Równowaga wewnętrzna organizmu
Jak dbać o zdrowie?
Gdy jesteśmy młodzi, najczęściej koncentrujemy się na obowiązkach i pasjach, nie poświęcając wiele uwagi zdrowiu. Wydaje się nam, że do zachowania sprawności wystarczy od czasu do czasu odpocząć czy się wyspać. W krótkiej perspektywie jest to prawda, ale skutki niektórych zaniedbań, takich jak brak ruchu, zwykle pojawiają się po wielu latach i są na tyle poważne, że znacząco obniżają jakość życia. Na szczęście dbanie o zdrowie jest łatwiejsze niż się wydaje.
Czym jest zdrowie?
ZdrowieZdrowie jest stanem homeostazy, czyli równowagi środowiska wewnętrznego organizmu, w którym wszystkie procesy przebiegają prawidłowo, a człowiek ma poczucie dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego. Zdrowie fizyczne polega na prawidłowym funkcjonowaniu wszystkich układów i narządów. Zdrowie psychiczne odnosi się do satysfakcji z życia i umiejętności radzenia sobie z codziennymi trudnościami. Zdrowie społeczne natomiast oznacza umiejętność nawiązywania i utrzymywania satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi.
Czym jest choroba?
ChorobaChoroba jest stanem zaburzenia równowagi wewnętrznej organizmu. Do najczęstszych schorzeń należą choroby cywilizacyjnechoroby cywilizacyjne, wynikające z prowadzenia niezdrowego trybu życia. Obejmują one choroby układu krążenia (m.in. miażdżycę i nadciśnienie tętnicze), otyłość, cukrzycę, wady postawy, alergie, większość nowotworównowotworów, a także zaburzenia psychiczne, np. depresję. Do czynników wpływających na wystąpienie tych chorób należą: wysoki poziom stresu, hałasu i zanieczyszczenia środowiska, niski poziom aktywności ruchowej i nieprawidłowe odżywianie. Choroby zakaźne wywoływane są natomiast przez patogeny – mikroorganizmy i pasożyty.
Zachorowania, zwłaszcza wywołane przez bakterie i wirusy, pojawiają się często wtedy, gdy spada odporność organizmu, co może być wywołane przez niezdrowy, wyniszczający tryb życia oraz przez długotrwałe pozostawanie w stresie.
Galeria przedstawiająca przykłady chorób wywołanych przez różne patogeny i pasożyty:
Drogi zakażenia czynnikami chorobotwórczymi
Czynniki chorobotwórcze mogą wnikać do organizmu przez: jamę nosową, jamę ustną, błony śluzowe, skórę, miejsca zranienia, miejsca ugryzienia przez zwierzęta, narządy płciowe.
Nowotwory - jak powstają i jak je leczyć
Choroby nowotworowe, potocznie i nieprawidłowo nazywane rakiemrakiem, występują powszechnie i stanowią poważny problem społeczny. Każdego roku na świecie na nowotwory zapada ok. 10 milionów ludzi, a umiera aż 7 milionów. Choroby nowotworowe atakują w każdym wieku, jednak częściej zapadają na nie osoby po 40. roku życia. Nowotwory wcześnie wykryte i odpowiednio leczone nie muszą być wyrokiem, od którego nie ma odwołania. W dziedzinie medycyny zajmującej się nowotworami – onkologii – poczyniono w ostatnich latach ogromne postępy. Mimo to z powodu nowotworów umiera prawie co czwarta osoba, u której zdiagnozowano tę chorobę, ponieważ wiele z nich zaniedbało badania profilaktyczne lub za późno podjęło leczenie.
Jak powstaje nowotwór?
Zdrowe komórki dzielą się wtedy, gdy jest to potrzebne, np. po to, by zastępować komórki zużyte lub zniszczone. Uszkodzenia DNA w zdrowych komórkach, często narastające przez lata, sprawiają, że w pewnym momencie pojedyncza komórka przekształca się w komórkę nowotworową. Na ogół takie komórki niszczy system odpornościowy. Jeśli jednak komórka nowotworowa przetrwa, będzie się namnażać, przekazując uszkodzone DNA kolejnym komórkom nowotworowym. Charakterystyczną cechą komórek nowotworowych jest to, że dzielą się w niekontrolowany sposób - intensywnie i bezustannie, co prowadzi do powstania guza nowotworowego.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQEypZyYI
Co może wywołać nowotwór?
Jak leczy się choroby nowotworowe?
Choroby nowotworowe stanowią poważny problem społeczny. W onkologiionkologii stosuje się kilka metod walki z nimi, m.in.:
leczenie operacyjne, polegające na usunięciu guza nowotworowego wraz z otaczającymi go tkankami (najczęstszy sposób);
radioterapię, czyli naświetlanie komórek nowotworowych silną dawką promieniowania jonizującegopromieniowania jonizującego;
chemioterapię – używanie związków chemicznych niszczących komórki nowotworowe.
