Kolorowa fotografia przedstawia drewniane pionki do gry, w kształcie zwężających się ku górze walców, zakończone kulką. Ustawione są na ziemi. Po prawej stronie stoi jeden pionek, zaś po lewej osiem. Tło fotografii jest rozmazane.
Kolorowa fotografia przedstawia drewniane pionki do gry, w kształcie zwężających się ku górze walców, zakończone kulką. Ustawione są na ziemi. Po prawej stronie stoi jeden pionek, zaś po lewej osiem. Tło fotografii jest rozmazane.
Ja przemawiam, wy słuchacie! Przemówienie
Wystąpienie publiczne
Źródło: domena publiczna.
Warto wiedzieć!
Retoryka (oratorstwo, krasomówstwo, sztuka wymowy) na ogół jest utożsamiana z pięknym, ozdobnym mówieniem. Należy ją jednak rozumieć szerzej – jako umiejętność poprawnego, logicznego i skutecznego komunikowania się. Ważne jest zatem nie to, by mówić dużo i pięknie, ale przede wszystkim, by wypowiedź była zrozumiała, zwięzła, bogata w treść i przekonująca. Choć zasady retoryczne sformułowano w antyku, to większość z nich wykorzystywana jest również współcześnie: w szkole, w codziennych rozmowach, w publicystyce, polityce, duszpasterstwie, handlu czy marketingu.
Początki retoryki przypadają na czasy starożytne. W Polsce retoryka narodziła się w średniowieczu, jej rozkwit przypada jednak na czasy renesansu i jest łączony z powstaniem instytucji parlamentarnych. Retoryka I Rzeczypospolitej związana była nie tylko z działalnością polityczną, lecz także kaznodziejską. Do najsłynniejszych polskich mówców można zaliczyć Piotra Skargę czy Stanisława Konarskiego. Z talentu oratorskiego słynęli Józef Piłsudski i Jan Paweł II.
Według starożytnych Greków i Rzymian umiejętności zdobywane podczas nauki retoryki stanowiły podstawę funkcjonowania w życiu publicznym. Każdy, kto chciał zaistnieć w społeczeństwie, musiał umieć wygłaszać mowy i przekonywać do swoich racji. Choć zarzucano retoryce, że może służyć oszukiwaniu i niesprawiedliwości, to tylko od człowieka zależy, w jakim celu wykorzystuje swoje umiejętności perswazjiperswazjaperswazji. Modelowym przykładem zastosowania zasad retoryki jest mowa Sarumana do Gandalfa z dzieła J. R. R. TolkienaTolkienaTolkienaWładca Pierścieni.
Tolkiena
[czytaj: tolkina]
Zapoznaj się z krótkimi, błyskotliwymi wypowiedziami na temat przemawiania, których autorem jest Winston ChurchillWinston ChurchilWinston Churchill.
'Niektórzy mówcy, zanim staną na mównicy, nie wiedzą, co mają mówić, kiedy już mówią, to nie wiedzą, o czym, a kiedy skończyli, nie wiedzą w istocie, co powiedzieli'.
'Na przygotowanie dziesięciominutowego przemówienia potrzebuję dwóch godzin, ale na dwugodzinne przemówienie – dziesięciominutowe przygotowanie jest w zupełności wystarczające'.
'Dobre wystąpienie powinno wyczerpać temat, nie słuchaczy'.
Winston Churchil
[czytaj: łynston czerczil]
Jak należy przemawiać
Elementy kompozycji przemówienia (mowy), czyli stałe elementy treści, to:
wstęp (zwany też wprowadzeniem);
rozwinięcie, na które mogą składać się na przykład: opowiadanie, argumentacja i odparcie zarzutów;
zakończenie (podsumowanie).
RjVPjHA6b2ch2
Na ilustracji znajduje się schemat przedstawiający poszczególne części przemówienia (mowy) ułożony w poziomych ramkach. W ramce na górze: wstęp, poniżej: rozwinięcie, pod nim: opowiadanie, argumentacja, odparcie zarzutów. Na samym dole znajduje się ramka z napisem: zakończenie.
Retoryka
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 4.0.
Zapoznaj się z filmem „Jak przygotować się do wystąpienia publicznego?”, a następnie wykonaj polecenia.
RlfFt7zOzwSvA
Film przedstawia właściwe sposoby przygotowania się do wystąpienia publicznego.
Film przedstawia właściwe sposoby przygotowania się do wystąpienia publicznego.
Film pt. „Jak przygotować się do wystąpienia publicznego?”
Film pt. „Jak przygotować się do wystąpienia publicznego?”
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Film przedstawia właściwe sposoby przygotowania się do wystąpienia publicznego.
Polecenie 1
Wyszukaj określ, jakie cechy powinien mieć dobry mówca. Uzasadnij swoją odpowiedź.
RepPfIlLXDMfl
(Uzupełnij).
Polecenie 2
Rozważ, czy wystarczy „odpowiedni” wygląd i gruntowna znajomość tematu, by wygłosić dobre przemówienie. Wymień inne czynniki decydujące o powodzeniu mówcy. Uzasadnij swoje zdanie.
R13M8Nq1r9sqx
(Uzupełnij).
Polecenie 3
Podczas wystąpień publicznych mówcy może towarzyszyć stres. Zastanów się i odpowiedz, w jaki sposób radzisz sobie z tremą podczas wypowiedzi na forum czy w sytuacjach, kiedy musisz publicznie zabrać głos. Sformułuj trzy „rady dla przemawiającego”, które pomogą mu przezwyciężyć lęk.
