Przejdźmy do tematu

O najsłynniejszych baletach

Kiedy mówimy balet widzimy od razu kroki tancerzy, lekko ubrane baletmistrzynie i subtelność ruchów dopracowanych do perfekcji i zgranych z muzyką. Zanim ten fakt zapadnie w naszą pamięć niech krótka historia baletu zapisana na wielu kartach przypomni nam najważniejsze fakty.

Od najdawniejszych czasów muzyka i taniec są ze sobą związane. W historii muzyki zauważymy zwłaszcza w okresie baroku za sprawą francuskiego władcy Ludwika XIV (1643 – 1715) zmianę myślenia o balecie nie tylko, jako o tańcu, lecz – jak sam władca powiadał - elementu wychowania moralnego ludzi, który powinien budzić szacunek dla potęgi państwa. Majestatyczność spektakli na dworze królewskim, wypełnione przepychem i pochwałami dla osoby króla rozpoczęły proces krystalizowania formy. Już w 1661 roku Król Słońce (tak nazywano Ludwika XIV) założył Królewską Akademię Tańca. Ta niestety niewiele się przyczyniła do rozwoju sztuki tanecznej, za to większe zasługi położył jej baletmistrz Pierre Beauchamp [czytaj pier buszą], który opracował między innymi pięć podstawowych pozycji nóg.

W okresie klasycyzmu balet przeszedł prawdziwą reformę za sprawą francuskiego tancerza i choreografa Jean‑Georges Noverre’a [czytaj: żana‑żorża nowerre], dzięki któremu, zamiast wstawek wokalnych i recytacji, pojawia się więcej tańca i pantomimyPantomimapantomimy.

Czasy romantyzmu otwierają dwa nazwiska: Petipy i Czajkowskiego. Powstają takie dzieła jak: Dziadek do orzechów, Jezioro Łabędzie czy Śpiąca Królewna.

Ale czy na tym kończą się czasy świetności baletu? Zobaczmy to w filmie.

Przygoda z baletem

Taniec to jedna z form aktywności ruchowej. Taniec klasyczny, czyli balet, wymaga dużej sprawności fizycznej i wielu umiejętności. Tancerze, czyli baletmistrzowie, kształcą się w szkołach baletowych. Jest ich w Polsce pięć: w Bytomiu, w Poznaniu, w Warszawie, w Gdańsku i w Łodzi. Uczniowie uczą się techniki tańca klasycznego, różnych technik tańca współczesnego (np. jazz, modern, hip‑hop) oraz akrobatyki. Poznają kroki baletowe i figury taneczne. Oprócz zajęć tanecznych uczniowie poznają historię tańca, polskie tańce narodowe oraz tańce innych krajów.

Obejrzyj film przedstawiający zajęcia baletowe „od kuchni”.

RoSNGV7rTByrs

Film przedstawiający arkana baletu i historię sztuki baletowej. W pierwszej części filmu w szatni szkoły baletowej rozmawiają dwie dziewczynki. Jedna z nich jest uczennicą szkoły baletowej i odpowiada na pytania koleżanki. W pierwszej scenie wtajemnicza dziewczynkę: To nasza szatnia. Każda z nas ma tutaj swoją szafkę, w której przechowujemy stroje do ćwiczeń. Przed każdymi zajęciami przebieramy się właśnie tutaj. Koleżanka zadaje pytanie: A czy baletowe stroje mają swoje konkretne nazwy? Przewodniczka odpowiada: Tak, oczywiście, spójrz obok. Koleżanka wzdycha: Jaka piękna sukienka! Przewodniczka kontynuuje: Ta sukienka, to paczka. Tak nazywa się sukienka do baletu. Druga dziewczynka pyta: A te buty? Uczennica szkoły baletowej odpowiada: To są pointy, w których bez problemu mogę stawać na palcach! Wiesz, zanim mogłam pierwszy raz założyć pointy i tańczyć w nich, musiałam nauczyć się podstawowych pozycji rąk i nóg. Mamy jeszcze chwilę, mogę opowiedzieć Ci o historii tańca i baletu. Masz ochotę posłuchać? Koleżanka wyraża zaciekawienie: Oczywiście! Zamieniam się w słuch. Przewodniczka przedstawia krótką historię baletu: Ludzie tańczyli już w średniowieczu, ale były to tańce religijne, dworskie oraz epickie. Ludzie tańczyli do pieśni, które sami śpiewali. W renesansie pojawiły się tańce dworskie. Wielkie widowiska, które odbywały się na dworach królewskich dały początek takim formom sztuki, takim jak balet i opera. Składały się one z recytacji, śpiewu, muzyki, pantomimy i tańca. Na dworze francuskim balet zagościł dzięki księżnej Katarzynie Medycejskiej. W 1581 roku wystawiła ona balet pt. „Komiczny Balet Królowej”. Na przełomie XVI i XVII wieku balet przybrał formę widowiska o tematyce mitologicznej. Rok 1661 był przełomem w historii baletu zawodowego. Wtedy to Ludwik XIV założył Narodową Akademię Muzyki i Tańca. W 1832 roku powstał balet romantyczny Sylfida. W drugiej połowie XIX w. centrum sztuki baletowej stała się Rosja... Koleżanka wyraża wdzięczność: Super, tyle wiesz na temat baletu. Dziękuję, że znalazłaś przed lekcją czas, aby opowiedzieć mi tyle ciekawostek. Uczennica szkoły baletowej zaprasza: Bardzo proszę. Chodźmy teraz już na zajęcia! W drugiej części widzimy fragment przedstawienia baletowego. Słyszymy muzykę: Taniec wieszczki cukrowej z baletu “Dziadek do orzechów” Piotra Czajkowskiego. Utwór jest bardzo lekki i delikatny. Główną melodię grają dzwonki, dyskretnie towarzyszą im instrumenty smyczkowe grające pizzicato i instrumenty dęte drewniane pojawiające się w maleńkich solowych epizodach. Do tej muzyki tańczy solistka ubrana w piękny biały strój baletowy.

