Spis treści

1. Czym jest faktura?

2. Rodzaj narzędzi a faktura obrazu

3. Faktura zróżnicowana

4. Faktura gładka

5. Faktura a tworzenie iluzji

6. Już wiesz

7. Potrafisz

8. Słownik

Czym jest faktura?

R1CsIrhReOaZI

Zdjęcie składa się z 6 mniejszych fotografii zestawionych obok siebie. Każda z nich przedstawia jakąś powierzchnię znajdującą się w otoczeniu; piasek, skałę, korę drzewa, spękaną ziemię, grzyba rosnącego na pniu, beton. Wszystkiego chce się dotknąć, aby poczuć różne faktury.

FakturafakturaFaktura to cecha powierzchni, która może być np.: jednolita, zróżnicowana, chropowata, szorstka, spękana, gładka, porowataporowatyporowata.
W naturze odbiór faktury może odbywać się przez dotyk i wzrok.

RAaJB1VGIbbfc1

Ilustracja przedstawia zbliżenie na oczy człowieka. Oczy są otwarte i wokół nich z palców dłoni zrobione są okręgi. Taki układ dłoni może sugerować, że chodzi o pokazanie okularów.

W malarstwie odbiór faktury odbywa się inaczej: obrazu znajdującego się w galerii czy muzeum nie dotykamy - nasz odbiór faktury odbywa się za pomocą zmysłu wzroku.
Widzimy, że powierzchnia obrazu jest na przykład gładka czy chropowata,  lśniąca czy matowa.
Niektóre rodzaje faktur możemy odczuć przez dotyk, np.: fakturę chropowatą, gładką, wypukłą.

Na fakturę w malarstwie wpływ ma kilka czynników, między innymi:

R16JYf7BIhlwG1

Obraz jest abstrakcją zbudowaną z podobnych elementów grubo położonej farby. Wszystkie mają kształt zbliżony do kwadratów, ułożonych nieregularnie obok siebie. Każdy następny rząd nachodzi nieznacznie na poprzedni. Fakturowa powierzchnia obrazu powstała przez nałożenie tego samego rodzaju gęstej farby za pomocą wąskiej, płaskiej szpachelki.

• materiały użyte przez artystę, np. rodzaj podobraziapodobraziepodobrazia, farb, dodanych materiałów (piasku, wiórów, gazet, itp.);

• technika malowania, np. impastimpastimpast, techniki klejowetechniki klejowetechniki klejowe, gwaszegwaszgwasze i inne;

• sposób malowania – nakładanie farby, prowadzenie pędzla, szpachli lub innego narzędzia.

Poniżej znajduje się fragment obrazu. Zbliżenie sprawia, że możesz zwrócić uwagę nie tylko na technikę nakładania farby w celu uzyskania fakturyfakturafaktury malarskiej, ale także na podłoże obrazu, czyli fakturę płótna. Płótno jest jednym z elementów dzieła, które stanowi: podobraziepodobraziepodobrazie.

R7SK2UM54BCFH

Ilustracja przedstawia pracę Andrzeja Krzywki, zatytułowaną. „Pejzaż”. Na obrazie widoczna jest rzeka oraz dwa jej brzegi. Obraz jest wykonany na płótnie. Autor położył niezbyt grubą warstwę farby olejnej, przez którą przebija faktura podobrazia (płótna).

wróć do spisu treści

Rodzaj narzędzi a faktura obrazu

RfUWahahY5NHn

Na zdjęciu kilka grubych pędzli umoczonych w gęstej farbie leży na stole. Farba dotyka blatu stołu pozostawiając plamy farb w różnych kolorach; ciepłych i zimnych. Pędzle są różnej wielkości i grubości, każdy jest zanurzony w farbie, niektóre aż po metalową skuwkę.

Faktura wykonana pędzlem

Artyści malarze, tworząc swoje obrazy, używają różnych narzędzi.
Najczęściej jest to pędzel o różnej szerokości i twardości.
W celu uzyskania faktury chropowatej stosowany jest zazwyczaj pędzel o twardym włosiu. FakturęfakturaFakturę, którą pozostawia ślad takiego pędzla, możesz zobaczyć na poniższych zdjęciach.

R1TK5L922XAM8

Ilustracja przedstawia pędzel z czerwonym włosiem, na którego końcu znajduje się farba. Tłem jest zamalowana na biało powierzchnia z widocznymi pociągnięciami pędzla.

R37E3POVLHEVQ

Ilustracja przedstawia pędzel z żółtym włosiem, na którego końcu znajduje się farba. Tłem jest zamalowana na biało powierzchnia z widocznymi pociągnięciami pędzla.