Ran7sgPMwRFz5
(Uzupełnij).
Przeczytaj treść mowy okolicznościowej zredagowanej na podstawie tekstu Marty Tomczyk, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Mowa okolicznościowa
Mowa okolicznościowa
Szanowni Państwo, Drodzy Koledzy!
Spotkaliśmy się dzisiaj, by uczestniczyć w uroczystości otwarcia nowej biblioteki. To bardzo ważny dzień w życiu naszej szkoły, możemy go wręcz nazwać świętem czytelnictwa! Książki towarzyszą nam prawie od urodzenia – najpierw czytają nam je rodzice i dziadkowie, a potem robimy to już sami. Z biegiem lat uczymy się wybierać książki, decydujemy, którzy autorzy stają się naszymi ulubionymi...
Biblioteki są prawie tak stare jak ludzkość, a w każdym razie równie stare jak pismo. Dwie najstarsze i największe z nich to Biblioteka AleksandryjskaBiblioteka AleksandryjskaBiblioteka Aleksandryjska i PergamońskaBiblioteka PergamońskaPergamońska. Choć zostały zniszczone, pamięć o nich pozostała żywa do naszych czasów. Największą biblioteką we współczesnym świecie jest Biblioteka Kongresu USABiblioteka Kongresu USABiblioteka Kongresu USA, a w Polsce Biblioteka JagiellońskaBiblioteka JagiellońskaBiblioteka Jagiellońska, mieszcząca ponad 2 miliony książek. Nasza szkolna biblioteka nie jest oczywiście tak duża. Mieści 10 tysięcy tytułów, w tym lektury czy rozmaite zbiory haseł i definicji – encyklopedie oraz słowniki.
Nowoczesna czytelnia, taka jak nasza, posiada stały dostęp do internetu. Można tu uczyć się, odrabiać lekcje, ale także przyjemnie spędzać czas, relaksując się, czytając czasopisma młodzieżowe czy surfującsurfowaćsurfując po sieci.
Wszyscy pamiętamy, jak ciasno i niewygodnie było w naszej starej bibliotece! Od dzisiaj mamy do dyspozycji wspaniałe i obszerne sale, nowe książki i wygodne stoliki. Możemy cieszyć się lekturą i zabawą – uczyć się i odpoczywać.
Szanowni Państwo, Drodzy Koledzy! Nasza nowa biblioteka powstała dzięki wysiłkowi Komitetu Rodzicielskiego i Rady Szkoły. Jesteśmy dumni z posiadania wspaniałych zasobów, które przez wiele lat będą służyły do szerzenia wiedzy. Kto wie – może dzięki temu wychowamy nowe pokolenie noblistów! Zapraszam do odwiedzania biblioteki!
unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Encyklopedia szkolna. Język polski, oprac. Learnetic SA, red. Marta Tomczyk, Kraków 2004, s. 364–365.
Ćwiczenie 1
Jaki cel mogą mieć poniższe zdania? Zaznacz prawidłowe odpowiedzi.
RENC5nrlvoGhU
Kto jest nadawcą mowy okolicznościowej? Możliwe odpowiedzi: 1. uczeń, 2. szkolny bibliotekarz, 3. dyrektor szkoły, 4. nauczyciel
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1OtdaxtUW8aE
Kto jest adresatem mowy okolicznościowej? Możliwe odpowiedzi: 1. wszystkie odpowiedzi są poprawne, 2. uczniowie, 3. nauczyciele, 4. dyrekcja szkoły
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RFPW1PlpS1aet
Ćwiczenie 2
Dopasuj nagłówki do fragmentów tekstu. Szanowni Państwo, Drodzy Koledzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Spotkaliśmy się dzisiaj, by uczestniczyć w uroczystości otwarcia nowej biblioteki. To bardzo ważny dzień w życiu naszej szkoły. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Książki towarzyszą nam bowiem prawie od urodzenia – najpierw czytają nam je rodzice i dziadkowie, a potem robimy to już sami. Uczymy się wybierać książki, mamy ulubionych autorów... To nic dziwnego – biblioteki są prawie tak stare, jak ludzkość, a w każdym razie równie stare, jak pismo. Dwie najstarsze i największe biblioteki to Biblioteka Aleksandryjska i Pergamońska. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia I choć zostały zniszczone, pamięć o nich pozostała żywa do naszych czasów, co świadczy o tym, jak ważną rolę dla człowieka odgrywa książka. Największą biblioteką świata współczesnego jest Biblioteka Kongresu USA, a w Polsce Biblioteka Jagiellońska, mieszcząca ponad 2 miliony książek. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Nasza szkolna biblioteka nie jest oczywiście tak duża. Mieści 10 tysięcy tytułów, w tym lektury i rozmaite pomoce naukowe – encyklopedie i słowniki. Nowoczesne wyposażona czytelnia posiada stały dostęp do internetu. Można tu uczyć się, odrabiać lekcje, ale także przyjemnie spędzać czas, relaksując się, czytając czasopisma młodzieżowe czy surfując po sieci. Ta wspaniała biblioteka powstała dzięki wysiłkowi Komitetu Rodzicielskiego i Rady Szkoły. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Wszyscy pamiętamy, jak ciasno i niewygodnie było w naszej starej bibliotece! Teraz wszystko się zmieni – od dzisiaj mamy do dyspozycji wspaniałe i obszerne sale, nowe książki i wygodne stoliki. Możemy cieszyć się lekturą i zabawą – uczyć się i odpoczywać. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Szanowni Państwo, drodzy koledzy – zapraszam was do odwiedzenia naszej biblioteki, z której jesteśmy dumni. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Prawdą jest powiedzenie, iż „książka to najlepszy przyjaciel” – niech będzie naszym przyjacielem przez wiele, wiele lat. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia
Dopasuj nagłówki do fragmentów tekstu. Szanowni Państwo, Drodzy Koledzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Spotkaliśmy się dzisiaj, by uczestniczyć w uroczystości otwarcia nowej biblioteki. To bardzo ważny dzień w życiu naszej szkoły. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Książki towarzyszą nam bowiem prawie od urodzenia – najpierw czytają nam je rodzice i dziadkowie, a potem robimy to już sami. Uczymy się wybierać książki, mamy ulubionych autorów... To nic dziwnego – biblioteki są prawie tak stare, jak ludzkość, a w każdym razie równie stare, jak pismo. Dwie najstarsze i największe biblioteki to Biblioteka Aleksandryjska i Pergamońska. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia I choć zostały zniszczone, pamięć o nich pozostała żywa do naszych czasów, co świadczy o tym, jak ważną rolę dla człowieka odgrywa książka. Największą biblioteką świata współczesnego jest Biblioteka Kongresu USA, a w Polsce Biblioteka Jagiellońska, mieszcząca ponad 2 miliony książek. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Nasza szkolna biblioteka nie jest oczywiście tak duża. Mieści 10 tysięcy tytułów, w tym lektury i rozmaite pomoce naukowe – encyklopedie i słowniki. Nowoczesne wyposażona czytelnia posiada stały dostęp do internetu. Można tu uczyć się, odrabiać lekcje, ale także przyjemnie spędzać czas, relaksując się, czytając czasopisma młodzieżowe czy surfując po sieci. Ta wspaniała biblioteka powstała dzięki wysiłkowi Komitetu Rodzicielskiego i Rady Szkoły. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Wszyscy pamiętamy, jak ciasno i niewygodnie było w naszej starej bibliotece! Teraz wszystko się zmieni – od dzisiaj mamy do dyspozycji wspaniałe i obszerne sale, nowe książki i wygodne stoliki. Możemy cieszyć się lekturą i zabawą – uczyć się i odpoczywać. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Szanowni Państwo, drodzy koledzy – zapraszam was do odwiedzenia naszej biblioteki, z której jesteśmy dumni. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia Prawdą jest powiedzenie, iż „książka to najlepszy przyjaciel” – niech będzie naszym przyjacielem przez wiele, wiele lat. Możliwe odpowiedzi: 1. Przedstawienie faktów, 2. Błyskotliwa puenta, 3. Podsumowanie, 4. Subiektywna ocena faktów, 5. Nawiązanie kontaktu z publicznością, 6. Argumentowanie, 7. Odpieranie ewentualnych zarzutów, 8. Informacja o temacie wystąpienia
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 3
W poniższy fragment mowy okolicznościowej wpleć środki wyrazu, dzięki którym przemawiający może wpływać na odbiorcę.
„Nasza szkolna biblioteka [...] mieści 10 tysięcy tytułów, w tym lektury czy rozmaite zbiory haseł i definicji – encyklopedie oraz słowniki”.
RYoMRaDcPRcS9
(Uzupełnij).
Te środki wyrazu mogą np. zachęcać do czegoś, przestrzegać przed czymś, wywołać śmiech, poruszać, ect.
Przykładowa odpowiedź: Nasza szkolna biblioteka jest większa niż czytelnia Akademii Pana Kleksa! Mieści 10 tysięcy tytułów, w tym lektury czy rozmaite zbiory haseł i definicji – encyklopedie oraz słowniki. To bogatsze i pewniejsze źródło wiedzy niż różnego rodzaju bryki popularne serwisy internetowe. W tych ostatnich często roi się od błędów, które po jakimś czasie niestety przeradzają się w powszechnie powtarzane mity.
R13oBYsRN8bjc
Ćwiczenie 4
W podanym zdaniu zaznacz wyraz, który jest homonimem. Teraz wszystko się zmieni – od dzisiaj mamy do dyspozycji wspaniałe i obszerne sale, nowe książki i wygodne stoliki.
W podanym zdaniu zaznacz wyraz, który jest homonimem. Teraz wszystko się zmieni – od dzisiaj mamy do dyspozycji wspaniałe i obszerne sale, nowe książki i wygodne stoliki.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 5
Wyjaśnij znaczenia wybranego homonimu z ćw. 4., a następnie z każdym ze znaczeń ułóż odrębne zdanie.
R1bG8efgl0mke
(Uzupełnij).
W razie potrzeby skorzystaj ze słownika języka polskiego.
Wyraz mamy to rzeczownik pochodzący od wyrazu mama, oznaczający kobietę, która urodziła i wychowała dzieci.
Nigdy nie zapomnę uśmiechu mojej mamy, gdy dowiedziała się, że wkrótce zostanie babcią.
Wyraz mamy to czasownik pochodzący od wyrazu mieć, oznaczający bycie właścicielem lub użytkownikiem czegoś.
Mamy w domu dwa psy i jednego kota.
Wyraz lektura to rzeczownik oznaczający książkę.
Dziś na lekcji języka polskiego omawialiśmy lekturę W pustyni i w puszczy.