Galeria przedstawiająca sposoby leczenia nowotworów:
Choroby nowotworowe to często choroby przewlekłe, a ich leczenie powoduje liczne skutki uboczne i niesie ryzyko niepowodzenia. Dlatego w zapobieganiu zgonom z powodu nowotworów pierwszorzędne znaczenie ma profilaktyka i badania kontrolne.
Niepokojące objawy, z którymi należy się zgłosić do lekarza:
zmiana barwy głosu, utrzymująca się chrypka, kaszel trwający dłużej niż miesiąc, nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych, uczucie duszności i ból w klatce piersiowej;
ból w nadbrzuszu, brak apetytu, utrata masy ciała, wymioty, utrudnione przełykanie;
naprzemienne biegunki i zaparcia, krew w kale;
bóle głowy, zaburzenia równowagi, zaburzenia widzenia, niedowłady kończyn;
powiększenie węzłów chłonnych, wątroby, śledziony, nocne poty;
zmiana wielkości, barwy i kształtu znamion i brodawek połączone ze swędzeniem, krwawieniem lub nietypową wydzieliną;
zmiany kształtu i koloru brodawki piersi (także u mężczyzn!), niegojące się owrzodzenie skóry piersi.
Prowadząc zdrowy styl życia, można poprawić ogólny stan zdrowia i zapobiec wielu chorobom nowotworowym.
Zdrowy styl życia pozwala uniknąć wielu chorób
Na jakość oraz długość życia wpływają tryb i środowisko życia oraz, zwłaszcza po 75. roku życia, czynniki genetyczne. Na te ostatnie nie mamy wpływu, jednak dbając o pozostałe dwa, jesteśmy w stanie zmniejszyć ryzyko wystąpienia wielu chorób.
Prozdrowotny styl życia obejmuje nie tylko unikanie czynników szkodliwych dla zdrowia i podejmowanie działań sprzyjających jego zachowaniu, ale również regularne monitorowanie stanu zdrowia poprzez wykonywanie badań profilaktycznychbadań profilaktycznych.
Do pewnego stopnia możemy także zmniejszyć ryzyko zarażenia się chorobami zakaźnymi. Sprzyja temu przestrzeganie zasad higieny, stosowanie szczepień ochronnych oraz dbanie o układ odpornościowy, głównie poprzez minimalizację stresu i zapewnianie odpowiedniej ilości snu.
Galeria zdjęć przedstawiających zachowania prozdrowotne:
Zapoznaj się z galerią zdjęć przedstawiającą wybrane zachowania prozdrowotne. Zastanów się i wymień, które z tych działań podejmujesz w swoim życiu.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R15P4MYjXRgIQ
Film przedstawia sposoby dbania o swoje zdrowie, przyczyny różnych chorób oraz sposoby zapobiegania nim.
To ważne!
Zdrowie to dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby lub niedomagania. Choroba jest wynikiem nieprawidłowej budowy organizmu, jego nieprawidłowego funkcjonowania bądź działania czynników chorobotwórczych.
Utrzymanie homeostazy, a więc równowagi organizmu jest niezbędne, aby chronić się przed skutkami chorób zakaźnych i pasożytniczych.
Do zakaźnych czynników chorobotwórczych należą: bakterie, protisty, stawonogi, grzyby i wirusy.
Choroby zakaźne szerzą się przez bezpośredni kontakt z osobą chorą, drogą kropelkową, pokarmową i poprzez kontakty seksualne.
Nowotwór to grupa komórek, które mnożą się w sposób niekontrolowany, tworząc guz.
Do najbardziej niebezpiecznych czynników rakotwórczych zalicza się dym tytoniowy, promieniowanie UV i niektóre wirusy.
Wczesne zdiagnozowanie nowotworu daje szansę na całkowite wyleczenie.
W celu przeciwdziałania chorobom należy stosować szczepienia ochronne, zasady zdrowego stylu życia oraz regularnie wykonywać badania profilaktyczne.
Na pożegnanie
Wyobraź sobie, że spotykasz osobę, która ma otyłość i cierpi na miażdżycę oraz cukrzycę, jest leczona farmakologicznie, ale dostała także zalecenie zmiany stylu życia. Napisz, jakich porad można jej udzielić.
Ułóż zestaw 3 zadań dla innych uczniów korzystających z tego podręcznika, które sprawdzą wiedzę o zdrowiu i chorobach. Do każdego pytania w zadaniu podaj 4 proponowane odpowiedzi, ale tylko jedna ma być prawidłowa. Pytanie z odpowiedziami wyślij Twojemu nauczycielowi, który włączy je do quizu Milionerzy.
Wiesz już jak dbać o zdrowie. Wróć do polecenia na stronie „Na dobry początek” i dopisz brakujące definicje. Pamiętaj, żeby nie kopiować słownika, ale wyjaśnić każde słowo kluczowe w miarę możliwości swoimi słowami.