Plansza interaktywna przedstawia okładziny ceramiczne i kamienne w obiektach zabytkowych. Przy każdym typie okładzin znajduje się znacznik z numerem, na który można kliknąć. Wyświetli się wtedy opis, nagranie audio tożsame z opisem oraz zdjęcie z grafiki głównej. Na grafice głównej widoczny jest podział na okładziny ceramiczne (punkty od jeden do sześć) oraz na okładziny kamienne (punkty od siedem do jedenaście).

Punkt pierwszy. Grafika przedstawia ceglany budynek z wysokimi oknami i szpiczastym dachem. Opis: Elewacje ceglane, najczęściej z cegieł wiśniówek – charakterystyka. Rozpowszechnione w czasie rozkwitu gotyku (trzynasty wiek). Podstawowy materiał dekoracyjny i konstrukcyjny ze względu na łatwość wytwarzania kształtek, brak problemów z obróbką oraz transportem. Wygląd: cegły o mocniejszym spieku, o barwie od ciemnoczerwonej do wiśniowej. „Wiśniówka” – cegła wykonana z mieszanki gliny i piasku. Wysuszone cegły wypalano w piecach polnych lub polowych, zwanych mielerzami. Wiśniówkę pozyskiwano ze środkowych partii pieca, gdzie osiągano najwyższą temperaturę wypału dochodzącą do tysiąca stopni Celsjusza. Cegła po wypaleniu posiadała niezwykle twardy i zbity czerep, przy stukaniu dający metaliczny odgłos. „Wiśniówka” wykazuje w budowlach najlepszy, w porównaniu z innymi cegłami, stan zachowania.

Punkt drugi. Grafika przedstawia fragment ceglanego budynku. Opis: Elewacje ceglane z cegły zendrówki – charakterystyka. Rozpowszechnione w architekturze ceglanej (czternasty wiek). Stosowane często w celach dekoracyjnych do tworzenia geometrycznych wzorów (głównie romby – kratownice, zygzaki, siatki) urozmaicających powierzchnie ceglanych ścian. Przykłady takiej dekoracji można odnaleźć w budownictwie krzyżackim: ściana północna w zamku wysokim w Malborku (trzynasty wiek), wieże zamku w Działdowie, zamek w Działdowie. Wygląd: mocno wypalona, spieczona cegła ceramiczna; ciemnobrązowa, czarna o połyskliwej powierzchni. Zendrówka (cegła przepalona) – technologia wykonania analogiczna do innych cegieł elewacyjnych. Różni się temperaturą (jest wyższa) i czasem wypalania, który w przypadku zendrówki trwał aż do zeszklenia powierzchni cegły. Zendrówka wykazywała dobre parametry wytrzymałościowe, dlatego wykorzystywano ją również do budowy fundamentów.

Punkt trzeci. Grafika przedstawia fragment ceglanego budynku. Niektóre miejsca pokryte są żółtą powłoką. Opis: Elewacje ceglane powlekane barwnymi powłokami – charakterystyka. Rozpowszechnione jako element dekoracyjny i konstrukcyjny w architekturze romańskiej i gotyckiej. Cienka powłoka ze szkliwa nakładana na wyroby ceramiczne w celu nadania im walorów dekoracyjnych, trwałości i zabezpieczenia przed przenikaniem wody. Główne metody uzyskiwania kolorowej powierzchni elementów ceramicznych: angobowanie (po wypaleniu powstawała matowa powłoka) i glazurowanie (dawało błyszczącą powłokę o intensywnej, głębokiej barwie). Wygląd: w budowlach gotyckich i neogotyckich stosowano głównie dwa kolory – zielony i żółty. Elewacje ceglane powlekane barwnymi powłokami – angoba to powłoka ze szlachetnej glinki, białej lub barwionej, nakładanej na element wykonany z gliny gorszego rodzaju. Po wypaleniu daje powłokę matową. Bardziej popularną, ale też trudniejszą techniką, było glazurowanie. Polegało ono na pokrywaniu wypalonej powierzchni ceramicznej szkliwami barwionymi tlenkami metali, co po wypaleniu dawało błyszczącą powłokę o intensywnej, głębokiej barwie. Dodatkowo powłoka zabezpieczała ceramiczny element przed nasiąkliwością.