Wyraz lektura to czasownik oznaczający czynność czytania.
Podczas lektury czułam, jakbym przeniosła się do świata opisanego w powieści.
Ćwiczenie 6
Uporządkuj podane wyrazy według zakresu znaczeniowego - od najszerszego do najwęższego.
R1HzOGyd2fToD
Elementy do uszeregowania: 1. człowiek, 2. pisarz, 3. Henryk Sienkiewicz
Elementy do uszeregowania: 1. człowiek, 2. pisarz, 3. Henryk Sienkiewicz
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RMtf5DTKx8fj1
Elementy do uszeregowania: 1. szkoła, 2. budynek, 3. podstawówka
Elementy do uszeregowania: 1. szkoła, 2. budynek, 3. podstawówka
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RXDwYqYEiYieA
Elementy do uszeregowania: 1. lektura, 2. książka, 3. W pustyni i w puszczy
Elementy do uszeregowania: 1. lektura, 2. książka, 3. W pustyni i w puszczy
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7
Uporządkuj podane wyrazy według treści znaczeniowej - od najszerszej do najwęższej.
RYHIqYwOMWO5A
Elementy do uszeregowania: 1. dyrektor, 2. dyrektor szkoły, 3. mężczyzna
Elementy do uszeregowania: 1. dyrektor, 2. dyrektor szkoły, 3. mężczyzna
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
R1QVSTxIrYFXE
Elementy do uszeregowania: 1. człowiek, 2. słuchacz, 3. uczeń
Elementy do uszeregowania: 1. człowiek, 2. słuchacz, 3. uczeń
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RRgaGufvg3O89
Elementy do uszeregowania: 1. skrzyżowanie rąk, 2. mowa ciała, 3. gest
Elementy do uszeregowania: 1. skrzyżowanie rąk, 2. mowa ciała, 3. gest
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RdLBi3EL6TLg8
Ćwiczenie 8
Z podanych liter ułóż nazwy środków językowych, najczęściej używanych w wypowiedziach retorycznych. strofaapo Tu uzupełnij – bezpośredni zwrot do adresata. krzykwynienie Tu uzupełnij – wypowiedzenie wykrzyknikowe. pela Tu uzupełnij – wezwanie skierowane do odbiorców. liczwyenie Tu uzupełnij – kolejne wymienianie elementów raz z ich ewentualnym opisem. używanie sownikacza – Tu uzupełnij w 1. os. lp. lub lm.
Z podanych liter ułóż nazwy środków językowych, najczęściej używanych w wypowiedziach retorycznych. strofaapo Tu uzupełnij – bezpośredni zwrot do adresata. krzykwynienie Tu uzupełnij – wypowiedzenie wykrzyknikowe. pela Tu uzupełnij – wezwanie skierowane do odbiorców. liczwyenie Tu uzupełnij – kolejne wymienianie elementów raz z ich ewentualnym opisem. używanie sownikacza – Tu uzupełnij w 1. os. lp. lub lm.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RjrYuwSkZcZD8
Ćwiczenie 9
Podane nazwy środków językowych połącz z pełnionymi przez nie funkcjami. Apostrofa Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie. Wykrzyknienie Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie. Apel Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie. Wyliczenie Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie. Używanie czasownika w 1. os. lp. lub lm. Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie.
Podane nazwy środków językowych połącz z pełnionymi przez nie funkcjami. Apostrofa Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie. Wykrzyknienie Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie. Apel Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie. Wyliczenie Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie. Używanie czasownika w 1. os. lp. lub lm. Możliwe odpowiedzi: 1. Zachęcania do działania, chęć wpłynięcia na rozmówcę., 2. Nawiązanie kontaktu z odbiorcami., 3. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy., 4. Podkreślenie emocjonalnego zaangażowania mówcy lub tworzenie poczucia wspólnoty., 5. Wstępne wprowadzenie punktów, które chce się rozważyć lub ich podsumowanie.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Analiza przemowy Sarumana
Zapoznaj się z poniższym nagraniem i wykonaj ćwiczenia.
R1bI5NoQcwfOW
Nagranie dźwiękowe Retoryka w praktyce.
Nagranie dźwiękowe Retoryka w praktyce.
Retoryka w praktyce. Nagranie przemowy Sarumana z krótkim wstępem
Retoryka w praktyce. Nagranie przemowy Sarumana z krótkim wstępem
Nagranie dźwiękowe Retoryka w praktyce.
Najtrudniejszym zadaniem, jakie stoi przed każdym, kto pragnie opanować reguły retorykiretorykaretoryki, jest niewątpliwie przygotowanie własnego tekstu. Żeby jednak skonstruować dobrą mowę, należy najpierw zapoznać się z przykładami innych przemówień, przeanalizować ich konstrukcję i argumentację.
Przyjrzyj się przemowie Sarumana skierowanej do Gandalfa z powieści J.R.R. TolkienaWładca Pierścieni (księga II, rozdział 2). Słowa te wypowiedziane są w Isengardzie, kiedy Gandalf przyjechał szukać rady i pomocy w zbliżającej się wojnie z mocami zła. Saruman poczuł potęgę Saurona i przeszedł na stronę zła. Uwięził Gandalfa a następnie starał się go przekonać do swoich racji.
J.R.R. TolkienWładca Pierścieni
RZr7POtXyM3gW11
Zdjęcie przedstawia siwowłosego starca. Mężczyzna ma długie, proste włosy i gęstą siwą brodę. Jego twarz jest pociągła.
