Temat: Co to jest deflacja? Jak powstają wydmy?

Adresat

Uczeń klasy I liceum ogólnokształcącego lub technikum (zakres podstawowy)

Podstawa programowa

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

3) charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.

Cel lekcji

Wyjaśnienie uczniom procesu deflacji oraz procesu powstawania wydm.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśniać co oznacza pojęcie deflacja;

• wyjaśniać w jaki sposób powstają wydmy;

• opisywać różnicę pomiędzy wydmą paraboliczną a barchanem.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Wybrani przez nauczyciela uczniowie referują treść lekcji, z którą zapoznali się w domu przed zajęciami.

Faza realizacyjna

• Prowadzący wskazuje uczniów, którzy krótko kolejno omówią następujące zagadnienia: proces deflacji i jego skutki; powstawanie wydm; barchany i ich charakterystyka; wydmy paraboliczne i ich charakterystyka; wydmy gwiaździste i ich charakterystyka.

• Uczniowie referują przydzielone tematy. W miarę potrzeby nauczyciel uzupełnia ich wypowiedzi.

• Prowadzący wyjaśnia uczniom ideę pracy metodą kuli śniegowej. Pracując ta metodą uczniowie oceniają wpływ szaty roślinnej na proces deflacji i na proces przemieszczania się wydm parabolicznych. Każdy uczeń zastanawia się przez chwilę nad tym problemem indywidualnie, następnie uczniowie dyskutują w parach, uzgadniając wspólne stanowisko. Pary łączą się w czwórki, a następnie w coraz większe grupy.

• Uczniowie utrwalają zdobyte informacje, omawiając je ze swoimi najbliższymi sąsiadami (metoda „powiedz sąsiadowi”).

Faza podsumowująca

• Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

  Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

What is deflation? How are the dunes formed?

The blowing away of fine rock material by the wind is called deflation. Where rocks are loose or where the eluvium is composed of very fine particles, where it is dry and there is no vegetation, large‑area deflational depressions may form. When the bottom of the deflational depression in a desert reaches the groundwater level, an oasis may be created.

The sand that is blown away can be carried over long distances. In places where the wind abates and is less able to transport materials, the sand settles down forming hills called dunes. Their long windward slope (the slope exposed to the wind) rises gently. Each grain of sand is rolled upwards until the edge, beyond which, under the influence of gravity, it rolls down the leeward slope (sheltered from the wind) which is short and steep. In extremely dry climates, the wind moves the lower lateral parts of the dunes (where there is less sand) faster than the central parts (the highest). Due to this, the dune assumes a shape similar to that of a crescent Moon, with its arms pointing in the direction in which it is moving. Such dunes are called barchans. In moderate climates with higher rainfalls, the dune’s lateral arms are often overgrown with vegetation, while the central part is movable because it is made up of drier and looser sand and is not immobilized by plants. The dune’s shape also resembles a crescent Moon, but its arms are pointing backwards in relation to the direction of the dune’s motion. Such structures are called parabolic dunes.