Punkt czwarty. Grafika przedstawia fragment ceglanego budynku. Widać fragment sklepionego trójkątnie okna. Opis: Zdobienia otworów okiennych drzwiowych kształtkami ceramicznymi o przekrojach półwałka, ćwierćwałka lub trójliścia – charakterystyka. Rozpowszechnione pod koniec renesansu (trójliście zapoczątkował gotyk; półwałki i ćwierćwałki rozpowszechnione w renesansie, ale stosowane już w starożytności). Stosowanie: w celach dekoracyjnych, związane bezpośrednio z pasującymi do nich sklepieniami we wnętrzach. Wygląd: okna i drzwi zakończone odcinkiem łuku w górnej części otworu. Zdobienia otworów okiennych drzwiowych kształtkami ceramicznymi o przekrojach półwałka, ćwierćwałka lub trójliści – w średniowieczu były tworzone ręcznie lub w specjalnych drewnianych formach, szczególnie bogate powstały w gotyku. Niezwykle dekoracyjnie traktowano wówczas otwory okienne i drzwiowe w elewacjach, obramowując je ukształtowanymi ukośnie ościeżami, tworzonymi z kształtek o przekroju półwałka, ćwierćwałka lub trójliścia. Podziały wysokich na kilka metrów, smukłych maswerkowych okien kościołów gotyckich, a później także neogotyckich w dziewiętnastym wieku, tworzono z kształtek o różnych formach (tak zwane laskowanie). Ostrołukowe zamknięcie portalu lub okna wypełniały maswerki.

Punkt piąty. Grafika przedstawia fragment dachu budynku, na którym znajduje się rzeźba gryfa, czyli pół-orła, pół-lwa. Opis: Elewacje z klinkieru z dekoracyjnymi, różnokolorowymi wzorami – charakterystyka. Występowanie w gotyku. W epoce neostylowej, dla urozmaicenia popularnego wystroju elewacji z czerwonej cegły, chętnie sięgano po cegłę z żółtej gliny. Elewacje z klinkieru z dekoracyjnymi, różnokolorowymi wzorami – wykorzystywana do wyrobu ceramiki glina występuje w naturalnej postaci w różnych kolorach: od żółtego, przez czerwony do brunatnego lub też, w przypadku niskiego stopnia utlenienia, może być szara lub zielonkawa, dlatego elewacje zabytkowych budynków mogły być różnobarwne.

Punkt szósty. Grafika przedstawia elewację z cegły i tynku. Cegły tworzą prostokąty, w których środku widać szary tynk. Opis: Elewacje z cegły zestawianej z surowym tynkiem – charakterystyka. Rozpowszechnienie w czasie mody na neogotyk, czyli w dziewiętnastym wieku. Stosowane w celach dekoracyjnych, gdy tynk tworzył jasne tło, na którym powstawał rysunek geometrycznych wzorów, złożonych z ceramicznych detali. Wygląd: cegła ceramiczna czerwona komponowana z szarym tynkiem budowlanym. Już kilka tysięcy lat przed naszą erą cegła była wykorzystywana w Egipcie, Mezopotamii, Babilonie i w Chinach. Początkowo suszona na słońcu, dopiero później zaczęto ją wypalać, co znacznie podniosło jej trwałość. Cegła to materiał wykazujący dobrą odporność na uszkodzenia mechaniczne, jest izolatorem termicznym i akustycznym. Wybudowany z cegły budynek jest trwały oraz ognioodporny. Cegła występuje w wielu rodzajach, teksturach i kolorystyce. Tynki surowe dzielimy na: – rapowane – powierzchnia nierówna z widocznymi poszczególnymi rzutami kielni i możliwymi niewielkimi prześwitami podłoża, – wyrównane kielnią – powierzchnia bez prześwitów podłoża, większe zgrubienia wyrównane, – ściągane pacą – powierzchnia z grubsza wyrównana, – pędzlowane – powierzchnia z grubsza wyrównana rzadką zaprawą. Zastosowanie dwóch materiałów daje większe możliwości estetycznego komponowania elewacji i znacznie ją urozmaica.

