Co zrobić, aby się nie zarazić?
W XIV wieku nad Europę nadciągnęła „czarna śmierć” – choroba, która zabiła niemal połowę ludności kontynentu. W 1919 roku odmiana grypy zwana „hiszpanką” przyczyniła się do większej liczby zgonów niż zakończona rok wcześniej I wojna światowa. Oczywiście większość chorób nie jest tak groźna, ale zawsze warto dbać o to, by nie dochodziło do ich rozprzestrzeniania się.
że choroby zakaźne są przenoszone na różne sposoby;
że w przypadku chorób zaraźliwych kontakt z osobą chorą może być niebezpieczny;
że przed niektórymi chorobami możemy się uchronić dzięki szczepieniom.
zapobiegać zakażeniom i dalszemu rozprzestrzenianiu się chorób;
wyjaśniać, czym jest epidemia.
1. Profilaktyka chorób zakaźnych
O „czarnej śmierci” wiemy z przekazów historycznych. Współcześni naukowcy uważają, że chodzi tu o dżumę – śmiertelną chorobę wywoływaną przez bakterie. W XIV wieku nie potrafiono jej leczyć, poza tym nie przestrzegano znanych nam dzisiaj zasad higieny, dlatego choroba łatwo się rozprzestrzeniała. Tak doszło do wybuchu epidemiiepidemii, czyli masowych zarażeń dużej liczby ludzi. Nic dziwnego, że słowo epidemia do dzisiaj budzi lęk.
Czy jeśli kilka osób zachoruje na ptasią grypę (chorobę zwierzęcą, rzadko przenoszoną na ludzi), to powinniśmy nazwać to epidemią? Dlaczego nie należy nadużywać tego terminu na przykład w prasie lub telewizji?
Dzisiaj dzięki osiągnięciom medycyny wiele chorób nie jest już tak groźnych, jak kiedyś. Przed wieloma można się uchronić. Zapobieganie chorobom nazywamy profilaktyką.
2. Jak zapobiegać zakażeniom?
Jednym ze sposobów profilaktyki chorób zakaźnych są szczepionkiszczepionki. Polegają one na wprowadzeniu do organizmu martwych drobnoustrojów. Ich obecność nie szkodzi organizmowi, który jednocześnie uczy się przed nimi bronić. W wypadku inwazji żywych drobnoustrojów będą już istniały mechanizmy obronne. Niektóre szczepionki wystarczy podać tylko raz, aby uodpornić się na daną chorobę na całe życie. Inne szczepienia, np. przeciw tężcowi lub gruźlicy, trzeba powtarzać, jeśli chce się zachować odporność. Szczepienia przeciw tężcowi, różyczce, odrze i śwince są obowiązkowe i musi je przejść każde dziecko. Dzięki szczepieniom choroby te występują w naszym kraju znacznie rzadziej. Inne, np. przeciw grypie, są dobrowolne – można je kupić w aptece i przyjąć po przebadaniu przez lekarza. Po szczepieniu w twojej krwi pojawiają się przeciwciałaprzeciwciała. Pozostają one we krwi na długo i niszczą drobnoustroje chorobotwórcze, jeśli znów dostaną się do organizmu.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Animacja pokazuje krew człowieka z czerwonymi krwinkami oraz widoczną w środku dużą krwinka białą, która otacza niewielką zieloną bakterię i pochłania ją.
Inne sposoby zapobiegania zakażeniom to:
przestrzeganie zasad higieny osobistej,
unikanie kontaktu z osobami chorymi (również przytulania, picia z jednego kubka),
wzmacnianie odporności organizmu poprzez zdrowy tryb życia,
unikanie spożywania mięs nie poddanych kontroli weterynaryjnej lub surowych.
Regularne mruganie powiekami rozprowadza łzy, które nawilżają oko i pozwalają zabijać drobnoustroje znajdujące się na jego powierzchni.
Do każdego rodzaju drobnoustroju wytwarzany jest inny rodzaj przeciwciał. Przypuszcza się, że organizm człowieka potrafi wytworzyć nawet 100 mln różnych rodzajów przeciwciał!
3. A jeśli zachorujesz?
Co jednak robić, gdy już dojdzie do zakażenia? Choroby mogą łatwo się rozprzestrzeniać – musimy więc to ograniczyć. Pamiętaj, żeby zawsze kichać lub kaszleć w chusteczkę albo na rękę powyżej łokcia – nigdy nie na dłonie. Chora osoba powinna unikać kontaktu z ludźmi zdrowymi. Pozwoli to chronić naszych bliskich przed zachorowaniem.
Pamiętaj, że należy regularnie wietrzyć pomieszczenie, w którym przebywa osoba chora, nawet podczas chłodnej pogody. Badania dowodzą, że taki sposób oczyszczania powietrza jest znacznie lepszy od klimatyzacji i wzmacnia naturalną odporność na choroby.
Jedną z ostatnich epidemii w Polsce była epidemia czarnej ospy we Wrocławiu. Było to bardzo niedawno – w 1963 roku.
Podsumowanie
Powinniśmy zapobiegać zachorowaniom na choroby zakaźne i ich rozprzestrzenianiu.
Jednym z ważniejszych sposobów profilaktyki chorób zakaźnych są szczepienia ochronne.
Masowe zachorowania na choroby zakaźne nazywamy epidemią.
Wyjeżdżając na wakacje do egzotycznych krajów, często musimy obowiązkowo zaszczepić się na niektóre choroby. Wyjaśnij, dlaczego tak jest. Zanotuj nazwę choroby, sprawdź, w jakich rejonach występuje oraz jak jest przenoszona i jakie są jej objawy.
Zobacz także
Zdrowie i chorobaZdrowie i choroba
Słowniczek
masowe zachorowania na chorobę zakaźną
białka niszczące drobnoustroje chorobotwórcze, wytwarzane przez białe krwinki w przypadku zakażenia
preparat dający nam odporność na choroby
Zadania:
Uzupełnij luki w zdaniach, dobierając właściwe odpowiedzi.
epidemią, szczepienia, profilaktyka
Masowe występowanie choroby zakaźnej nazywamy ......................... Aby uniknąć zakażenia, najlepsza jest ......................... Jednym z jej elementów są ........................ ochronne, czyli wprowadzanie martwych drobnoustrojów do organizmu.
Które z poniższych czynności możemy uznać za profilaktykę chorób zakaźnych?
- szczepienia ochronne
- częste zażywanie antybiotyków
- unikanie kontaktu z chorymi
- hartowanie organizmu poprzez np. unikanie mycia rąk
- zdrowy tryb życia
- kontakt z osobami chorymi, aby nabrać odporności
- szukanie kleszcza po powrocie z lasu
- lekceważenie objawów grypy w nadziei, że „samo przejdzie”
Które ze stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe?
| Prawda | Fałsz | |
| Epidemia to masowe zachorowania na choroby zakaźne. | □ | □ |
| Zapobieganie chorobom to inaczej profilaktyka. | □ | □ |
| Wystarczy raz zaszczepić się na grypę, aby być odpornym do końca życia. | □ | □ |
| Nie ma skutecznej szczepionki przeciwko tężcowi. | □ | □ |