Christopher Lee w roli Sarumana - kadr z filmu Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia, reż. Peter Jackson, Nowa Zelandia / USA 2012
Zamierzchłe Dni minęły, odchodzą Dni Pośrednie, a nastają Dni Nowe. Czas elfów się skończył, nadchodzi nasz czas: świata ludzi, którymi winniśmy rządzić. Musimy jednak rozporządzać siłą, aby pozwoliła nam wszystko ułożyć wedle naszej woli, dla pożytku Dobra, które widzą tylko Mędrcy. Uważnie wsłuchaj się w moje słowa, Gandalfie, stary przyjacielu i pomocniku (ciągnął przymilnym głosem, zbliżając się do mnie). Nie przypadkiem powiedziałem: „musimy”, o nas to bowiem będzie chodzić, jeśli sprzymierzysz się ze mną. Dojrzewa nowa moc, wobec której bezużyteczne się stają wszystkie nasze dawne sojusze i układy. Żadnej nadziei nie można wiązać z elfami ani wymierającymi Númenoryjczykami, i właściwie nie masz, nie mamy żadnego wyboru. Musimy zbratać się z tą potęgą; to mądre posunięcie, Gandalfie, i bardzo obiecujące: zwycięstwo jest w zasięgu ręki, a wielka będzie potem odpłata dla tych, którzy się do niego przyczynią. Wraz ze wzrostem nowej Potęgi w moc będą też obrastać jej wypróbowani stronnicy, Mędrcy zaś, tacy jak ty i ja, postępując cierpliwie, mogą w końcu zacząć kierować jej czynami. Trzeba się będzie zdobyć na wytrwałość, trzeba będzie skrywać swe prawdziwe myśli, nieraz przyjdzie być może opłakiwać zło, do którego się w ten sposób przyczynimy, ale przyświecać nam będą cele najczystsze i najwyższe: Wiedza, Prawo, ład, cele, do których dotąd na próżno dążyliśmy, więcej napotykając przeszkód niż pomocy ze strony naszych słabych bądź gnuśnych przyjaciół. Nic się nie zmieni, jeśli chodzi o nasze wielkie zamierzenia, a tylko innych do ich realizacji użyjemy środków.
CART1 Źródło: J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, tłum. J. Łoziński, Poznań 2002, s. 294–295.
Polecenie 4
Zapoznaj się z samouczkiem. Następnie sformułuj notatkę na temat każdej z części składowych wzorcowego przemówienia.
RKpYZOHvwihtF
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
RHjkh09wNHGD2
Film nawiązujący do treści materiału Jak zbudowane jest przemówienie?
Film nawiązujący do treści materiału Jak zbudowane jest przemówienie?
Film nawiązujący do treści materiału Jak zbudowane jest przemówienie?
Rsw1o1xIgd2gd
Ćwiczenie 10
Przeanalizuj strukturę mowy Sarumana i ułóż chronologicznie opisy jej treści.
Przeanalizuj strukturę mowy Sarumana i ułóż chronologicznie opisy jej treści.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
RIcoU7sJZMnjJ
Ćwiczenie 11
Dopasuj opisy części przemówienia do odpowiadających im elementów kompozycyjnych.
Dopasuj opisy części przemówienia do odpowiadających im elementów kompozycyjnych.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5
Na podstawie przemowy Sarumana wyjaśnij, jaką tezę stawia czarodziej i jak ją uzasadnia.
R19q9gOdQwAs6
Polecenie 6
Przeanalizuj, których argumentów używa na obronę tezy, a jakich na jej poparcie.
Rc1Ex6X3V5Bpw
Polecenie 7
Wyjaśnij, w jaki sposób zbudowany jest epilogepilogepilog tego przemówienia.
R12OqXeJJLQXE
Polecenie 8
Wyjaśnij, jakich retorycznych sposobów używa Saruman, aby przekonać Gandalfa do swojego stanowiska? Uzasadnij swoją odpowiedź.
R15RpnxItGH2M
(Uzupełnij).
Kompozycja przemówienia
Uczestnicząc w życiu szkoły, często stajesz przed koniecznością wygłoszenia wystąpienia lub wzięcia udziału w dyskusji. Jak zatem powinno być zbudowane takie wystąpienie? Zależy to przede wszystkim od celu wystąpienia, a ten bywa dwojaki. Po pierwsze może chodzić o uświetnienie jakiejś uroczystości (np. inauguracji roku szkolnego, obchodów jubileuszu szkoły) – wówczas należy przygotować mowę okolicznościową. Po drugie celem może być przekonanie jakiejś osoby lub grupy osób do konkretnych działań (zorganizowania wycieczki lub wyposażenia sali w nowoczesny sprzęt multimedialny). Klasyczna mowa argumentacyjna, czyli taka, w której nadawca dąży do przekonania publiczności, składa się z trzech części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Poniżej zaprezentowane zostały elementy, które mogą się znaleźć w każdej z nich.
Wstęp to pierwsza część wypowiedzi, której celem jest:
nawiązanie kontaktu ze słuchaczami, przyciągnięcie ich uwagi oraz wzbudzenie zainteresowania audytorium tematem wystąpienia i osobą mówcy;
zapowiedź tematu wystąpienia, czyli uprzedzenie słuchacza o przedmiocie wystąpienia;
pozyskanie życzliwości słuchaczy.