Punkt siódmy. Grafika przedstawia kościół o białej elewacji. Opis: Elewacje z bloków kamiennych (piaskowiec, granit, bazalt, wapień zbity). Bloki kamienne (piaskowiec, granit, bazalt, wapień zbity) są świetnym materiałem na elewacje i inwestycją na długie lata: nie tracą koloru, nie trzeba ich malować. Są unikatowe, nigdy nie znajdziemy dwóch bloków kamiennych o tej samej barwie czy też jednakowej strukturze. Mury z kamieni naturalnych stosowane są od tysięcy lat. Obecnie wznosi się je tam, gdzie złoża skał są źródłem łatwo dostępnego i taniego materiału. Rozróżnia się następujące rodzaje murów z kamieni naturalnych: – mury dzikie, – mury cyklopowe (poligonalne), – mury mozaikowe, – mury warstwowe, – mury rzędowe, – mury regularne. Bloki kamienne z piaskowca charakteryzują się drobnoziarnistą strukturą. Piaskowiec jest łatwy w obróbce, zwłaszcza tuż po wydobyciu, po wyschnięciu twardnieje. To skała osadowa, utworzona w wyniku spojenia ziaren piasku lepiszczem mineralnym. Jego głównym składnikiem jest kwarc. Może przybierać różne barwy: od białej poprzez biało-szarą do czerwonej lub też o zielonkawym odcieniu. Powszechnie jest stosowany do wznoszenia murów, ma dużą nasiąkliwość i ścieralność. Granit – to skała magmowa typu głębinowego o strukturze ziarnistej. Bloki granitowe odznaczają się dużą wytrzymałością na ściskanie, czynniki atmosferyczne i twardość. Z łatwością można je polerować i obrabiać. Granit przybiera różne barwy: szarą, białoróżową, zieloną lub czarną. W Polsce występuje w rejonie Dolnego Śląska – w Strzegomiu. Bazalt – to skała lita wylewna, wulkaniczna, barwy czarnej lub ciemnoszarej o strukturze drobnoziarnistej. Charakteryzuje się korzystnymi właściwościami fizycznymi, dużą odpornością na wietrzenie chemiczne i fizyczne, na ściskanie oraz ścieranie, dzięki czemu nie ulega rozkładowi. Wapień zbity charakteryzuje się sporą wytrzymałością na ściskanie, dobrą polerownością oraz bogatymi cechami dekoracyjnymi (efektowne użylenie, różnorodne zabarwienie, szczątki korali i tym podobne). Stosowany jest do produkcji płyt okładzinowych, wykończenia elewacji czy też ogrodzeń.

Punkt ósmy. Grafika przedstawia kamienicę o kremowym kolorze. Opis: Elewacje z płyt okładzinowych (granit, piaskowiec). Elewacje z płyt granitowych czy piaskowca mogą być wykorzystywane w całej elewacji budynku lub jej części – uzależnione jest to od wizji architektonicznej ujętej w projekcie. Granit na elewacji przybiera róże formy wykończenia: surową, groszkowaną, szlifowaną, boniowaną, płomieniowaną czy też polerowaną. Płyty granitowe są podczas produkcji odpowiednio impregnowane w celu zabezpieczenia ich przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i możliwym osadzaniem się zanieczyszczeń (płyty granitowe trudno się czyści). Możemy je znaleźć w różnych formatach – niewielkich płytek i wielkoformatowych płyt. Płyty wielkoformatowe, często wykorzystywane w nowoczesnych elewacjach, układa się najczęściej za pomocą suchego montażu polegającego na podwieszeniu płyt na ruszcie lub kotwach. Płyty okładzinowe z piaskowca mogą mieć dwie formy wykończenia: szlifowaną lub surową. Płyty z piaskowca mają grubości od dwóch do czterech centymetrów. Płyty okładzinowe z piaskowca posiadają zazwyczaj wymiary trzydzieści na sześćdziesiąt centymetrów, trzydzieści na osiemdziesiąt centymetrów, czterdzieści na sześćdziesiąt centymetrów, pięćdziesiąt na osiemdziesiąt centymetrów. Na elewacjach są układane za pomocą suchego montażu.