Film przedstawiający arkana baletu i historię sztuki baletowej. W pierwszej części filmu w szatni szkoły baletowej rozmawiają dwie dziewczynki. Jedna z nich jest uczennicą szkoły baletowej i odpowiada na pytania koleżanki. W pierwszej scenie wtajemnicza dziewczynkę: To nasza szatnia. Każda z nas ma tutaj swoją szafkę, w której przechowujemy stroje do ćwiczeń. Przed każdymi zajęciami przebieramy się właśnie tutaj. Koleżanka zadaje pytanie: A czy baletowe stroje mają swoje konkretne nazwy? Przewodniczka odpowiada: Tak, oczywiście, spójrz obok. Koleżanka wzdycha: Jaka piękna sukienka! Przewodniczka kontynuuje: Ta sukienka, to paczka. Tak nazywa się sukienka do baletu. Druga dziewczynka pyta: A te buty? Uczennica szkoły baletowej odpowiada: To są pointy, w których bez problemu mogę stawać na palcach! Wiesz, zanim mogłam pierwszy raz założyć pointy i tańczyć w nich, musiałam nauczyć się podstawowych pozycji rąk i nóg. Mamy jeszcze chwilę, mogę opowiedzieć Ci o historii tańca i baletu. Masz ochotę posłuchać? Koleżanka wyraża zaciekawienie: Oczywiście! Zamieniam się w słuch. Przewodniczka przedstawia krótką historię baletu: Ludzie tańczyli już w średniowieczu, ale były to tańce religijne, dworskie oraz epickie. Ludzie tańczyli do pieśni, które sami śpiewali. W renesansie pojawiły się tańce dworskie. Wielkie widowiska, które odbywały się na dworach królewskich dały początek takim formom sztuki, takim jak balet i opera. Składały się one z recytacji, śpiewu, muzyki, pantomimy i tańca. Na dworze francuskim balet zagościł dzięki księżnej Katarzynie Medycejskiej. W 1581 roku wystawiła ona balet pt. „Komiczny Balet Królowej”. Na przełomie XVI i XVII wieku balet przybrał formę widowiska o tematyce mitologicznej. Rok 1661 był przełomem w historii baletu zawodowego. Wtedy to Ludwik XIV założył Narodową Akademię Muzyki i Tańca. W 1832 roku powstał balet romantyczny Sylfida. W drugiej połowie XIX w. centrum sztuki baletowej stała się Rosja... Koleżanka wyraża wdzięczność: Super, tyle wiesz na temat baletu. Dziękuję, że znalazłaś przed lekcją czas, aby opowiedzieć mi tyle ciekawostek. Uczennica szkoły baletowej zaprasza: Bardzo proszę. Chodźmy teraz już na zajęcia! W drugiej części widzimy fragment przedstawienia baletowego. Słyszymy muzykę: Taniec wieszczki cukrowej z baletu “Dziadek do orzechów” Piotra Czajkowskiego. Utwór jest bardzo lekki i delikatny. Główną melodię grają dzwonki, dyskretnie towarzyszą im instrumenty smyczkowe grające pizzicato i instrumenty dęte drewniane pojawiające się w maleńkich solowych epizodach. Do tej muzyki tańczy solistka ubrana w piękny biały strój baletowy.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RoSNGV7rTByrs

Film przedstawiający arkana baletu i historię sztuki baletowej. W pierwszej części filmu w szatni szkoły baletowej rozmawiają dwie dziewczynki. Jedna z nich jest uczennicą szkoły baletowej i odpowiada na pytania koleżanki. W pierwszej scenie wtajemnicza dziewczynkę: To nasza szatnia. Każda z nas ma tutaj swoją szafkę, w której przechowujemy stroje do ćwiczeń. Przed każdymi zajęciami przebieramy się właśnie tutaj. Koleżanka zadaje pytanie: A czy baletowe stroje mają swoje konkretne nazwy? Przewodniczka odpowiada: Tak, oczywiście, spójrz obok. Koleżanka wzdycha: Jaka piękna sukienka! Przewodniczka kontynuuje: Ta sukienka, to paczka. Tak nazywa się sukienka do baletu. Druga dziewczynka pyta: A te buty? Uczennica szkoły baletowej odpowiada: To są pointy, w których bez problemu mogę stawać na palcach! Wiesz, zanim mogłam pierwszy raz założyć pointy i tańczyć w nich, musiałam nauczyć się podstawowych pozycji rąk i nóg. Mamy jeszcze chwilę, mogę opowiedzieć Ci o historii tańca i baletu. Masz ochotę posłuchać? Koleżanka wyraża zaciekawienie: Oczywiście! Zamieniam się w słuch. Przewodniczka przedstawia krótką historię baletu: Ludzie tańczyli już w średniowieczu, ale były to tańce religijne, dworskie oraz epickie. Ludzie tańczyli do pieśni, które sami śpiewali. W renesansie pojawiły się tańce dworskie. Wielkie widowiska, które odbywały się na dworach królewskich dały początek takim formom sztuki, takim jak balet i opera. Składały się one z recytacji, śpiewu, muzyki, pantomimy i tańca. Na dworze francuskim balet zagościł dzięki księżnej Katarzynie Medycejskiej. W 1581 roku wystawiła ona balet pt. „Komiczny Balet Królowej”. Na przełomie XVI i XVII wieku balet przybrał formę widowiska o tematyce mitologicznej. Rok 1661 był przełomem w historii baletu zawodowego. Wtedy to Ludwik XIV założył Narodową Akademię Muzyki i Tańca. W 1832 roku powstał balet romantyczny Sylfida. W drugiej połowie XIX w. centrum sztuki baletowej stała się Rosja... Koleżanka wyraża wdzięczność: Super, tyle wiesz na temat baletu. Dziękuję, że znalazłaś przed lekcją czas, aby opowiedzieć mi tyle ciekawostek. Uczennica szkoły baletowej zaprasza: Bardzo proszę. Chodźmy teraz już na zajęcia! W drugiej części widzimy fragment przedstawienia baletowego. Słyszymy muzykę: Taniec wieszczki cukrowej z baletu “Dziadek do orzechów” Piotra Czajkowskiego. Utwór jest bardzo lekki i delikatny. Główną melodię grają dzwonki, dyskretnie towarzyszą im instrumenty smyczkowe grające pizzicato i instrumenty dęte drewniane pojawiające się w maleńkich solowych epizodach. Do tej muzyki tańczy solistka ubrana w piękny biały strój baletowy.

R1Vlr3Vt4iqxt

Ćwiczenie 1

Wskaż kompozytora baletu „Dziadek do orzechów”. Możliwe odpowiedzi: A. Igor Strawiński, B. Piotr Czajkowski, C. Sergiusz Prokofiew.

Wskaż kompozytora baletu „Dziadek do orzechów”. Możliwe odpowiedzi: A. Igor Strawiński, B. Piotr Czajkowski, C. Sergiusz Prokofiew.

Posłuchaj nagrania. Z którego baletu pochodzi usłyszany fragment muzyczny?

• I. Strawiński – Święto wiosny
• P. Czajkowski – Jezioro łabędzie
• P. Czajkowski – Dziadek do orzechów. Taniec cukrowej wieszczki

Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.

Rqk7wKoJ7YjTB

Ćwiczenie 1

Wskaż balet, którego nie napisał Czajkowski.

R16NISLNWQHZl

Ćwiczenie 2

Dopasuj opis stroju do jego nazwy. Nazwy: A. pointy, B. paczka. Opisy: 1. buty, pozwalające tańczyć na czubkach palców, 2. sukienka baletowa ze sterczącą spódnicą.

Dopasuj opis stroju do jego nazwy. Nazwy: A. pointy, B. paczka. Opisy: 1. buty, pozwalające tańczyć na czubkach palców, 2. sukienka baletowa ze sterczącą spódnicą.

Dopasuj określenia do poniższych zdjęć.

paczka, pointy, primabalerina

.................

.................

.................

R8JmVMJQAMFP2

Ćwiczenie 2

Połącz w pary definicje z opisami.

Połącz w pary definicje z opisami.

Balety Piotra Czajkowskiego

Źródło: Bogusław Schaeffer, Dzieje muzyki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1983.

Balet to złożony termin, na który składa się kilka powiązanych ze sobą znaczeń. W kontekście tematu Piotr Czajkowski i jego balety termin ten będziemy omawiać w dwóch kategoriach. Po pierwsze, jako utwór muzyczny komponowany przez Czajkowskiego, specjalnie dla widowiska baletowego. Drugie znaczenie to rodzaj widowiska teatralnego, w którym głównym środkiem wyrazu jest taniec, wykonywany przez zawodowych tancerzy, wg scenariusza, z towarzyszeniem muzyki, w odpowiedniej oprawie plastycznej.

Balety przyniosły Czajkowskiemu miano wybitnego reformatora tego gatunku muzyki w Rosji. W baletach Czajkowski kładł nacisk na symfoniczność partii orkiestrowych, które w jego dziełach nie służyły wyłącznie za akompaniament do tańca, jak u wielu innych kompozytorów, ale stały się symfonicznym programowym podkładem dla akcji scenicznej.