Faktura wykonana szpachelką malarską

W celu namalowania chropowatej, fakturalnej powierzchni malarze stosują również szpachelki malarskieszpachelka malarskaszpachelki malarskie. Mają one zróżnicowaną wielkość i kształt końcówek umożliwiających nakładanie farb dla uzyskania wielości śladów fakturalnych.
Poniżej znajdują się ilustracje wybranych rodzajów szpachli – po kliknięciu w zdjęcia zobaczysz faktury, jakie można nimi uzyskać.

Twórz tradycyjnie!

R1P7S2M54FTFB

Zdjęcie przedstawia przybory plastyczne; z prawej strony w dużym zbliżeniu znajdują się kredki ułożone obok siebie, od zimnych do gorących kolorów. Po drugiej stronie - rozłożony komplet farb akwarelowych i a nad nim dwie ręce. Jedna wskazuje palcem farby, druga nabiera je pędzelkiem. Z brzegu wychyla się kilka pędzli w kubku. Na górnej krawędzi zdjęcia zostały dodane spływające do dołu farby, częściowo zasłaniające obraz.

wróć do spisu treści

Faktura zróżnicowana

Impast

ImpastimpastImpast lub impastoimpastimpasto najczęściej jest stosowany w technice olejnej, akrylowej, a także podczas malowania farbami plakatowymi. Polega na nakładaniu farby grubą warstwą przy pomocy szpachli lub pędzla. Uzyskane w ten sposób nierówności tworzą urozmaiconą fakturęfakturafakturę. 
Zwróć uwagę, jak posługiwał się impasto Vincent van GoghVincent van GoghVincent van Gogh. Po kliknięciu w interaktywne punkty zobaczysz detaledetaldetale obrazu.

Farba z domieszkami

Niektórzy artyści, chcąc uzyskać jeszcze większą ekspresję za pomocą zróżnicowanej faktury, dodają do farb różne substancje.
Mogą to być, na przykład: trociny, tłuczone szkło, piasek lub żwir.
Jednym z pierwszych twórców, który odwoływał się do takiej techniki był  George BraqueGeorge BraqueGeorge Braque .
Zapoznaj się z ilustracją znajdującą się poniżej, przedstawiającą dzieło artysty.
Po kliknięciu w punk na ilustracji zobaczysz powiększony detal.detaldetal.

Zapoznaj się z galerią, w której znajdują się detaledetaldetale, pochodzące z różnych prac George’a Braque’aGeorge BraqueGeorge’a Braque’a . Zwróć szczególną uwagę na fakturęfakturafakturę dzieł.

RLXVD1BCO71MZ

Na obrazie widoczne są dwie ryby, które znajdują się w małym akwarium. Powierzchnia akwarium namalowana jest szarą farbą z użyciem piasku, co nadaje faktury.

RKB841Q6D41JQ

Obraz przedstawia paletę malarską z pięcioma, wyciśniętymi z tubki farbami: szarą, niebieską, żółtą, czerwoną i beżową. Z prawej strony profil człowieka namalowany ciemnobrązową farbą. Całość namalowano nakładając bardzo grubo farbę.

R6OVBERCHO21J

Obraz przestawia niebieską łódkę na plaży. Wnętrze łódki wypełnione grubo nałożoną czarną farbą, która tworzy nieregularną, ostrą fakturę. Plaża namalowana jest gładkimi pociągnięciami pędzla. Morze namalowano czarną farbą, grubo nałożoną.

Twórz tradycyjnie!

R13X4CEPJXASC

Zdjęcie przedstawia przybory plastyczne; z prawej strony w dużym zbliżeniu znajdują się kredki ułożone obok siebie, od zimnych do gorących kolorów. Po drugiej stronie - rozłożony komplet farb akwarelowych i a nad nim dwie ręce. Jedna wskazuje palcem farby, druga nabiera je pędzelkiem. Z brzegu wychyla się kilka pędzli w kubku. Na górnej krawędzi zdjęcia zostały dodane spływające do dołu farby, częściowo zasłaniające obraz.

Krakelury

Specyficznym rodzajem faktury powstającej na powierzchni obrazów olejnych, freskach i ceramice są krakelury, czyli siatka spękań na powierzchni dzieła. Najczęściej powstaje ona w wyniku upływu czasu i jest charakterystyczna dla starych dzieł.
Zdarza się także, że artyści świadomie wykorzystują tę właściwość materiału (głównie werniksuwerniksowaniewerniksu) i czynią z niej atut dekoracyjności.
Poniżej znajdują się dwa dzieła malarskie. Jeśli chcesz na nich zobaczyć charakterystyczne krakelurykrakelurykrakelury, kliknij na punkty znajdujące się na ilustracjach.

wróć do spisu treści

Twórz tradycyjnie!