1
Ćwiczenie 12
Przeanalizuj i oceń poniższe teksty, które pełnią funkcję wstępów do wystąpień. Z czego wynika ich niestosowność?
Ry4FtZ3wlIcMK
Na ilustracji została przedstawiona kartka ozdobiona kwiatkiem z liśćmi z lewej strony. Dół strony i boki otacza niebieskie tło. W białym prostokącie została zapisana mowa wnuczki. Różowym kolorem oznaczono nagłówek: Mowa wnuczki z okazji jubileuszu dziadków. Znajduje się po lewej stronie. Pod spodem czarną czcionką zapisano: Jakże miło patrzeć na parę tych starych ludzi — całkiem już siwą babcię Leokadię i dziadka Filipa, którego niemal całe czoło pokryte jest zmarszczkami. Jednocześnie trudno wprost uwierzyć, że na ślubnym kobiercu stanęli pół wieku temu. Sądząc po ich zmarszczkach, minął już co najmniej wiek.
1.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R7DTjLw3A3zqJ
Na ilustracji znajduje się kartka z mową pogrzebową. Ozdobiona jest cienką czarną ramką. Po lewej stronie został wyróżniony nagłówek: Przemówienie nad trumną zmarłego. Pod spodem zapisano treść mowy: Głupio tak mi tu stać i mówić coś o zmarłym, ale tak najlepiej chyba powiedzieć coś o grzechu, bo temat ten jak najbardziej pasuje do zmarłego. Byłbym jednak niesprawiedliwy, mówiąc tylko o grzechu, bo akurat mądrością i uprzejmością zmarły nigdy nie grzeszył. Pod tekstem, po prawej stronie widnieje położony krzyż.
2.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1CYAcacfVZJ9
Na ilustracji znajduje się kartka przemówienia na zawodach sportowych rozgrywanych z okazji rozpoczęcia międzyszkolnych zawodów lekkoatletycznych. Nagłówek: przemówienie z okazji rozpoczęcia międzyszkolnych zawodów lekkoatletycznych. wyróżniono kolorem pomarańczowym z lewej strony. Pod nagłówkiem zapisano czarnym kolorem tekst: Szanowni Państwo, spotykamy się kolejny raz w ramach lekkoatletyki — dyscypliny, która obejmuje następujące konkurencje: biegi na krótkim dystansie, to znaczy 60 m, 100 m, 200 m i 400 m; biegi na średnim dystansie, czyli 600 m, 800 m, 1000 m, 1500 m, 1 mila, 2000 m; biegi na długim dystansie: 3000 m, 3000 m z przeszkodami, 5000 m i 10000 m; biegi przez płotki: 60 m, 100 m, 110 m i 400 m; biegi uliczne, czyli maraton, półmaraton i [...]. Po prawej stronie, przy tekście umieszczono dwóch sportowców biegnących obok siebie. Kartka jest otoczona pomarańczową cienką ramką.
3.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
uzupełnij treść
Pamiętaj, że wstęp powinien być dostosowany do charakteru mowy.
Niestosowność wstępów tych wystąpień wynika z użycia niewłaściwych sformułowań typu: 'tych starych ludzi, całkiem już siwą babcię Leokadię i dziadka Filipa, którego niemal całe czoło pokryte jest zmarszczkami. Sądząc po ich zmarszczkach, minął już co najmniej wiek'. W przemówieniu nad trumną nadawca nie dostosował swojego komunikatu do charakteru okoliczności. Zastosował niewłaściwe formuły: 'głupio mi, powiedzieć coś o grzechu, bo akurat mądrością i uprzejmością zmarły nigdy nie grzeszył'. W przemówieniu z okazji zawodów międzyszkolnych nadawca niepotrzebnie definiuje dyscypliny lekkoatletyki, a także stosuje zwrot: 'Szanowni Państwo!', który jest zbyt uroczysty na taką okoliczność.
1
Ćwiczenie 13
Napisz trzy krótkie wstępy do tekstu na temat: 'Czy warto szczepić się przeciw grypie?'. Za każdym razem wykorzystaj inny sposób rozpoczynania tekstu.
uzupełnij treść
Przypomnij sobie, czym powinien charakteryzować się wstęp.
Wstęp 1: Grypa jest sezonową chorobą, która głównie w okresie jesiennym odpowiada za dużą liczbę zachorowań. Najczęściej objawia się katarem, kaszlem, gorączką i bólami mięśni. Dzięki szczepieniom unikniesz ciężkich powikłań, a nawet śmierci.
Wstęp 2: Według specjalistów szczepionka jest najskuteczniejszą bronią przeciwko grypie. Zmniejsza ryzyko wystąpienia niekorzystnych działań na organizm człowieka. Pomaga również ustrzec przed zmutowanymi wirusami grypy.
Wstęp 3: Szczepić się czy nie szczepić przeciwko grypie? Odpowiedź jest prosta: Tak, warto szczepić się przeciwko grypie, ponieważ zdrowie jest najcenniejsze.
Rozwinięcie
Na rozwinięcie składają się zwykle opowiadanie, argumentacja i odparciezarzutów.