Podczas dzisiejszej lekcji poznasz trzy balety Piotra Czajkowskiego: Jezioro łabędzie, Śpiąca królewna oraz Dziadek do orzechów. Poznasz ich treść oraz fragmenty muzyki.

RruNBekx6AzEu

Zdjęcie ze spektaklu „Jezioro Łabędzie” w Teatrze Maryjskim, w Sankt Petersburgu, w Rosji. Na scenie bajkowa scenografia. Wszystko jest w odcieniach koloru niebieskiego. Na niebie chmury i księżyc, po bokach gęste, wysokie drzewa. W centrum sceny para: tancerka i tancerz. Z tyłu duża grupa baletnic. Baletnice są ubrane na biało, mają sterczące spódniczki - paczki i białe kostiumy. Przed sceną w kanale widać orkiestrę. Z boku sceny widać bogato zdobione loże.

AktAktAkt I. W parku, na festynie zorganizowanym dla księcia Zygfryda z okazji jego pełnoletniości, matka informuje go, że następnego dnia będzie musiał wybrać dla siebie narzeczoną spośród przedstawionych mu na balu panien, ale Zygfryd nie cieszy się z takiego rozwiązania. Jego przyjaciele zabierają księcia na polowanie, aby oderwać go od tego zmartwienia.

Akt II. Przyjaciele o północy dotarli nad jezioro, aby polować z łuków na łabędzie. Nagle staje przed nimi niezwykle piękna królowa Odetta. Zygfryd zabrania przyjaciołom strzelać do ptaków. Odetta wyjawia Zygfrydowi tajemnicę dotyczącą łabędzi: zły czarownik Rotbart zamienił ją i jej przyjaciółki w ptaki, które tylko o północy nad brzegiem jeziora mogą przybierać ludzką postać. Zaklęcie może być zdjęte tylko przez szczerą miłość drugiego człowieka. Oczarowany Zygfryd przysięga Odetcie wieczną miłość. O świcie łabędzie muszą odejść.

Akt III. Przed Zygfrydem w sali balowej staje sześć panien, z których Zygfryd ma wybrać narzeczoną, jednak żadna z nich mu się nie podoba. Nagle pojawiają się niespodziewani goście. To Rotbart w ludzkiej postaci ze swą piękną córką Odylią, łudząco przypominającą Odettę. Podczas balu czarownik nakłania córkę, aby zdobyła słowo księcia, ponieważ jeżeli ten wyzna miłość innej, złamie przysięgę daną Odetcie. Plan czarownika spełnia się, Zygfrydowi ukazuje się zrozpaczona Odetta i książę pojmuje, ze był to podstęp Rotbarta. Zrozpaczony Zygfryd opuszcza zamek.

Akt IV. Nad brzegiem jeziora królowa Odetta opowiada łabędziom o zdradzie Zygfryda. Skruszony książę zapewnia Odettę o swej miłości. Nagle nadlatuje czarownik pod postacią czarnego ptaka i grozi Zygfrydowi śmiercią. Książę nie chce uciekać, on i Odetta giną w toni jeziora. Ginie też Rotbart zwyciężony potęgą miłości Odetty i Zygfryda.

ApoteozaApoteozaApoteoza: W złotej łódce, ciągnionej przez białe łabędzie, Odetta i Zygfryd płyną do krainy wiecznej szczęśliwości.

Jezioro łabędzie to piękna historia walki dobra ze złem, ludzkich słabości i namiętności, potęgi miłości.

R6vVCUJuCTMTS

Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu. „Śpiąca królewna” w Teatrze Maryjskim w Sankt Petersburgu. Tańczy duet: baletnica i tancerz. Kobieta ubrana jest w jasnożółtą, błyszczącą, sukienkę - paczkę, białe rajstopy i pointy. Mężczyzna w złote, obcisłe leginsy, białą koszulę z żabotem i złotą kamizelkę. Tancerka stoi na czubkach palców prawej nogi, lewą nogę ma podniesioną bardzo wysoko, tancerz ją podtrzymuje.

Śpiąca królewna, balet feeriaBalet feeriabalet feeria w trzech aktach, pięciu obrazach z prologiemPrologprologiem i apoteozą. Akcja rozgrywa się w XVII wieku.

Prolog. Na chrzciny księżniczki Aurory przybyły dobre wróżki, aby złożyć jej dary. W chwili, kiedy do kołyski zbliża się ostatnia z nich, wróżka Bzu, pojawia się obrażona zła wróżka Carabosse [czytaj: karabosse], której nie zaproszono na uroczystość. Rzuca na Aurorę zaklęcie, mocą którego królewna zakłuje się w palec i zaśnie na wieki. Wróżka Bzu, która nie zdążyła jeszcze złożyć swojego daru, zapewnia, że z tego snu zbudzi Aurorę pocałunkiem piękny książę.

Akt I. Obraz 1. Minęło 20 lat i Aurora obchodzi urodziny. Na urodzinach pojawiają się pretendenci do ręki królewny, ale Aurora nie myśli jeszcze o małżeństwie. Nagle w tłumie pojawia się staruszka z wrzecionem w ręku. Aurora zaciekawiona przedmiotem, bierze go do ręki, zakłuwa się w palec i osuwa na ziemię. Staruszką okazuje się być zła wróżka Carabosse, która w ten sposób wypełnia zaklęcie, rzucone na chrzcinach królewny.

Akt II. Obraz 2. Nad rzeką odbywa się polowanie księcia Dêsiré [czytaj: dezire]. Rzeką płynie łódź wioząca wróżkę Bzu. Księciu ukazuje się wizja śpiącej Aurory. Książę prosi wróżkę, by zaprowadziła go do śpiącej królewny.

Obraz 3. Książę i Wróżka płyną łodzią do zamku, docierają tam nocą. W świetle księżyca widać tajemniczy zamek zasnuty mgłą.

Obraz 4. Pod baldachimem od stu lat śpi Aurora, a dokoła cały dwór. Książę Dêsiré całuje Aurorę i budzi tym królewnę i jej dwór. Książę prosi ojca Aurory, króla Florestana, o rękę córki. Król wyraża zgodę.

Akt III. Obraz 5. W Wersalu rozpoczyna się wesele Aurory i księcia Dêsiré. Przyjęciu towarzyszą różne tańce, uświetniające uroczystość, m.in. tańce postaci z różnych bajek.

Apoteoza. Ukazuje się bóg Apollo w stroju Ludwika XIV, otoczony dobrymi wróżkami.

R1XkdiE9rX0Ui

Zdjęcie ze spektaklu „Dziadek do orzechów i król myszy” w Teatrze Wielkim w Warszawie. Na scenie bajkowa scenografia. Wszystko jest w odcieniach koloru niebieskiego. W tle duża choinka w centrum i kilka mniejszych po jej bokach. Po bokach sceny gęste drzewa. Na scenie duża grupa baletnic. Baletnice są ubrane na biało, mają sterczące spódniczki - paczki i białe kostiumy. Wszystkie baletnice znajdują się w takiej samej pozie: z przodu mają prawą nogę stojącą na całej stopie, z tyłu lewą nogę stojącą na palcach, ręce wyciągnięte do boku, lewa ręka wyżej, prawa ręka niżej.

Dziadek do orzechów, balet feeria w 2 aktach, 3 obrazach z apoteozą. Akcja rozgrywa się w wieczór wigilijny Bożego Narodzenia w połowie XIX wieku.