RIH8E1hqVIEcR

Zdjęcie przedstawia przybory plastyczne; z prawej strony w dużym zbliżeniu znajdują się kredki ułożone obok siebie, od zimnych do gorących kolorów. Po drugiej stronie - rozłożony komplet farb akwarelowych i a nad nim dwie ręce. Jedna wskazuje palcem farby, druga nabiera je pędzelkiem. Z brzegu wychyla się kilka pędzli w kubku. Na górnej krawędzi zdjęcia zostały dodane spływające do dołu farby, częściowo zasłaniające obraz.

Faktura gładka

RGT3K4T2XS9TD1

Obraz przedstawia wnętrze pokoju o białym suficie, różowych ścianach i drewnianej podłodze. Z lewej strony widać fragment okna. W pokoju znajduje się wielkie, zielone jabłko, które wypełnia całą przestrzeń pokoju.

Na ilustracji obok znajduje się niezwykły i niepokojący obraz René MargrittaRené MagrittaRené Margritta pt. „Pokój przesłuchań”. Jednolita, gładka powierzchnia obrazu jest tutaj drugorzędna, aby nie przeszkadzała w odbiorze dzieła.
Przytłaczająca atmosfera przesłuchania uzyskana jest przez powiększenie jabłka do ponadnaturalnych rozmiarów.

Narzędziami, którymi można uzyskać gładką fakturę są miękkie pędzle oraz farby o odpowiedniej konsystencji.
Duże znaczenie mają również precyzyjne, niemal niewidoczne ślady pędzla.

Faktura matowa

Ruk0fK1etmpHN1

Obraz przedstawia gałązkę czerwonych kwiatów, mieczyków, na tle białej zasłony i fragmentu brązowej ściany. Malowane są śmiałymi pociągnięciami pędzla, wyraźnie odcinają się od tła obrazu, które podzielone jest na dwie części białą i brązową. Na dole gałązki znajdują się trzy najbardziej rozwinięte kwiaty, im bliżej czubka, kwiaty są w kształcie pąków.

Matową fakturęfakturafakturę najlepiej zaobserwować w oryginale, na ilustracji nie zawsze będzie dobrze widoczna.

Na przykład na ilustracji obok trudno jest rozpoznać, czy faktura jest błyszcząca, czy matowa.

Dopiero wiedza na temat techniki malarskiej umożliwia rozwianie wątpliwości, ponieważ każdy rodzaj farb powoduje inne efekty.

Matowe faktury uzyskuje się zazwyczaj przy użyciu technik klejowychtechniki klejowetechnik klejowych, gwaszygwaszgwaszy, akwareli lub temperytemperatempery, a także farb plakatowych.

Faktura błyszcząca

Błyszczące są obrazy olejne, zwłaszcza werniksowanewerniksowaniewerniksowane, w których farba nakładana jest  za pomocą laserunkówlaseruneklaserunków.
W galerii poniżej możesz zapoznać się z wybranymi przykładami dzieł malarskich, w których artyści zastosowali fakturę błyszczącą. Wśród poniższych przykładów możesz zapoznać się z dziełami mistrza laserunku, którym był, m.in.: artysta tworzący w okresie baroku, RembrandtRembrandtRembrandt.

R1bdOkYZ9Ojjk

Obraz przestawia martwą naturę. Na stole przykrytym atłasowym, szaro‑złotym obrusem umieszczono srebrne półmiski z owocami morza, jajkami, serami. Po lewej stronie na okrągłym półmisku leży krab, a z prawej rak, między nimi duży talerz z krewetkami, mała miseczka z kawiorem i srebrna solniczka, wyglądająca jak świecznik, na czubku usypana kulka białej soli. Z przodu, na brzegu stołu umieszczono płaskie placki pszenne i bułkę, przykrytą ściereczką, obok leży nóż do pieczywa z bogato rzeźbioną rączką. W prawym rogu znajduje się miska z przepiórczymi jajkami. W tle są ułożono przekrojone na pół krążki żółtych serów. Po ich lewej stronie stoją dwa kielich z różowym winem, jeden smukły, drugi pękaty. P prawej stronie rzeźbiony dzban z uchem odbijający światło. Światło padające na stół sprawia, że przedmioty sprawiają wrażenie, jakby wyłaniały się z ciemnego tła.

