Już wiesz, że każda komórka w arkuszu kalkulacyjnym ma swój adres. W komórkach tych możesz wpisywać dowolne dane, które będą pobierane podczas wykonywania formuł. Aby formuła „wiedziała”, jakie dane ma pobrać, należy użyć odpowiednich adresów komórek. Dodatkowo podczas kopiowania formuł adresy komórek mogą się zmieniać. Mogą również pozostać niezmienione. Decydować o tym będzie sposób adresowania komórek w formułach. Stosuje się trzy sposoby adresowania komórek:

  • adresowanie względne

  • adresowanie bezwzględne

  • adresowanie mieszane

R1bVAhWk9LsEr1
Źródło: CP, licencja: CC BY 3.0.
m9062a37a111dc7b1_d5e151

Adresowanie względne

Przekonaj się, w jaki sposób, za pomocą odpowiednio zaprojektowanego arkusza kalkulacyjnego, możesz zarządzać własnym budżetem.
Przygotuj tabelę w arkuszu, w którym odnotujesz swoje wydatki poniesione na zakup artykułów niezbędnie potrzebnych ci w szkole. Umieść w niej takie dane, jak: rodzaj i liczbę sztuk kupowanego artykułu, jego cenę oraz zapewnij miejsce przewidziane do obliczenia pełnej wartości zakupów.
Tabela może być podobna do poniższej.

RjNunBWpZjP8f1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.

W takim arkuszu bardzo szybko możesz podliczyć swoje wydatki. Czy wiesz, w jaki sposób? Wystarczy napisać formułę obliczającą kwotę wydanych pieniędzy za pierwszy artykuł, a następnie formułę tę skopiować do pozostałych komórek. Po skopiowaniu formuł, obejrzyj je, czym się między sobą różnią.
W komórce E4 została wpisana formuła =C4*D4. W komórce E5 znajduje się formuła skopiowana z komórki E4. Przyjrzyj się formule w tej komórce.

R1IHK1dHvedQQ1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.

W komórce E5 znajduje się formuła =C5*D5. Zostały zmienione adresy komórek, do których odwołuje się formuła: z C4 na C5 oraz z D4 na D5. Zmiana ta pozwoliła na wykonanie mnożenia wartości zapisanych w komórkach piątego wiersza (C5 i D5). Ta sama formuła analogicznie zmieni się po przekopiowaniu do kolejnej komórki E6. Formuła przybierze postać =C6*D6.
Podczas kopiowania komórek zawierających formuły następuje modyfikacja zawartych w nich tych adresów komórek, które zawierają jedynie oznaczenie literowe kolumny i numer wiersza. Jest to adresowanie względne. W trakcie kopiowania komórek, adresy komórek zawartych w formule zmieniają się w zależności od docelowego miejsca kopiowania tej komórki.

Ćwiczenie 1

Oblicz pola trójkąta dla zmiennych wartości długości podstawy trójkąta i jego wysokości.

R13K3NpMOeYAz1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka
  1. Zbuduj tabelę w arkuszu kalkulacyjnym, wprowadzając do niej różne wartości długości podstawy trójkąta i jego wysokości (kolumna B i C). Możesz wzorować się na powyższym rysunku.

  2. Oblicz pole pierwszego trójkąta w komórce D3 (=1/2*B3*C3).

  3. Korzystając z adresowania względnego, skopiuj formułę do bloku komórek D4:D15, w których powinna być obliczona wartość pola trójkąta dla kolejnych wartości długości podstawy i wysokości trójkąta.

  4. Zwróć uwagę na zawartość bloku komórek D3:D15. Adresy komórek w formule uległy zmianie. W komórce D4: =1/2*B4*C4, w komórce D5: =1/2*B5*C5 itp. Dzięki tym zmianom, a więc dzięki zastosowaniu adresowania względnego, w wyniku skopiowania komórki D3 możesz uzyskać prawidłowe wyniki obliczenia pola trójkąta dla kolejnych wartości długości podstawy i wysokości.

Ćwiczenie 2

Przygotuj arkusz kalkulacyjny do obliczania pół figur geometrycznych i pól powierzchni brył. Dodatkowo arkusz może obliczać obwody figur oraz objętości brył. Możesz wzorować się na załączonym przykładem tabel.