Opowiadanie
Definicja: Opowiadanie
opowiadanie to historia ilustrująca zaprezentowaną tezę; może przybierać jedną z niżej wymienionych form:
stronnicze przedstawienie faktów (taka forma zwykle pojawia się w mowach sądowych);
dygresja nieodnosząca się ściśle do sprawy;
fabuła, która odnosi się do zdarzeń (jest wówczas relacją) lub osób (jest wówczas ich psychologiczną charakterystyką). Opowiadanie sprawia, że słuchacze lepiej zapamiętują treść wystąpienia, łatwiej jest im zrozumieć tok argumentacyjny. Zaletą opowiadania jest bowiem konkret, który porusza zmysły i wyobraźnię oraz ułatwia interpretację abstrakcji. Opowiadanie uwiarygodnia więc argumentację
Argumentacja
Definicja: Argumentacja
argumentacja to dowiedzenie tezy postawionej w przemówieniu; na dowodzenie mogą składać się argumenty logiczne (wykorzystujące takie schematy wnioskowania, jak dedukcja – wnioskowanie z jakiegoś stwierdzenia, które zawiera pewną prawdę ogólną, czy indukcja – wnioskowanie od przykładów, czyli od szczegółów do ogółu), rzeczowe (opisywanie faktów, ilustrowanie ich danymi liczbowymi, powoływanie się na wypowiedzi autorytetów) lub emocjonalne (odwoływanie się do uczuć słuchaczy, np. do litości, strachu, próżności, nieśmiałości)
Odparcie zarzutów
Definicja: Odparcie zarzutów
część mowy, w której formułuje się argumenty przeciwne do wcześniej przedstawionych (kontrargumenty) po to, by je zbić; ten zabieg uprzedza wystąpienia oponentów; inaczej mówiąc: orator broni swojego stanowiska przed atakami przeciwników
Polecenie 9
Od kilku lat duże emocje budzi żywność genetycznie modyfikowana (GMO). Poniżej znajduje się lista argumentów wysuwanych przez jej zwolenników. Oceń siłę i przydatność każdego z argumentów, a następnie podaj do każdego z nich odpowiedni kontrargument.
R16KCt45RDwDa
Miejsce na notatki ucznia.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zakończenie
Zakończenie
Definicja: Zakończenie
w tradycji retorycznej zakończenie połączone jest często z podsumowaniem i/lub apelem do uczuć słuchaczy;
zakończenie wystąpienia musi być bardzo przemyślane, ponieważ najsilniej zapada w pamięć odbiorcy; może ono przybierać jedną z podanych niżej form:
powtórzenie głównej tezy przemówienia, ale w taki sposób, by odbiorcy nie mieli wątpliwości, jakie stanowisko zajmuje mówca – tak skonstruowany finał wystąpienia często zawiera przesłanie do audytorium;
cytat, sentencja, które pełnią funkcję podsumowania lub puenty wywodu;
nawiązanie do słów wypowiedzianych na początku przemówienia; kompozycję, w której wstęp jest powiązany z zakończeniem, nazywamy klamrową;
zaprezentowanie osobistych przeżyć mówcy, mających związek z tematem wystąpienia.
R1IgMysBcMs8j
Ćwiczenie 14
Zdecyduj, dla której części wystąpienia charakterystyczne są przytoczone formuły metatekstowe (czyli takie wyrazy i wyrażenia, które odnoszą się do organizacji wypowiedzi, które ją komentują). Oceń ich poprawność. Zaproponuj zastąpienie form reasumując, kolejny przykład innymi. Wstęp Możliwe odpowiedzi: 1. konkluzja jest następująca, 2. i ostatni problem, 3. po pierwsze, po drugie, po trzecie, 4. zmierzając do puenty, 5. reasumując, 6. kolejny przykład, 7. niemniej jednak, 8. zanim przejdę do sedna, 9. wreszcie nasuwa się pytanie, 10. następne zagadnienie to, 11. ściśle mówiąc, 12. przedmiotem mojego wystąpienia Rozwinięcie Możliwe odpowiedzi: 1. konkluzja jest następująca, 2. i ostatni problem, 3. po pierwsze, po drugie, po trzecie, 4. zmierzając do puenty, 5. reasumując, 6. kolejny przykład, 7. niemniej jednak, 8. zanim przejdę do sedna, 9. wreszcie nasuwa się pytanie, 10. następne zagadnienie to, 11. ściśle mówiąc, 12. przedmiotem mojego wystąpienia Zakończenie Możliwe odpowiedzi: 1. konkluzja jest następująca, 2. i ostatni problem, 3. po pierwsze, po drugie, po trzecie, 4. zmierzając do puenty, 5. reasumując, 6. kolejny przykład, 7. niemniej jednak, 8. zanim przejdę do sedna, 9. wreszcie nasuwa się pytanie, 10. następne zagadnienie to, 11. ściśle mówiąc, 12. przedmiotem mojego wystąpienia
Zdecyduj, dla której części wystąpienia charakterystyczne są przytoczone formuły metatekstowe (czyli takie wyrazy i wyrażenia, które odnoszą się do organizacji wypowiedzi, które ją komentują). Oceń ich poprawność. Zaproponuj zastąpienie form reasumując, kolejny przykład innymi. Wstęp Możliwe odpowiedzi: 1. konkluzja jest następująca, 2. i ostatni problem, 3. po pierwsze, po drugie, po trzecie, 4. zmierzając do puenty, 5. reasumując, 6. kolejny przykład, 7. niemniej jednak, 8. zanim przejdę do sedna, 9. wreszcie nasuwa się pytanie, 10. następne zagadnienie to, 11. ściśle mówiąc, 12. przedmiotem mojego wystąpienia Rozwinięcie Możliwe odpowiedzi: 1. konkluzja jest następująca, 2. i ostatni problem, 3. po pierwsze, po drugie, po trzecie, 4. zmierzając do puenty, 5. reasumując, 6. kolejny przykład, 7. niemniej jednak, 8. zanim przejdę do sedna, 9. wreszcie nasuwa się pytanie, 10. następne zagadnienie to, 11. ściśle mówiąc, 12. przedmiotem mojego wystąpienia Zakończenie Możliwe odpowiedzi: 1. konkluzja jest następująca, 2. i ostatni problem, 3. po pierwsze, po drugie, po trzecie, 4. zmierzając do puenty, 5. reasumując, 6. kolejny przykład, 7. niemniej jednak, 8. zanim przejdę do sedna, 9. wreszcie nasuwa się pytanie, 10. następne zagadnienie to, 11. ściśle mówiąc, 12. przedmiotem mojego wystąpienia
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Sprawdź, czy umiesz!