R1RkDscxFU8Ij

Obraz przedstawia martwą naturę. Na stole przykrytym częściowo grubym zielono‑brunatnym suknem ustawiono talerze i kielichy. Pośrodku stoi ozdobny kielich, częściowo napełniony białym winem. Przed nim znajduje się metalowy talerz z orzechem włoskim i cytryną, która jest częściowo obrana, a jej zakręcona skórka zwisa poza krawędź stołu. Obok leży przewrócona, bogato zdobiona, srebrna misa. Za nią stoi szklanka, napełniona piwem. Po lewej stronie, na talerzu ułożone są ostrygi. Przed talerzem zwinięta tutka zapisanego papieru. Za talerzem leży przewrócony, rozbity kielich, jego część leży na talerzu z ostrygami. Kolorystyka obrazu jest monochromatyczna. Dominują odcienie szaro‑zielone i brunatne. Jedynym żywszym akcentem jest żółta cytryna w centrum obrazu.

R1AxxnTHVReYh

Obraz przedstawia grupę mężczyzn, członków straży obywatelskiej, wychodzących na służbę. Wśród zebranych znajduje się dwudziestu ośmiu mężczyzn i troje dzieci. Postacie zostały przedstawione w ruchu. W centrum znajduje się kapitan Frans Banning Cocq [czytaj: frans baning kok]. Ubrany jest na czarno i przepasany czerwoną, zdobioną złotem - szarfą. Rękę ma skierowaną do przodu. Przemawia do znajdującego się obok Willema van Ruytenburgha [czytaj: wilema wan rautenburcha] ubranego w jasny, mleczno‑biały strój. Obaj mężczyźni mają szpiczaste bródki, wąsy, kapelusze na głowach, wysokie buty z cholewami i broń białą w ręku. Dookoła nich mężczyźni trzymają piki, pistolety, strzelby. Po prawej stronie stoi mężczyzna z dużym bębnem. Po lewej stronie spomiędzy mężczyzn wyłania się jasnowłosa, ubrana w białą sukienkę dziewczynka z zawieszonym u paska rogiem. Światło pada na twarze osób, wydobywając je z ciemności.

R1LFFKLFP9AZD

Ilustracja interaktywna przestawia młodą kobietę na ciemnobrązowym tle, która stoi bokiem, twarz ma lekko obróconą, ukazaną z profilu. Światło padające z lewej strony od góry oświetla jej twarz i krawędź dużego czerwonego aksamitnego beretu z białym strusim piórem. Dłonie ma złączone na klatce piersiowej. Nosi suknię z czerwonego aksamitu, który obszyto złotym haftem. Beret również ozdobiony jest złotym haftem. Dekolt sukni zasłania bogato zdobiona koszula szczelnie zapięta pod szyją. Jest ozdobiona haftem układającym się dookoła szyi ze złotymi aplikacjami oraz naszyjnikiem z pereł. Większa perła pośrodku jest w kształcie kropli. Spod krótkich rękawów sukni wystają obszerne, błyszczące złotem rękawy koszuli. Kobieta na obu nadgarstkach nosi złote i perłowe bransolety. Rude włosy upięte w kok zdobią dwa złote łańcuszki. Złote są również kolczyki z perłą w kształcie kropli. Przez prawe ramię przewiesiła futro, przez lewe – czarną wstążkę ozdobioną klejnotami. W kontraście do misternej biżuterii modelka trzyma w dłoni jedynie małą gałązkę o drobnych, zielonych listkach. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Jest to obraz Rembrandta van Rijn [czytaj: rembronta won rejn]– holenderskiego malarza okresu baroku, dla którego światło było najważniejszym środkiem wyrazu plastycznego. Na obrazie widać mistrzowskie połączenie światła i cienia, dzięki czemu postać wyłania się z mroku, a obraz zyskuje na tajemniczości. Punkt 2: Rembrandt van Rijn [czytaj: rembront won rejn] tworzył portret żony Saskii na początku małżeństwa. Często ją portretował. Kiedy zmarła w wieku trzydziestu lat, przemalował go. Dodał pióra przy kapeluszu, które są symbolem przemijalności ludzkiego życia oraz gałązkę rozmarynu, symbol wierności małżeńskiej i wiecznej pamięci.