Akt I. Obraz 1. Do salonu swojego domu wchodzi Klara z zaproszonymi dziećmi, rodzice kończą ubieranie choinki. Wszystkie dzieci otrzymują na gwiazdkę lalki. Radca Drosselmeyer daje Klarze lalkę, a jej bratu żołnierzyka. Klara nie chce iść spać, więc dostaje od radcy kolejną zabawkę, dziadka do orzechów. Odkłada go do koszyka i zasypia. Goście opuszczają dom Klary. Jest północ. Do pustego pokoju wchodzi Klara. Sowa na zegarze zmienia się w Drosselmeyera i Klarę otaczają myszy, których dziewczynka bardzo się boi. Nagle ożywa Dziadek do orzechów i wspólnie z ołowianymi żołnierzykami zwycięża myszy. Dziadek do orzechów okazuje się być księciem Kokluszem, zaprasza Klarę w fantastyczną podróż.

Obraz 2. Salon zamienia się w las pokryty śniegiem, który cały czas pada. Gnomy witają Klarę i Księcia.

Akt II. Obraz 3. Klara i Książę znaleźli się w zaczarowanej krainie słodyczy. Wieszczka Cukrowa serwuje zastawiony słodyczami stół. Rozpoczynają się tańce symbolizujące różne smakołyki: czekoladę, kawę, herbatę. Balet kończy się apoteozą na tle kolorowych fontann.

Piotr Czajkowski był kompozytorem rosyjskim, który swoją twórczością wpłynął na rozwój muzyki w całej Europie. Dzieła Czajkowskiego stanowiły połączenie romantycznych założeń programowych oraz klasycznej formy. W swojej twórczości łączył nurty muzyki zachodniej z rosyjskimi pierwiastkami narodowymi. Czajkowski nie należał do Potężnej GromadkiPotężna gromadkaPotężnej Gromadki, czyli szkoły narodowej rosyjskiej, ale jest uważany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli nurtu narodowego. Był niezrównanym melodystą. Trzy balety Piotra Czajkowskiego stanowią trzon jego twórczości kompozytorskiej.

RSUkVTaVRyJJE

Ćwiczenie 17

Wskaż balet, z którego pochodzi Taniec łabędzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Dziadek do orzechów, 2. Śpiąca królewna, 3. Jezioro łabędzie

Wskaż balet, z którego pochodzi Taniec łabędzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Dziadek do orzechów, 2. Śpiąca królewna, 3. Jezioro łabędzie

Wskaż balet, z którego pochodzi prezentowany fragment.

• Dziadek do orzechów
• Śpiąca królewna
• Jezioro łabędzie

Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.

O najsłynniejszych operach

Opera to dzieło wyjątkowe. Nawet, jeśli w dzisiejszych czasach zastąpiono je wieloma multimedialnymi namiastkami. Jedni jej w ogóle nie dostrzegają, inni bez niej nie potrafią żyć. Czasami jest lekarstwem na całe zło. Znaleźć w niej można odpowiedź na wiele dręczących nas pytań. Często w jej fabule można przejrzeć się jak w lustrze i znaleźć swoje życie. Warunek jest jeden: trzeba znać librettoLibrettolibretto, ale może nie do końca. Zwroty akcji, punkty kulminacyjne lub nagłe zawieszenie w próżni otoczonej dźwiękiem wśród misternie przygotowanej scenografii, jest w stanie oczarować każdego, kto chociaż raz odwiedził gmach opery.

Postrzegana i tłumaczona, jako sceniczne dzieło muzyczne wokalno‑instrumentalne, w którym muzyka współdziała z akcją dramatyczną (libretto) stanowi przykład syntezy sztuk. W niej muszą współgrać równocześnie: słowo, muzyka, plastyka, ruch, gest oraz gra aktorska, podzielona na akty i sceny. Podobnie jak balet, wywodzi się z włoskich renesansowych maskarad karnawałowych, które przerodziły się w widowiska dramatyczne.

Rozróżnić możemy kilka rodzajów oper i są nimi:

Zawarte poniżej w filmie przykłady wybranych przedstawień operowych należy zapamiętać jako top listę osiągnięć w tej dziedzinie muzyki.

Z operą przez wieki

Różne dziedziny sztuki mogą łączyć się tworząc kompilację artystyczną w postaci uniwersalnej i zrozumiałej dla każdego formy przekazu. Doskonałym tego przykładem może być połączenie teatru i muzyki w postaci opery. Łączy ona w sobie grę aktorską ze śpiewem, muzyką i tańcem. Składa się z partii wokalnych, instrumentalnych, baletowychBaletbaletowych. OperaOperaOpera posiada długą historię, rozwijała się na przestrzeni epok i ceniona jest do dnia dzisiejszego.

