Temat: Łodyga

Autor: Elżbieta Szedzianis

Adresat

Uczeń klasy V szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

5) Rośliny okrytonasienne. Uczeń:

b) dokonuje obserwacji rośliny okrytonasiennej (zdjęcia, ryciny, okazy żywe); rozpoznaje jej organy i określa ich funkcje (korzeń, łodyga, liść, kwiat),

c) opisuje modyfikacje korzeni, łodyg i liści jako adaptacje roślin okrytonasiennych do życia w określonych środowiskach,

d) przedstawia sposoby rozmnażania wegetatywnego roślin oraz dokonuje obserwacji wybranych sposobów rozmnażania wegetatywnego.

Cel lekcji

Uczniowie opisują budowę i przystosowania łodygi do pełnienia funkcji życiowych.

Kryteria sukcesu

• podasz trzy cechy budowy łodygi umożliwiające jej pełnienie funkcji życiowych,

• opiszesz, jak przebiega doświadczenie pokazujące wędrówkę wody w łodydze,

• wymienisz dwie tkanki, w których odbywa się transport wody oraz transport cukrów.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• umiejętność uczenia się.

Metody/formy pracy

Strategia wyprzedzająca; obserwacja bezpośrednia, praca z filmem, pogadanka, warsztatowa – rozwiązywanie zadań.

Praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• pelargonie lub inne kwitnące rośliny doniczkowe.

Fazy lekcji

Uwaga, temat „Łodyga” realizowany jest po temacie „Liść”. Zadanie domowe zadane przed tą lekcją polegało na obejrzeniu filmu z zasobów Internetu pt. „Colored flowers | Color changing flower experiment | Science experiments for kids | Elearnin” (pierwsze 3 minuty) i odpowiedzi na pytania: Jaką funkcję łodygi przedstawiono na filmie? Skąd i dokąd wędruje woda w łodydze? Po co woda wędruje z korzenia przez łodygę do liści i owoców?

Wstępna

1. Nauczyciel wyświetla 1. akapit abstraktu z towarzyszącą mu ilustracją:Co łączy źdźbło trawy, pień sekwoi, bulwę ziemniaka i cierń robinii? Wszystkie są łodygami, które w wyniku adaptacji do środowiska przybrały formy najlepiej służące przetrwaniu.
   Prosi uczniów, by wskazali słowo kluczowe i powiedzieli swoimi słowami, o czym są te dwa zdania. Prosi o wskazanie na ilustracji łodyg.

2. Nauczyciel podaje temat lekcji i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz wyświetla kryteria sukcesu.

3. Przypomina zadanie domowe i prosi wybranych uczniów o jego odczytanie.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prosi, żeby uczniowie ponownie obejrzeli film wskazany w zadaniu domowym bez dźwięku i opracowali do niego komentarz. Uczniowie pracować będą w grupach 2‑3 osobowych, z których każda ma dostęp do komputera/tabletu. Uczniowie oglądają wskazane fragmenty filmu i wykonują zadania: 0.20–0.25 – sformułujcie pytanie – tytuł filmu, 0,30–0,39 – wymieńcie, co jest potrzebne do doświadczenia, 0,45–1,40 – opiszcie, jak przeprowadzono doświadczenie, 2,11–3,00 – wyjaśnijcie, jak i dlaczego barwnik wędrował przez łodygę do kwiatów.

2. Uczniowie z dwóch grup przedstawiają komentarze do filmu. Nauczyciel pyta, jak można sprawdzić, czy barwnik dotarł także do liści róży. Prosi o wyjaśnienie, jak do tego doszło.

3. Nauczyciel rozdaje grupom rośliny doniczkowe, np. kwitnące pelargonie. Prosi uczniów, żeby ustnie opisali zewnętrzną budowę łodyg. Potem uzupełniają na tablicy zapis Przystosowania łodygi do pełnienia funkcji życiowych o funkcje związane z wymienionymi podczas obserwacji roślin i filmu cechami budowy (zielona, sztywna, rozgałęziona, zawierająca tkankę naczyniową).

4. Nauczyciel wyświetla grafikę “Transport cukrów w łodydze”. Wyjaśnia, że łodyga transportuje cukry od liści do pozostałych organów przez komórki łyka.

Podsumowująca

1. Nauczyciel prosi, żeby uczniowie wykonali zadanie interaktywne 1. Nauczyciel tłumaczy, żeby uczniowie na różne sposoby formułowali odpowiedzi, żeby znaleźć odpowiedź przewidzianą przez autora.

2. Nauczyciel prosi, żeby uczniowie wyjaśnili, po co łodyga transportuje wodę do liści, a cukry do owoców, kwiatów i korzeni.