RLykDg9RPkx4d1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Przygotuj arkusz kalkulacyjny do obliczeń twierdzenia Pitagorasa.

Ćwiczenie 4

Wykonaj obliczenia prędkości dla danych w tabeli. Do wykonania zadania zastosuj adresowanie względne.

RB8E7o5hOzvjE1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
m9062a37a111dc7b1_d5e271

Adresowanie bezwzględne

Projektując formuły, możesz zablokować adres komórki, tak aby nie zmienił się podczas kopiowania do innej komórki. Ten sposób adresowania nazwa się bezwzględnym. Aby adres komórki stał się adresem bezwzględnym, należy wstawić znak $ zarówno przed oznaczeniem kolumny, jak i numerem wiersza w jej adresie.

Ćwiczenie 5

Przelicz, ile kosztują cię szkolne wydatki w przeliczeniu na inną walutę, na przykład euro. Przyjrzyj się przykładowej tabeli i spróbuj wykonać to zadanie samodzielnie.

RhotoE0o8NEJF1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.

W przypadku problemów skorzystaj z dodatkowych informacji.

Wskazówka
  1. Do tabeli dodaj kolejną kolumnę, w której obliczysz wartości poszczególnych produktów w euro.

  2. Zaprojektuj formułę dla pierwszego artykułu. Podziel wartość w złotówkach przez kurs euro. Wiedząc jednak, że w następnym kroku tego przykładu dokonasz kopiowania tej formuły, a kurs euro zapisany jest w komórce, której adres w następnych formułach nie może ulec zmianie, zastosuj dla tej komórki adresowanie bezwzględne. Zgodnie z zamieszczoną ilustracją w komórce F4 zastosowano formułę: =E4/$F$2.

  3. Skopiuj wyżej zaprojektowaną formułę, aby otrzymać wartości kolejnych produktów w euro. Zgodnie z zamieszczoną ilustrację komórkę F4 skopiowano do bloku komórek F5: F13.

  4. Zaokrąglij wartości euro do dwóch miejsc po przecinku, korzystając z możliwości formatowania liczb w arkuszu kalkulacyjnym.

  5. Dodaj wszystkie wartości, stosując funkcję sumowania. Oblicz łączną kwotę przeznaczoną na zakup produktów potrzebnych do zorganizowania przyjęcia dla przyjaciół zarówno w zł, jak i w euro. Zgodnie z załączoną ilustracją wprowadź do komórki E14 formułę: =SUMA(E4:E13) i skopiuj ją do komórki F14.

Do komórki F4 została wpisana formuła =E4/$F$2. Przyjrzyj się przekopiowanej formule w komórce F5.

RdxxfxjSl6wFj1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6

Rachunek, jaki otrzymuje każde gospodarstwo domowe za energię elektryczną zawiera kilka pozycji, które składają się na koszty, jakie ponosimy za energię. Są to na przykład opłaty abonamentowe i dystrybucyjne (przesyłowe), które mogą być stałe lub zmieniać się w zależności od zużytej energii. Przeanalizuj rachunek opłat za energię elektryczną w twoim domu. Najważniejszą pozycją na tym rachunku są opłaty za energię elektryczną zależne od ilości zużycia energii mierzonej w kWh. Cena energii jest liczona w zł/kWh. Na fakturze za energię elektryczną pozycja ta będzie zmienna w zależności od tego, jak będziemy gospodarować prądem w naszym gospodarstwie.
W arkuszu kalkulacyjnym uwzględnij wszystkie urządzenia elektryczne oraz orientacyjny czas użytkowania tych urządzeń. Do obliczeń wykorzystaj adresowanie względne i bezwzględne oraz odpowiednie formuły.

RnFg2PzJqiJLT
rys_zad10_1_2_1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7

Oblicz wartości wyrażenia ax+by+c. Zastosuj adresowanie względne i bezwzględne.

RvwVaxEQYVmMi1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8

Wykorzystując odpowiednie formuły, oblicz całkowitą powierzchnię Tatr oraz procentową wartość polskiej i słowackiej części. Dane procentowe zaokrąglij do dwóch miejsc po przecinku. W konstrukcji formuł zastosuj adresowanie względne i bezwzględne.