RR5BT8B4HQN53

Film edukacyjny „Z operą przez wieki”. Film rozpoczyna się widokiem sceny z zasuniętą kurtyną. Na jej tle wyświetla się napis: Z operą przez wieki. Słychać śpiew kobiety. Wykonuje ona Habanerę z opery Carmen. Lektor czyta: Opera jest rodzajem dzieła scenicznego. Występujący w nim aktorzy, śpiewając lub melodycznie recytując swoje wypowiedzi, wyrażają emocje i prezentują umiejętności wokalne. Tekst przez nich wykonywany, przedstawiający treść opery, nazywany jest librettem. W drugiej scenie wyświetla się schemat budowy dzieła operowego. Lektor objaśnia to co znajduje się na schemacie: Uwertura, czyli orkiestrowy wstęp grany przy opuszczonej kurtynie, wprowadza słuchacza w nastrój dzieła. Dalszą część opery tworzą akty podzielone na sceny. Składają się one m.in. z arii, duetów, tercetów oraz fragmentów chóralnych, instrumentalnych i scen baletowych. Kolejna scena rozpoczyna się wyświetleniem napisu starożytność i pojawieniem się zdjęcia teatru greckiego w Milecie. Scenie tej towarzyszy muzyka wykonywana na kitarze i aulosie. Lektor czyta: W czasach starożytnych teksty popularnych wówczas dramatów greckich były zazwyczaj śpiewnie recytowane przez solistów i chór. Ich twórcy - Sofokles, Eurypides i Arystofanes - nie byli jedynie dramaturgami, ale też po części kompozytorami. Kolejną epoką jest średniowiecze. Pojawia się napis i ilustracja przedstawiająca grupę osób grającą na średniowiecznych instrumentach. Scenie tej towarzyszy średniowieczna muzyka wykonywana przez zespół fletowy. Lektor czyta: W średniowieczu popularność zyskały dramaty liturgiczne, które uświetniały święta Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Miały one postać dialogów, których teksty nawiązywały do Ewangelii. Kolejną epoką jest renesans. Przedstawione są obrazy: Koncert - Lorenzo Costa i renesansowy teatr. Towarzysząca muzyka to spokojna, smutna pieśń wykonywana z akompaniamentem lutni. Lektor czyta: W epoce renesansu pomiędzy kolejnymi aktami dramatów wykonywane były intermezza [czyt. „intermecca”] zwykle o tematyce komediowej, będące swego rodzaju muzycznymi przerywnikami. Pojawia się napis barok i fragment opery Koronacja Poppei Claudio Monteverdiego. Dwie osoby w długich złotych szatach śpiewają spokojny duet pod tytułem Pur ti miro, pur ti godo. Lektor czyta: W 1600 roku śpiewnie recytowany dramat nawiązujący do stylu antycznego przyczynił się do powstania opery. W późnych dziełach scenicznych Claudio Monteverdiego [czyt. Klaudio Montewerdiego] zauważalna była samodzielność warstwy muzycznej, rozpoczynająca tym samym nieustanne spory o prymat pomiędzy muzyką a słowem. Muzyka zmienia się, słyszymy dynamiczny utwór wykonywany przez orkiestrę smyczkową i widzimy obraz, na którym przedstawiona jest bogato zdobiona scena operowa w baroku. Lektor czyta: Operę, w której nacisk kładziono na warstwę muzyczną, odnaleźć można szczególnie w twórczości włoskich kompozytorów. Akcja dramatyczna stanowiła jedynie pretekst do podjęcia tematu dzieła, a na pierwszym planie znalazły się popisy wokalne śpiewaków. Rosnąca w baroku popularność opery przenikała także do innych krajów. Francja na przykład najbardziej zasłynęła z twórczości operowej Jean Baptisty Lully, Anglia natomiast – Henry`ego Purcella i Georga Friedricha Haendla. Kolejna scena dotyczy epoki klasycyzmu. Na scenie pojawia się wizerunek Mozarta, a lektor czyta: Najbardziej reprezentatywna dla okresu klasycyzmu jest twórczość operowa Wolfganga Amadeusza Mozarta, jednego z największych geniuszy w historii muzyki, który pierwszą operę skomponował mając 12 lat. Spośród ponad 20 oper, które napisał, największe znaczenie mają „Wesele Figara”, „Don Giovanni” oraz „Czarodziejski flet”. Później pojawia się filmowy fragment z opery “Czarodziejski flet”. Kobieta w ciemnym, trochę demonicznym, królewskim stroju śpiewa arię, w której powtarzają się wielokrotnie bardzo wysokie dźwięki. Kolejna epoka to romantyzm. Wyświetlony zostaje wizerunek Stanisława Moniuszko i zapis nutowy fragmentu Strasznego Dworu. Lektor czyta: Gatunek opery był popularna również w XIX wieku. Na gruncie polskim największe zasługi w tym zakresie miał Stanisław Moniuszko uważany za twórcę polskiej opery narodowej. Jego najsłynniejsze dzieła to: „Halka” i Straszny dwór”. Później wyświetla się fragment Mazura z opery „Straszny Dwór”. Chór i orkiestra wykonują dynamiczny i żywiołowy utwór w rytmie mazura. Balet tańczy widowiskowy taniec. Później muzyka się zmienia słyszymy spokojną muzykę. Widzimy wizerunki: Vincenzo Belliniego, Geatano Donizettiego oraz Gioacchino Rossiniego. Lektor czyta: W okresie romantyzmu opera rozwijała się także we Włoszech, gdzie tworzyli Vincenzo Bellini, Gaetano Donizetti, a także Gioacchino Rossini. Następnie słychać fragment opery Traviata Verdiego i pojawiają się wizerunki: Giuseppe Verdiego, Modesta Musorgskiego i Ryszarda Wagnera. Lektor czyta: W 2 poł XIX wieku nastąpiło ponowne zacieśnienie związku opery z dramatem, szczególnie za sprawą twórczości Giuseppe Verdiego i Modesta Musorgskiego. Ryszard Wagner jeszcze silniej zaznaczył podporządkowanie muzyki na rzecz akcji scenicznej. Kompozytor dążył do powrotu dramatu antycznego, a za ideał sztuki starożytnej uznał teatr starogrecki. Ostatnia scena nosi tytuł Wiek XX i czasy współczesne. Widzimy scenę z ascetyczną scenografią i czwórkę współcześnie ubranych aktorów. Lektor czyta: W XX wieku operę często uważano za gatunek przestarzały, co skutkowało wielokrotnym ogłaszaniem jej upadku. Stale ma jednak grono swoich miłośników, a kompozytorzy nadal tworzą nowe dzieła, co owocuje jej ciągłą popularnością i rozwojem.

Film edukacyjny „Z operą przez wieki”. Film rozpoczyna się widokiem sceny z zasuniętą kurtyną. Na jej tle wyświetla się napis: Z operą przez wieki. Słychać śpiew kobiety. Wykonuje ona Habanerę z opery Carmen. Lektor czyta: Opera jest rodzajem dzieła scenicznego. Występujący w nim aktorzy, śpiewając lub melodycznie recytując swoje wypowiedzi, wyrażają emocje i prezentują umiejętności wokalne. Tekst przez nich wykonywany, przedstawiający treść opery, nazywany jest librettem. W drugiej scenie wyświetla się schemat budowy dzieła operowego. Lektor objaśnia to co znajduje się na schemacie: Uwertura, czyli orkiestrowy wstęp grany przy opuszczonej kurtynie, wprowadza słuchacza w nastrój dzieła. Dalszą część opery tworzą akty podzielone na sceny. Składają się one m.in. z arii, duetów, tercetów oraz fragmentów chóralnych, instrumentalnych i scen baletowych. Kolejna scena rozpoczyna się wyświetleniem napisu starożytność i pojawieniem się zdjęcia teatru greckiego w Milecie. Scenie tej towarzyszy muzyka wykonywana na kitarze i aulosie. Lektor czyta: W czasach starożytnych teksty popularnych wówczas dramatów greckich były zazwyczaj śpiewnie recytowane przez solistów i chór. Ich twórcy - Sofokles, Eurypides i Arystofanes - nie byli jedynie dramaturgami, ale też po części kompozytorami. Kolejną epoką jest średniowiecze. Pojawia się napis i ilustracja przedstawiająca grupę osób grającą na średniowiecznych instrumentach. Scenie tej towarzyszy średniowieczna muzyka wykonywana przez zespół fletowy. Lektor czyta: W średniowieczu popularność zyskały dramaty liturgiczne, które uświetniały święta Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Miały one postać dialogów, których teksty nawiązywały do Ewangelii. Kolejną epoką jest renesans. Przedstawione są obrazy: Koncert - Lorenzo Costa i renesansowy teatr. Towarzysząca muzyka to spokojna, smutna pieśń wykonywana z akompaniamentem lutni. Lektor czyta: W epoce renesansu pomiędzy kolejnymi aktami dramatów wykonywane były intermezza [czyt. „intermecca”] zwykle o tematyce komediowej, będące swego rodzaju muzycznymi przerywnikami. Pojawia się napis barok i fragment opery Koronacja Poppei Claudio Monteverdiego. Dwie osoby w długich złotych szatach śpiewają spokojny duet pod tytułem Pur ti miro, pur ti godo. Lektor czyta: W 1600 roku śpiewnie recytowany dramat nawiązujący do stylu antycznego przyczynił się do powstania opery. W późnych dziełach scenicznych Claudio Monteverdiego [czyt. Klaudio Montewerdiego] zauważalna była samodzielność warstwy muzycznej, rozpoczynająca tym samym nieustanne spory o prymat pomiędzy muzyką a słowem. Muzyka zmienia się, słyszymy dynamiczny utwór wykonywany przez orkiestrę smyczkową i widzimy obraz, na którym przedstawiona jest bogato zdobiona scena operowa w baroku. Lektor czyta: Operę, w której nacisk kładziono na warstwę muzyczną, odnaleźć można szczególnie w twórczości włoskich kompozytorów. Akcja dramatyczna stanowiła jedynie pretekst do podjęcia tematu dzieła, a na pierwszym planie znalazły się popisy wokalne śpiewaków. Rosnąca w baroku popularność opery przenikała także do innych krajów. Francja na przykład najbardziej zasłynęła z twórczości operowej Jean Baptisty Lully, Anglia natomiast – Henry`ego Purcella i Georga Friedricha Haendla. Kolejna scena dotyczy epoki klasycyzmu. Na scenie pojawia się wizerunek Mozarta, a lektor czyta: Najbardziej reprezentatywna dla okresu klasycyzmu jest twórczość operowa Wolfganga Amadeusza Mozarta, jednego z największych geniuszy w historii muzyki, który pierwszą operę skomponował mając 12 lat. Spośród ponad 20 oper, które napisał, największe znaczenie mają „Wesele Figara”, „Don Giovanni” oraz „Czarodziejski flet”. Później pojawia się filmowy fragment z opery “Czarodziejski flet”. Kobieta w ciemnym, trochę demonicznym, królewskim stroju śpiewa arię, w której powtarzają się wielokrotnie bardzo wysokie dźwięki. Kolejna epoka to romantyzm. Wyświetlony zostaje wizerunek Stanisława Moniuszko i zapis nutowy fragmentu Strasznego Dworu. Lektor czyta: Gatunek opery był popularna również w XIX wieku. Na gruncie polskim największe zasługi w tym zakresie miał Stanisław Moniuszko uważany za twórcę polskiej opery narodowej. Jego najsłynniejsze dzieła to: „Halka” i Straszny dwór”. Później wyświetla się fragment Mazura z opery „Straszny Dwór”. Chór i orkiestra wykonują dynamiczny i żywiołowy utwór w rytmie mazura. Balet tańczy widowiskowy taniec. Później muzyka się zmienia słyszymy spokojną muzykę. Widzimy wizerunki: Vincenzo Belliniego, Geatano Donizettiego oraz Gioacchino Rossiniego. Lektor czyta: W okresie romantyzmu opera rozwijała się także we Włoszech, gdzie tworzyli Vincenzo Bellini, Gaetano Donizetti, a także Gioacchino Rossini. Następnie słychać fragment opery Traviata Verdiego i pojawiają się wizerunki: Giuseppe Verdiego, Modesta Musorgskiego i Ryszarda Wagnera. Lektor czyta: W 2 poł XIX wieku nastąpiło ponowne zacieśnienie związku opery z dramatem, szczególnie za sprawą twórczości Giuseppe Verdiego i Modesta Musorgskiego. Ryszard Wagner jeszcze silniej zaznaczył podporządkowanie muzyki na rzecz akcji scenicznej. Kompozytor dążył do powrotu dramatu antycznego, a za ideał sztuki starożytnej uznał teatr starogrecki. Ostatnia scena nosi tytuł Wiek XX i czasy współczesne. Widzimy scenę z ascetyczną scenografią i czwórkę współcześnie ubranych aktorów. Lektor czyta: W XX wieku operę często uważano za gatunek przestarzały, co skutkowało wielokrotnym ogłaszaniem jej upadku. Stale ma jednak grono swoich miłośników, a kompozytorzy nadal tworzą nowe dzieła, co owocuje jej ciągłą popularnością i rozwojem.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RR5BT8B4HQN53