Ilustracja interaktywna przestawia młodą kobietę na ciemnobrązowym tle, która stoi bokiem, twarz ma lekko obróconą, ukazaną z profilu. Światło padające z lewej strony od góry oświetla jej twarz i krawędź dużego czerwonego aksamitnego beretu z białym strusim piórem. Dłonie ma złączone na klatce piersiowej. Nosi suknię z czerwonego aksamitu, który obszyto złotym haftem. Beret również ozdobiony jest złotym haftem. Dekolt sukni zasłania bogato zdobiona koszula szczelnie zapięta pod szyją. Jest ozdobiona haftem układającym się dookoła szyi ze złotymi aplikacjami oraz naszyjnikiem z pereł. Większa perła pośrodku jest w kształcie kropli. Spod krótkich rękawów sukni wystają obszerne, błyszczące złotem rękawy koszuli. Kobieta na obu nadgarstkach nosi złote i perłowe bransolety. Rude włosy upięte w kok zdobią dwa złote łańcuszki. Złote są również kolczyki z perłą w kształcie kropli. Przez prawe ramię przewiesiła futro, przez lewe – czarną wstążkę ozdobioną klejnotami. W kontraście do misternej biżuterii modelka trzyma w dłoni jedynie małą gałązkę o drobnych, zielonych listkach. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Jest to obraz Rembrandta van Rijn [czytaj: rembronta won rejn]– holenderskiego malarza okresu baroku, dla którego światło było najważniejszym środkiem wyrazu plastycznego. Na obrazie widać mistrzowskie połączenie światła i cienia, dzięki czemu postać wyłania się z mroku, a obraz zyskuje na tajemniczości. Punkt 2: Rembrandt van Rijn [czytaj: rembront won rejn] tworzył portret żony Saskii na początku małżeństwa. Często ją portretował. Kiedy zmarła w wieku trzydziestu lat, przemalował go. Dodał pióra przy kapeluszu, które są symbolem przemijalności ludzkiego życia oraz gałązkę rozmarynu, symbol wierności małżeńskiej i wiecznej pamięci.

RgptpdsvvKQzO

Ilustracja przedstawia scenę w pokoju. Przy stole nakrytym czerwonym obrusem z grubego aksamitu siedzi mężczyzna w czarnym stroju w białej peruce, który patrzy na żonę stojącą obok niego. Mężczyzna nosi ciemny kaftan z białym żabotem i koronkowymi, białymi mankietami. Na głowie ma białą, gładką perukę z lokami po bokach. Lewy łokieć opiera na leżących na stole kartkach papieru. Prawa dłoń, trzymająca pióro gęsie, spoczywa na rozłożonych kartkach papieru. Spod spływającej ze stołu draperii wysuwa się noga mężczyzny w krótkiej nogawce spodni, czarnej pończosze i czarnym bucie z klamrą. Przed nogą leży przewrócony szklany pojemnik w kształcie kuli, zakończony mosiężnym korkiem. Obok niego, oparta lewą ręką o jego ramię, a prawą o stół stoi kobieta. Nie oddaje spojrzenia mężczyźnie, wzrok ma skierowany w kierunku odbiorcy. Kobieta na głowie ma dużą szarą perukę z lokami, z której na plecy spływają długie pukle włosów. Ubrana jest w długą, suto marszczoną w talii, białą suknię, przepasaną niebieską szarfą w pasie z bufiastymi rękawami i koronkowo wykończonym dekoltem. Para ukazana jest na tle szarej, marmurowej ściany z kanelowanymi pilastrami. Na stole przed mężczyzną leżą zapisane kartki papieru, obok stoi pojemnik na pióra gęsie. Z prawej strony stoją szklane słoje, jeden z kranikiem, drugi wąski, trezeci do połowy napełniony wodą. Obraz wykonany jest z dużą dbałością o wierne odwzorowanie natury.

R1dYD0ClA8B0w

Ilustracja ukazuje popiersie młodej dziewczyny w pozie en trois quarts [czytaj: trła katr]. Ma na sobie beżowo‑żółtą suknię z białym kołnierzem oraz niebiesko‑beżowy turban. Dziewczyna pozuje bokiem, ale jej twarz zwraca się w kierunku odbiorcy. Czerwone, dziewczęce usta są lekko uchylone. Wyraźnym akcentem obrazu jest duża perła w kolczyku lewego ucha dziewczyny, w której odbija się otoczenie. Jej postać na ciemnym tle oświetlona jest miękkim światłem, padającym z lewej strony. Kompozycja jest statyczna, co podkreśla nastrój wyciszenia i spokoju. Na obrazie dominują beże, przełamane ultramaryną turbanu i czerwienią ust.