Punkt dziewiąty. Grafika przedstawia fragment ściany składającej się z kamiennych płytek o szarym kolorze. W dolnej części zdjęcia widoczne są brązowe drzwi. Opis: Elewacje z kamiennych płytek profilowanych (granit, bazalt). Elewacje z płyt granitowych czy bazaltowych są proste w obróbce i wyprofilowaniu. W hurtowniach i sklepach budowlanych można kupić wyprofilowane płyty o zadanym przekroju profilu. Prostoliniowy bądź krzywoliniowy profil to jeden z najprostszych i najczęściej występujących elementów ozdobnych, stosowany również jako zdobienie elewacji z kamienia. Nigdy nie stanowi pojedynczego elementu, tworzy z elewacją spójną całość i pasuje do stylu architektonicznego, w którym została wykonana. Aby wykonać odpowiedni profil, w którym wszystkie elementy są jednakowe, stosuje się szablony.

Punkt dziesiąty. Grafika przedstawia okna kamienicy, wokół których widoczne są zdobienia. Opis: Zdobienia otworów okiennych i drzwiowych. Zdobienia okien i drzwi składają się z następujących elementów: – od góry – nadproże proste lub łukowe, – z boku obramowanie boczne, – z dołu okna – parapet (podokiennik), – od dołu drzwi – próg. Wymiary obramowań określa się na podstawie odległości między wewnętrznymi powierzchniami usytuowanych naprzeciw sobie obramowań otworu (wymiarów otworu okiennego lub drzwiowego w świetle). Obramowania górne nazywane są konstrukcyjnymi. Obramowania okien i drzwi kończą się u góry poziomymi nadprożami lub łukami stanowiącymi również elementy zdobnicze. Podokienniki (parapety) – chronią ściany przed zaciekami i zawilgoceniem budynków. Wykonuje się je zazwyczaj z kamieni twardych nienasiąkliwych. Profil podokiennika należy zharmonizować z pozostałymi częściami okna i stylem całego budynku. Obramowania boczne okalają otwory okienne i drzwiowe. Mogą być wykonane z długich elementów kamiennych ustawianych na małych spoinach wspornych lub z płyt okładzinowych usytuowanych na murze nośnym. Płyty okładzinowe montuje się w tzw. suchym montażu na rusztach stalowych i kotwach. Progi – poziome elementy, zazwyczaj profilowane, wystające przed lico muru. Pełnią funkcję dekoracyjną, ale i chronią przed ściekającą wodą deszczową. Wykonywane z kamieni o bardzo niskiej ścieralności i wysokiej twardości.

Punkt jedenasty. Grafika przedstawia fragment budynku. Nad oknami widoczne są zdobne gzymsy. Opis: Profile ozdobne na elewacjach kamiennych. Elementami ozdobnymi na elewacjach kamiennych są gzymsy, czyli poziome elementy, zwykle profilowane, wystające przed lico muru. Pełnią funkcję nie tylko ozdobną, ale i chronią przed zawilgoceniem budynku. Gzymsy możemy podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne. Wśród gzymsów zewnętrznych widocznych na elewacjach wyróżnia się: wieńczące, międzykondygnacyjne, nadokienne, podokienne i cokołowe. Gzymsy kamienne wykonuje się w prosty sposób, albo bogato się je profiluje i dodatkowo zdobi. Na elementy ozdobne wybiera się kamienie o dużej wytrzymałości na zginanie i małej nasiąkliwości, czyli granit, piaskowie, trawertyn czy gnejs. Elementy ozdobne można mocować do płyty żelbetowej lub układać bezpośrednio na murze.