Temat: Ewolucja i jej dowody

Adresat

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

I. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń:

2. wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.

Wymagania szczegółowe

VI. Ewolucja życia. Uczeń:

1. wyjaśnia istotę procesu ewolucji organizmów i przedstawia źródła wiedzy o jej przebiegu.

Ogólny cel kształcenia

Poznasz bezpośrednie i pośrednie dowody ewolucji biologicznej.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśniać, że organizmy podlegają ewolucji;

• podawać przykłady bezpośrednich i pośrednich dowodów na istnienie ewolucji.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • pokaz.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Następnie zapisuje na tablicy lub tablicy interaktywnej temat lekcji. Uczniowie notują go w zeszytach..

Faza realizacyjna

• Prowadzący dzieli klasę na grupy i każdej z nich poleca przygotowanie krótkiej prezentacji dotyczącej jednej z następujących części lekcji: Skamieniałości i formy przejściowe; Pośrednie dowody ewolucji .

• Uczniowie prezentują wyniki pracy w grupach. Po zakończeniu wypowiedzi ucznia prezentującego, uczniowie z innej grupy mogą zadawać pytania i prowadzić z nim dyskusję na temat omawianego zagadnienia. Nauczyciel pełni rolę moderatora, pilnując aby nie przedłużać niepotrzebnie dyskusji i uzupełniając w miarę potrzeby wypowiedzi uczniów.

• Nauczyciel prezentuje ilustrację interaktywną „Porównanie zarodków różnych kręgowców w tym samym stadium rozwojowym”. Wyjaśnia, że w trakcie rozwoju zarodkowego ciało człowieka ulega licznym przemianom, w trakcie których między innymi zanika ogon zewnętrzny a z łuków skrzelowych powstają elementy czaszki (np. żuchwa, kostki słuchowe ucha środkowego). Analiza tych zmian pozwala z dużym przybliżeniem stwierdzić jak przebiegała ewolucja kręgowców..

• Uczniowie, pracując indywidualnie lub w parach, wykonują ćwiczenia interaktywne sprawdzające i utrwalające wiadomości poznane w czasie lekcji. Wybrane osoby omawiają prawidłowe rozwiązania ćwiczeń interaktywnych. Prowadzący uzupełnia lub prostuje wypowiedzi podopiecznych.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.

• Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

  Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

• Używając słownika polskiego, określ znaczenie ewolucji i wyjaśnij, czym jest ewolucja biologiczna.

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Evidence of evolution

Evolution is the process by which organisms gradually change their body structure and behaviour, which results in creating new species.

Evidence is provided directly by fossils and transitional forms.

Fossils are created when deceased organisms are not eaten by scavengers or decomposed, but end up in oxygen‑deprived conditions, covered up by a layer of sand or clay. Such conditions enable organic tissue, both soft and hard, to absorb mineral salts over time, such as calcium carbonate. Usually, only the hardest parts of organisms are fossilised—bones, teeth, horns, shells, carapace, eggshells and tree trunks. It is a much less common occurrence with soft tissue.

Another type of fossil are imprints of leaves, tree bark, feathers and animal tracks, which were pressed against a soft surface first, and then filled with rock that fast solidified. Based on animal track imprints, we can learn what size were the specimens of various species and how they moved.

Transitional forms are fossils of species that combine traits of old and new forms. One of such fossils, which prove that reptiles were the ancestors of birds, is the Archaeopteryx. It combines reptile and bird traits.

An animal that combines traits of reptiles and mammals is the currently existing platypus, which is considered a living fossil: a contemporary organism that whose body structure is very similar to that of its long‑extinct ancestors.

The evolution of living fossils has been a very slow process, which is why they have remained almost unchanged. Their appearance and behaviour is a great source of knowledge about similar organisms that lived in the past. Other living fossils include horsetail, scorpions, and horseshoe crabs.

The most convincing proof for a relationship and between organisms and a common ancestor is the cell structure, a similar chemical composition, and similar basic cellular processes. The building blocks of all living organisms include proteins, fats, carbohydrates, and nucleic acids. The genetic code is universal, which allows for the assumption that all species originate from common ancestors that used this code. By comparing nucleotide sequences in DNA of various species, it is highly possible to determine their relationship; the fewer differences, the closer the organisms are related.

Based on Comparing of anatomical structure traits of currently living organisms, conclusions can be drawn that indirectly confirm the common descent of analysed species.

Another piece of proof for interspecies relationship are vestigial organs, remnants of organs that used to be perform important bodily functions in ancestors, but are now nigh or entirely useless. Human vestigial organs include the appendix, coccyx, and muscles for ear wiggling.

• Direct evidence of evolution include fossils and transitional forms.

• Comparative anatomical studies of currently living organisms provide indirect evidence of evolution.