R1ADLY9nkP2Qp

Dzieło ukazuje realistyczny pejzaż nad rzeką. Na pierwszym planie znajduje się pagórkowata łąka z pasącymi się kozami i owcami po lewej oraz czwórką postaci w centrum. Dwie młode kobiety w niebieskich sukniach stoją po obu stronach starszego mężczyzny z brodę w czerwonym stroju. Naprzeciwko nich stoi pasterz z laską, pokazujący ręką swoje stado. Za nimi znajduje się pięć drzew, dwa z nich są bardzo wysokie i bujne, stanowią wyraźną dominantę kompozycji. Z lewej strony na drugim planie, na niewielkim wzgórzu wznosi się zamek z okrągłymi wieżami, jedna z nich góruje nad wszystkimi, prowadzi do niego drewniany most. Wzgórze zamkowe porośnięte jest krzewami i drzewami. W oddali rozpościera się widok łąk, wijącej się rzeki oraz pagórków na horyzoncie. W tle we mgle majaczy morska zatoka na której gdzieniegdzie pływają łodzie z białymi żaglami. Nad pejzażem góruje rozjaśniające się ku horyzontowi, jasnoniebieskie niebo z delikatnymi chmurkami. Kompozycja obrazu jest statyczna, kolorystyka harmonijna, utrzymana w zielono‑niebiesko‑beżowej tonacji z czerwonym akcentem, strojów postaci postaci, w centrum.

Poniżej znajdują się ilustracje dwóch obrazów wykonanych w tym samym czasie i na tym samym podłożu (na drewnie), przy czym jeden został namalowany temperą, a drugi farbą olejną.
Zapoznaj się z nimi, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.
Weź pod uwagę, że obraz olejny ma fakturę błyszczącą - spowodowaną obecnością oleju. Natomiast obraz namalowany temperą ma fakturę matową - tutaj spoiwem nie jest olej, który jest błyszczący, ale np.: żółtko jaja kurzego.

RGSPVJCAOQZF8

W centrum obrazu znajduje się Maryja, trzymająca nagiego małego Jezusa. Ubrana jest w czerwoną suknię i granatowy płaszcz z chustą. Po obu stronach scenie towarzyszą inne postacie. Mężczyzna po lewej stoi z otwartą księgą i czyta tekst. Spogląda na niego stojąca obok kobieta. Po prawej stronie Marii stoją trzy postacie: stary mężczyzna i dwie kobiety. Na brzegu płótna jest św. Katarzyna ze swoim atrybutem, kołem. Poniżej Jezusa stoi mały św. Jan Chrzciciel. Jezus dotyka ręką jego głowy. Obraz jest namalowany temperami, dlatego wszystkie kolory są przygaszone, matowe i pozbawione intensywności.

RQ2428PQ8SLGU

Ilustracja przedstawia obraz Giovanniego Belliniego „Madonna z Dzieciątkiem, św. Pawłem i św. Grzegorzem”. Pośrodku stoi Maryja w czerwonej sukni, białej chuście i niebieskim płaszczu z nagim Jezusem, stojącym na fragmencie jej szat. Po jej prawej stronie znajduje się św. Paweł, trzymający rękojeść miecza. Po drugiej stronie, w zbroi stoi św. Grzegorz. W dłoni trzyma drzewiec czerwonej chorągwi, która jest tłem postaci. Obraz jest namalowany farbami olejnymi: wszystkie kolory są intensywne i wyraziste, faktura błyszcząca i połyskliwa.

wróć do spisu treści

Faktura a tworzenie iluzji

Ludzie od dawna podziwiali malarstwo za wierny obraz rzeczywistości.
Ceniono i zachwycano się obrazami, na których wszystko wyglądało jak prawdziwe. Dlatego też artyści dążyli do wiernego oddania struktury materiałów i przedmiotów: blasków metalowej zbroi, gładkiego jedwabiu, miękkości chmur, szorstkości skał, połyskliwej biżuterii czy delikatnej skóry człowieka.

odzaju dzieła malarskie określane są jako trompe l'oeiltrompe l'oeiltrompe l'oeil czytaj: [trąp lej]trompe l'oeilczytaj: [trąp lej]

R1PZNCLT2945E

Ilustracja interaktywna ukazuje ciemną deskę z trzema skórzanymi, czerwonymi paskami, za którymi zatknięte są różne przedmioty: gazety, zapieczętowane listy, broszury, grzebień, pióro zostały wsunięte pod czerwone skórzane pasy. Wszystkie przedmioty wykonane są z niezwykłą precyzją. Na ilustracji znajduje się niebieski kwadrat w literą „i”. Po kliknięciu na literę i oraz odwróceniu obrazu zostaje wyświetlona informacja: Trompe l’oeil [czytaj: trąp lej] tłumaczone jest jako "zmylenie oka". W sztuce to rodzaj malarstwa iluzjonistycznego, tworzącego złudzenie, że na dwuwymiarowej powierzchni mamy do czynienia z trójwymiarową przestrzenią. Terminem tym określa się również typ obrazu, który naśladuje deskę z przypiętymi do niej drobiazgami codziennego użytku, czy zbieranymi przedmiotami.