R1N9aLnEdzcPo1
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
m9062a37a111dc7b1_d5e376

Adresowanie mieszane

W projektowanych arkuszach kalkulacyjnych często zachodzi potrzeba blokowania w adresie komórki tylko jednego jego elementu, numeru wiersza lub oznaczenia kolumny. Takie adresowanie nazywa się adresowaniem mieszanym.
Postać adresowania mieszanego przedstawiają następujące zapisy A$5, $C7. Przekopiowanie formuły zawierającej takie adresy komórek spowoduje zmianę tylko tych elementów, które nie zostały zablokowane symbolem $.

Ćwiczenie 9

Dla zilustrowania tego rodzaju adresowania proponujemy ci zaprojektowanie tabliczki mnożenia. Warunkiem jest wpisanie formuły tylko do jednej komórki, a następnie przekopiowanie jej do pozostałych komórek tabliczki mnożenia.
Efektem wykonania zadania może być następująca ilustracja:

RgOKRmD9pChj61
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.

Jeśli masz problemy z wykonaniem zadania, skorzystaj ze wskazówki.

Wskazówka
  1. Zaprojektuj tabelę, wpisując do wiersza 3 (od komórki D3) oraz do kolumny C (od komórki C4) dziesięć kolejnych liczb całkowitych od 1 do 10.

  2. Zaprojektuj w komórce D4 taką formułę, aby po skopiowaniu jej do bloku komórek D4:M13, uzyskać prawidłowe wyniki tabliczki mnożenia. Aby obliczyć wartość tylko w komórce D4, wystarczy zapisać następującą formułę: =C4*D3. Czy formuła ta może być skopiowana do pozostałych komórek tabliczki mnożenia? Nie, po jej skopiowaniu otrzymasz błędne wyniki mnożenia. Zastosuj więc adresowanie mieszane. Zastanów się, które elementy w adresach komórek powinny być zablokowane. Zwróć uwagę na znaczenie wiersza 3 i kolumny C. Komórki w tych wierszach w projektowanej formule nie mogą ulec zmianie. Wobec tego trzeba je zablokować. W efekcie formuła powinna mieć następującą postać: =$C4*D$3.

  3. Skopiuj komórkę D4 do bloku komórek D4:M13. Sprawdź, czy twoje wyniki są prawidłowe.

Poniższa interaktywna tabela ilustruje względne, bezwzględne i mieszane adresy kilku komórek arkusza kalkulacyjnego. Przesuń kursorem myszy czarny uchwyt kopiowania komórek, tak aby puste pola zostały uzupełnione skopiowanymi adresami. Zastanów się, jaki typ adresowania komórek został zastosowany podczas kopiowania.

R1XfDgRkLHyQr1
Interaktywna tabela
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10

Wykonaj obliczenia wartości funkcji y = ax + b w przedziale wartości <-5,4>, dla różnych wartości parametrów a i b. W tym celu utwórz formułę w jednej komórce i skopiuj ją do pozostałych. W formule zastosuj adresowanie mieszane komórek.

R1S27YtGZGBfe1
Plik do pobrania
Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
m9062a37a111dc7b1_d5e464
Zapamiętaj!

W zapisie formuł stosuje się trzy rodzaje adresowania komórek:

  • względne,

  • bezwzględne,

  • mieszane.

W zależności od zastosowanego adresowania, adres komórki w wyniku kopiowania formuły ulega zmianie lub nie. Znak $ w zapisie adresu komórki blokuje zmiany, tzn. znak $ przed oznaczeniem kolumny powoduje, że oznaczenie to pozostaje niezmienione i analogicznie znak $ przed numerem wiersza w adresie powoduje, że numer ten pozostanie również niezmieniony w procesie kopiowania formuły.
Jeśli w adresie komórki nie ma symbolu $, to oznacza, że adres komórki jest względny.
Pojedynczy symbol $ przed numerem wiersza, lub nazwą kolumny, oznacza adresowanie mieszane.
Dwa symbole $ przed oznaczeniem kolumny i numerem wiersza oznacza adresowanie bezwzględne.