Polecenie 10
Wyobraź sobie, że zostałeś wyznaczony do wygłoszenia mowy okolicznościowej z okazji otwarcia nowej biblioteki szkolnej. Przeczytaj zamieszczony powyżej tekst „Mowa okolicznościowa” głośno, wolno i wyraźnie. Zapisz swoje przemyślenia.
R14cBZbxc2yqq
(Uzupełnij).
Polecenie 11
Zredaguj przemówienie z okazji otwarcia w twojej szkole laboratorium przyszłości, dzięki któremu uczniowie będą mogli korzystać z drukarek 3D, robotów, dronów i innych nowoczesnych technologii.
RxRccwI1VEuvr
(Uzupełnij).
Słownik
Argumentowanie
Argumentowanie
jest dowodzeniem, uzasadnianiem swojego stanowiska w danej sprawie. Warto opanować umiejętność jasnego i klarownego wyrażania swoich argumentów, która pomaga w wielu sytuacjach życiowych zarówno na egzaminach, jak i w rozmowach z rodziną, przyjaciółmi. Sposób, w jaki wyrażasz swoje argumenty, może powodować, że ludzie będą cię odbierać jako osobę mniej lub bardziej pewną siebie, a twój rozmówca uzyska informację o tym, jakie masz przekonania i poglądy w danej sprawie. Istotne jest logiczne formułowanie argumentów. Dzięki temu wypowiedź jest dobrze przyjmowana przez jej odbiorców i jeśli spotyka się z kontrargumentacją, rozmowa może okazać się wartościowa
epilog
epilog
(gr. epílogos - zakończenie) – końcowa część tekstu literackiego
Biblioteka Aleksandryjska
Biblioteka Aleksandryjska
największa biblioteka świata starożytnego, mieszcząca się niegdyś w Egipcie; jej zbiory spłonęły w wyniku pożaru
Biblioteka Pergamońska
Biblioteka Pergamońska
największa po Bibliotece Aleksandryjskiej książnica świata starożytnego, mieszcząca się niegdyś w zachodniej części Azji Mniejszej
Biblioteka Kongresu USA
Biblioteka Kongresu USA
biblioteka publiczna znajdująca się w Waszyngtonie
Biblioteka Jagiellońska
Biblioteka Jagiellońska
polska biblioteka akademicka znajdująca się w Krakowie
retoryka
retoryka
(gr. rethor czytaj: retor — mówca) - sztuka wymowy; nauka o skutecznym i pięknym wygłaszaniu mów
perswazja
perswazja
(łac. persuasio – przekonanie) - nakłanianie do przyjęcia jakiejś racji
przesłanka
przesłanka
zdanie stanowiące punkt wyjścia wnioskowania, podstawę uznawania jego rezultatów czyli wniosków
puenta
puenta
krótkie, często dowcipne, podsumowanie jakiejś wypowiedzi lub utworu literackiego
surfować
surfować
tu: korzystać z zasobów sieci internetowej
teza interpretacyjna
teza interpretacyjna
twierdzenie dotyczące sensów tekstu, które są udowadniane w toku dalszej analizy i interpretacji
wnioskowanie
wnioskowanie
rozumowanie polegające na formułowaniu wniosków na podstawie przesłanek
![Na ilustracji znajduje się kartka przemówienia na zawodach sportowych rozgrywanych z okazji rozpoczęcia międzyszkolnych zawodów lekkoatletycznych. Nagłówek: przemówienie z okazji rozpoczęcia międzyszkolnych zawodów lekkoatletycznych. wyróżniono kolorem pomarańczowym z lewej strony. Pod nagłówkiem zapisano czarnym kolorem tekst: Szanowni Państwo, spotykamy się kolejny raz w ramach lekkoatletyki — dyscypliny, która obejmuje następujące konkurencje: biegi na krótkim dystansie, to znaczy 60 m, 100 m, 200 m i 400 m; biegi na średnim dystansie, czyli 600 m, 800 m, 1000 m, 1500 m, 1 mila, 2000 m; biegi na długim dystansie: 3000 m, 3000 m z przeszkodami, 5000 m i 10000 m; biegi przez płotki: 60 m, 100 m, 110 m i 400 m; biegi uliczne, czyli maraton, półmaraton i [...]. Po prawej stronie, przy tekście umieszczono dwóch sportowców biegnących obok siebie. Kartka jest otoczona pomarańczową cienką ramką.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1CYAcacfVZJ9/1675855750/2EITRlJIiPYBFaWcaDINpSF7TDaAhtgl.png "Kliknij, aby powiększyć")