Film edukacyjny „Z operą przez wieki”. Film rozpoczyna się widokiem sceny z zasuniętą kurtyną. Na jej tle wyświetla się napis: Z operą przez wieki. Słychać śpiew kobiety. Wykonuje ona Habanerę z opery Carmen. Lektor czyta: Opera jest rodzajem dzieła scenicznego. Występujący w nim aktorzy, śpiewając lub melodycznie recytując swoje wypowiedzi, wyrażają emocje i prezentują umiejętności wokalne. Tekst przez nich wykonywany, przedstawiający treść opery, nazywany jest librettem. W drugiej scenie wyświetla się schemat budowy dzieła operowego. Lektor objaśnia to co znajduje się na schemacie: Uwertura, czyli orkiestrowy wstęp grany przy opuszczonej kurtynie, wprowadza słuchacza w nastrój dzieła. Dalszą część opery tworzą akty podzielone na sceny. Składają się one m.in. z arii, duetów, tercetów oraz fragmentów chóralnych, instrumentalnych i scen baletowych. Kolejna scena rozpoczyna się wyświetleniem napisu starożytność i pojawieniem się zdjęcia teatru greckiego w Milecie. Scenie tej towarzyszy muzyka wykonywana na kitarze i aulosie. Lektor czyta: W czasach starożytnych teksty popularnych wówczas dramatów greckich były zazwyczaj śpiewnie recytowane przez solistów i chór. Ich twórcy - Sofokles, Eurypides i Arystofanes - nie byli jedynie dramaturgami, ale też po części kompozytorami. Kolejną epoką jest średniowiecze. Pojawia się napis i ilustracja przedstawiająca grupę osób grającą na średniowiecznych instrumentach. Scenie tej towarzyszy średniowieczna muzyka wykonywana przez zespół fletowy. Lektor czyta: W średniowieczu popularność zyskały dramaty liturgiczne, które uświetniały święta Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Miały one postać dialogów, których teksty nawiązywały do Ewangelii. Kolejną epoką jest renesans. Przedstawione są obrazy: Koncert - Lorenzo Costa i renesansowy teatr. Towarzysząca muzyka to spokojna, smutna pieśń wykonywana z akompaniamentem lutni. Lektor czyta: W epoce renesansu pomiędzy kolejnymi aktami dramatów wykonywane były intermezza [czyt. „intermecca”] zwykle o tematyce komediowej, będące swego rodzaju muzycznymi przerywnikami. Pojawia się napis barok i fragment opery Koronacja Poppei Claudio Monteverdiego. Dwie osoby w długich złotych szatach śpiewają spokojny duet pod tytułem Pur ti miro, pur ti godo. Lektor czyta: W 1600 roku śpiewnie recytowany dramat nawiązujący do stylu antycznego przyczynił się do powstania opery. W późnych dziełach scenicznych Claudio Monteverdiego [czyt. Klaudio Montewerdiego] zauważalna była samodzielność warstwy muzycznej, rozpoczynająca tym samym nieustanne spory o prymat pomiędzy muzyką a słowem. Muzyka zmienia się, słyszymy dynamiczny utwór wykonywany przez orkiestrę smyczkową i widzimy obraz, na którym przedstawiona jest bogato zdobiona scena operowa w baroku. Lektor czyta: Operę, w której nacisk kładziono na warstwę muzyczną, odnaleźć można szczególnie w twórczości włoskich kompozytorów. Akcja dramatyczna stanowiła jedynie pretekst do podjęcia tematu dzieła, a na pierwszym planie znalazły się popisy wokalne śpiewaków. Rosnąca w baroku popularność opery przenikała także do innych krajów. Francja na przykład najbardziej zasłynęła z twórczości operowej Jean Baptisty Lully, Anglia natomiast – Henry`ego Purcella i Georga Friedricha Haendla. Kolejna scena dotyczy epoki klasycyzmu. Na scenie pojawia się wizerunek Mozarta, a lektor czyta: Najbardziej reprezentatywna dla okresu klasycyzmu jest twórczość operowa Wolfganga Amadeusza Mozarta, jednego z największych geniuszy w historii muzyki, który pierwszą operę skomponował mając 12 lat. Spośród ponad 20 oper, które napisał, największe znaczenie mają „Wesele Figara”, „Don Giovanni” oraz „Czarodziejski flet”. Później pojawia się filmowy fragment z opery “Czarodziejski flet”. Kobieta w ciemnym, trochę demonicznym, królewskim stroju śpiewa arię, w której powtarzają się wielokrotnie bardzo wysokie dźwięki. Kolejna epoka to romantyzm. Wyświetlony zostaje wizerunek Stanisława Moniuszko i zapis nutowy fragmentu Strasznego Dworu. Lektor czyta: Gatunek opery był popularna również w XIX wieku. Na gruncie polskim największe zasługi w tym zakresie miał Stanisław Moniuszko uważany za twórcę polskiej opery narodowej. Jego najsłynniejsze dzieła to: „Halka” i Straszny dwór”. Później wyświetla się fragment Mazura z opery „Straszny Dwór”. Chór i orkiestra wykonują dynamiczny i żywiołowy utwór w rytmie mazura. Balet tańczy widowiskowy taniec. Później muzyka się zmienia słyszymy spokojną muzykę. Widzimy wizerunki: Vincenzo Belliniego, Geatano Donizettiego oraz Gioacchino Rossiniego. Lektor czyta: W okresie romantyzmu opera rozwijała się także we Włoszech, gdzie tworzyli Vincenzo Bellini, Gaetano Donizetti, a także Gioacchino Rossini. Następnie słychać fragment opery Traviata Verdiego i pojawiają się wizerunki: Giuseppe Verdiego, Modesta Musorgskiego i Ryszarda Wagnera. Lektor czyta: W 2 poł XIX wieku nastąpiło ponowne zacieśnienie związku opery z dramatem, szczególnie za sprawą twórczości Giuseppe Verdiego i Modesta Musorgskiego. Ryszard Wagner jeszcze silniej zaznaczył podporządkowanie muzyki na rzecz akcji scenicznej. Kompozytor dążył do powrotu dramatu antycznego, a za ideał sztuki starożytnej uznał teatr starogrecki. Ostatnia scena nosi tytuł Wiek XX i czasy współczesne. Widzimy scenę z ascetyczną scenografią i czwórkę współcześnie ubranych aktorów. Lektor czyta: W XX wieku operę często uważano za gatunek przestarzały, co skutkowało wielokrotnym ogłaszaniem jej upadku. Stale ma jednak grono swoich miłośników, a kompozytorzy nadal tworzą nowe dzieła, co owocuje jej ciągłą popularnością i rozwojem.