Ilustracja interaktywna ukazuje ciemną deskę z trzema skórzanymi, czerwonymi paskami, za którymi zatknięte są różne przedmioty: gazety, zapieczętowane listy, broszury, grzebień, pióro zostały wsunięte pod czerwone skórzane pasy. Wszystkie przedmioty wykonane są z niezwykłą precyzją. Na ilustracji znajduje się niebieski kwadrat w literą „i”. Po kliknięciu na literę i oraz odwróceniu obrazu zostaje wyświetlona informacja: Trompe l’oeil [czytaj: trąp lej] tłumaczone jest jako "zmylenie oka". W sztuce to rodzaj malarstwa iluzjonistycznego, tworzącego złudzenie, że na dwuwymiarowej powierzchni mamy do czynienia z trójwymiarową przestrzenią. Terminem tym określa się również typ obrazu, który naśladuje deskę z przypiętymi do niej drobiazgami codziennego użytku, czy zbieranymi przedmiotami.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DPRBJbayo

R1CCAMVVDC7BD

Ilustracja ukazuje zamocowane na trzech sklejonych z sobą deskach różne przedmioty. Na górze, po brzegach zawieszone są dwa pistolety, a pomiędzy nimi - pasek ze skóry, nóż i nożyczki. Na dole, za przypiętą czerwoną tasiemką z lakowymi pieczęciami, zatknięte są kartki - ryciny, listy, kalendarz, plan twierdzy, szkic sceny walki. Wszystkie przedmioty wykonane są z niezwykłą precyzją.

Niekiedy doskonałe pod względem odwzorowania rzeczywistości martwe natury, były pretekstem do ukrycia autoportretu artysty, jak ta poniżej.

R26XPFXMJD3SG

Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Abrahama van Beyerena [czytaj: abrahama wan bejrena] „Biesiada. Martwa natura z autoportretem malarza w srebrnym dzbanku”. Ukazuje bogato zastawiony stół nakryty ciemnym obrusem. Znajdują się na nim: cynowe naczynie z mięsem na plecionym koszyku ze słomy, obrana cytryna, chleb, winogrona, zegarek, porcelanowa miska zawierająca brzoskwinie i dynię, cynowy dzban, kieliszki z białym winem oraz cynowe naczynia. W odbiciu srebrnego dzbana widoczna jest postać malarza, stojącego przy sztalugach. Na ilustracji znajduje się niebieski kwadrat w literą "i". Po odwróceniu obrazu zostaje wyświetlony fragment obrazu ze srebrnym dzbankiem, w którym odbija się artysta stojący przy sztalugach w momencie malowania dzieła oraz informacja: Detal z obrazu Abrahama van Beyerena [czytaj: abrahama wan bejrena] " Biesiada. Martwa natura z autoportretem malarza w srebrnym dzbanku".

Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Abrahama van Beyerena [czytaj: abrahama wan bejrena] „Biesiada. Martwa natura z autoportretem malarza w srebrnym dzbanku”. Ukazuje bogato zastawiony stół nakryty ciemnym obrusem. Znajdują się na nim: cynowe naczynie z mięsem na plecionym koszyku ze słomy, obrana cytryna, chleb, winogrona, zegarek, porcelanowa miska zawierająca brzoskwinie i dynię, cynowy dzban, kieliszki z białym winem oraz cynowe naczynia. W odbiciu srebrnego dzbana widoczna jest postać malarza, stojącego przy sztalugach. Na ilustracji znajduje się niebieski kwadrat w literą "i". Po odwróceniu obrazu zostaje wyświetlony fragment obrazu ze srebrnym dzbankiem, w którym odbija się artysta stojący przy sztalugach w momencie malowania dzieła oraz informacja: Detal z obrazu Abrahama van Beyerena [czytaj: abrahama wan bejrena] " Biesiada. Martwa natura z autoportretem malarza w srebrnym dzbanku".

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DPRBJbayo

RD6p7ZMKWEtMv

Obraz Giuseppe Arcimboldo [czytaj: dżiuzepe arczimboldo] pt. "Ziemia" przedstawia piramidę przytulonych do siebie zwierząt, wyłaniającą się z ciemności. W rzeczywistym życiu przedstawione zwierzęta walczyłyby ze sobą, byłyby wrogami. Podstawą piramidy są lew z otwartym pyskiem i baran, wyżej są bawoły, antylopy, słoń, pumy, wilki, jelenie, małpy i inne. Wszystkie zwierzęta trwają obok siebie w jakiejś harmonii, która przywołuje harmonię życia na Ziemi. Z wielką starannością malowane są wszystkie szczegóły wyglądu zwierząt, sierść, grzywy, futra i poroża.