Zadanie domowe dla zainteresowanych

Rozwiąż zadania interaktywne 2 i 3.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Stem

The stem is an element of the shoot, above‑ground organ of the vascular plant. It combines roots with leaves, flowers and fruits. The stems transport water and mineral salts collected by the roots and organic compounds produced in the leaves during photosynthesis. These substances reach all parts of the plant via the conducting tissues located in the stem and its branches. The stem keeps leaves, flowers and fruits in the right position. The leaves on the stems are arranged in such a way as to absorb as much light as possible. Flowers and fruits are often formed on the tops of the stems. Thanks to this, pollen and mature seeds of plants pollinated and spread by the wind can be transferred to larger distances than if they were produced close to the ground. In many of the angiosperm plants, the stem is used for asexual (vegetative) reproduction. This means that (in appropriate conditions) its fragment can produce roots and transform into an independent plant. The stems also act as storage organs. Plants of various species accumulate in them nutrients or water, enabling survival in difficult conditions.

Stems can take many forms, from powerful tree trunks, through thin stems of vines, to underground tubers. This is due to the diversity of conditions in which plants live and the length of their lives. Regardless of the shape and function of the stem, we find nodes, internodes and buds. At the top of the stem there is an apical bud, in which a shoot apical meristem is hidden by the budding leaves. Thanks to the meristematic tissue present in it, the plant grows to length. Below the apical bud from axils grow the axillary buds (named also lateral buds). They may contain initials of flowers (flower buds) or shoots (shoot buds). As it grows the main shoot from the flower buds develop flowers and from the shoot buds, shoot branches. Leaf buds which contain leaf initials produce leaf. The bud seating areas are called nodes. Leafless sections between them are internodes. The number and length of internodes determines the height of the plant.

The great variety of stem and stem structure in seed plants results from the various functions that these organs perform. Due to the structure and durability of the stems, herbaceous stems and woody stems are distinguished.

Herbaceous stem are delicate and flaccid, as they contain little supporting tissues. Under their thin woody stem there is parenchyma with chloroplasts giving them a green color. These stems grow mainly in length, their growth in thickness is insignificant. They are unstable and die for the winter. We meet them in many plants, such as poppy field, wheat, bean, astra, daisy.

Trees and shrubs have woody stems. Thanks to the secondary increase in thickness from year to year, these stems increase their circumference and take the form of massive stems. They have strongly developed wood - the vascular part of the conducting tissue. From the outside they are covered with a cork forming a bark. Such a construction ensures plants longevity and resistance to adverse environmental conditions.

Plants most often have raised stems that rise straight up. They are allowed by the presence of reinforcing tissue and wood elements of the conductive tissue. Some plants produce slender and long stalks that crawl on the ground. Stalk - mainly refers to elongated stems, e.g. grass blades (grass‑stalk). It is used to describe the stalk that attaches the leaf blade to the stem (leafstalk, petiole) and fragments of the stalk that support flowers (flower stalk, pedicel). From such stems, apart from the leaves, the adventitious roots may also grow, which the plant attaches to the substrate. Other plants have winding stems that climb towards the light, wrapping around the supports or attaching themselves to them with the help of tendrils or pulvillus.

Stems, and often whole shoots, can have unusual shapes. This is the result of adaptation to perform different functions depending on the conditions of the environment in which they live.

Modified stems are, for example:

• tubers, strongly shortened and thickened underground shoots, filled mainly with granula parenchyma tissue; they are also used for asexual reproduction; on the tubers there are buds from which aerial shoots grow under favorable conditions; tuber producing plants include perennials: potato, Jerusalem artichokes;

• runners, elongated stems of plants creeping on the earth's surface; after the stem plant has died or separated from it, it becomes an independent plant; the main function of runners is therefore asexual reproduction; examples of plants that produce runners are: strawberries, wild strawberries, root bugling;

• thorny shoots, short, sharp tips and strongly ligaments that are side shoots of the plant; have their own conductive beam that connects them to the main shoot - for this reason it is difficult to break them off the plant; thorns protect plants from being eaten by herbivorous animals, they are characteristic of plants inhabiting typically dry environments, they occur in sloe, locust;

• shoot whiskers, stems on which residual leaves and flowers may occur; these thin and flaccid clinging organs, which, when touched, wrap around the support, are found, for example, in vines.

• cladods, green, flat stems of hygrophobes, which have taken assimilation functions, because their leaves have disappeared or have been reduced, in cacti, e.g. opuntia, the stems have become like leaves, and these have turned into thorns, the green stem plays a double role: runs photosynthesis and collects water in the parenchyma aquifer.

• The stem and the leaves form the above‑ground part of the plant called the shoot.

• The stem holds the leaves, flowers and fruits, and it is responsible for the transport of substances and asexual reproduction. It can also have storage and assimilation functions.

• Differences in the structure of plant stems are related to the functions performed by these organs.