Opera w pigułce. Nie zawsze sukces przychodzi od razu…

Zapewne nie jeden raz zmagałeś się z różnymi trudnościami, zanim zdołałeś je pokonać. Wówczas na pewno w wyjątkowy sposób odczułeś smak sukcesu. W historii muzyki jest wiele przypadków, kiedy sukces nie od razu zaistniał wraz z wystawieniem dzieła a nawet za życia kompozytora. Warto o tym pamiętać w kontekście przyszłych sukcesów i niepowodzeń, które czekają każdego z nas bez względu na wybór swojej ścieżki kariery.

Georges Bizet [czytaj: żorż bizet] to kompozytor „Carmen” [czytaj: karmen], jednej z najbardziej znanych oper na świecie. Niestety, pierwsze wystawienie tej opery okazało się całkowitym niepowodzeniem, głównie ze względu na poruszane w niej wątki obyczajowe zaczerpnięte z życia codziennego. Z czasem tematyka ta stała się modna i była podstawą nowego kierunku. Bizet nie doczekał tych czasów, a opera „Carmen” zaczęła odnosić zasłużone sukcesy dopiero po śmierci kompozytora.

Akcja opery rozgrywa się w Andaluzji na początku XIX wieku. Tytułowa Carmen jest Cyganką.  Pozostali bohaterowie to zwyczajni ludzie – Cyganie, pracownice z fabryki cygar, żołnierze, torreador, przemytnicy. Treścią opery jest życie mieszkańców Sevilli [czytaj: sewilli], różne intrygi, a nade wszystko perypetie miłosne pięknej Cyganki Carmen i rywalizacja zakochanych w niej mężczyzn.

R12D7hCw2p5Rv

Ćwiczenie 19

Habanera” to jedna z najsłynniejszych arii w historii opery. Wykonuje ją tytułowa bohaterka opery. Wskaż jej imię. Możliwe odpowiedzi: 1. Carmen, 2. Bizet, 3. Habanera, 4. Aria

Habanera” to jedna z najsłynniejszych arii w historii opery. Wykonuje ją tytułowa bohaterka opery. Wskaż jej imię. Możliwe odpowiedzi: 1. Carmen, 2. Bizet, 3. Habanera, 4. Aria

„Habanera” to jedna z najsłynniejszych arii w historii opery. Wykonuje ją tytułowa bohaterka opery „Carmen”. Wskaż jej imię. W tym czasie wysłuchaj nagrania.

• Carmen
• Bizet
• Habanera
• Aria

Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.

Traviata [czytaj: trawiata] włoskiego kompozytora Giuseppe Verdiego [czytaj: dżiuseppe werdiego] to kolejne dzieło, które należy do kanonu tej formy muzycznej, ale tak jak w przypadku „Carmen” Bizeta nie odniosło sukcesu podczas premiery. Treść opery jest ponadczasowa. Główna bohaterka, Violetta Valéry [czytaj: wioletta waleri] ,mierzy się ze śmiertelną chorobą i świadomością odejścia. W tym właśnie czasie odkrywa wartości płynące z prawdziwej miłości i przez to jej podejście do życia diametralnie się zmienia. W tak trudnym dla siebie czasie wzmacnia swój charakter, stając przed trudnymi wyborami w obliczu nadchodzącej śmierci.

RUZU3RJLV5HJO

Plakat promujący przedstawienie „La Traviata” Giuseppe Verdiego w reżyserii Mariusza Trelińskiego. Przedstawienie odbyło się w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej w Warszawie. Na plakacie na tle kwiatów w pastelowych kolorach, leży czaszka w intensywnym kolorze różowym.

RGmTXlInKrWyt

Ćwiczenie 21

Odpowiedz na pytanie: Kto jest autorem opery Traviata?

Odpowiedz na pytanie: Kto jest autorem opery Traviata?

Posłuchaj motywu „Libiamo, libiamo” z I aktu opery „Traviata”. Podczas zabawy, Violetta proponuje wznieść toast za przyjemności, „bo cóż bez nich warte jest życie”. Wskaż głosy, które wykonują partie solowe.

• Sopran
• Alt
• Tenor
• Bas

Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.

R1KbU32cUrip7

Ćwiczenie 21

Posłuchaj motywu „Libiamo, libiamo” z I aktu opery „Traviata”. Podczas zabawy, Violetta proponuje wznieść toast za przyjemności, „bo cóż bez nich warte jest życie”. Partie solowe wykonują wysokie głosy męskie i żeńskie. Wskaż je.

O najsłynniejszych operetkach i musicalach [czytaj: mjuzikalach]

Jak rozpoznanie baletu od opery nie powinno przysporzyć większego kłopotu, tak już znalezienie dokładnych różnic pomiędzy wszystkimi poznanymi już formami może być wyzwaniem. Zatem czymże jest musical [czytaj: mjuzikal]? I co go wiąże z operetką, operą lub baletem?

To na pewno rodzaj formy teatralnej, w której największy nacisk położony jest na dialogi mówione bądź śpiewane. Mocną stroną musicalu jest taniec, który wykonywany jest zarówno przez solistów, jak i chór i muzyka. W musicalu [czytaj: mjuzikalu] trudniej już znaleźć utwory napisane w konwencji operowych arii, więcej jest za to muzyki popularnej, autentycznej i różnorodnych stylów śpiewania z krzykiem włącznie.

