., 9. Teksty często są długie, mogą szczegółowo opisywać otoczenie., 10. Liternictwo, często z licznymi ozdobnikami tak jak w abecadle Książki dla młodzieży i dorosłych Możliwe odpowiedzi: 1. Ilustracje często są kolorowe., 2. Format książek to często kwadrat, o bardzo grube kartki., 3. Więcej ilustracji niż tekstu., 4. Więcej tekstu niż ilustracji., 5. Tekst opisywany, krótko i zwięźle, często opisują ilustracje w książce., 6. Liternictwo przeważnie jest proste, pozbawione ozdobników., 7. Ilustracje często są czarno-białe., 8. Format książek to często prostokąt, cienkie kartki., 9. Teksty często są długie, mogą szczegółowo opisywać otoczenie., 10. Liternictwo, często z licznymi ozdobnikami tak jak w abecadle
classicmobile
Ćwiczenie 8
R15lERFtc3YBj1
Odpowiedz na pytanie. Co jest najważniejsze w książce ilustrowanej? Możliwe odpowiedzi: 1. obraz, 2. tekst, 3. oba elementy są tak samo ważne.
Źródło: online skills.
static
m2a7b79fb980d4e20_0000000000012

Książka obrazkowa

Obecnie na rynku wydawniczym pojawia się coraz więcej książek określanych angielską nazwą picturebookPicturebookpicturebook lub polską – książka obrazowa, książka obrazkowa. W książkach tych nie występuje tekst lub występuje go bardzo mało, a narracja prowadzona jest wyłącznie (lub przede wszystkim) za pomocą obrazu. Zapoznaj się z prezentowanymi poniżej ilustracjami z książki obrazowej Iwony Chmielewskiej pt.: Kłopot.

Kolejna galeria przedstawia zdjęcia trzech innych picturebooków, autorstwa Marii Szczodrowskiej. Są to książki autorskie, czyli dzieła unikatowe, jedyne w swoim rodzaju, często wydawane w pojedynczym egzemplarzu.

Słownik pojęć

Barwy ciepłe
Barwy ciepłe

to te zmierzające do żółcieni, głównie czerwono‑oranżowo‑żółte, obrazowo nazywane „barwami ognia”.

Barwy zimne
Barwy zimne

to te zmierzające do błękitu, są głównie fioletowo‑zielono‑błękitne i obrazowo nazywane są „barwami wody”.

Detal
Detal

szczegół, drobiazg, niewielki element będący częścią większej, złożonej całości. W dziele sztuki to może być jakiś przedmiot, gest, postać na trzecim planie.

Kolaż
Kolaż

z języka francuskiego collage oznacza przyklejanie. Jest to technika plastyczna, która polega na komponowaniu obrazu z różnych materiałów, np. kawałków tkanin, drewna, ilustracji gazetowych, reprodukcji, fotografii, a także drobnych przedmiotów codziennego użytku. Po przyklejeniu ich na wybrane podłoże (np. płótno, papier) można dokonać ostatecznej korekty za pomocą farb, piórka, pisaka, ołówka, a nawet zwykłego długopisu.

Linoryt
Linoryt

technika graficzna, w której rysunek żłobi się za pomocą dłut i noży w linoleum, a następnie, z tak przygotowanej matrycy odbija na papierze.

Metryczka
Metryczka

opis podstawowych informacji dotyczących dzieła; pełen opis zawiera następujące dane: imię i nazwisko autora, tytuł dzieła, technikę wykonania (np. malarstwo olejne, akwarela, pastel, grafika itp.), rok powstania (rok, epoka, styl), dodatkowo warto podawać: wymiary pracy, miejsce, gdzie się obecnie znajduje.

Picturebook
Picturebook

ilustrowana książka, w której dominuje obraz, a warstwa tekstowa jest ograniczona lub nie występuje.

Ksylograf
Ksylograf

książka blokowa, książka ksylograficzna, książka, której poszczególne strony, zawierające ilustracje drzeworytowe wraz z tekstami objaśniającymi, zostały wycięte w tym samym klocku.

Książka blokowa
Książka blokowa

rodzaj książki z ilustracjami drzeworytowymi.

Źródła:

encyklopedia.pwn.pl

Galeria ilustracji i dzieł sztuki