Mistrz martwych natur – Jean ChardinJean ChardinJean Chardin imitował delikatną skórkę brzoskwiń i śliwek. Fakturę materiałów, futer doskonale przedstawiali Lucas CranachLucas CranachLucas Cranach Starszy i Hans HolbeinHans HolbeinHans Holbein Młodszy. Zapoznaj się z ich obrazami.

R1J13BRATDA7U

Ilustracja przedstawia parę książęcą Henryka Pobożnego po lewej i Katarzynę Meklemburską po prawej stronie. Oboje pozują z psami. Mężczyzna jest ubrany w kolorowy, paradny strój strój. Nosi czerwony kaftan i spodnie, przetykane złotymi ozdobami w kształcie łezki. Ułożone są one poziomo, oddzielone złotymi lamówkami. Na ramiona ma zarzucony zielony płaszcz z identycznymi, złotymi zdobieniami. Spodnie sięgają za kolano, związane zielonymi podwiązkami. Za nim znajduje się duży pies. Prawą dłonią trzyma rękojeść przypiętego do pasa sztyletu. Kobieta pozuje w złotej sukni w czerwone pasy. Na tych pasach znajdują się złote ornamenty. Na palcach ma wielkie, złote pierścienie, na szyi ciężki naszyjnik z kamieniami szlachetnymi. Na głowie nosi ozdobny kapelusz z samych piór, zachodzący bokiem na prawe ucho. Przy nogach siedzi mały, kudłaty, biały piesek. Tło obydwu dzieł jest ciemne. Na uwagę zasługuje oddanie faktury sierści psów oraz piór na głowie damy.

R19u7ToBwf5Wx

Obraz przedstawia portret mężczyzny. Ma brązowe włosy zakrywające uszy, na głowie czarny, płaski beret. Jest ubrany w biało‑czerwoną aksamitną koszulę i czarną kamizelkę. W prawej ręce trzyma list, a lewą dotyka pieczęci. Na palcu wskazującym prawej dłoni ma sygnet. Twarz wyraża skupienie. Patrzy w lewo w stronę widza. Jest przedstawiony do pasa, zwrócony do widza. Mężczyzna siedzi przy stoliku nakrytym czerwonym, wzorzystym obrusem. Na stoliku leżą różne przedmioty. Po lewej stronie stoi szklany wazon z trzema różowymi goździkami i ziołami. Naprzeciwko znajdują się złota busola i log (przyrząd do mierzenia szybkości statku). W pobliżu leży igła stalowa, złoty sygnet, naprzeciwko którego stoi srebrny pojemnik z monetami i przyrządami do pisania. Obok lewej ręki leży skórzana teczka z brązowymi zapięciami. Tło stanowi ściana obita zielonymi deskami. Do ściany przybito półki, na nich leżą różne przedmioty, wiszą łańcuszki, zapisane kartki, niewielka waga. Na wysokości twarzy mężczyzny, z prawej strony wisi na łańcuszku złota kula z brązowymi ornamentami. Na górnej półce z lewej strony leży księga, obok żółte okrągłe pudełko. Nad głową mężczyzny przybito dwoma pineskami białą kartkę zapisaną czarnym atramentem. Po prawej stronie mężczyzny znajdują się półki, na górnej leży żółte pudełko, poniżej zawieszono zagięte kartki, zapisane czarnym atramentem.

wróć do spisu treści

Już wiesz

• jak wyjaśnić pojęcia: faktura, matowy, porowaty, impasto, podobrazie, techniki klejowe, gwasz, werniksowanie, laserunek;

• jakie są przykładowe rodzaje faktur;

• co to są krakelury i jak je rozpoznać w dziełach;

• które zmysły są odpowiedzialne za przekazywanie informacji o rodzaju faktur;

• jakie są różnice między fakturą jednolitą i zróżnicowaną.

wróć do spisu treści

Potrafisz

• rozpoznać rodzaje narzędzi malarskich stosowanych do uzyskania faktur;

• określać rodzaje czynników wpływających na rodzaje faktur w malarstwie;

• rozpoznać rodzaje faktur w podanych dziełach malarskich;

• rozpoznawać fakturę przedmiotów i dopasowywać do nich właściwe określenia  opisujące ich charakter;

• wyjaśnić rożnice między fakturą jednolitą z zróżnicowaną;

• samodzielnie wykonać pracę plastyczną uwzględniającą zróżnicowane faktury.

wróć do spisu treści

Słownik

Źródła

• sjp.pwn.pl

• encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

• https://zpe.gov.pl/a/jak-namalowac-chropowata-powierzchnie–faktura-w-obrazie/DnXNtF7gA

• https://zpe.gov.pl/a/faktura/D1BbTdurw

• https://zpe.gov.pl/a/faktury–krok-po-kroku/D190Getrl

wróć do spisu treści