Sprawdźmy, gdzie te dwa gatunki muzyki - operetka i musical [czytaj: mjuzikal] - znalazły swoje miejsce w historii? Poniższy film przybliży nam również muzykę i obrazy z najsłynniejszych dzieł.

Od opery do operetki

OperaOperaOpera jest formą sceniczną powstałą we Włoszech. Dzieli się na operę seria (poważną) i buffa (komiczną). Charakteryzuje się występowaniem ariiAriaarii, duetów, chórów i śpiewanych recytatywówRecytatywrecytatywów. Z czasem kompozytorzy pisali dzieła o coraz bardziej lekkiej tematyce i muzyce. Zrezygnowano także częściowo z recytatywów, zastępując je mówionymi dialogami. Doprowadziło to do powstania nowej formy teatralnej, którą nazwano operetką (wł. operetta – mała opera).

REQ9sTYNI29Cb1

Ilustracja porównująca cechy opery i operetki. Na niebieskich prostokątach zapisane są hasła: opera i operetka. Na pomarańczowych prostokątach napisane są cechy obu form. Niektóre połączone są tylko z operą, inne tylko z operetką, jeszcze inne pasują do obu form. Jako pasujące tylko do opery wymienione są: wszystkie partie są śpiewane i dzieli się na operę seria i buffa. Jako pasujące tylko do operetki wymienione są: występują partie mówione, napisana jest w komediowej lekkiej tematyce. Jako wspólne dla obu form wymienione są: poprzedzona jest uwerturą, złożona jest z arii, duetów i chórów oraz posiada libretto.

Najsłynniejsze operetki

Jedną z najsłynniejszych operetek jest Zemsta nietoperza Johanna Straussa [czytaj: johana sztrałsa] (syna). Jej tematem jest bal zorganizowany przez dr Falkę. Przyjęcie ma służyć ośmieszeniu Eisensteina [czytaj: ajzensztajna], ponieważ zaproszona jest na nie także jego służba, która przebiera się za inne postacie. Zostaną więc odwrócone role –służąca stanie się damą, a żona Eisensteina będzie udawała węgierską księżną. Jedną z najbardziej znanych arii tej operetki jest Aria Adeli.

Inną znaną operetką jest Orfeusz w piekle Jakuba Offenbacha. Dzieło to jest parodią często wykorzystywanego w operach mitu o greckim śpiewaku – Orfeuszum23f21156782c7ea1_0000000000007Orfeuszu. Najbardziej znanym utworem z tej operetki jest Piekielny galop – żywiołowy, szaleńczy taniec przypominający kankanaKankankankana.

Czym jest musical?

Musical [czytaj: mjusikal] to forma widowiska teatralnego zbliżonego do opery, jednak w odróżnieniu do niej napisany jest w stylu muzyki rozrywkowej. Charakteryzuje się występowaniem partii mówionych oraz bogatą grą aktorską. Wykonawca musicalowy przede wszystkim jest aktorem, dopiero później wokalistą i tancerzem. Musical jest zróżnicowany pod względem tematycznym i muzycznym, nastrój dzieła może być komiczny, bądź poważny, wyrażony w różnych stylach np. jazz, rock, pop. Wokaliści musicalowi w odróżnieniu od śpiewaków operowych posługują się inną techniką wokalną, dlatego teatry musicalowe wykorzystują system nagłośnienia i mikroportyMikroportmikroporty. Tekst musicalu, w odróżnieniu od tekstu opery, najczęściej tłumaczy się z oryginalnego języka na język, którym operują odbiorcy. Jeden z najstarszych i najbardziej prestiżowych teatrów musicalowych, którego działalność sięga 1750 roku, znajduje się na amerykańskim Broadwayu [czytaj: brodłeju].

R1XiKDKO2sYzd1

Ilustracja porównująca cechy opery i musicalu. Na niebieskich prostokątach zapisane są hasła: opera i musical. Na pomarańczowych prostokątach napisane są cechy obu form. Niektóre połączone są tylko z operą, inne tylko z musicalem, jeszcze inne pasują do obu form. Jako pasujące tylko do opery wymienione są: wszystkie partie są śpiewane, jest napisana w stylu muzyki klasycznej, poprzedzona jest uwerturą. Jako pasujące tylko do musicalu wymienione są: występują partie śpiewane i mówione, jest napisana w stylu muzyki rozrywkowej, zazwyczaj nie posiada uwertury. Jako wspólne dla obu form wymienione są: posiada libretto, posiada różnorodną tematykę, jest formą teatralną.

Najsłynniejsze musicale

Jednym z najbardziej znanych musicali jest Skrzypek na dachu Jerry`ego Bocka [czytaj: dżeriego boka]. To historia o ludności żydowskiej mieszkającej w rosyjskim miasteczku – Anatewce. Mleczarz Tewje, jeden z głównych bohaterów, chce wydać swoje córki za mąż, dlatego poleca swatce znalezienie dla nich kandydatów na małżonków. Te jednak pragną zawrzeć związki jedynie oparte na prawdziwej miłości. Tymczasem do miasteczka dociera informacja, że wszyscy Żydzi muszą je opuścić. Najsłynniejszą piosenką tego musicalu jest Gdybym był bogaty.

W musicalach korzysta się czasem z piosenek, które oryginalnie nie były przeznaczone do wykonania teatralnego. Przykładem takiego dzieła jest Mamma Mia! Catherine Johnson [czytaj: katrin dżonson], którego librettoLibrettolibretto napisane zostało do piosenek szwedzkiego zespołu Abba. Przedstawiona jest w nim historia dziewczyny, która marzy o tym, żeby ojciec, którego nigdy nie poznała poprowadził ją do ślubu. Dziewczyna wyznacza sobie zadanie – chce poznać ojca.

W musicalach wykorzystuje się różne style muzyki rozrywkowej. Przykładem może być Hair [czytaj: her] Galta MacDermonta [czytaj: galta mak dermonta], który jest musicalem rockowym [czytaj: rokowym], ponieważ jego muzyka napisana jest właśnie w tym stylu. Dzieło jest protestem przeciw działaniom zbrojnym, nierówności klasowym i rasowym. Jednym z najbardziej znanych piosenek z tego musicalu jest Let the Sunshine In [czytaj: let de sanszajn in].

Zwieńczeniem każdego dzieła jest jego finał. W operze, balecie, musicalu [czytaj: mjuzikalu] czy beztroskiej zazwyczaj operetce zderzają się tematy błahe i poważne problemy. Sztuką kompozytorskiego ujęcia jest ubranie myśli w szczególną oprawę, czyli nadanie temu swoistej formy tak, by pozostała w zmysłach słuchacza a zawsze. Zdarza się, że nie pamiętamy tytułu, ale przemawia do nas zawsze muzyka. Wymienione fragmenty w powyższych filmach i treści tam zawarte są zaledwie osobliwym wyborem spośród wielu dzieł. Style, gatunki i forma – chociaż terminologicznie „działają” wymiennie są sposobem zachęty do pojmowania po coraz bogatszą paletę muzycznych dzieł. Może się okazać, że jedynie nowoczesna technologia dzieli je, od tych dawnych inscenizacji znanych tylko z literatury, a tematyka wciąż pozostaje ta sama, niezmieniona od wieków. Dobro i zło, smutek i radość, miłość i zazdrość. Jak długo świat, będzie światem, tak w muzycznej bajce zwanej operą czy musicalem [czytaj: mjuzikalem], zawsze znajdziemy lustrzane odbicie każdej z towarzyszących temu emocji.

Słownik pojęć